1. TEMA 8: A PRIMEIRA GUERRA
MUNDIAL E A REVOLUCIÓN
RUSA .SILVIA FERNÁNDEZ
Europa a comezos do século XX
2. O camiño cara a Primeira Guerra Mundial 3. As fases do
conflito bélico (1914-1918)
4. As consecuencias da guerra
5. A caída do Imperio tsarista en Rusia
6. A Revolución bolxevique e a guerra civil
7. A URSS de Stalin

2. EUROPA A COMEZOS DO SÉCULO
XX
 1.1. As estencias da democracia. Consolidación dos sistemas políticos
constitucionais e parlamentarios Inglaterra e Francia avanzan cara un sistema
democrático (leis sociais) O Imperio alemán: sistema parlamentario autoritario
(gran poder do executivo, do kaiser, e cunha certa democratización (AustroHungría Sur de Europa: sistema democrático pero dominados polo fraude
electoral e o caciquismo
 1.2. O mantemento de réximes autoritarios. Vellos imperios multinacionais
Imperio austrohúngaro: 1. Certas reformas pero dominio, poder, do emperador
(certas liberdades, sufraxio restrinxido)
 2. Sometemento dos pobos eslavos Imperio ruso: 1. Poder absoluto do
emperador 2. Fracaso dos intentos e reforma Imperio turco: 1. En
descomposición pero dominaba algúns territorios en Europa 2. Tibia
modernización
 1.3. A “Paz Armada”. Alteración do vello equilibrio europeo pola puxanza
económica e política de Alemaña Weltpolitik de Guillerme II Formación da
Tripla Alianza: Alemaña, Austria-Hungría e Italia Francia, gran inimiga de
Alemaña (problema de Alsacia e Lorena) Triplo Acordo: inimigos de
Alemaña, Grancia Rusia e Gran Bretaña Alianzas militares

4. O CAMIÑO CARA A PRIMEIRA
GUERRA MUNDIAL
 2.1. As causas da guerra. Inmperialismo Nacionalismo
Crises prebélicas: 1. Crises coloniais de Marrocos 2.
Conflito dos Balcáns: Anexión de BosniaHercegovina
ao Imperio Austro-Húngaro. Dúas guerras balcánicas
2.2. O estallido da guerra. Asasinato de herdeiro do
Imperio austrohúngaro, Francisco Fernando e a súa
muller en Saraeivo, 1908 Ultimatum de Austria a
Serbia Rusia declara a guerra a Austria e moviliza as
tropas Alemaña declara a guerra a Rusia e Francia Gran
Bretaña declara a guerra a Alemaña, e Austria, cando
esta invade Bélxica Italia mantívose neutral

6. AS FASES DO CONFLITO BÉLICO
(1914-1918)
 3.1. A guerra de movementos. Fronte occidental: 1. Ataque alemán por Bélxica e
Luxemburgo 2. Batalla do Marne: Detense o ataque alemán Fronte oriental: 1. Éxito
alemán na batalla de Tannemberg 2. Fracaso austrohúngaro en Servia 3.2. A guerra de
trincheiras. Inmobilización das frontes Novos aliados na guerra: 1. Turquía: a favor dos
imperios centrais 2. Italia: entra a favor do Triplo Acordo, Entente 3. Bulgaria: entra a
favor da Triple Alianza 4. Romanía: entra a favor do Triple Entente Batalla de Verdún
Batalla de Somme Guerra con grande custo humano 3.3. A crise de 1917 e a fin da guerra.
Triunfa a Revolución Rusa bolxevique: Tratado de BrestLitovsk (1918) Entrada de EE.UU.
Na I Guerra Mundial Na fronte oriental: derrota aos austríacos e os seus aliados que
firman a paz Fronte occidental: derrota de Alemaña na II Batalla do Marne por exércitos
franceses, ingleses e EE.UU. Revoltas internas en Austria e Alemaña Final da guerra o 11
de novembro de 1918, abdicación do emperador alemán Guillerme II Proclamación da
República de Weimar 3.4. Un novo tipo de conflito. Mobilización de gran cantidade de
recursos económicos e humanos (Economía de guerra) Novo tipo de armamentos que
elevaron as baixas humanas 1. Ametralladora 2. Desarrollo total de artillería 3. Aviación
Primeiros bombardeos polas cidades Gas mostaza, lanzallamas 1. Submarino Destrución
de pobos, gábricas, colleitas, etc. Consecuencias da guerra na retagarda 1. Reconversión
das industrias en función da guerra 2. Necesidade de préstamos 3. Traballo feminino Propaganda

8. AS CONSECUENCIAS DA GUERRA
 . Os tratados de paz. Conferencia de París (1919) Asisten todos os países en guerra, pero
deciden só os vencedores O fracaso dos 14 puntos de Wilson Tratado de Versalles
(potencias vencedoras de Alemaña): 1. Culpabilidade de Alemaña 2. Pagamento de fortes
reparacións económicas 3. Desarmamento e desmantelamento alemón 4. Cesión de
territorios ao Oeste e Leste de Alemaña (Alsacia e Lorena) e tamén a favor de Polonia
dividindo Alemaña en dous, corredor Polaco. 5. Perda das colonias alemás 6. O diktat =
nacionalismo revanchista Os outros tratados (Saint-Germain, Trianon, Neuilly e Sèvres)
4.2. O novo mapa de Europa. Profunda remodelación de Europa Imperio turco: 1.
Desaparece case na súa totalidade en Europa reducíndose a actual Turquía. Formación de
protectorados en antigos territorios asiáticos de Turquía por Francia e Inglaterra
(Iraq, Siria, Líbano e Palestina) Imperio austrohúngaro: Desaparece o Imperio. Xorde
Austria e Hungría (dúas repúblicas). Prohíbese a unión de Austria e Alemaña. Aparece
Checoslovaquia que colle imperios de Austria e Hungría. Tamén se forma Iugoslavia baixo
o dominio de Serbia Imperio ruso: 1. Desaparece o imperio. Obxetivo das potencias
occidentais: illar a nova Rusia Revolucionaria. Aparece a Gran Polonia a costa do Imperio
Ruso. Gran Romanía aparece a costa do Imperio Austríaco e de Rusia. Aparición dos
Estados Bálticos: Estonia, Letonia e Lituania 4.3. As consecuencias sociais e económicas
Soldados mortos (10 millóns), víctimas civís Problema dos orfos, viúvos, feridos Perdas
materiais: aumento da débeda pública polos préstamos Gran inflación Beneficio
temporal dos países neutrais EE.UU.: gran beneficiado da guerra. Principal prestamista
dos países europeos 4.4. A Sociedade de Nacións. SDN -> Un dos 14 puntos do presidente
Wilson Problemas: 1. A pesar de ser proposta por EUA, esta mantense á marxe 2. Non está
a URSS 3. Paulatina retirada de países como Alemaña e Italia - 1.

9. A CAÍDA DO IPERIO TSARISTA EN
RUSIA
 5.1. O imperio dos tsares. Réxime autocrático dos tsares Unha
economía atrasada. A agricultura: principal actividade
económica Medios de produción en mans dos terratenentes
Maioría de poboación eran campesiños nunhas condicións de
vida case feudais Un tímido proceso de industrialización
concentrado nalgunhas zonas en torno a Moscova, San
Petesburgo e a zona dos Urais Xurdimento dun numeroso
proletariado Burguesía escasa As forzas políticas. O Partido
Constitucional Demócrata, ou kadet (burgueses) O Partido
Socialrevolucionario (campesiños) O Partido Socialdemócrata
de Rusia (marxista e obreiro) 1. Divídese e saen dous partidos
políticos • Menxeviques (maioritario): Defendían a necesidade
de establecer alianzas cos partidos burgueses para acabar co
tsarismo • Bolxeviques (minoritario): Defendían unha revolución
obreira. Líder, Lenin.

11. A REVOLUCIÓN DE 1905
 Derrota rusa frente Xapón Produce un gran descontento da poboación e tamén
se produce unha manifestación pacífica Domingo Sanguento Aparición dos
soviets (asembleas de campesiños, obreitos e soldados) Resultados da unión de
1905: 1. Eleccións por sufraxio universal ao Parlamento (Duma) 2. Promesa de
reforma agraria 3. Pouco despois o tsar clausura o Duma 5.3. A Revolución
burguesa de Febreiro de 1917. Entrada de Rusia na I Guerra Mundial Derrotas
militares Aumentou a fame na poboación Pedindo a retirada da guerra Afin do
tsarismo Tsar indefendible incluso polas clases burguesas Manifestación en
Petrogrado Proclamación da República, formación dun goberno provisional
que ten como obxetivo a instauración dunha democracia parlamentaria - 5.4. O
goberno provisional. Continúa coa guerra Aumenta o descontento popular
Prodúcese unha dualidade de poderes; O goberno provisional e os soviets
Aumenta a influencia dos bolxeviques nos soviets Prodúcense as famosas Teses
de Abril de Lenin 1. Derrocamento do goberno provisional pola forza 2.
Formación dun goberno de soviets 3. Paz con Alemaña 4. Repartir as terras
entre os campesiños 5. Cesión das fábricas dos obreiros 6. Nacionalización da
banca 7. Recoñecemento das nacionalidades do Imperio

13. A REVOLUCIÓN BOLXEVIQUE E A
GUERRA CIVIL
 6.1. A Revolución obreira de Outubro de 1917. Toma do Palacio de Inverno en
San Petesburgo (importancia da Garda Roxa) Fórmase o goberno obreiro donde
preside Lenin Figuras: Trotski e Stalin Expropiación das terras que se reparten
entre os campesiños Control das fábricas polos comités obreiros Tratado de
Brest-Litovsk Fanse eleccións para a Asemblea Constituínte Disolución da
Asemblea Constituínte: fin ao pluralismo político 6.2. A guerra civil (1918-1921)
Exército Branco (apoiados por
franceses, británicos, xaponeses, norteamericanos) Exército Roxo (exército
bolxevique, Trotski) Escasez de alimentos Represalias políticas (fusilamento do
Tsar e a súa familia) Triunfo do exército Roxo, 1921 Endurecemento do réxime
soviético Formación do Partido Comunista Ruso que ostenta o monopolio de
poder Formación dunha policía contrarrevolucionaria secreta (Tcheka) Política
económica: comunismo de guerra Nacionalización da industria e
colectivización das terras dos campesiños 6.3. A formación da URSS. Unión de
Repúblicas Socialistas Soviéticas Mediante a Constitución de 1924 Institucións:
1. Soviets Supremos 2. Presidium 3. Consello de Comisarios do Pobo Monopolio
do poder do PCUS e o PCUS é un partido centralizado e xerarquizado Comité
Central de Secretariado Xeral Ditadura do proletariado = Sistema totalitario
(Unión de partido e de Estado)

15.  A URSS DE STALIN 7.1. A pugna polo poder. 1924: morte de Lenin =
Enfrontamento dentro do partido comunista Enfrontamentos entre os
partidarios da colectivización de toda a economía e os partidarios da NEP
Enfrontamento entre Trotski e Stalin 1. Trotski: Exportación da revolución cara
a outros países 2. Stalin: Socialismo nun só país Stalin é nombrado Secretario
Xeral do PCUS e eliminación dos opositores (Trotski) 7.2. A ditadura Stalinista.
Ditadura persoal (Stalinismo) Partido controlado totalmente por Stalin
Necesidade de pertenza ao partido para ocupar calquera cargo O culto á
personalidade Dura represión (Gulag) Procesos de Moscova 7.3. O socialismo
nun só país. Obxetivo fundamental: Convertir a URSS nunha gran potencia
comercial Economía planificada e drixida polo Estado Características: 1. Plans
quinquenais 2. Gosplán Colectivización total da economía e a prohibición da
propiedade privada 1. Colectivización forzosa da economía 2. Koljós 3. Sovjós
Desenvolvemento industrial baseado na industria pesada, na produción de
enerxía e na construción de infraestruturas 1. Atraso da agricultura 2. Descoido
da produción de bens de consumo Rápida industrialización e crecemento
económico

17.  LENIN TROTSKI