Θεωρία της αυτοαποτελεσματικότητας του Bandura

1. Θεωρία της αυτοαποτελεσματικότητας (αξιοσύνης – αυτοϊκανότητας)Self – Efficacy Theory Επιμέλεια και Σχεδιασμός ΠαρουσίασηςΣμαράγδα Σ. Παπαδοπούλου smapapaddedicated to foupou Ακαδ. Έτος 2009 – 2010

3. Το θεωρητικό μοντέλο της αυτοαποτελεσματικότητας

4. Προσδοκία Ικανότητας

5. Προσδοκία Αποτελέσματος

6. Πηγές διαμόρφωσης της αυτοαποτελεσματικότητας

7. Γιατί είναι σημαντική η αυτoαποτελεσματικότητα;

8. Παράγοντες ανάπτυξης και καλλιέργειας αυτοαποτελεσματικότητας

9. Φύλο & Η/Υ σε σχέση με την αυτόαποτελεσματικότητα

10. Αυτοαποτελεσματικότητα & Η/Υ

11. Αυτοαποτελεσματικότητασε Εικονικά Περιβάλλοντα Μάθησης

12. Αυτοαποτελεσματικότητα& Online Eκπαίδευση

14. Θυμάμαι ότι… H αυτοαποτελεσματικότητα (self – efficacy) αναφέρεται στις εκτιμήσεις του ατόμου αναφορικά με την ικανότητά του να οργανώσει και να εκτελέσει ένα σχέδιο δράσης για την επίτευξη προκαθορισμένων επιπέδων επίδοσης (Bandura, 1986). Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81). New York: Academic Press. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά: http://www.des.emory.edu/mfp/BanEncy.html

15. Η αυτο-αποτελεσματικότητα επηρεάζει πολλές πλευρές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, οι οποίες είναι σημαντικές στη διαδικασία της μάθησης. [Bandura 1989, Zimmermanetal. 1992]. Τέτοιες πλευρές της ανθρώπινης μάθησης είναι:

17. Δραστηριότητες (activities)

18. Στρατηγικές μάθησης (learning strategies)

19. Προϋποθέσεις ενεργοποίησης της συμπεριφοράς(cope situation-specificconstructs)

20. Κίνητρα (motivations)

21. Επίπεδο απόδοσης (knowledge – performance)

22. Eνταση & επιμονή (intensity & persevere)

24. Κάποιος που μπορεί να αμφιβάλλει για τις ικανότητές του να επιτύχει κάτι, τότε έχει πολλές πιθανότητες να παρατήσει την προσπάθεια. Όταν μάλιστα τα αποτελέσματα της όποιας προσπάθειας δε γίνονται γρήγορα αντιληπτά, τότε η τάση αυτή πιθανόν αυξάνεται. Όσο πιο χαμηλές προσδοκίες και ως προς την ικανότητα και ως προς το αποτέλεσμα έχει ένα άτομο, τόσο πιο εύκολα κυριαρχείται από απογοητεύσεις και ματαιώσεις και κατά συνέπεια παραμένει αδύναμο και παθητικό. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα… Τίποτα δεν μπορεί να με βοηθήσει… Χαμηλές προσδοκίες αποτελέσματος  Αίσθηση απελπισίας και απόγνωση Χαμηλές προσδοκίες ικανότητας  Αίσθημα ανικανότητας ή αναξιότητας

25. Ωστόσο ενδέχεται τα άτομα με υψηλή αυτο-αποτελεσματικότητα να μην καταβάλουν καμιά προσπάθεια αν θεωρήσουν ότι κάτι το γνωρίζουν ήδη καλά ή απλά έχει λίγη αξία για την περαιτέρω πορεία και ανάπτυξή τους. Όσο πιο υψηλές είναι οι προσδοκίες της ικανότητας ενός ατόμου, τόσο πιο πολύ χρόνο θα διαθέσει και μεγαλύτερη προσπάθεια θα καταβάλει για να πετύχει ένα στόχο ή να επιλύσει κάποιο πρόβλημα. Γιατί να μάθω για κάτι που ήδη γνωρίζω;Τι παραπάνω θα μου δώσει αυτό που ακούω;

26. Η περίπτωση του Αlan… [Lorsbach 1992] Ο Alan διαθέτει εκτενείς επιστημονικές γνώσεις τις οποίες μπορεί να κάνει σαφείς με ανάλογες δραστηριότητες, συζητήσεις και αναθέσεις εργασιών. Ο Alan, διδάσκεται ένα γνωστικό αντικείμενο για το οποίο θεωρεί ότι ξέρει αρκετά και δεν πρόκειται στην πορεία να τα αξιοποιήσει περαιτέρω. Ο Alan που γνώριζε τις δυνατότητές του… ολοκλήρωσε ωστόσο λίγες εργασίες και πήρε χαμηλούς βαθμούς. Γιατί; Τι πιστεύετε ότι συνέβη στην περίπτωση του Alan;

27. Λειτουργική σχέση των δύο μορφών της προσδοκίας σύμφωνα με τον Bandura Προσοχή! Η προσδοκία της ικανότητας δε συνεπάγεται την προσδοκία του αποτελέσματος

28. Πηγές διαμόρφωσης της αυτοαποτελεσματικότητας Η παρατήρηση της συμπεριφοράς των άλλων (και των συνεπειών που συνεπάγεται) πλουτίζουν την εμπειρία του ατόμου και εμμέσως διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του Βιώματα επιτυχίας ή αποτυχίας σταθεροποιούν ή αποδομούν αντιστοίχως το αίσθημα αξιοσύνης του ατόμου Η αυτo-αποτελεσματικότητα αντλείται από την πειθώ των άλλων ή του ίδιου του εαυτού Η αυτo-αποτελεσματικότητα εξαρτάται από τη σωματική και τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου

31. Υψηλού βαθμού αυτό-αποτελεσματικότητα οδηγεί στην επιθυμία και την προθυμία για δράση και στην προσπάθεια εκδήλωσης νέας συμπεριφοράς.

32. Οι πεποιθήσεις των ατόμων για την αυτοαποτελεσματικότητά τους επηρεάζουν των τρόπο σκέψης τους, τα συναισθήματα και τις ενέργειές τους, δηλαδή επιδρούν στην ανθρώπινη συμπεριφορά.

34. το μέγεθος της προσπάθειας που θα καταβάλουν τα άτομα για την εκτέλεση μιας δραστηριότητας,

35. το διάστημα που θα επιμείνουν όταν θα βρεθούν αντιμέτωποι με δυσκολίες και εμπόδια,

38. παρωθητικές διαδικασίες (κινητοποίηση για δράση)

39. συναισθηματικές διαδικασίες (αντιδράσεις στις καταστάσεις)

41. Παρατήρηση, μίμηση γονέων (βρέφος)

42. Εξάρτηση παιδιών από γονείς (παιδική ηλικία)

44. Κοινωνικό γόητρο, δημοτικότητα

46. Ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων από όπου το παιδί αντλεί την αναγκαία υποδομή για κάθε άλλη μορφή αυτο-αποτελεσματικότητας

47. Πλαίσιο άσκησης και επικύρωσης γνωστικών λειτουργιών

48. Δάσκαλος: δυνατότητα σκόπιμων παρεμβάσεων οργανωτικής φύσης, προβολή κι ενίσχυση κάθε μορφής θετικής διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης με ζωντανά παραδείγματα ενός παιδιού με τους συμμαθητές του

51. Μαθητές: δεν υπάρχει διαφοράΠιθανή αιτιολόγηση: Οι σημερινοί φοιτητές κατά τη διάρκεια των σπουδών τους δε δέχτηκαν την επίδραση της τεχνολογίας όσο οι μαθητές που θα γίνουν φοιτητές στο μέλλον.

52. Αυτοαποτελεσματικότητα στη χρήση υπολογιστή (Computer Self-Efficacy) Hαυτοαποτελεσματικότητα στη χρήση υπολογιστή μπορεί να καθοριστεί σύμφωνα με δύο υποέννοιες (Marakaset. al, 1998).

54. Γυναίκες > αρνητική στάση απέναντι στους ΗΥ [Rosen, Sears, Weil, 1987]

55. η επαφή με τους ΗΥ επηρεάζει τη σχέση μαζί τους [Levin, Gordon, 1989]Κοινωνικό πλαίσιο Οι διαφορές των φύλων απέναντι στους Η/Y είναι αντανάκλαση των κοινωνικών εμπειριών τους

56. Επιλογή κατάλληλης παιδαγωγικής προσέγγισης σε σχέση με δείκτες της προσωπικότητας

57. Πώς μπορεί να καλλιεργηθεί (σχεδιαστικά/τεχνικά και λειτουργικά) η αυτοαποτελεσματικότητασε εικονικά περιβάλλοντα μάθησης;

58. Αυτοαποτελεσματικότητασε Εικονικά Περιβάλλοντα Μάθησης Ο όρος «εικονικό περιβάλλον μάθησης» χρησιμοποιείται για να περιγράψει λογισμικό που χρησιμοποιείται για τη σχεδίαση και διαχείριση ηλεκτρονικής μάθησης, περιλαμβάνοντας την παράδοση μαθησιακού υλικού, την υποστήριξη της επικοινωνίας, τη διαχείριση των μαθητών και την αξιολόγηση. Τα σημερινά εικονικά περιβάλλοντα μάθησης παρόλο που αποτελούν μία πολύ καλή δομή για την οργάνωση δικτυακών μαθημάτων, και παρόλο που είναι αναγκαία για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, σπάνια σχεδιάζονται λαμβάνοντας υπόψη παιδαγωγικούς κανόνες και συχνά δεν είναι παρά απλοί κατάλογοι εκπαιδευτικού υλικού.

59. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την προσωπικότητα και την αυτό-αποτελεσματικότητα των εκπαιδευομένων θα πρέπει να αποτελούν μέτρο για τη σχεδίαση τέτοιων συστημάτων. Στο διάγραμμα παρουσιάζεται ένα μοντέλο επίτευξης αυτό-αποτελεσματικότητας επικεντρωμένο κυρίως στην online εκπαίδευση ενηλίκων.

60. Είναι η στάση απέναντι στην τεχνολογία. Καθορίζει την επιθυμία των ενηλίκων για τη χρήση της online εκπαίδευσης. Η απροθυμία να χρησιμοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες συχνά συσχετίζεται με την έλλειψη ενδιαφέροντος, αλλά στη πραγματικότητα μπορεί να είναι έλλειψη εμπιστοσύνης των ικανοτήτων τους. Οι αλλαγές στη φυσική κατάσταση αποτελούν μέρος της ανάπτυξης του ανθρώπου. Καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει, παρουσιάζει διάφορα προβλήματα όπως μειωμένη όραση, μειωμένη ακοή, κινητικά προβλήματα, τα οποία επηρεάζουν την ικανότητά του να χειριστεί ένα εικονικό περιβάλλον μάθησης (π.χ. η χρήση του ποντικιού ή η επιλογή κάποιας ενέργειας μέσω δυσανάγνωστων μενού) Πρόκειται για τη γενικότερη ανησυχία που παρουσιάζουν οι ενήλικες για τη χρήση των Η/Υ. Κατά την ανάπτυξη μεταβάλλονται οι ικανότητες σκέψης του ανθρώπου και η δεξιότητά του να λύνει δύσκολα προβλήματα.

61. Αυτοαποτελεσματικότητα και Online Eκπαίδευση 1/4 Πολλοί εγγράφονται σε ένα πρόγραμμα online εκπαίδευσης, αλλά λίγοι το ολοκληρώνουν, γιατί δεν ενισχύεται επαρκώς η αυτοαποτελεσματικότητά τους (drop out rate). Μiltiadou, M & Savenye, W. (2003). Applying Social Cognitive Constructs of Motivation toEnhance Student Success in Online Distance Education, Educational Technology Review.

62. Αυτοαποτελεσματικότητα και Online Eκπαίδευση2/4 Προκειμένου οι εκπαιδευτές να ενισχύσουν τις πεποιθήσεις των εκπαιδευομένων για την αυτοαποτελεσματικότητά τους με τις online τεχνολογίες, χρειάζεται να ενισχύσουν τις τέσσερεις πηγές διαμόρφωσης της αυτοαποτελεσματικότητας.

63. Αυτοαποτελεσματικότητα και Online Εκπαίδευση 3/4 1. Άμεσες εμπειρίες Οι εκπαιδευτές θα πρέπει να αναγνωρίσουν τους εκπαιδευόμενους που δε διαθέτουν την ικανότητα να κάνουν χρήση της τεχνολογίας σε ένα online μάθημα και να παράσχουν έγκαιρη ανατροφοδότηση. Έτσι οι εκπαιδευόμενοι πιθανότατα να παραμείνουν στο μάθημα. Oι εκπαιδευόμενοι που υστερούν σε δεξιότητες χειρισμού υπολογιστών αντιμετωπίζουν έντονη ματαίωση και ενδέχεται να εγκαταλείψουν το μάθημα εξαιτίας της αδυναμίας τους να χειριστούν την τεχνολογία. Χρειάζονται κατάλληλη επιμόρφωση(technicalorientationmeetings).

64. Αυτοαποτελεσματικότητα και Online Εκπαίδευση 4/4 2. Μάθηση δια αντιπροσώπου Οι εκπαιδευόμενοι που αισθάνονται άβολα με την τεχνολογία θα παρατηρήσουν τους ομηλίκους σε online συζητήσεις και ως αποτέλεσμα θα μάθουν πώς να το κάνουν. 3. Λεκτική πειθώ Άμεση και θετική ανατροφοδότηση πάνω σε απορίες των εκπαιδευομένων και online σε εργασίες. 4. Συναισθηματική διέγερση Οι εκπαιδευόμενοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα με την τεχνολογία τείνουν να βιώνουν υψηλά επίπεδα άγχους καθώς φοβούνται ότι θα είναι εκπρόθεσμοι στην παράδοση της εργασίας τους. Η επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευομένων και εκπαιδευτών μπορεί να δώσει λύση.

66. Pajares, F. & Urdan, T. (2006). Self-Efficacy Beliefs of Adolescents, Adolescence and Education, Vol. V: http://www.des.emory.edu/mfp/AdoEd5.html

67. Pajares, F. (2002). Overview of social cognitive theory and of self-efficacy.http://www.emory.edu/EDUCATION/MFP/eff.html

68. Heslin, P.A., & Klehe, U.C. (2006). Self-efficacy. In S. G. Rogelberg (Ed.), Encyclopedia of Industrial/Organizational Psychology (Vol. 2, pp. 705-708), Thousand Oaks: Sage: http://pheslin.cox.smu.edu/documents/Understanding_and_Developing_Self-efficacy.pdf

69. On the Cutting Edge > Self-Efficacy: Helping Students Believe in Themselves: http://serc.carleton.edu/NAGTWorkshops/affective/efficacy.html

70. Learning Point Associates > Critical Issue: Working Toward Student Self-Direction and Personal Efficacy as Educational Goals: http://www.ncrel.org/sdrs/areas/issues/students/learning/lr200.htm

71. Encyclopedia Britannica Online > Self-Efficacy, Metacognition, and Performance: http://www.britannica.com/bps/additionalcontent/18/31704904/SelfEfficacy-Metacognition-and-Performance

73. Bandura, A. (Ed.) (1995). Self-efficacy in changing societies. New York: Cambridge University Press

74. Pajares F. (1997) Current Directions in Self-efficacy Research. In: M. Maehr & P. R. Pintrich (Eds.). Advances in Motivation and Achievement: Volume 10 (Greenwich, CT: JAI Press); 1-49

75. Pajares, F. (1996) Self-efficacy Beliefs in Academic Settings. Review of Educational Research, 66, 543-578

76. Κολιάδης Ε. (2005). Θεωρίες Μάθησης και Εκπαιδευτική Πράξη, τ. Β: Κοινωνικογνωστικές Θεωρίες. Αυτοέκδοση, Αθήνα.

77. Snowman, J. Biehler, R. (2006). Psychology Applied to Teaching, 11th Edition, Hougton And Mifflin.

78. Elliott S, Kratochwill T, Littlefield-Cook J, Travers J. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία, Αποτελεσματική διδασκαλία – Αποτελεσματική μάθηση, Gutenberg.

79. Slavin R., E. (2007). Εκπαιδευτική ψυχολογία. Θεωρία και πράξη, Μεταίχμιο.