Presentatie sociaal-culturele methodiek.

1. van een legitimeringsinstrument naar een kader voor het professioneel denken en handelen
in het sociaal-cultureel volwassenenwerk
gemeenschappelijke sokkel betaalde krachten & vrijwilligers
Geboortekaartje: sociaal-culturele methodiek:
Geboortejaar: 2002
Ouders: praktijkonderzoek en literatuurstudie
Peter: Herman Baert
Geboorteakte: definitie in het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk van 4 april 2003:
artikel 2, 2°
Artikel in Wissels: Werken volgens de sociaal-culturele methodiek. Methodologische bakens voor
sociaal-cultureel handelen. (54-85)
1

2. Methode of methodiek ?
De 4 componentenlijm van het sociaal-cultureel volwassenenwerk
1. onze kijk op mens en samenleving normen en waarden
2. functies >> doelstellingen wat doen we en om
3. interventiestrategieën >> processen welk resultaat te bereiken
4. werk- en handelingsprincipes omgang met de deelnemers
2

3. 1. sociaal-culturele organisaties en werkers hebben een visie op de mens en
op de samenleving
______________________________________________________________________________
op de samenleving
gemeenschappelijke
basiswaarden
van
het
scvw
1. hoe ziet de huidige samenleving eruit ?
• democratische, vreedzame en rechtvaardige samenleving
OMGEVINGSANALYSE
• vrije meningsuiting, respect voor de menselijke waardigheid,
ontplooiingskansen zonder discriminatie
• duurzame ontwikkeling: ontwikkeling gekoppeld aan een
2. hoe zien wij de wenselijke samenleving ? maximaal respect voor mens, natuur en cultureel erfgoed
• tegen de overheersing van de economische rationaliteit
VISIE • maatschappelijk actieve en competente burgers
• lokale, nationale en internationale solidariteit
3. wat gaan we doen om van de huidige • de inclusieve samenleving
samenleving naar de wenselijke te evolueren ? o de mensen worden benaderd in hun verscheidenheid:
etniciteit, geslacht, seksuele geaardheid, sociale
MISSIE afkomst, leeftijd, fysieke en mentale kenmerken
o diversiteit, anders-zijn moet niet altijd leiden tot
aanpassing
1 + 2 + 3 = onderdeel beleidsplan
3

4. op de mens
1. levenssferen: arbeid gezin vrije tijd wijk samenleving
2. rollen: werknemer ouder lid vereniging buur inwoner
werkgever kinderen bestuurslid lid wijkcomité burger
3. culturele achtergrond:
etnische afkomst
sociale afkomst
sociale groep waarbinnen je leeft
ideologie, levensbeschouwing, overtuiging
geslacht
leeftijd
opleiding
fysieke kenmerken
…
1 + 2 + 3 = de deelnemer in zijn of haar context benaderen
4

5. op de mens (vervolg)
complementaire bestaansdimensies: aangrijpingspunt
4. kennisverwerker & onderzoeker
5. handelingsgerichte en vaardige actor
6. zin- en waarden zoeker
diversiteit
7. communicatieve en luisterende mens
8. levenskrachtige explorator
1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 = de sociaal-cultureel
werker spreekt de diversiteit van contexten en bestaansdimensies van zijn deelnemers aan
5

6. 2. sociaal-culturele organisaties en werkers ontwerpen en organiseren
activiteiten van verschillende aard (= functies) om doelstellingen te
realiseren
______________________________________________________________________________
doelstellingen in het sociaal-culturele volwassenenwerk:
doelstellingen en doeloriëntaties:
functies = de aard van de activiteiten >>>>>>>>> doelstellingen / oriëntaties
gemeenschappelijke doelstellingen van het scvw
educatieve functie • de mens als actieve deelnemer in een humane en democratische
samenleving
gemeenschapsvormende functie • de maatschappelijke integratie van de mens
• actief burgerschap
• het publieke debat: ter sprake brengen van waarden, levensoriëntaties,
maatschappelijke activering levensstijlen en levenskeuzes
• experimenten op het vlak van culturele en maatschappelijke
vernieuwing
culturele functie • werken vanuit het maatschappelijk middenveld: discussie voeren over
het functioneren van de markt, het politiek systeem en de
levenskwaliteit van de persoonlijke levenssfeer
• zingeving en de emancipatie van mensen
6

7. 3. sociaal-culturele organisaties en werkers ontwikkelen en implementeren
interventiestrategieën om processen bij hun deelnemers te stimuleren
______________________________________________________________________________
interventiestrategie >>>>>>>>>>>> processen bij de deelnemers
plannen reeks gebeurtenissen, veranderingen, emoties
behoeftebepaling duurzaamheid van het effect
fasering van activiteiten belang van context van de deelnemer
methoden, begeleidingswijze diversiteit
functies
evalueren leerprocessen
geen eenrichtingsverkeer ontwikkelingsprocessen
gericht op mens en samenleving belevingsprocessen
7

8. 12 interventiestrategieën >>>>>>>>>>>> processen bij de deelnemers
educatieve functie:
decreet: die functie die gericht is op lerende personen en groepen die gekenmerkt wordt door het organiseren en
begeleiden van educatieve programma’s op lokaal en bovenlokaal vlak.
visieontwikkeling: leren is die bepaalde sociale praktijk van betekenisconstructie waarbij sprake is van het proces van
duurzame vermeerdering en/of veranderingen in kennis, vaardigheden, attitudes, denk- en handelingsschema’s alsook de
participatie in welbepaalde praktijkgemeenschappen.
ingroeiend leren faciliteren: vermeerderen van de kennis, vaardigheden ik kan meer of ik kan zaken beter
en attitudes in de richting van maatschappelijk gewenste normen of consensus
bevrijdend leren faciliteren: inzetten op perspectiefverandering, het loskomen ik ben me meer bewust van mezelf,
van een houding, gedachtegoed, consensus vanuit de reflectie op de de omgeving en de relatie tussen
ervaringen van de deelnemers beide
betekend leren faciliteren: deelnemers ondersteunen om betekenis te verlenen ik geef betekenis in variërende
in wisselende contexten en het veroveren van de ruimte voor deze betekenisverlening levenssferen, ik heb betekenaars en
en ruimte om dit te doen
8

9. gemeenschapsvorming:
decreet: die functie die gericht is op het versterken en vernieuwen van het sociale weefsel en op groepsvorming met het
oog op een democratische, solidaire en open en cultureel diverse samenleving
visieontwikkeling: de gemeenschapsvormende functie beoogt het meer, beter en/of anders gemeenschap vormen.
gemeenschapseducatie: organiseren van leer- en vormingsactiviteiten die leiden ik kan meer en weet meer in mijn rol
tot een volwaardig en kritisch burgerschap of tot deelname aan groepen als burger
gemeenschap-vormen: werken aan het wij-gevoel, groepen vormen, mensen ik voel mij thuishoren in een groep
bij elkaar brengen
gemeenschapsvormgeving: mensen stimuleren en mogelijkheden geven ik draag actief bij tot de samenleving
om deel te nemen aan de samenleving en deze mee te bepalen en vorm en kan ze mee vorm geven als ik dat
te geven vanuit het inzicht in de eigen belangen en het gemeenschappelijk wil
belang
9

10. maatschappelijke activering:
decreet: die functie die gericht is op het organiseren, stimuleren en begeleiden van vormen van maatschappelijk
engagement en sociale actie.
visieontwikkeling: de maatschappelijke activeringsfunctie beoogt individuele en collectieve veranderingen in het denken
en handelen en in relatie tot de samenleving.
empowerment-strategie: deelnemers bewust maken van afhankelijkheids- ik ben sterker geworden als persoon
structuren en de persoon versterken op het vlak van kennis, vaardigheden en in mijn omgeving
attitudes.
engagement-strategie: mensen betrekken bij de groep, de samenleving, het publieke ik ben meer betrokken bij een/de
groep, de samenleving, het publieke
sociale veranderingsstrategie: inzetten op de middelen en de ruimte voor individuele ik draag bij tot veranderingen in de
en collectieve gedragsverandering en structurele veranderingen samenleving
10

11. culturele functie:
decreet: die functie die, zowel in de brede als de engere zin, gericht is op het verhogen van de participatie aan de cultuur
die een samenleving te bieden heeft.
visieontwikkeling: de culturele functie beoogt het werken met waarden, normen en betekenissen (het ideologisch niveau),
de totaliteit van zinvolle acties, reacties en interacties van mensen (gedragsmatig niveau) en/of cultuurgoederen (het
materiële niveau.
cultuurconsumptie organiseren: het deelnemen aan kunst, ik heb kennis gemaakt met cultuur
cultuur en samenleving bewerkstelligen, cultuur smaken (kunst, stadsbezoek, andere culturen
geschiedenis, …)
cultuurkritiek faciliteren: het nadenken, contesteren, bekritiseren van kunst, cultuur ik heb onderbouwde kritiek geuit op
en samenleving bewerkstelligen de samenleving, de cultuur
cultuurproductie realiseren: het maken, produceren, deelhebben aan en deel zijn van ik heb zelf bijgedragen tot cultuur
kunst, cultuur en samenleving bewerkstelligen, cultuur maken (zelf geschilderd, gefeest, …)
11

12. 4. sociaal-culturele organisaties en werkers hanteren werk- en
handelingsprincipes bij hun interventies
______________________________________________________________________________
Gemeenschappelijke
basiswaarden
Werk
-­‐
en
handelingsprincipes
12