2. Antzinako grekoetatik aurrera, berezko sorrerarena izan da idea nagusiena.
Aristotelesek aldezten zuen bazirela zatiki material batzuk hastapen aktibo bat zeukatenak eta
hastapen hori izaki biziak sortzeko gai omen zela. Haren ustez, arrautza
ernalduetan,lohian,haragi ustelduan eta argia zegoen tokietan hastapena zegoen.
XVII.mendean Van Helmontek ez zuen berezko sorrera defenditu bakarrik, baizik eta teoria
frogatzeko esperimentuak ere proposatu zituen.
Mende horretan, Redik berezko sorreraren kontra jo zuen, eta haren faltsukeria frogatzen saiatu
zen. Eta bere esperimentuetako batean haragi zatiak jarri zituen eta ikusi zuen hortik euli
larbarik jaiotzen ez zela, beren amen arrautzetatik baizik. Hau da, gasa zati batez estalitako
ontzietan, animalien gorpuak edo haragi zatiak jarri zuen eta hortik, euli larbarik jaiotzen ez
zirela ikusi zuen. Ordea, ontziak estali gabe edukitzen baziren, euliek arrautzak haragian jartzen
zituzten eta horik,euliak jaiotzen ziren. Redik ez zuen lortu berezko sorreraren teoria
gezurtatzea.
XVIII.mendean, eztabaida handia izan zen bi joeren artean. Needhamek bere esperimentuen
bidez frogatu zuen, mikrobioak berez sortzen zirela, ikusi baitzuen bizia agertzen zela haragi
zukua zuten ontzi hermetikoki itxietan.
Spallanzanik berriz, pentsatzen zuen ontzi hermetiko horietan haizea ez zela behar bezala
berotu, eta horregatik, hoziak izan zitezkeela.

3. Pasteurren lanei esker, berezko sorrera behin betiko baliogabetua geratu zen eta biogenesia zabaldu
zen, izaki bizi oro beste izaki bizi batetik datorralako hastapena. 1860 inguruan, Pasteurrek egin zuen
bere zientzia aurkikuntza handienetako bat. Ondo ezagutzen zuen Redik eta Spallanzinik izandako
arazoak eta esperimentu batzuk prestatu zituen berezko sorreraren hipotesia ezeztatzeko.
Horietako batean, airea kotoian zehar iragazarazi zuen,eta kotoian mikrobio asko harrapatuak geratzen
zirela ikusi zuen. Zuku organikoak jarri zituen matrazeetan,irakiten jarri eta hermetikoki itxi zituen.
Matraz horietako bat ireki eta gero, kotoian geratutako hondakinak txertatu zizkion. Azkenik, berriz itxi
eta isurkaria usteldu egin zen.
Eta beste esperimentu batean, berriz ere hainbat matraz prestatu zituen zukuekin,matrazearen lepoa
tolestu, irakinarazi eta hoztutzen utzi zituen. Airea ukitzen zuten arren, erakusgarriak geratu
ziren,hondatu gabe.
Pasteurrek, bere argumentuekin, Spallanzaniren kontrako argudioen faltsutasuna frogatu zuen. Haren
arabera, airea matrazean sartu ahal zen,baina ez berarekin zekartzan zatikiak, eta horietan zegoen
matrazetako usteltzearen erantzule ziren mikrobioak.

5. Teoria endogenoen aldezleen iritziz, lehen biziak, planetan ziren kimika gaietatik sortu ziren,bilakaera
kimiko konplexu baten bitartez. Haldane eta Oparin zientzialariek adierazi zuten 1923an, biziaren
jatorriari buruzko lehen teoria.
Zientzialari hauen ustez, duela 3500 bat milio urte, metanoak, amoniakoak, ur lurrinak eta hidrogenoak
Lurreko atmosfera osatzen zuten. Molekula bakun horiek, eguzkiaren irradazio ultrabioletek eta
elektrizitate deskargek molekula bakun horiek trinkotu eta ugaritu, eta era askotako molekula organikoak
sortzeaeragin zuten. Gero, Lurra hoztutzean, ozeanoraino eraman zituzten euriek eta bertan, pilatzen
ziren. Ingurune horri, zopa primitiboa deitu zion Oparinek. Zoparen tenperaturak erraztu zituen
molekulen arteko erreakzio kimikoak, eta pixkanaka izaki biziak osatzen dituzten molekulak eratu ziren.
Molekula horiekoazerbatuak izendatu zituen Oparinek. Koazerbatu horiek bazuten bildukin bat,eta
horrek, molekula organiko berriak hartzea ahalbidetzen zien, elikatzeko. Horrez gainera, bikoiztu eta
beste koazerbatu batzuk sortu zituzten eta horrela, lehen forma gisa sortu zuten koazerbatuek.
Izaki horietako batzuek, fotosintesiaren prozesuak hasi behar izan zituzten klorofila erabiliz, atmosferako
oxigeno kopurua gehitzeko eta goi atmosferan ozonoa sortzeko,honek, eguzkiaren irrada kaltegarrietatik
babesten baitute.
Idea horiek ez zuten arrakasta handirik ikerlarien artean. Alabaina, 1953an, Urey eta Miller-ek, Haldane
eta Oparin-en teorietatik abiatuta, teoriak posible zirela esperimentalki konprobatu nahi izan zuten. Eta
horretarako, munti bat asmatu zuten.

6. A giltzatik metanoa,amoniakoa,hidrogenoa eta ur-lurrina sartu zituzten. Bmatrazean ura
irakinarazi zuten eta ekoiztutako lurrina C matrazera bidaltzen zuen, eta hor deskarga
elektrikoa sortarazten zen. D giltzatik prozesuaren martxa behatzeko laginak ateratzen
ziren.
Muntaia astebetez funtzionatzen eduki zuten. Eta denbora hori pasatu eta gero, B
matrazean zegoena analizatu zenean, zenbait aminoazido eta izaki bizidunen
metabolismoarekin erlazionatutako beste konposatu batzuk aurkitu zituzten.
Saiakuntza errepikatu egin zen aldaketa batzuk eginez. Azkenean, izaki bizidunen hogei
substantzia lortu ziren. Eta ondorio bat atera zen:Lurraren ingurune-baldintzak saiakuntzan
erreproduzitutaakoak baziren, posible zatekeela konposatu organikoen sintesia elementu
eta konposatu inorganiko sinpleetatik abiatuz

7. Teoria exogenoak bizitza gure planetara kanpotik iritsi zela aldezten dutenak dira. Teoria
hauen aldezleen arabera, gure planetaz kanpo eraturiko gai organikoen heltzeak bultzatu
zuen Lurreko bizitzaren sorrera.
Teoria hori sendotu egin dute Lurrera iritsi diren meteoritoetan aurkitu diren materia
organikoen aurkikuntzek, kometen nukleoetan azaldu direnak, eta izar arteko hautsak.
Horrek guztiak frogatzen du gai organiko horiek, Oparinen zopa primitiboan izan behar
zutenen antzera, Eguzki sistemako planeten sorrera prozesuarekin bateratsu sintetizatu
zirela, ez teoria endogenoek dioten bezala.
Richter eta Arrheniusek, 1865ean eta 1906an, bizitza panspermiatik datorrelako hipotesia
aurkeztu zuten. Azken urteotan, teoria endogenoek izan dituzten eragozpenak direla-eta
seguraski, gehiago dira bizitzaren jatorria, edo zenbait molekula organikorena behintzat,
aminoazido eta base nitrogenatuena adibidez, kanpokoa delako iritzia duten zientzialariak.
1996An, Marteko arroketan forma biziak aurkitu direlako, areagotu egin du bizia Lurraz
kanpokoa delako ideia.

8. 1 Zenbat teoria mota daude? Zeintzuk dira?
2 Teoria mota bat azaldu.
3 Urey eta Miller-en muntaia azaldu eta marraztu.