SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 59
Baixar para ler offline
Бүлэг 1. LectureMAKER програмын танилцуулга
       LectureMAKER нь малтимедиа агуулгатай хичээлийн материал бэлтгэх Солонгосын
хамгийн шилдэг програм хангамж юм. Энэ програмын тусламжтай малтимедиа агуулгатай
е-сургалтын материалыг хурдан бөгөөд хялбархан бэлтгэж чадах болно.


1. LectureMAKER програмыг ашиглах зарчим
2. Товч танилцуулга
3. Гүйцэтгэх үүрэг
4. Програмын онцлог
5. Системийн бүрэлдхүүн
1. LectureMAKER програмыг ашиглах зарчим
    1) Windows 2000, XP үйлдлийн систем дээр суурилан ажиллана.
    2) Microsoft Windows Media Encoder 9, Windows Media Playe r 9 сүүлийн хувилбар байх
       шаардлагатай. Хэрэв эдгээр програмууд байхгүй бол интернетээс татаж аваарай.
       Интернетээс татаж авах бол дараах сайтад хандана.
           (http://www.microsoft.com/korea/windows/windowsmedia/)
    3) Microsoft PowerPoint Program зайлшгүй шаардлагатай.Энэ програмд Microsoft PowerPoint
       програмаар бэлтгэсэн слайдуудыг хэрэглэх болно.
    4) Sound & Video Input Device төхөөрөмжүүдийг хэрэглэх тул зайлшгүй шаардлагатай. Эдгээр
       төхөөрөмжийн тусламжтай LectureMAKER програмд дуу болон дүрсний бичлэг хийх
       боломжтой.


 2. Товч танилцуулга




      LectureMAKER програм нь багшийн суралцагчид зориулан бэлтгэсэн хичээлийн
 материалыг малтимедиа хэлбэрээр хурдан болоод хялбархан бэлтгэх зориулалттай юм.
 Багш лекцийн хичээл бэлтгэхдээ уг програмыг ашиглан лекцийн материалаа төлөвлөлт болон
 дизайныг зэрэгцүүлэн хийх, засварлах хэрэгслийг нь ашиглан өөрчлөлт хийх боломжтой.
 Лекцийг зөвхөн PowerPoint програмаар үзүүлэхээс гадна хичээлийн материалыг илүү бодитой
 болгоход Flash, HTML төрлийн файлуудыг зэрэгцүүлэн үзүүлэх боломжтой. Мөн энэ програмд
 дуу болон дүрстэй бичлэг хийх, түүнийг үзүүлэх, электрон самбарын хэрэгсэл ашиглах
 боломжтой.

                                              ö


 3.        Хийгдэх үйлдлүүд
      LectureMAKER програмд оруулж болох файлын төрлүүд болон түүнийг ашиглан
      боловсруулалт хийгээд гаргаж авч болох файлуудыг схемчлэн харуулжээ.

                                                                                           1
1) Master хуудсыг тохируулах

     Мастер слайдад нэр, удирдах товчлуур, дизайн, үсгийн шрифтийн төрөл, хэмжээ болон хүрээ
     зэрэг ерөнхий хэрэгслүүдийн тохиргоог зааж өгөх ба энд тодорхойлсон тохиргоо дараагийн
     хуудсуудад шууд хийгдэнэ. Лекцийн материал бэлтгэж хадгалахад файлын хэмжээг бага
     байлгадаг.

2)    Олон үйлдэлт командын хэрэгслүүд

     Олон үйлдэлт командын хэрэгслүүд тухайлбал text box, хүснэгт байгуулах, математик
     томьёо бичих, диаграм зурах, график байгуулах зэрэг хэрэгслүүдийн тусламжтайгаар
     сургалтын материал дотор илэрхийлэл түүнтэй холбоотой бусад объектуудыг оруулан
     үзүүлэх боломжтой.

3) Малтимедиа хэрэгслүүд

     Мultimedia агуулгатай сургалтын материалыг тусгай програм ашиглалгүй шууд хичээлийн
     материалын баримтад оруулах,зөвхөн зураг төдийгүй видео, дуу, флаш төрлийн файлуудыг
     шууд баримтандаа оруулж хичээлийн материалаа баяжуулах мөн байгуулах, интернетээс
     харах хэсгийг оруулах бол зөвхөн хаягийг нь оруулж файлын хэмжээг бага байлгах
     боломжтой.

4) Video файл удирдах хэрэгсэл

     Видео файлаас тэмдэглэж авсан хэсгийг тусад нь дахин давтан харуулах боломжтой. Сургах
     болон сурах видео файлыг слайдын хамт зэрэгцүүлэн ажиллуулах боломжтой
                                                                                              2
5) Нэмэлт боломж

    Лекцийн хичээлээр бичлэг хийхэд видео, дуу, электрон самбар зэргийг хослуулан нэгэн зэрэг
    ашиглах боломжтой.

 3. Програмын онцлог

   1) Олон төрлийн бүтэц бүхий бэлэн загвар агуулсан е-хичээлийн бүх төрлийг багтаасан
      лекцийн материал бэлтгэх PowerPoint програмтай төстэй боловч видео ба текстийг хамтран
      ашиглах, дуу ба текстийг зэрэгцүүлэн ашиглах зэрэг хэд хэдэн давуу талтай багшид
      зориулсан хэрэглээний програм юм.

   2) Дурын е-хичээлийн агуулгыг бэлтгэх тухайлбал математикийн болон бусад төрлийн
      томьёо, график, диаграм зэргийг зурах, оруулах боломжтой багшид зориулсан хэрэглээний
      програм юм.

   3) Интерактив програмын үүрэг гүйцэтгэх боломжтой. Хичээлийн бүх материалуудыг
      товчлуур оруулан удирдах боломжийг багтаасан болно.

   4) Бодит хөдөлгөөнт лекц чухал байдаг.вэб камер, микрофон, электрон самбарын үйлдэл
      зэргийг оролцуулан дүрс болон дуутай видео бичлэг, видео бичлэг, дууны бичлэг мөн
      электрон самбар ашиглан хичээл заах явцыг бичлэг хийж ашиглах боломжтой.

   5) Баримт болон өгөгдлүүдийн ялгаатай хэлбэрийг ашиглах боломжтой. Е-хичээлийн
      материалыг PowerPoint, flash, HTML ашиглан илүү үр дүнтэй байгуулах боломжтой.



4. Системийн бүрэлдхүүн хэсгүүд




                                                                                            3
Бүлэг 2. LectureMAKER програмыг
суулгах/устгах
      LectureMAKER програмыг суулгах үндсэн дарааллыг уншаад таны компьютер малтимедиа
агуулга бүхий хичээлийн материал бэлтгэх шаардлагыг хангаж байгаа эсэхийг шалгаарай.
        1. Install буюу програм суулгах
        2. Remove буюу програмыг устгах
1. Install буюу суулгах

1) Системийн шаардлага

   a.   CPU : Pentium III 500MHz ба түүнээс дээш
   b.   RAM : Шуурхай санах ой 128MB ба түүнээс дээш (256MB байхыг санал болгож байна)
   c.   HDD : хард диск дээр хамгийн багадаа 50 MB хоосон зайтай байх
   d.   OS : Үйлдлийн систем Windows 98/2000/XP ба түүнээс дээш

 2) Суулгахын өмнө
    LectureMAKER програмын диск болон сериалын дугаар байх шаардлагатай.
    Таны компьютерт Windows Media Encoder 9.0, Windows Media Player 9.0 програмыг суулгасан
    байх хэрэгтэй.
3) Прорамыг суулгах
   a. Компьютераа асаана.
                                                                                              4
b. CD-ROM драйверт LectureMAKER програмын CD хийнэ. ‘My Computer’хавтсыг нээгээд CD
      ROM драйвер дах файлын жагсаалтыг нээж ‘LectureMAKER Setup.exe’ файлыг ажиллуулна.




c. Install Shield Wizard харилцах цонх нээгдэх ба ажлыг үргэлжлүүлэхийн тулд ‘Next’команд дээр
   дарна.




d. LectureMAKER програмыг байрлуулахын хавтсын нэрийг Browse командаар нээгдэх харилцах
  цонхонд сонгоод програм суулгах үйлдлийг ‘Next’командаар үргэлжлүүлнэ.




                                                                                             5
e. Програмын нэрийг төлөөлөх дүрсийг байрлуулах програмын хавтсыг сонгоно. Хэрэглэгч шинэ
   нэр өгч болно эсвэл жагсаалтаас сонголт хийж болно. Програм суулгах үйлдлийг ‘Next’
   командаар үргэлжлүүлнэ.




f. Идэвхтэй байгаа тохиргоог хараад ‘Next’командаар дараагийн алхамд шилжинэ.




                                                                                            6
g. LectureMAKER програм суулгаж байгааг доорх цонхонд харуулах болно. Өөрөөр хэлбэл алдаа
   гарах хэдэн хувь нь хийгдэж байгааг харж болно.




h. Програм суулгах үйлдэл дууссаны дараа доорх зурагт үзүүлсэн ‘Finish’ командыг агуулсан
   харилцах цонх нээгдэх болно. ‘Finish’ команд дээр дарснаар суулгах үйлдлийг бүрэн дуусгана.




i. LectureMAKER програмыг ачааллана.
                                                                                                 7
j. Доорх зурагт LectureMAKER програмын үндсэн цонхыг харууллаа .




Бүлэг 3. LectureMAKER програмыг эхлүүлэх
    LectureMAKER програм нь Microsoft PowerPoint програмтай маш адилхан. Уг програмыг
 ашиглаж сурахад хялбархан байх болно.
1. Програмыг ажиллуулах ба хаах
2. Дэлгэцийн бүтэц
3. Үндсэн цэснүүдийн үүрэг
   1. Програмыг ажиллуулах ба хаах

       1) Ажиллуулах

Desktop дээрх (     ) дүрс дээр 2 товшиж LectureMAKERпрограмыг ачааллана. Эсвэл Start цэсний
Programs -> Daulsoft LectureMAKER -> LectureMAKER дарааллаар програмыг ачааллаж болно.
Ингэхэд хоосон хүрээ бүхий баримт нээгдэх болно.

     2) Програмыг хаах

Програмын ажиллагааг дуусгах буюу хаах бол ‘File’ цэсний ‘Exit’командыг ажиллуулна,эсвэл
дэлгэцийн баруун дээд буланд байрлах ( ) товчлуур дээр дарна.

                                                                                           8
2. Дэлгэцийн бүтэц

Дэлгэцийн бүлэг командууд болон хэрэгслүүдийг хэрэглэгч өөрийн хүссэнээрээ тохируулах,
дэлгэцийн хэмжээг өөрчлөх боломжтой.

           1                                                                              2
           3
           4
           5




                                                7

               6


       1           Нээлттэй ажиллаж байгаа файлын нэрийг харуулна.
       2           Цонх удирдах товчлуур : Windows програмд хэрэглэдэг товчлуурын үндсэн үүрэгтэй
                   ижил Close,Minimize/Maximize, Restore Down гэх мэт.
       3           Цэсний мөр: LectureMAKER програмын дэд командуудыг агуулах үндсэн командууд.
       4           Командын хэрэгслүүд : Дүрс хэлбэрээр харагдах командуудаас хэрэглэгч өөрт
                   шаардлагатай командаа сонгож ашиглана.
       5           Frame Screen : ажлын файлд багтаж байгаа бүх хуудсуудыг харуулна.
       6           View товчлуурууд : файлд багтах хуудсуудын харагдах хэлбэрийг эндээс сонгож
                   болно.
       7           Status Task Bar : энэ төлөвийн мөрөнд хуудсын нэр, хуудсын бүтэц, хуудсын тоо,
                   хэмжээ, идэвхтэй хуудсын талаарх мэдээллийг харуулна.




   3. Үндсэн цэснүүдийн үүрэг
                            ① Toolbar : LectureMAKER ашиглахад хэрэглэгдэх бүлэг
1) View цэс                                         командын багц
                                        ② Ruler :   Хэмжээсний шугам, энд хэмжээг цэгээр харуулна.
                                        ③ Grid and Guideline :Хуудас дээр тор шугам татна. Тор
                                                        хоорондын зайг тохируулж өгөх шаардлагатай.
                                        ④ Zoom In/Out : Идэвхтэй байгаа хуудсын харагдах хэмжээг
                                                        ихэсгэж , багасгаж болно.
                                        ⑤ View HTML Tag : Идэвхтэй байгаа вэб баримтанд HTML
                                                              хэлээр бичсэн код оруулах             9
                                        ⑥ Object Property : Идэвхтэй байгаа объектын тухай мэдээлэл
                                                            харуулах
                                        ⑦ Frame Property : Идэвхтэй байгаа хуудсын нэр, өнгө,
                                                           хүрээний тохиргоо хийх
2) File цэс


                      ① New File : Шинэ лекц бэлтгэх хуудас нээнэ.
                      ② Open: (*lme) төрлийн лекцийн файл нээнэ.
                      ③ Close : идэвхтэй лекцийн файлыг хаана.
                      ④ Close All : Нээлттэй байгаа бүх лекцийн
                                   файлуудыг хаана.
                      ⑤ Save : Идэвхтэй байгаа лекцийн файлыг хадгална.
                      ⑥ Save All : Нээлттэй байгаа бүх лекцийн
                                   файлуудыг хадгална.
                      ⑦ Save as : нээлттэй байгаа файлыг шинэ нэр болон
                                  төрлөөр хадгална.
                      ⑧ Save as Web : нээлттэй байгаа файлыг вэб хуудас
                      хэлбэрээр хадгална.
                      ⑨ Save Template : нээлттэй файлыг бэлэн загвар
                                         хэлбэрээр хадгална.
                      ⑩ Copyright : програмын талаарх мэдээллийг
                                     харуулна.
                      ⑪ Set Frame : Лекцийн файлын хэмжээг тохируулна.
                      ⑫ Print : ажиллаж байгаа файлыг хэвлэнэ.
                      ⑬ Print Preview : Хэвлэхийн өмнө хуудсуудыг харна.
                      ⑭ Print Setup : Хэвлэх төхөөрөмж , цаасны хэмжээ
                                     болон байрлалын тохиргоо хийнэ.
                      ⑮ Exit : нээлттэй байгаа бүх файлуудыг хаагаад
                               LectureMAKER програмаас гарна.




    3)Author цэс
                   1 Default Frame View : Лекцийн материал бэлтгэх болон
                      засварлах хуудсын горимд шилжинэ.
                   2 Multi Frame View : Лекцийн файлд багтаж байгаа бүх
                      хуудсуудыг нэг дэлгэцэнд харуулах.
                   3 Edit Master Frame : бүх хуудсуудад тохируулах нэгдсэн
                      форматыг сонгох.
                   4 Preview Lecture : Бэлтгэсэн лекцийн материалаа
                      ажиллуулж үзэх. Энэ хэсэгт байрлах командуудаас
                      сонгож хэрэглэх боломжтой.
                   ⑤ Record Sound : дууны болон ярианы бичлэг хийнэ.
                   ⑥ Record Video : Дүрсний болон видео бичлэг хийнэ.
                   ⑦ Record Lecture : электрон самбар дээр бичилт хийж
                                      дуу, дүрстэй бичлэг хийнэ.
                   ⑧ Synchronize Frame : хуудсанд харуулах текстийг видео
                   ба дууны файлтай зэрэг ажиллуулах.
                   ⑨ Frame Conversion : идэвхтэй хуудсаас дараагийн
                   хуудсанд шилжихэд хөдөлгөөнт эффект оруулах.         10
4) Edit цэс          ① Undo : Өмнөх үйлдлийг буцаана.
                     ② Redo : Буцаасан үйлдлийг эргээгээд анхны төлөвт
                               шилжүүлнэ..
                     ③ Cut : Идэвхжүүлсэн объектыг зөөхөөр санана.
                     ④ Copy : Идэвхжүүлсэн объектыг хуулахаар санана.
                     ⑤ Paste : Зөөхөөр болон хуулахаар санасан хэсгийг
                              курсор байгаа байрлалд байрлуулна.
                     ⑥ Duplicate : Идэвхжүүлсэн хэсгийг давтан хийнэ.
                     ⑦ Select All : Хуудас дээрх бүх хэсгүүдийг сонгож
                                    идэвхжүүлнэ.
                     ⑧ Delete Frame : Курсор байрлаж байгаа хуудсыг
                                      устгана.
                     ⑨ Property : Идэвхтэй байгаа хэсгийн /объектын/
                                  тохиргоог харуулна.
                     ⑩ Group : Тус тусдаа байгаа объектуудыг нэгтгэж нэг
                                бүлэг болгоно, мөн буцаагаад салгана.
                     ⑪ Hide/Show : Нууцлагдсан байгаа объектыг ил гаргаж,
                                    ил байгааг нь нууцлана.




    5) Insert цэс   1 New Frame : Идэвхтэй байгаа файлд хуудас нэмэх
                    2 Duplicate Frame : Идэвхтэй байгаа хуудастай ижил
                                         хуудас давтан оруулах.
                    3 Text Box : Хуудсанд текст бичиж оруулах
                    4 Table : Хүснэгт оруулах
                    5 Image File : Зураг оруулах.
                    6 Sound File : Дуу оруулах.
                    7 Video File : Видео оруулах.
                    ⑧ Flash File : Флэш програмаар үүсгэсэн *.swf файл
                                   оруулах
                    8 PowerPoint File : Microsoft PowerPoint –н слайдыг
                                          зураг хэлбэрээр оруулах
                       11 Web site : HTML файл буюу вэб оруулах.
                    ⑪ Navigation Button :Лекц үзүүлэхэд хэрэглэгдэх
                                          удирдлагын товчлуурууд оруулах.
                                          (Back) ,(Next) гэх мэт .
                    12 Quiz: Асуулт оруулах /тест маягийн/
                    13 Math Equation : Тоон томьёонууд бичиж оруулах.
                    14 Diagram : Диаграм зурах хэрэгсэл ашиглан зурж
                                  оруулах.
                    15 Graph : График эдитор ашиглан байгуулсан график
                                оруулах.
                    Edit Image : Зургийн хэрэгслийг нь ашиглан зурсан
                    зургаа шууд лекцийн материалдаа оруулах.

                         Other menu : энэ хэсэгт pause, window creation, window
                    removal, button controller, video controller, message box,
                    JavaScript calling, sound/video file хөрвүүлэх, гэх мэт       11
                    командууд агуулагдана.
6) Format цэс           1     Object Order : Идэвхтэй байгаа объектын харагдах дарааллыг
                                  тодорхойлно.
                            2    Align Object : Сонгосон объектыг хуудсын хувьд хэвтээ болон
                                 босоо тэнхлэгийн дагуу байрлуулна.
                            3    Frame Layout : Хуудсын бүтцийн хэлбэрүүийг харуулна.
                                 Хэрэглэгч эндээс сонголт хийх боломжтой.
                            4     Frame Design : Хуудсын дэвсгэр өнгөнүүдийн жагсаалтаас
                                  сонголт хийх боломж олгоно.
                            5    Frame Object List : Идэвхтэй байгаа хуудас дээр оруулсан
                                 объектуудын жагсаалтыг харуулна.
                            6     Template List : LectureMAKER програмд байрлах хичээлийн
                                 материал бэлтгэх бэлэн загваруудын жагсаалтыг харуулна.


    7) Help цэс


                                ① Help : LectureMAKE програмыг ашиглах заавар харуулна.
                                ② Visit Homepage: LectureMAKER програмын вэбэд
                                  www.lecturemaker.co.kr. Хаягаар хандаж болно
                                ③ About LectureMAKER : LectureMAKER програмын тухай
                                  мэдээллийг харах боломжтой.




Бүлэг 4. LectureMAKER програмаар хичээлийн
агуулга бэлтгэх
LectureMAKER програм нь “Та юу харж байна түүнийгээ авах болно” гэсэн зарчмыг баримталсан
малтимедиа агуулга бүхий багшид зориулсан програмын хэрэгсэл билээ. Энэ програмын хэрэгсэл
нь багш нарт өөрийн хичээлийнхээ агуулгыг өэлтгэхэд хялбар байх болно.

1. Шинэ файл үүсгэх
2. Файл нээх
3. Файл хадгалах
4. Хуудсын шинж чанар
5. Хуудсын хэмжээг тохируулах
6. Дууны бичлэг хийх
7. Видео бичлэг хийх
8. Лекцийн бичлэг хийх
9. Хэвлэх болон хэвлэхийн өмнө харах
1. Шинэ файл үүсгэх

Багш лекцийн хичээлийг шинээр үүсгэх үед энэ командыг ашиглана. Доорх командыг сонгож
ажиллуулахад хоосон хуудас нээгдэх болно.

   1) File цэсний >New File командыг сонгоно.
                                                                                               12
2) Лекцийн шинэ файл No Name 1, No Name 2 гэх мэт нэртэй үүсэх болно. Энэ нэр нь таныг
      шинэ нэр өгч хадгалтал хэрэглэгдэх болно.

    [!] Тогтоож авах хэсэг :
    - standard toolbar-н (   ) дүрс дээр 1 товшиж шинээр файл үүсгэж болно.

2. Файл нээх

Доорх командын тусламжтай өмнө нь үүсгэж хадгалсан файлыг нээнэ.

   1) File цэсний > Open командыг сонгож харилцах цонхыг нээнэ
      When ‘Open’ appears, go to the desired folder and click on the file you would like to open.




     [!]Тогтоож авах хэсэг :
    - standard toolbar-н (   ) дүрс дээр 1 товшиж хадгалсан файлыг нээж болно.

3. Файл хадгалах

Шинээр үүсгэсэн болон засварласан лекцийн файлаа хадгалахдаа доорх дарааллаар ажиллана.
LectureMAKER програмын ажлын файлын үндсэн төрөл нь (*.lme) боловч бэлэн загварын болон
бусад боломжит төрлийн файл хэлбэрээр хадгалах боломжтой. Хэрэв файлын нэрийг солих буюу
файл хадгалах дискийн төхөөрөмж /флаш дискэнд/, хавтасаа солих шаардлагатай байгаа бол Save
As командыг ашиглана.

   1) File цэсний > Save командыг сонгож файл хадгалах харилцах цонхыг нээнэ.

   2) Хэрэв ‘Save As’ командыг сонгосон бол файлын нэр, дискийн төхөөрөмж, хавтасны нэрээ
   сонгоод ‘Save’ команд дээр дарна.


                                                                                                    13
[!] Тогтоож авах хэсэг :
- - standard toolbar-н (   ) дүрс дээр 1 товшиж хадгалсан файлыг нээж болно

- Хэрэглэгч та уг програмаар үүсгэсэн файлаа дараах төрлүүдээс сонгож хадгалах
   боломжтой :

   ① LectureMAKER програмаар үүсгэсэн ажлын үндсэн файлыг (*.lme)
     өргөтгөлтэй хадгалдаг.

   ② LectureMAKER программр үүсгэсэн вэб файл (*.lmd) өргөтгөлтэй байдаг. Энэ
     файл нь : вэбэд тавих боломжтой шахсан бага хэмжээтэй байна.

   ③ Биеэ даан ажиллах боломжтой (*.exe) өргөтгөлтэй файл.Ийм төрлийн файл
     нь :Windows үйлдлийн системийн орчинд шууд ажиллах боломжтой байх
     болно.

   ④ Бэлэн загварын Template файл (*.lmm) өргөлтгөлтэй байна. Ийм төрлийн
     файлыг Format-Template командаар нээгдэх жагсаалтаас шууд авч ашиглах
     боломжтой.

   ⑤ Зургийн файлын (*.jpg) төрлөөр хадгалах .

   ⑥ Зургийн файлын (*.gif) төрлөөр хадгалах .
     хуудсанд байрлуулахад тохиромжтой GIF төрлийн оронд хэрэглэгдэж байгаа
     хэрэглэгчдээс лиценз шаарддаггүй, ихэнх вэб харагч програмууд дэмждэг
     байна.

   ⑧ Зургийн файлын (*.bmp) төрлөөр хадгалах.

   ⑨ Зургийн файлын (*.tif) төрлөөр хадгалах.


                                                                                 14
⑩ Windows-н Meta зургийн файлын (*.wmf) төрлөөр хадгалах.

      ⑪Windows-н Extended Meta зургийн файлын (*.emf) төрлөөр хадгалах.

 3) Хэрэв лекцийн файлыг вэб файл болгон хадгалах бол эхлээд *. Lme төрлөөр хадгалсны
дараа File цэсний > Save as Web командыг сонгож *.lmd төрлөөр хадгалаарай.




    [!] Тогтоож авах хэсэг :
    - Лекцийн бүх агуулга вэб хэлбэрээр хадгалагдах болно.

      ①LectureMaker –н вэб файл (*.lmd) төрлийнх байна. Энэ файлд бүх объектууд нэг файлд
          багтсан байх болно.

      ② HTML файл (*.htm, *.html) төрлийнх байна.

4) Ажлын файлд байрлах хуудсын өнгө, шрифт,
    бүтэц зэргийг хүссэнээрээ тохируулж бэлэн
    загварын файл болгон хадгалаад дараагийн
    удаа шинэ файл үүсгэхдээ уг хадгалсан бэлэн
    загвараа шууд ашиглах боложтой байдаг. Үүнийг
    дараах командаар хэрэгжүүлэх боломжтой.

  1 File цэсний > Save Template командыг
     сонгоно.
  2 Нээгдэх цонхны Name хэсэгт нэрээ бичээд
    ‘Save’ товчлуур дээр дарж хадгална.

                                                                                            15
4. Хуудсын шинж чанарыг тохируулах

Нээлтэй байгаа файлын курсор байрлах хуудсын нэр, дэвсгэр өнгө, дэвсгэр зураг, хуудас
хоорондын шилжих хөдөлгөөн дэх хулганы оролцоо зэргийг харуулна.

   1) View цэсний > Frame Property командаар ‘Frame Property’харилцах цонх нээгдэх болно.




   2) Дээрх зурагт хэрэглэгчийн засварлаж байгаа хуудсын шинж чанарыг харуулах ба Screen title
      хэсэгт хуудас бүрт өгөх нэр бичиж болно. Хэрэв нэр бичээгүй бол хуудсууд автоматаар
      Frame1, Frame2, Frame3 гэх мэтээр нэрлэгдэх болно.

   3) When starting the screen хэсэгт LectureMAKER програм ачаалахад нээгдсэн хуудсын
      дэлгэцийн өнгө ба зургийн файлын замыг энэ цонхонд харуулсан байгаа.

   4) Move to next screen хэсэгт хичээлийн материалыг үзүүлэх явцад тухайн хуудсаас дараагийн
      хуудас руу шилжих хэлбэрийг тохируулах боломжтой. Үүнд : хулганаар удирдах эсвэл
      тодорхой хугацааны дараа автоматаар шилжих . Энэ тохиргоог аль хуудсанд
      хэрэгжүүлэхийг тохируулах боломжтой:

5. Хуудсын хэмжээг тохируулах

Хуудсын хэмжээг хуудсанд багтаах мэдээллийг оруулсны дараа 3:2 эсвэл 4:3 харьцаатай байхаар
тохируулж болдог. Учир нь хуудсанд оруулсан объектуудын хэмжээний харьцаа автоматаар
тохируулагддаг. Үүнийг доорх дарааллаар ажиллаж гүйцэтгэнэ.

   1) File цэсний > Set Frame командыг ажиллуулж File Property харилцах цонхыг нээнэ.


                                                                                            16
2) Screen size хэсэгт : LectureMAKER-н стандарт хэмжээг харуулах ба ‘Preserve Aspect Ratio’
   командыг идэвхжүүлээгүй тохиолдолд шаардлагтай хэмжээгээ шууд тохируулан өгч болно.

   3) Object location and size хэсэгт : Хуудсын хэмжээг өөрчлөхөд хуудсанд оруулсан объектын
     байрлал ба хэмжээ өөрчлөгдөх болно.

6. Дууны бичлэг хийх

LectureMAKER програмд дууны бичлэг хийх, тоглуулах, засварлах горим байдаг. Дууны бичлэг
хийхийн тулд sound card,микрофон, чанга яригч төхөөрөмжүүдийг таниулсан байх ёстой.
      1) Author цэсний > Record Sound командаар ‘Recorder’ харилцах цонхыг нээнэ.




     2) Файлын нэр оруулсны дараа (        ) товчлуур дээр зарж бичлэг хийх үйлдлийг эхлүүлнэ.


                                                                                               17
3) Бичлэг хийж дуусаад (      ) товчлуур дээр дарж бичлэг хийх үйлдлийг зогсооно.
         Бичсэн бичлэгээ ажлын хуудас руу объект болгож оруулахын өмнө тоглуулж шалгах
         шаардлагатай үүний тулд (        ) товчлуурыг ашиглана.
      4) Бичлэгээ шалгаж дууссаны дараа “Insert as sound object” командаар ажлын хуудсандаа
          дууны бичлэгийн объектоо оруулна.

    [!] Тогтоож авах хэсэг :
    - Standard Toolbar-н ‘Record’ (   ) дүрс дээр дарж ‘Recorder’ харилцах цонхыг нээж болно.

    - Бичлэг хийхийн өмнө Channel /дууны суваг/ , BPS /секунд дах битийн тоо/ ба Frequency
       /давтамж/ -г шалгаж тохируулна.

    - Бичлэг хийж дуусаад дууны шаардлагагүй хэсгийг Delete Head , Delete Tail командуудаар
       устгаж болно.

    - Бичлэгийг *.wma төрөлд хувиргасны дараа хуудсанд оруулах ба файлын хэмжээг
       хангалттай шахах болно.

7. Видео бичлэг хийх

LectureMAKER програмаар видео бичлэг хийх , тоглуулах боломжтой. Видео бичлэг хийхийн
тулд sound card,микрофон, чанга яригч төхөөрөмжүүдийг таниулсан байх ёстой. Доорх дарааллын
дагуу ажиллана.

   1) Author цэсний > Record Video командаар ‘Video/Audio
      Capture’ харилцах цонхыг нээнэ.

   2) Видео файлын хэмжээг тохируулсны дараа Start Recording
      командаар бичлэг хийх үйлдлийг эхлүүлнэ.

  3) Бичлэг хийж дуусаад [Exit after Inserting as Object] командыг
     сонгоход бичлэг иджэвхтэй хуудсанд
     орж байрлах болно.



[!] Тогтоож авах хэсэг :

- Standard toolbar-н ‘Record Video’командад харгалзах (   )
  дүрс дээр 1 товшиход ‘Video/Audio Capture’ харилцах
  цонх нээгдэнэ.
- Зургийн бичлэг хийхдээ Video ба Audio сонголтуудыг
  идэвхжүүлэх хэрэгтэй.



8. Лекцийн бичлэг хийх

Лекцийн танхимд самбар шохой ашиглан лекц унших явцдаа бичлэг хийж түүнийгээ е-хичээлийн
хуудсанд оруулж ашиглах боломжтой. Энэ нь шинэ бөгөөд өндөр чанартай агуулга бүхий
хичээлийн материал болох юм. Лекцийн хичээлийн бичлэг хийхдээ дараах командыг ашиглана.

    1) Author цэсний > Record Lecture командаар харилцах цонхыг нээнэ.

                                                                                                18
2) Лекцийн хичээл бичих үйлдлээ (    ) дүрс дээр 1 товшиж эхлүүлнэ. Бичлэгийг
       дуу+электрон самбар, видео+ электрон самбар, зөвхөн электрон самбар ашиглах байдлаар
       хийж болно.
    3) Бичлэг хийж дууссаны дараа (   ) дүрсийг нэг товшоод бичлэгээ идэвхтэй хуудсанд
       оруулна.

    [!] Тогтоож авах хэсэг :

    - Standard toolbar-н Record Lecture командад харгалзах (  ) дүрс дээр дээр 1
      товшиход харилцах цонх нээгдэнэ.
    - Хэрэв дуу болон видео бичлэгээ дунд нь зогсоох бол дэогэцийн зүүн дээд талд байрлах
    sound, video сонголтуудыг идэвхгүй байлгах хэрэгтэй.


9. Хэвлэх ба хэвлэхийн өмнө харах

Бэлэн болсон хуудсыг хэвлэх, хэвлэхийн өмнө
цаасан дээр хэрхэн байрлахыг харах
боломжтой.

    1) File цэсний > Print командаар
       харилцах цонх нээж хэвлэх муж,
       хувилах тоогоо тохируулаад хэвлэнэ.
    2) File цэсний > Print Preview командаар
       хуудсын цаасан дээрх байрлалыг
       харна. Хэрэв шууд хэвлэх бол ‘Print’
       командыг сонгоно, харин тухайн
       хуудсын өмнөх хуудсыг харах бол
       ‘Previous Page’, дараагийн хуудсыг
       харах бол ‘Next Page’ товчлуурыг,
       харах горимоос гарах бол ‘Close’ товчлуурыг тус тус дарна.

                                                                                            19
Бүлэг 5. Хуудас засварлах
Мастер хуудас ашиглаж илүү үр дүнтэй ажиллах боломжтой. Мастер хуудсанд хуудсын бүтэц
ашиглан объект оруулах, дэвсгэр өнгөний бэлэн загвар оруулах, агуулга оруулах боломжтой.


1.   Мастер хуудсыг харуулах
2.   Хуудсын бүтэц тохируулах
3.   Хуудсын загвар тохируулах
4.   Бэлэн загвар ашиглах
5.   Хуудсан дах объектуудын жагсаалт
6.   Undo/Redo команд
7.   Объектын харагдах байдлыг тохируулах
8.   Объектыг байрлуулах
9.   VIEW командын үүрэг
1. Мастер хуудсыг харуулах

Мастер хуудас нь бусад бүх хуудсуудын дизайн, үндсэн шрифт, форматын болон бусад үндсэн
тохиргоо хийхэд хэрэглэгддэг.Энэ нь хуудсын агуулгыг тохируулахад хялбар байх болно.

     1) Author цэсний > Edit Master Frame командыг сонгож ажиллуулна.




                                                                                           20
Хамгийн эхний хуудас нь гарчиг бичихэд зориулсан Мастер хуудас ба хоёр дах хуудас нь
үндсэн мэдээллийн мастер хуудас юм. Эдгээр 2 хуудас нийлээд нэг багц болно.

   2) Author цэсний ‘Finish Master Frame Editing’ командыг сонгоход мастер хуудас хаагдах
       болно.

    [!] Тогтоож авах хэсэг :
    - Мастер хуудсыг засварлах горимд ‘Edit Master Frame’ командад харгалзах (   )
       дүрс дээр нэг товшиж шилжинэ.
     - Өмнөх хуудсыг дахин хөрвүүлэхэд ‘Finish Master Frame Editing’ командад
       харгалзах ( ) дүрс дээр нэг товшино.

2. Хуудсын бүтэц тохируулах

Хуудсын бүтэц тохируулах цонх нь лекцийн материал бэлтгэх шинэ файл үүсгэхэд дэлгэцийн
баруун талд автоматаар нээгддэг. Мөн энэ цонхыг командаар нээж болох ба хуудсуудын бүтцийг
ялгаатай байхаар тохируулж болдог.

    1) Format цэсний >Frame Layout командаар Frame Layout цонхыг нээнэ.

    2) Энэ цонхонд хуудсын бүтцийн 11хэлбэр, дээр нь 1 хоосон хуудас багтдаг. Эдгээр хэлбэрээс
       хүссэн хэлбэр дээр 1 товшиход дэлгэц дээрх идэвхтэй байгаа хуудсын бүтэц шууд
       өөрчлөгдөнө. Хуудсын бүтэц дээр харагдаж байгаа зураг, видео, флаш, PowerPoint –н
       слайд, вэб гэх мэт объектуудыг хуудас дээрээ оруулахын тулд уг объектыг төлөөлөх дүрс
       дээр нэг товшиж оруулна.




                                                                                            21
[!] Тогтоож авах хэсэг :
    - Format Toolbar-н (   ) дүрс дээр 1 товшиход Frame Layout цонх нээгдэнэ.
     - Хуудсын бүтцэд байгаа объектын дүрс дээр дарахад оруулж байрлуулах объектын хэмжээ
       хуудас дотроо багтахаар тохируулагдана.


3. Хуудсын загвар тохируулах

Хуудсын загвар тохируулах хэрэгслийн цонх нь өмнөх командаар нээгдсэн цонхны байрлал дээр
нээгдэх буюу лекцийн материал бэлтгэх шинэ файл үүсгэхэд дэлгэцийн баруун талд автоматаар
нээгддэг. Мөн энэ цонхыг командаар нээж болох ба хуудсуудын дэвсгэр өнгө болон өнгөтэй
холбоотой тохиргоог ялгаатай байхаар тохируулж болдог.

  1) Format цэсний > Frame Design командаар хуудсын дизайн тохируулах хэрэгсэл бүхий
     цонхыг нээнэ.

  2) Frame Design цонхонд Lecture Maker програмд байдаг хуудсын дэвсгэр өнгөний бэлэн
     загварууд байрлах ба хэрэглэгч хүссэн дизайнаа сонгож идэвхтэй байгаа хуудсанд оруулна.




                                                                                            22
[!]Тогтоож авах хэсэг:
    - Format Toolbar-н (   )дүрс дээр 1 товшиход Frame Design цонх нээгдэнэ.


4. Бэлэн загвар ашиглах

Бэлэн загвар гэдэг нь хуудсын бүтэц болон дизайны хэлбэрийг урьдчилаад тохируулсан хуудас
юм. Ийм загварыг ашигласнаар хуудсанд объект оруулах үйлдэл хялбар бөгөөд хурдан хийгдэх
давуу талтай. Мөн хэрэглэгч өөрийн хүссэн хэлбэрээр хуудсаа үүсгээд түүнийгээ бэлэн загвар
байрлах Frame Design цонхны жагсаалт дотор байрлуулаад дараа нь өөр файл дах хуудсанд
хэрэглэх боломжтой юм. хэрэглэгчийн үүсгэсэн загварын файл Template хавтас дотор хадгалагдах
болно.

    1) Format цэсний > Template
       командаар дэлгэцийн
       баруун хэсэгт байрлах
       цонхонд бэлэн загварын
       жагсаалтыг харуулна.
    2) Template буюу бэлэн загвар
       нь мастер горимийн
       хуудсанд автоматаар
       тохирогддоггүй учраас
       хэрэглэгч өөрөө бэлэн
       загвараас сонголт хийгээд
       мастер хуудсанд тохируулж
       өгнө.



                                                                                          23
[!] Тогтоож авах хэсэг :

    - Дэлгэцийн баруун доод хэсэгт байрлах (      ) дүрс дээр нэг товшиход бэлэн загварын
    жагсаалтууд ил харагдах болно.
     - Хэрэглэгч өөрийн үүсгэсэн хуудсаа бэлэн загвар хэлбэрээр хадгалах бол File цэсний >
    Save Template командыг сонгоод нэр өгч хадгална. Ингэхэд таны хадгалсан загварын хуудас
    Template цонхонд байрлах жагсаалт дунд орсон байх болно.

5. Хуудсан дах объектуудын жагсаалт

Идэвхтэй хуудсанд байрлаж байгаа /хэрэглэгчийн оруулсан / объектуудын жагсаалтыг харуулж
болдог. Энэ жагсаалтаас объектуудын дарааллыг шалгаад шаардлагатай бол лекцийн файл үзүүлэх
явцад зарим объектыг нууцлах зэрэг үйлдлүүдийг тохируулах боломж олгодог.




   Объект нууцлахдаа:

        1) Нууцлах объектоо идэвхжүүлнэ.
        2) Хулганы туслах товчлуур дарж нээгдэх командуудаас Hide Object командыг
           сонгоход харилцах цонх нээгдэнэ.
        3) Нээгдсэн цонхонд нууцлах нэрээ /жишээ нь : Hide1/өгөөд Ok товчлуур дарна.
        4) Объектын жагсаалт доторх сонгогдсон объектын нэрний ард (Hide1) гэсэн
           нууцлахаар өгсөн нэр бичигдэх болно.
        5) Нууцлагдсан эсэхийг шалгахдаа лекцийн файлаа ажиллуулах шаардлагатай.

6. Undo/Redo командын хэрэглээ

                                                                                          24
1) Undo команд

     Лекцийн материалын хуудас засварлах явцад хийсэн өөрчлөлтүүдийг болиулахдаа Undo
     командыг хэрэглэдэг.
        ① Edit цэсний > Undo командыг сонгоно.
        ② Undo командын үр дүн шууд дэлгэцэн дээр харагдах болно.

     2) Redo команд

       Энэ команд нь Undo команд өгөхөөс өмнө хийгдсэн үйлдлийг сэргээнэ.
        ① Edit цэсний > Redo командыг сонгоно.
        ②Redo командын үр дүн шууд дэлгэцэн дээр харагдах болно.

7. Объектын харагдах байдлыг тохируулах

Хуудсанд хэд хэдэн объект оруулахад объектын давхаргын харагдах байдлыг солих шаардлага
гардаг. Хэрэглэгч харагдах хэлбэрийг тохируулахдаа эхлээд объектоо идэвхжүүлээд харагдах
байдлаа /хамгийн урд, хамгийн ард гэх мэт/ сонгож авна.

    1) Объектоо идэвхжүүлсний дараа хулганы заагчийг объект дээрээ байрлуулж хулганыхаа
       туслах товчийг дарна. Ингэхэд туслах цэс нээгдэх ба эндээс ‘Object Order’ командыг
       сонгоно.




    3) Команд сонгоход доорх командууд нээгдэх бөгөөд эндээс хэрэглэгч өөрийн хүссэн
       хэлбэрээ сонгоно.

    [!] Тогтоож авах хэсэг :
    - Bring to Front : Нэг хуудсанд хэд хэдэн объект оруулсан тохиолдолд зөвхөн сонгож
      идэвхжүүлсэн объектоо нүүрэн талд харуулах бол энэ командыг сонгоно.

     - Send to Back : Нэг хуудсанд хэд хэдэн объект оруулсан тохиолдолд зөвхөн сонгож
       идэвхжүүлсэн объектоо хамгийн ард нь харуулах бол энэ командыг сонгоно.

    - Bring Forward : Сонгож идэвхжүүлсэн объектыг хамгийн арын объектын урд
      байрлуулах бол энэ командыг сонгоно.

     - Send Backward : Сонгож идэвхжүүлсэн объектыг хамгийн эхний объектын ард
       байрлуулах бол энэ командыг сонгоно.


8. Объектыг байрлуулах

                                                                                            25
Хэд хэдэн объектыг нэг хуудсанд орулсан тохиолдолд тэдгээрийг хуудас дээр оновчтой
байрлуулах шаардлага гардаг.Хуудас дээрх объектуудыг бие биенээс нь ижилхэн зайд, ижил
хэмжээтэй байрлуулах нь зохимжтой байдаг. Эдгээрийг тохируулахдаа :

   1) Объектоо идэвхжүүлээд хулганы туслах товчлуураар нээгдэх командуудаас ‘Object
      Align’командыг сонгоно.
   2) Дээрх командыг сонгоход байрлал болон хэмжээсний тохиргооны командууд
      харагдах болно. Эдгээрээс өөртөө хэрэгтэйг нь сонгож объектоо байрлуулна.




     [!] Тогтоож авах хэсэг :
    - Align left : Объектыг хуудсын зүүн хэсэгт байрлуулна.

    - Align center : Объектыг хуудсын төв хэсэгт байрлуулна.

    - Align right : Объектыг хуудсын баруун хэсэгт байрлуулна.

    - Align top : Объектыг хуудсын дээд ирмэгт ойрхон хэсэгт байрлуулна.

    - Align bottom : Объектыг хуудсын доод ирмэгт ойрхон хэсэгт байрлуулна.

    - Distribute horizontally : Объект хоорондын зайг хэвтээ тэнхлэгийн дагуу ижил
    байхаар тохируулах.

     - Distribute vertically : Объект хоорондын зайг босоо тэнхлэгийн дагуу ижил байхаар
    тохируулах.

    - Resize to same width : Идэвхжүүлсэн объектуудын өргөний хэмжээг ижил болгох.

     - Resize to same height : Идэвхжүүлсэн объектуудын өндрийн хэмжээг ижил болгох.

    - Resize to same width/height : Идэвхжүүлсэн объектуудын өндөр ба өргөний хэмжээг
    ижил болгох.
                                                                                           26
9. View командын үүрэг

Аливаа програмтай ажиллаж байхад хэрэглэгчдэд зайлшгүй шаардлагатай эсвэл байнга
хэрэглэгддэг команд болон түүнтэй холбоотой бусад хэрэгслүүдийг ашиглахад хялбар байхаар
тохируулах нь хийж буй ажлын явц хурдацтай, ажлын бүтээл өндөр байх болно. LectureMaker
програмд командуудын харагдах байдлын тохиргоог View команд дах дэд командуудаар
тохируулна.

   1) ToolBar

        ①View цэсний > ToolBar командыг сонгоход зурагт
          үзүүлсэн командууд харагдах болно.

        ② Урдаа тэмдэгтэй хэрэгслүүд дэлгэц дээр харагдаж
          байгаа.



   2) Ruler буюу хэмжээсний шугам

         ① View цэсний Ruler командыг иджвхжүүлэхэд хэмжээсний шугам үндсэн дэлгэц дээр
           харагдах болно.
         ② Хэрэв хэмжээсний шугамыг нуух бол Ruler командыг дахин сонгоорой.

   3) Grid & Guideline ажлын хуудас дээр
       тор шугам татах

            ①View цэсний >Grid & Guideline
             командыг сонгоход харилцах цонх
             нээгдэнэ.

        3    Хэрэв ‘Show Grid’ сонголтыг
             идэвхжүүлсэн л бол тор шугамыг ажлын
             хуудас дээр харуулах болно. Харин
             идэвхжүүлээгүй тохиолдолд тор шугам харагдахгүй.


    [!] Тогтоож авах хэсэг :

    - Standard Toolbar-н (   ) дүрс дээр нэг товшоод харилуах цонхоо нээж болно

    - LectureMAKER програмд тор шугамын хэмжээг цэгээр тооцдог.

    - Grid & Guideline харилцах цонхны ‘Set As Default’ командыг цэг хоорондын зайг
       цонхонд зааж өгсөн хэмжээгээр тохируулах тохиолдолд хэрэглэнэ. Ө.х тор шугам татах
       команд сонгомогц энэ заасан хэмжээгээр тор шугам автоматаар татагдах болно.



Бүлэг 6. Объект оруулах ба тэдгээрийг тохируулах

                                                                                            27
Лекцийн материал бэлтгэх LectureMaker програмд ажлын хуудас дээр нэг түүнээс дээш тооны
объектууд оруулж , тэдгээрийн тохиргоог хийх засварлах боломжтой.


1. Text Box буюу текст оруулах
2. Table буюу хүснэгт оруулах
3. Image буюу зураг оруулах
4. Sound буюу дуу оруулах
5. Video буюу видео бичлэг оруулах
6. Flash буюу хөдөлгөөнт дүрсний файл оруулах
7. Numerical Formula буюу томьёо оруулах
8. Diagram оруулах
9. Graph буюу график байгуулах оруулах
10. Navigation button буюу удирдлагын товчлуур оруулах
11. Drawing Panel зураг зурах хэрэгсэл ашиглах
12. PowerPoint-н слайд оруулах
13. Website буюу вэб хуудас оруулах
14. Lecture Maker програмын Editor Toolbar-н
    хэрэгслээр дүрс зурах
1. Text Box

Text Box нь ажлын хуудсанд текст оруулахад хэрэглэгддэг.

   1) Insert цэсний > Text Box командыг сонгоод текст бичих хэсэгт зурж байрлуулна.
   2) Текст бичихдээ шинэ мөрнөөс эхэлж бичих тохиолдолд ‘Enter’ товчлуур дарна бусад
       тохиолдолд үргэлжлүүлэн бичнэ.

   3) Text Box –н зургийг үзүүллээ.
       Энэ хайрцаг дотор текстээ бичнэ.




                                                                                          28
3) Text Box дээр 2 удаагийн товшилт хийхэд дэлгэц дээр ‘Object Property’ харилцах цонх
   нээгдэх болно .Энэ харилцах цонхонд Text Box дотор оруулах файлыг зааж өгнө. Мөн Text
   Box-н ажиллах горим, хүрээний өнгө, байрлал, хэмжээ, хайрцаг доторх текстийн байрлал,
   түүнд оруулах хөдөлгөөн, харагдах хэлбэр, өнгө сүүдэр зэрэг хэрэглэгчид шаардлагатай
   бүх тохиргоог хийх боломжтой.




5) Text Box –д оруулах текстийн үсгийн
   фонтыг солихдоо бичсэн үгээ
   идэвхжүүлээд хулганы туслах товчийг
   дарж нээгдэх цэснээс Font командыг
   сонгоход зурагт үзүүлсэн үсгийн фонт
   тохируулах харилцах цонх нээгдэнэ.

  Энэ цонхонд үсгийн өнгө, үсэг
  хоорондын зай, дэвсгэр өнгө, үсэгний
  байрлал, үсгийн хэмжээ зэргийг
  тохируулах болно.




 [!] Тогтоож авах хэсэг :
                                                                                      29
- Object Toolbar-н ( ) дүрс дээр нэг товшиж Text Box объектыг идэвхтэй байгаа ажлын
      хуудас дээр оруулна.
    - Text Box дотор ‘Object Property’ харилцах цонхны ‘File Name’хэсэгт байрлах ( ) дүрс
      дээр 1 товшиж бусад файлаас текст оруулах боломжтой. (оруулж болох файлын төрлүүд
      нь : *.tm, *.xedit, *.txt, *.neoml)


2. Table буюу хүснэгт оруулах

Хүснэгт нь тоон болон текст төрлийн өгөгдлүүдийг харуулахад хэрэглэгддэг. Ажлын хуудсанд
  хүснэгт оруулахдаа :

  1) Insert цэсний > Table командыг сонгоход хүснэгтийн мөр
     баганын тоо болон өргөн, өндрийн утга оруулах харилцах
     цонх нээгдэнэ.

  2) Хүснэгтийн мөр ба баганын тоо, хэмжээгээ оруулсны дараа

     ‘OK’ товчлуур дээр дарахад ажлын хуудас дээр

                       text box дотор хүснэгт зурагдах болно.

                                                   ① Columns : Баганын тоо оруулах

                                                   ② Rows : Мөрийн тоо оруулах.

                                                   ③ Width : Баганын өргөний хэмжээг оруулах.

                                                   ④ Height : Мөрийн өндрийн хэмжээг оруулах.



   3) Хүснэгтээ идэвхжүүлээд хулганы туслах товчийг дарахад нээгдэх цэснээс Edit Table
 командыг сонгоход хүснэгт засварлахад хэрэглэгдэх дэд командуудын жагсаалт нээгдэнэ.
                        1 Draw Line : Хүснэгтийг мөр, баганад хуваана.
                        2 Merge : Идэвхжүүлсэн нүднүүдийг нэгтгэж нэг нүд болгоно.
                        3 Separate : Курсор байрлах нүдийг тусгаарлана.
                        4 Add Row (Up) : Курсор байрлаж байгаа мөрний дээр шинэ мөр
                            нэмж оруулна.
                        5 Add Row (Down) : Курсор байрлаж байгаа мөрний доор шинэ мөр нэмж
                          оруулна.
                        6 Add Column (Front) : Курсор байрлаж байгаа баганын урд шинэ
                           багана нэмж оруулна.
                        7 Add Column (After) : Курсор байрлаж байгаа баганын ард шинэ
                           багана нэмж оруулна.
                        8 Delete : Идэвхжүүлсэн мөр, багана, блокийг устгана.
                        9 Align Top : Нүдэнд оруулах өгөгдлийг дээд ирмэгт шахаж байрлуулна.
                        10 Align Center : Нүдэнд оруулах өгөгдлийг голлуулж байрлуулна.
                        11 Align Bottom : Нүдэнд оруулах өгөгдлийг доод ирмэгт шахаж
                           байрлуулна.
                        12 Select Table : Ажлын хуудас дээр байгаа хүснэгтийг идэвхжүүлнэ..




                                                                                            30
4) Хүснэгт бүхий объектоо идэвхжүүлээд хулганы туслах товчлуурыг дарж нээгдэх цэснээс
      ‘Object Property’ командыг сонгоход зурагт үзүүлсэн харилцах цонх нээгдэнэ.

                                         ① Stationing : Text Box доторх хүснэгт ба текст,
                                           объектыг цэгцлэн байрлуулна.

                                         ② Margin : Хүснэгтийн доторх болон гаднах
                                           ирмэгээс авах зайг тохируулна.

                                         ③ Border : Хүснэгтийн хүрээний өнгө болон,
                                           шугамны хэлбэр, өргөнийг тохируулна.

                                         ④ Background Image : Хүснэгтийн дэвсгэрийг зургаар
                                           дэвсгэрлэх бол зургийн файлыг зааж өгөх ба
                                           байрлалыг тохируулна.

                                         1 Background : Хүснэгтийн дэвсшэр өнгийг
                                           тохируулна.




                                         [!] Тогтоож авах хэсэг :

                                         - Object Toolbar - с ‘Table’ командыг төлөөлөх (
                                             ) дүрс дээр 1 товшиж ажлын хуудас дээр
                                          хүснэгт оруулах харилцах цонхыг нээнэ.




3. Image буюу зураг оруулах

Ажлын хуудсанд зураг оруулах
 боломжтой. Мөн оруулсан зургаа
 зургийн хэрэгсэл ашиглан засварлаж
 өөрчилж болно.

    1) Insert цэсний > Image File
       командыг сонгож зургийн
       файл хайж олох харилцах
       цонхыг нээнэ .
    2) Уг цонхонд байрлах хавтас
       болон дискнээс шаардлагатай зургаа сонгоод Open команд дээр дарна. Хэрэв интернетийн
       сайтаас зураг оруулах шаардлагатай бол энэ цонхныхоо URL: хэсэгт хандах хаягаа бичиж
       өгч болно.




                                                                                            31
3) Сонгож оруулсан зураг дараах байдлаар харагдах болно. Оруулсан зургаа идэвхжүүлээд
   хулганы туслах товчийг дарахад нээгдэх цэснээс Object Property команд сонгож ‘Image
   Property’ харилцах цонх нээнэ.




                                                    ① File Name : Оруулсан зургийн
                                                         нэрийг шалгана.

                                                       ② Change Size : Оруулсан зургийн

                                                         хэмжээг өөрчилнө.

                                                       ③ Cropping : Зургийн ирмэг дэх
                                                        илүүдэл хэсгийг тайрна.

                                                    4 Cancel Crop : Өмнө нь тайрсан
                                                      үйлдлийг хүчингүй болгоно.

                                                    5 Transparent Color : Color of the
                                                      background is set as transparent.

                                                      ⑥ Output Effect : Лекцийн хичээл
                                                        үзүүлэх үед уг зурагт
                                                  хөдөлгөөний
                                                        эффекттэй үзүүлэх тохиргоо
                                                  хийх

                                                      ⑦ Transform Effect : Зургийн
                                                  чанарт
                                                         өөрчлөлт оруулах тохиргоо
                                                  хийх.


                                                                                          32
[!] Тогтоож авах хэсэг :
       - Object Toolbar - с ‘Image’ командыг төлөөлөх (     ) дүрс дээр 1 товшиж ажлын хуудас
       дээр зургийн файл хайж олох харилцах цонхыг нээнэ .
       - Хулганы туслах /баруун/ товчийг дарж ‘Edit Image’ командыг сонгоод зураг засварлах
       хэрэгслийг нээнэ.


  4. Sound буюу дуу оруулах

  Ажлын хуудсанд дууны эффект эсвэл ажлын хуудсыг үзүүлэх үед сонсгох дуу оруулах
   боломжтой. Оруулсан дуу болон дууны эффектээ сонсохын тулд чанга яригч болон Sound card
   зэргийг өөрийн компьютерт таниулсан байх шаардлагатай.

1) Insert цэсний > Sound File командаар Open харилцах цонхыг нээнэ.Эндээс сонсгох дууны файлаа
        сонгоод Open командаар ажлын хуудсандаа оруулна.




                                                                                                33
2) Дууны файл оруулсны дараа

        ажлын хуудас дээр       дүрс
        орж ирсэн байх болно.
        Энэ дүрс дээр 2 товшиход
         ‘Sound property’ харилцах цонх
        нээгдэнэ.

  Харилцах цонхонд байрлах
   командууд дараах үүрэгтэй:

① File Name : Оруулсан дууны файлын
 нэрийг шалгана.

② Play : Оруулсан дуу нь ажлын
 хуудсыг үзүүлж байх хугацаанд хэдэн
 удаа тоглохыг тохируулна.

Show Icon : Оруулсан дууг ажлын
  хуудас үзүүлж байх хугацаанд түр
  зогсоох эсвэл бүр мөсөн зогсоох зэрэг
  тохиргооноос хүссэнээ сонгох
  боломж олгоно.

④ Apply Volume : ажлын хуудсыг
 үзүүлэх үед тоглуулах дууны чанга
 сулыг тохируулна.

⑤ Property : Энэ хэсэгт дууны файлын
 хэмжээ ба төрлийг харуулна.




5. Video буюу бичлэг оруулах

  Ажлын хуудсанд видео бичлэг эсвэл видео файл оруулах боломжтой . Оруулсан бичлэгээ
  үзэхийн тулд таны компьютерт Windows Media Player програмыг заавал суулгасан байх
  шаардлагатай.

    1) Insert цэсний >Video File командыг сонгоход Оpen харилцах цонх нээгдэнэ. Эндээс
       оруулах видео файлаа сонгоод ажлын хуудсандаа оруулна.
    2) Оруулах боломжтой файлын төрлүүдийг харилцах цонхны Files of type хэсэгт харуулсан
       байдаг учир хэрэглэгч лекцийн материалд оруулах видео файлын төрлөө эдгээр төрөлтэй
       адилхан байхаар бичих нь таны ажилд хялбар байх болно.
    3) Энэ командыг ашигласнаар видео файлыг хичээлийн материалаас салгахгүйгээр шууд
       зэрэгцүүлэн үзүүлэх боломжтойгоороо бусад програмын хэрэгслээс давуу юм.




                                                                                         34
2) Хичээлийн материалд оруулсан видео файл доорх байдлаар харагдах болно. Хэрэглэгч
ажлын хуудсан дээрх бичлэг болон текст зэрэг бусад объектуудаа өөрийн хичээлийн онцлогт
тохируулан зохион байгуулах нь зүйтэй.




   Энд оруулсан
   видео бичлэгээ
   үзүүлнэ




                                                                                          35
Өөрөө хэлбэл хичээлийн материалаа үзүүлэхэд доорх зурагт үзүүлсэнтэй адил текст болон видео
     бичлэг зэрэг харагдах болно.




   3) Видео үзүүлэх хэсэг дээр 2 товшиход ‘Video Property’ харилцах цонх нээгдэнэ.




① File Name : Оруулсан видео файлынхаа
нэрийг шалгана.

② Play : Оруулсан видео файл ажлын
хуудсыг үзүүлж байх хугацаанд хэдэн
удаа тоглохыг тохируулна.

③ Keep Video Until The Next Frame :
Тодорхойлж өгсөн хуудсыг нээгдтэл
видео бичлэгийг тоглуулах болно.
Хуудсыг энэ сонголтын доор байрлах
хоосон мөрөнд зааж өгнө.

④ Frame Synchronization : Энэ хэсэгт
харгалзах Sync Setup командаар нээгдэх
харилцах цонхонд бичлэгтэй зэрэгцэж
үзүүлэх хуудсууд, хуудас тус бүрийг
харуулах хугацааг тохируулна.

⑤ Property : Энэ хэсэгт видео файлын
 хэмжээ ба төрлийг харуулна.




                                                                                                 36
6. Flash файл оруулах

Дээд зэргийн болон динамик агуулга бүхий хичээлийн материалыг флэш файл ашиглан үүсгэж
  болно. Флэш киноны файл оруулахдаа (*.swf) төрлийн файлыг оруулах ёстой.

     1) Insert цэсний > Flash File командыг сонгоход флэш файл нээх харилцах цонх нээгдэх
  болно.




    2) Нээлттэй цонхноос оруулах файлаа сонгоход Preview сонголт идэвхтэй тохиолдолд уг
       файлыг ажлын хуудсанд оруулахаас өмнө тоглуулж харуулдаг.Доорх зурагт флэш файл
       оруулсны дараах ажлын хуудсыг үзүүллээ.




                                                                                            37
3) Флэш файлын дүрс дээр хочр товших эсвэл хулганы туслах /баруун / тоьчлуур дээр нэг
товшиход ‘Flash Property’ харилцах цонх нээгдэх болно..




                                                                                          38
① File Name : Хэсэгт
    байрлах флэш файлын нэрээ
    шалгана .

        ② Scroll Bar : Флэш файлыг
    үзүүлэх цонхны хүрээнд хэвтээ
    болон босоо гүйлгэгч товчлуур
    оруулах тохиргоо.

        ③ Border : Флэш файлыг
    үзүүлэх цонхны хүрээ
    харагдуулах/ харагдуулахгүй
    байх ёонголтыг тохируулна.




7. Numerical Formula буюу томьёо оруулах

Лекцийн материалд математикийн томьёо оруулах нь энгийн хялбар байдаг. Командаа сонгоод
дурын томьёог шууд бичээд хичээлийн материалдаа оруулж болно.
                                                                                          39
1) Insert цэсний > Math Equation командаар томьёо бичих харилцах цонхыг нээнэ. Уг цонхонд
байрлах хэрэгслүүдийн тусламжтай томьёогоо бичнэ.Хэрэгслүүдийг ашиглах зарчим MicroSoft
Word програмын хэрэслүүдтэй адилхан байдаг.

 2) Томьёогоо бичиж дуусаад File цэсний > Exit After Inserting to Editor командаар харилцах
    цонхыг хааж ажлын хуудас руу шилжинэ. Ингэхэд бидний бичсэн томьёо хадгалагдаад
    томьёо ажлын хуудсын курсор байрлах хэсэгт байрласан байх болно.




     [!] Тогтоож авах хэсэг :

    - Object Toolbar-н Math Equation командад харгалзах ( ) дүрс дээр нэг товшиход томьёо
       бичих хэрэгсэл бүхий харилцах цонх нээгдэх болно.
     - Томьёоны хэрэгсэл ашиглан бичсэн томьёог ажлын хуудас руу оруулахад томьёо Text
       Box дотор байрлах болно.

8. Diagram оруулах

Хэрэглэгч хичээлийн материалдаа тохирох, шаардлагатай диаграмаа Diagram Editor харилцах
цонхны хэрэгслүүдийн тусламжтай байгуулан ажлын хуудсандаа оруулах боломжой. Мөн
диаграмаас гадна хоёр хэмжээст координатын систем ашиглан функцийн график байгуулан

                                                                                              40
диаграмын хамт оруулах боломжтой. Түүнчлэн ажлын хуудсанд оруулсны дараа ч засварлах
боломжтой.

 1) Insert > Diagram командаар диаграм байгуулах цонх нээгдэнэ.




    2) Энэ цонхонд байрлах Shape командад харгалзах дүрсээс өөрийн хүссэн дүрсээ
       сонгож идэвхжүүлээд хулганаараа чирч тор шугамтай ажлын талбар дээр зурж
       байрлуулаад хэмжээг нь өөрчилж тохируулна. Мөн цонхны доод хэсэгт байрлах
       бусад нэмэлт хэрэгслүүдийг ашиглан ажлын талбар дээр зурж болох төдийгүй
       график байгуулах хэрэгсэл ашиглан фунзцийн график байгуулна.

    3) Диаграмаа байгуулж дуусаад цонхныхоо File цэсийг нээж > Exit after Inserting to Editor
       командыг сонгож диаграм байгуулах цонхоо хааж ажлын хуудсандаа байгуулсан
       диаграмаа байрлуулах болно. Диаграм ажлын хуудас дээр хүрээн дотор байрлах болно.

    4) Хэрэв оруулсан диаграмаа өөрчлөх шаардлагатай бол диаргам дээр 2 удаа товшиж
       нээгдэх харилцах цонхны Edit командаар диаграм байгуулах хэрэгслүүдийг нээх
       боломжтой.

    5) Нэг хуудас дээр хэд хэдэн диаграм болон графикийг багтаан харуулж болно.




                                                                                                41
9. Graph буюу график байгуулах, оруулах

Энэ командын тусламжтайгаар бүх төрлийн функцийн график байгуулан хичээлийн материалд
үзүүлэх боложтой. Графикийн хэрэгслийг ашиглан тоон томьёоны дагуу графикийг илүү хялбар
бөгөөд хурдан байгуулах боломж олгодог.

1) Insert цэсний > Graph
   командаар графикийн
   хэрэгсэл бүхий цонх нээнэ.

2) Graph Editor цонхны Basic
   Function хэсгээс байгуулах
   графикийнхаа функцийг
   сонгож хулганаар 2 тов
   -шиход ажлын талбар дээр
   таны сонгосон функцэд
   харгалзах үндсэн график
   зурагдах ба харгалзах
   функцийн томьёо нь
   графикийн хажууд
   байрлана мөн Project List
   цонхонд бичигдэх болно.

3) Оруулсан графикийнхаа
   томьёог өөрчлөх бол
   Project List цонхонд байгаа
   томьёон дээр 2 товшоод
   Edit Graph харилцах
   цонхыг нээж томьёогоо
   засаарай. Ингэхэд таны
   оруулсан томьёоны дагуу
   графикийн хэлбэр өөрчлөгдөх ба графикийн хажууд харагдах томьёоны хэлбэр өөрчлөгдөхгүй
   үлддэг. Энэ томьёог засахдаа томьёон дээрээ 2 товшиж нээгдэх цонхонд байрлах томьёогоо
                                                                                           42
засаад бичээрэй.

4) Графикаа байгуулж, засварлаж дууссан бол графикаа File цэсний > Exit after Inserting to Editor
  командаар ажлын хуудсандаа оруулна. Ажлын хуудсанд байгуулсан график объект хэлбэрээр
  орж байрлах ба түүний хэмжээ болон байрлалыг өөрийн хүссэн хэлбэрээрээ тохируулна.




10. Navigation Button буюу удирдлагын товчлуур оруулах

Лекцийн материалыг үзүүлэхэд хэрэглэгдэх ажлын
хуудсуудбг удирдах удирдлагын товчлуур оруулж
 ашиглах боломжтой. Эдгээр товчлууруудын
тусламжтайгаар хуудас хооронд шилжих, үзүүлэх
командийг зогсоох, дуусгах, давтан үзүүлэх зэрэг
үйлдлүүдийг гүйцэтгэж болдог.

    1) Insert цэсний > Navigation Button командаар
       удирдлагын товчлуурууд агуулсан харилцах
       цонхыг нээнэ.

    2) Navigation Button харилцах цонхны
       товчлууруудаас хүссэн хэлбэрээ болон ажлын
       хуудсанд оруулах товчлуурын нэрийг идэвхжүүлж
       ямар хуудсанд байрлуулахаа сонгоод Ok команд
       дээр дарахад товчлуурууд идэвхтэй байгаа ажлын
       хуудас дээр байрлах болно.




                                                                                               43
[!] Тогтоож авах хэсэг :
- Navigation Button командад харгалзах (   ) дүрс дээр 1 товшиход харилцах цонх
  нь нээгдэнэ.

- Харилцах цонхны ‘Apply to all frames’ сонголтын идэвхжүүлэхэд сонгосон
  товчлуурууд бүх хуудсанд байрлах болно.

-Харин ‘apply to new frame’-г сонговол тухайн хуудсын араас нь нэмж оруулах
 хуудсанд байрлах болно.

- Оруулсан товчлуурууд зураг хэлбэрээр орох ба хэмжээ болон хэлбэрийг өөрчлөх
  боломжгүй байдаг.




                                                                                  44
11. Drawing Panel (Edit Image) зураг зурах хэрэгсэл ашиглах

Зургийн хэрэгслийн тусламжтайгаар шууд зураг оруулах ба зурах боломжтой. Бусад
хэрэглээний програм ашиглахгүйгээр зураг зурах, оруулахаас гадна зургаа засварлах
боломжтой.

 1) Insert цэсний > Edit Image командаар зургийн хэрэгсэл бүхий програмын цонхыг нээнэ.

  2) Энэ програмын зүүн талд байрлах зургийн хэрэгслээр зурах, засварлах үйлдлүүдийг хийнэ.



                                                                         ① Tool Bar : Энд
                                                                     байрлах хэрэгслүүдээр
                                                                     зураг зурна.

                                                                         ② Canvas : Энэ
                                                                     хэсэгт зураг зурах,
                                                                     засварлах, зургийн файл
                                                                     оруулах ажлын талбар
                                                                     юм.

                                                                          ③ Palette :Энэ
                                                                     хэсэгт зургийн
                                                                     хэрэгслийн шинж
                                                                     чанарыг тохируулах
                                                                     командууд байрлана.
                                                                     Тухайлбал шугамын
                                                                     өргөн, өнгө, хэлбэр
                                                                     зэргийг тохируулж
                                                                     болно.




 3)   Зургийн хэрэгслийг
      ашиглаж дуусаад зургаа
      ажлын хуудас дээрээ
      оруулах бол File цэсний
      Exit after Inserting All to
      Editor командыг сонгож
      ажиллуулна.


 [!] Тогтоож авах

                                                                                              45
хэсэг :
 - Зургийн хэрэгслийг
    ашиглахдаа (    ) дүрс
    дээр 1 товшино.

  - Ажлын хуудсанд зурсан
    зургаа оруулсны дараа
    зураг дээр 2 товшиход
    объектын тохиргоо
    хийнэ, харин зургаа
    идэвхжүүлээд хулганы
    баруун товчийг дарж
    нээгдэх цэснээс Edit
    Image командыг сонговол
    зургийн програмд дахин
    шижих болно.




12. PowerPoint-н слайд оруулах

LectureMAKER програмд PowerPoint програмаар бэлтгэсэн баримтыг ашиглах боломжтой.
Өнөөдрийг хүртэл лекцийн материалыг ихэвчлэн PowerPoint програмын тусламжтай бэлтгэн
хэрэглэж ирсэн билээ. PowerPoint нь лекцийн материал бэлтгэхээр ашиглахад хялбар програм юм.

    1) Insert цэсний > PowerPoint командыг сонгоход хулганы заагч “+” хэлбэртэй болох ба
       хэрэглэгч та слайд оруулах хэсгийг ажлын хуудас дээрээ зурж хүрээлнэ.Энэ хүрээн дотор
       урьдчилан бэлтгэсэн слайдаа оруулах боломж олгоно. Хүрээ татахад доорх харилцах цонх




                                                                                           46
нээгдэнэ. Энэ цонхонд оруулах файлаа сонгоно




2) Файлаа сонгож Open команд дээр дарсны дараа уг файлаас оруулах слайдыг сонгох Import
   PowerPoint File харилцах цонх нээгдэнэ. Import PowerPoint File харилцах цонхны

   •   PowerPoint File Info хэсэгт уг файлын нэр, хэмжээ, идэвхтэй слайдын дугаарыг
       харуулна.
   •   Insert хэсэгт слайдыг ямар төрлөөр оруулах /зураг хэлбэрээр, дэвсгэр зургаар/, ямар
       төрлийн файл болох,ажлын хуудас дээр ямар хэмжээтэй, хаана байрлуулах зэргийг
       тохируулна.
   •   Харилцах цонхны доод хэсэгт оруулах слайдуудыг сонгож идэвхжүүлээд Import
       Selected Slides командаар слайд оруулна.
   •   Хэрэв нээлттэй файлын бүх слайдыг оруулах бол Import All Slides командыг ашиглана.




                                                                                        47
3) Оруулсан слайд дэлгэц дээр дараах байдлаар харагдах болно.


[!] Тогтоож авах
    хэсэг :
- PowerPoint –н файлыг
  ажлын хуудсанд
 оруулахдаа (    )
 дүрсийг ашиглана.

- ‘PowerPoint Document’
   төрлийг сонгосон
   тохиолдолд слайд
   хэлбэрээр орох
   боломжтой.




                                                                48
13. Web Site буюу вэб хуудас оруулах

Lecture Maker програмаар бэлтгэсэн лекцийн материал дунд вэб хуудас буюу HTML төрлийн
файл оруулах боломжтой. Вэб хуудас оруулсан тохиолдолд уг хуудас дотор багтаж байгаа
объектууд бүгд орох бөгөөд лекц үзүүлэх явцад тэдгээр объектууд бүрэн хэмжээгээр ажилладаг.

 1) Insert цэсний > Web Site командыг сонгоход хулганы заагч “+” хэлбэртэй болох ба хэрэглэгч
    та вэб хуудас оруулах хэсгийг ажлын хуудас дээрээ зурж хүрээлнэ.Энэ хүрээн дотор
    урьдчилан вэб хуудсаа оруулах боломж олгоно. Хүрээ татахад доорх харилцах цонх
    нээгдэнэ. Энэ цонхонд оруулах вэб хуудсын хаягаа болон файлын нэрээ зааж өгнө.


 2)                                                 ‘File Name’хэсэгт http://www.must.edu.mn
                                                    хаягийг бичээд, Scroll Bar хэсгээс зурагт
                                                    үзүүлсэн сонголтыг авч Ok товчлуурын
                                                    дарна.
                                                             a.
 3)                                                  Ажлын хуудас дээр дээрх хаягт харгалзах
                                                    сайт шууд харагдахгүй боловч лекцийн
                                                    материалыг үзүүлэх Run командаар
                                                    үзүүлэнг ажиллуулахад шууд нээгдэн
                                                    харагдах болно.

 4)                                                 Border хэсгээс сонголт хийж үзүүлэх
                                                    сайтаа хүрээтэй/ хүрээгүй цонхны
                                                    алинд харуулахаа хэрэглэгч өөрөө
                                                    сонгоно.



                                                    Доорх зурагт Run командаар үзүүлэнг
                                                    харуулсан байдал:




                                                                                              49
14. Lecture Maker програмын Editor Toolbar-н
    хэрэгслээр дүрс зурах

View – Toolbar – Editor Toolbar командаар дэлгэц дээр дараах дүрс бүхий командуудыг агуулсан
багц хэрэгсэл нээгдэх болно. Эдгээр командын тусламжтай ажлын хуудас дээр дүрс зурах, засах,
өнгийг нь өөрчлөх, будах зэрэг үйлдлүүдийг хийх боломжтой тул тусгайлан зургийн хэрэгслийг
ашиглах шаардлагагүй байх болно.




 1) Straight Lines шулуун зураас

   ① Шулуун зураас зурах (    ) –г идэвхжүүлэхээд ажлын хуудас дээр курсорыг байрлуулахад
     зурсорын хэлбэр (+ ) хэлбэртэй болно.

   ② Хулганаар ажлын хуудсын зураас зурах хэсэгтээ зурж байрлуулна.

   ③ Зурсан зураасыг зөөж болно.Хэрэв зураасаа тухайн байрлал дээр нь эргүүлэх бол Shift
     товчлуурыг дарж байгаад хулганаараа төгсгөлийн цэг дээрээс нь чирч эргүүлнэ.

   ④ Мөн зурсан зураасныхаа уртыг өөрчлөх бол Shift товчлуурыг дарж байгаад хулганаараа
     төгсгөлийн цэг дээрээс нь дээш нь эсвэл доош нь чирэхэд хангалттай.

   ⑤ Зураасны өргөн, өнгө зэргийг идэвхжүүлээд хулганы баруун товчийг дарж нээгдэх цэснээс
     Object Property командаар нээгдэх харилцах цонхонд тохируулна.

 2) Curves- муруй зураас


   ① Муруй зурах ( ) командаар ажлын хуудас дээр мухуй зурна.муруй зурах зарчим нь
     шулуун зурахаас бага зэрэг ялгаатай.

   ② Курсорыг ажлын талбар дээр байрлуулаад зурах чиглэлийн дагуу хулганаа хөдөлгөөд
     тохирсон хэлбэрээ гармагц хулганы үндсэн товч дээр 1 товшино. Энэ үйлдлийг зурах
     хүсэлтэй муруйны хэлбэрээ бий болтол нь давтан хийнэ. Муруйгаа зурж дуусаад хулганы
     үндсэн товч дээр 2 товших эсвэл ESC товчлуур дээр дарахад муруй ажлын хуудас дээр
     зурагдаж үлдэх болно.

   ③ Муруйгаа зөөх бол 1 товшиж идэвхжүүлээд хулганаараа чирнэ.

   ④ Зурсан муруйгаа идэвхжүүлээд туслах товчоор нээгдэх цэснээс ‘Object Property’ командыг
      сонгоход муруйн бусад тохиргоог хийх боломж олгоно.




                                                                                               50
Lecture maker taniltsuulga
Lecture maker taniltsuulga
Lecture maker taniltsuulga
Lecture maker taniltsuulga
Lecture maker taniltsuulga
Lecture maker taniltsuulga
Lecture maker taniltsuulga
Lecture maker taniltsuulga
Lecture maker taniltsuulga

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Lecture maker taniltsuulga

Semelhante a Lecture maker taniltsuulga (20)

Cs101 lecture6
Cs101 lecture6Cs101 lecture6
Cs101 lecture6
 
Lekts4
Lekts4Lekts4
Lekts4
 
Computer hereglee1.lekts
Computer hereglee1.lektsComputer hereglee1.lekts
Computer hereglee1.lekts
 
Cs101 lecture4
Cs101 lecture4Cs101 lecture4
Cs101 lecture4
 
бие даалт
бие даалтбие даалт
бие даалт
 
бие даалт
бие даалтбие даалт
бие даалт
 
Sw206 lec
Sw206 lecSw206 lec
Sw206 lec
 
бие даалт
бие даалтбие даалт
бие даалт
 
Onol seminar
Onol seminarOnol seminar
Onol seminar
 
Lekts 3
Lekts 3Lekts 3
Lekts 3
 
Syllabus teachers csc111-409_115_116
Syllabus teachers csc111-409_115_116Syllabus teachers csc111-409_115_116
Syllabus teachers csc111-409_115_116
 
лекц-2
лекц-2лекц-2
лекц-2
 
Power point s bolowsruulalt
Power point s bolowsruulaltPower point s bolowsruulalt
Power point s bolowsruulalt
 
Pdf
PdfPdf
Pdf
 
2
22
2
 
12
1212
12
 
Cs101 lec6
Cs101 lec6Cs101 lec6
Cs101 lec6
 
10
1010
10
 
Vpi bie daalt
Vpi bie daaltVpi bie daalt
Vpi bie daalt
 
программ хангамжийн їндсэн ойлголт
программ хангамжийн їндсэн ойлголтпрограмм хангамжийн їндсэн ойлголт
программ хангамжийн їндсэн ойлголт
 

Lecture maker taniltsuulga

  • 1. Бүлэг 1. LectureMAKER програмын танилцуулга LectureMAKER нь малтимедиа агуулгатай хичээлийн материал бэлтгэх Солонгосын хамгийн шилдэг програм хангамж юм. Энэ програмын тусламжтай малтимедиа агуулгатай е-сургалтын материалыг хурдан бөгөөд хялбархан бэлтгэж чадах болно. 1. LectureMAKER програмыг ашиглах зарчим 2. Товч танилцуулга 3. Гүйцэтгэх үүрэг 4. Програмын онцлог 5. Системийн бүрэлдхүүн 1. LectureMAKER програмыг ашиглах зарчим 1) Windows 2000, XP үйлдлийн систем дээр суурилан ажиллана. 2) Microsoft Windows Media Encoder 9, Windows Media Playe r 9 сүүлийн хувилбар байх шаардлагатай. Хэрэв эдгээр програмууд байхгүй бол интернетээс татаж аваарай. Интернетээс татаж авах бол дараах сайтад хандана. (http://www.microsoft.com/korea/windows/windowsmedia/) 3) Microsoft PowerPoint Program зайлшгүй шаардлагатай.Энэ програмд Microsoft PowerPoint програмаар бэлтгэсэн слайдуудыг хэрэглэх болно. 4) Sound & Video Input Device төхөөрөмжүүдийг хэрэглэх тул зайлшгүй шаардлагатай. Эдгээр төхөөрөмжийн тусламжтай LectureMAKER програмд дуу болон дүрсний бичлэг хийх боломжтой. 2. Товч танилцуулга LectureMAKER програм нь багшийн суралцагчид зориулан бэлтгэсэн хичээлийн материалыг малтимедиа хэлбэрээр хурдан болоод хялбархан бэлтгэх зориулалттай юм. Багш лекцийн хичээл бэлтгэхдээ уг програмыг ашиглан лекцийн материалаа төлөвлөлт болон дизайныг зэрэгцүүлэн хийх, засварлах хэрэгслийг нь ашиглан өөрчлөлт хийх боломжтой. Лекцийг зөвхөн PowerPoint програмаар үзүүлэхээс гадна хичээлийн материалыг илүү бодитой болгоход Flash, HTML төрлийн файлуудыг зэрэгцүүлэн үзүүлэх боломжтой. Мөн энэ програмд дуу болон дүрстэй бичлэг хийх, түүнийг үзүүлэх, электрон самбарын хэрэгсэл ашиглах боломжтой. ö 3. Хийгдэх үйлдлүүд LectureMAKER програмд оруулж болох файлын төрлүүд болон түүнийг ашиглан боловсруулалт хийгээд гаргаж авч болох файлуудыг схемчлэн харуулжээ. 1
  • 2. 1) Master хуудсыг тохируулах Мастер слайдад нэр, удирдах товчлуур, дизайн, үсгийн шрифтийн төрөл, хэмжээ болон хүрээ зэрэг ерөнхий хэрэгслүүдийн тохиргоог зааж өгөх ба энд тодорхойлсон тохиргоо дараагийн хуудсуудад шууд хийгдэнэ. Лекцийн материал бэлтгэж хадгалахад файлын хэмжээг бага байлгадаг. 2) Олон үйлдэлт командын хэрэгслүүд Олон үйлдэлт командын хэрэгслүүд тухайлбал text box, хүснэгт байгуулах, математик томьёо бичих, диаграм зурах, график байгуулах зэрэг хэрэгслүүдийн тусламжтайгаар сургалтын материал дотор илэрхийлэл түүнтэй холбоотой бусад объектуудыг оруулан үзүүлэх боломжтой. 3) Малтимедиа хэрэгслүүд Мultimedia агуулгатай сургалтын материалыг тусгай програм ашиглалгүй шууд хичээлийн материалын баримтад оруулах,зөвхөн зураг төдийгүй видео, дуу, флаш төрлийн файлуудыг шууд баримтандаа оруулж хичээлийн материалаа баяжуулах мөн байгуулах, интернетээс харах хэсгийг оруулах бол зөвхөн хаягийг нь оруулж файлын хэмжээг бага байлгах боломжтой. 4) Video файл удирдах хэрэгсэл Видео файлаас тэмдэглэж авсан хэсгийг тусад нь дахин давтан харуулах боломжтой. Сургах болон сурах видео файлыг слайдын хамт зэрэгцүүлэн ажиллуулах боломжтой 2
  • 3. 5) Нэмэлт боломж Лекцийн хичээлээр бичлэг хийхэд видео, дуу, электрон самбар зэргийг хослуулан нэгэн зэрэг ашиглах боломжтой. 3. Програмын онцлог 1) Олон төрлийн бүтэц бүхий бэлэн загвар агуулсан е-хичээлийн бүх төрлийг багтаасан лекцийн материал бэлтгэх PowerPoint програмтай төстэй боловч видео ба текстийг хамтран ашиглах, дуу ба текстийг зэрэгцүүлэн ашиглах зэрэг хэд хэдэн давуу талтай багшид зориулсан хэрэглээний програм юм. 2) Дурын е-хичээлийн агуулгыг бэлтгэх тухайлбал математикийн болон бусад төрлийн томьёо, график, диаграм зэргийг зурах, оруулах боломжтой багшид зориулсан хэрэглээний програм юм. 3) Интерактив програмын үүрэг гүйцэтгэх боломжтой. Хичээлийн бүх материалуудыг товчлуур оруулан удирдах боломжийг багтаасан болно. 4) Бодит хөдөлгөөнт лекц чухал байдаг.вэб камер, микрофон, электрон самбарын үйлдэл зэргийг оролцуулан дүрс болон дуутай видео бичлэг, видео бичлэг, дууны бичлэг мөн электрон самбар ашиглан хичээл заах явцыг бичлэг хийж ашиглах боломжтой. 5) Баримт болон өгөгдлүүдийн ялгаатай хэлбэрийг ашиглах боломжтой. Е-хичээлийн материалыг PowerPoint, flash, HTML ашиглан илүү үр дүнтэй байгуулах боломжтой. 4. Системийн бүрэлдхүүн хэсгүүд 3
  • 4. Бүлэг 2. LectureMAKER програмыг суулгах/устгах LectureMAKER програмыг суулгах үндсэн дарааллыг уншаад таны компьютер малтимедиа агуулга бүхий хичээлийн материал бэлтгэх шаардлагыг хангаж байгаа эсэхийг шалгаарай. 1. Install буюу програм суулгах 2. Remove буюу програмыг устгах 1. Install буюу суулгах 1) Системийн шаардлага a. CPU : Pentium III 500MHz ба түүнээс дээш b. RAM : Шуурхай санах ой 128MB ба түүнээс дээш (256MB байхыг санал болгож байна) c. HDD : хард диск дээр хамгийн багадаа 50 MB хоосон зайтай байх d. OS : Үйлдлийн систем Windows 98/2000/XP ба түүнээс дээш 2) Суулгахын өмнө LectureMAKER програмын диск болон сериалын дугаар байх шаардлагатай. Таны компьютерт Windows Media Encoder 9.0, Windows Media Player 9.0 програмыг суулгасан байх хэрэгтэй. 3) Прорамыг суулгах a. Компьютераа асаана. 4
  • 5. b. CD-ROM драйверт LectureMAKER програмын CD хийнэ. ‘My Computer’хавтсыг нээгээд CD ROM драйвер дах файлын жагсаалтыг нээж ‘LectureMAKER Setup.exe’ файлыг ажиллуулна. c. Install Shield Wizard харилцах цонх нээгдэх ба ажлыг үргэлжлүүлэхийн тулд ‘Next’команд дээр дарна. d. LectureMAKER програмыг байрлуулахын хавтсын нэрийг Browse командаар нээгдэх харилцах цонхонд сонгоод програм суулгах үйлдлийг ‘Next’командаар үргэлжлүүлнэ. 5
  • 6. e. Програмын нэрийг төлөөлөх дүрсийг байрлуулах програмын хавтсыг сонгоно. Хэрэглэгч шинэ нэр өгч болно эсвэл жагсаалтаас сонголт хийж болно. Програм суулгах үйлдлийг ‘Next’ командаар үргэлжлүүлнэ. f. Идэвхтэй байгаа тохиргоог хараад ‘Next’командаар дараагийн алхамд шилжинэ. 6
  • 7. g. LectureMAKER програм суулгаж байгааг доорх цонхонд харуулах болно. Өөрөөр хэлбэл алдаа гарах хэдэн хувь нь хийгдэж байгааг харж болно. h. Програм суулгах үйлдэл дууссаны дараа доорх зурагт үзүүлсэн ‘Finish’ командыг агуулсан харилцах цонх нээгдэх болно. ‘Finish’ команд дээр дарснаар суулгах үйлдлийг бүрэн дуусгана. i. LectureMAKER програмыг ачааллана. 7
  • 8. j. Доорх зурагт LectureMAKER програмын үндсэн цонхыг харууллаа . Бүлэг 3. LectureMAKER програмыг эхлүүлэх LectureMAKER програм нь Microsoft PowerPoint програмтай маш адилхан. Уг програмыг ашиглаж сурахад хялбархан байх болно. 1. Програмыг ажиллуулах ба хаах 2. Дэлгэцийн бүтэц 3. Үндсэн цэснүүдийн үүрэг 1. Програмыг ажиллуулах ба хаах 1) Ажиллуулах Desktop дээрх ( ) дүрс дээр 2 товшиж LectureMAKERпрограмыг ачааллана. Эсвэл Start цэсний Programs -> Daulsoft LectureMAKER -> LectureMAKER дарааллаар програмыг ачааллаж болно. Ингэхэд хоосон хүрээ бүхий баримт нээгдэх болно. 2) Програмыг хаах Програмын ажиллагааг дуусгах буюу хаах бол ‘File’ цэсний ‘Exit’командыг ажиллуулна,эсвэл дэлгэцийн баруун дээд буланд байрлах ( ) товчлуур дээр дарна. 8
  • 9. 2. Дэлгэцийн бүтэц Дэлгэцийн бүлэг командууд болон хэрэгслүүдийг хэрэглэгч өөрийн хүссэнээрээ тохируулах, дэлгэцийн хэмжээг өөрчлөх боломжтой. 1 2 3 4 5 7 6 1 Нээлттэй ажиллаж байгаа файлын нэрийг харуулна. 2 Цонх удирдах товчлуур : Windows програмд хэрэглэдэг товчлуурын үндсэн үүрэгтэй ижил Close,Minimize/Maximize, Restore Down гэх мэт. 3 Цэсний мөр: LectureMAKER програмын дэд командуудыг агуулах үндсэн командууд. 4 Командын хэрэгслүүд : Дүрс хэлбэрээр харагдах командуудаас хэрэглэгч өөрт шаардлагатай командаа сонгож ашиглана. 5 Frame Screen : ажлын файлд багтаж байгаа бүх хуудсуудыг харуулна. 6 View товчлуурууд : файлд багтах хуудсуудын харагдах хэлбэрийг эндээс сонгож болно. 7 Status Task Bar : энэ төлөвийн мөрөнд хуудсын нэр, хуудсын бүтэц, хуудсын тоо, хэмжээ, идэвхтэй хуудсын талаарх мэдээллийг харуулна. 3. Үндсэн цэснүүдийн үүрэг ① Toolbar : LectureMAKER ашиглахад хэрэглэгдэх бүлэг 1) View цэс командын багц ② Ruler : Хэмжээсний шугам, энд хэмжээг цэгээр харуулна. ③ Grid and Guideline :Хуудас дээр тор шугам татна. Тор хоорондын зайг тохируулж өгөх шаардлагатай. ④ Zoom In/Out : Идэвхтэй байгаа хуудсын харагдах хэмжээг ихэсгэж , багасгаж болно. ⑤ View HTML Tag : Идэвхтэй байгаа вэб баримтанд HTML хэлээр бичсэн код оруулах 9 ⑥ Object Property : Идэвхтэй байгаа объектын тухай мэдээлэл харуулах ⑦ Frame Property : Идэвхтэй байгаа хуудсын нэр, өнгө, хүрээний тохиргоо хийх
  • 10. 2) File цэс ① New File : Шинэ лекц бэлтгэх хуудас нээнэ. ② Open: (*lme) төрлийн лекцийн файл нээнэ. ③ Close : идэвхтэй лекцийн файлыг хаана. ④ Close All : Нээлттэй байгаа бүх лекцийн файлуудыг хаана. ⑤ Save : Идэвхтэй байгаа лекцийн файлыг хадгална. ⑥ Save All : Нээлттэй байгаа бүх лекцийн файлуудыг хадгална. ⑦ Save as : нээлттэй байгаа файлыг шинэ нэр болон төрлөөр хадгална. ⑧ Save as Web : нээлттэй байгаа файлыг вэб хуудас хэлбэрээр хадгална. ⑨ Save Template : нээлттэй файлыг бэлэн загвар хэлбэрээр хадгална. ⑩ Copyright : програмын талаарх мэдээллийг харуулна. ⑪ Set Frame : Лекцийн файлын хэмжээг тохируулна. ⑫ Print : ажиллаж байгаа файлыг хэвлэнэ. ⑬ Print Preview : Хэвлэхийн өмнө хуудсуудыг харна. ⑭ Print Setup : Хэвлэх төхөөрөмж , цаасны хэмжээ болон байрлалын тохиргоо хийнэ. ⑮ Exit : нээлттэй байгаа бүх файлуудыг хаагаад LectureMAKER програмаас гарна. 3)Author цэс 1 Default Frame View : Лекцийн материал бэлтгэх болон засварлах хуудсын горимд шилжинэ. 2 Multi Frame View : Лекцийн файлд багтаж байгаа бүх хуудсуудыг нэг дэлгэцэнд харуулах. 3 Edit Master Frame : бүх хуудсуудад тохируулах нэгдсэн форматыг сонгох. 4 Preview Lecture : Бэлтгэсэн лекцийн материалаа ажиллуулж үзэх. Энэ хэсэгт байрлах командуудаас сонгож хэрэглэх боломжтой. ⑤ Record Sound : дууны болон ярианы бичлэг хийнэ. ⑥ Record Video : Дүрсний болон видео бичлэг хийнэ. ⑦ Record Lecture : электрон самбар дээр бичилт хийж дуу, дүрстэй бичлэг хийнэ. ⑧ Synchronize Frame : хуудсанд харуулах текстийг видео ба дууны файлтай зэрэг ажиллуулах. ⑨ Frame Conversion : идэвхтэй хуудсаас дараагийн хуудсанд шилжихэд хөдөлгөөнт эффект оруулах. 10
  • 11. 4) Edit цэс ① Undo : Өмнөх үйлдлийг буцаана. ② Redo : Буцаасан үйлдлийг эргээгээд анхны төлөвт шилжүүлнэ.. ③ Cut : Идэвхжүүлсэн объектыг зөөхөөр санана. ④ Copy : Идэвхжүүлсэн объектыг хуулахаар санана. ⑤ Paste : Зөөхөөр болон хуулахаар санасан хэсгийг курсор байгаа байрлалд байрлуулна. ⑥ Duplicate : Идэвхжүүлсэн хэсгийг давтан хийнэ. ⑦ Select All : Хуудас дээрх бүх хэсгүүдийг сонгож идэвхжүүлнэ. ⑧ Delete Frame : Курсор байрлаж байгаа хуудсыг устгана. ⑨ Property : Идэвхтэй байгаа хэсгийн /объектын/ тохиргоог харуулна. ⑩ Group : Тус тусдаа байгаа объектуудыг нэгтгэж нэг бүлэг болгоно, мөн буцаагаад салгана. ⑪ Hide/Show : Нууцлагдсан байгаа объектыг ил гаргаж, ил байгааг нь нууцлана. 5) Insert цэс 1 New Frame : Идэвхтэй байгаа файлд хуудас нэмэх 2 Duplicate Frame : Идэвхтэй байгаа хуудастай ижил хуудас давтан оруулах. 3 Text Box : Хуудсанд текст бичиж оруулах 4 Table : Хүснэгт оруулах 5 Image File : Зураг оруулах. 6 Sound File : Дуу оруулах. 7 Video File : Видео оруулах. ⑧ Flash File : Флэш програмаар үүсгэсэн *.swf файл оруулах 8 PowerPoint File : Microsoft PowerPoint –н слайдыг зураг хэлбэрээр оруулах 11 Web site : HTML файл буюу вэб оруулах. ⑪ Navigation Button :Лекц үзүүлэхэд хэрэглэгдэх удирдлагын товчлуурууд оруулах. (Back) ,(Next) гэх мэт . 12 Quiz: Асуулт оруулах /тест маягийн/ 13 Math Equation : Тоон томьёонууд бичиж оруулах. 14 Diagram : Диаграм зурах хэрэгсэл ашиглан зурж оруулах. 15 Graph : График эдитор ашиглан байгуулсан график оруулах. Edit Image : Зургийн хэрэгслийг нь ашиглан зурсан зургаа шууд лекцийн материалдаа оруулах. Other menu : энэ хэсэгт pause, window creation, window removal, button controller, video controller, message box, JavaScript calling, sound/video file хөрвүүлэх, гэх мэт 11 командууд агуулагдана.
  • 12. 6) Format цэс 1 Object Order : Идэвхтэй байгаа объектын харагдах дарааллыг тодорхойлно. 2 Align Object : Сонгосон объектыг хуудсын хувьд хэвтээ болон босоо тэнхлэгийн дагуу байрлуулна. 3 Frame Layout : Хуудсын бүтцийн хэлбэрүүийг харуулна. Хэрэглэгч эндээс сонголт хийх боломжтой. 4 Frame Design : Хуудсын дэвсгэр өнгөнүүдийн жагсаалтаас сонголт хийх боломж олгоно. 5 Frame Object List : Идэвхтэй байгаа хуудас дээр оруулсан объектуудын жагсаалтыг харуулна. 6 Template List : LectureMAKER програмд байрлах хичээлийн материал бэлтгэх бэлэн загваруудын жагсаалтыг харуулна. 7) Help цэс ① Help : LectureMAKE програмыг ашиглах заавар харуулна. ② Visit Homepage: LectureMAKER програмын вэбэд www.lecturemaker.co.kr. Хаягаар хандаж болно ③ About LectureMAKER : LectureMAKER програмын тухай мэдээллийг харах боломжтой. Бүлэг 4. LectureMAKER програмаар хичээлийн агуулга бэлтгэх LectureMAKER програм нь “Та юу харж байна түүнийгээ авах болно” гэсэн зарчмыг баримталсан малтимедиа агуулга бүхий багшид зориулсан програмын хэрэгсэл билээ. Энэ програмын хэрэгсэл нь багш нарт өөрийн хичээлийнхээ агуулгыг өэлтгэхэд хялбар байх болно. 1. Шинэ файл үүсгэх 2. Файл нээх 3. Файл хадгалах 4. Хуудсын шинж чанар 5. Хуудсын хэмжээг тохируулах 6. Дууны бичлэг хийх 7. Видео бичлэг хийх 8. Лекцийн бичлэг хийх 9. Хэвлэх болон хэвлэхийн өмнө харах 1. Шинэ файл үүсгэх Багш лекцийн хичээлийг шинээр үүсгэх үед энэ командыг ашиглана. Доорх командыг сонгож ажиллуулахад хоосон хуудас нээгдэх болно. 1) File цэсний >New File командыг сонгоно. 12
  • 13. 2) Лекцийн шинэ файл No Name 1, No Name 2 гэх мэт нэртэй үүсэх болно. Энэ нэр нь таныг шинэ нэр өгч хадгалтал хэрэглэгдэх болно. [!] Тогтоож авах хэсэг : - standard toolbar-н ( ) дүрс дээр 1 товшиж шинээр файл үүсгэж болно. 2. Файл нээх Доорх командын тусламжтай өмнө нь үүсгэж хадгалсан файлыг нээнэ. 1) File цэсний > Open командыг сонгож харилцах цонхыг нээнэ When ‘Open’ appears, go to the desired folder and click on the file you would like to open. [!]Тогтоож авах хэсэг : - standard toolbar-н ( ) дүрс дээр 1 товшиж хадгалсан файлыг нээж болно. 3. Файл хадгалах Шинээр үүсгэсэн болон засварласан лекцийн файлаа хадгалахдаа доорх дарааллаар ажиллана. LectureMAKER програмын ажлын файлын үндсэн төрөл нь (*.lme) боловч бэлэн загварын болон бусад боломжит төрлийн файл хэлбэрээр хадгалах боломжтой. Хэрэв файлын нэрийг солих буюу файл хадгалах дискийн төхөөрөмж /флаш дискэнд/, хавтасаа солих шаардлагатай байгаа бол Save As командыг ашиглана. 1) File цэсний > Save командыг сонгож файл хадгалах харилцах цонхыг нээнэ. 2) Хэрэв ‘Save As’ командыг сонгосон бол файлын нэр, дискийн төхөөрөмж, хавтасны нэрээ сонгоод ‘Save’ команд дээр дарна. 13
  • 14. [!] Тогтоож авах хэсэг : - - standard toolbar-н ( ) дүрс дээр 1 товшиж хадгалсан файлыг нээж болно - Хэрэглэгч та уг програмаар үүсгэсэн файлаа дараах төрлүүдээс сонгож хадгалах боломжтой : ① LectureMAKER програмаар үүсгэсэн ажлын үндсэн файлыг (*.lme) өргөтгөлтэй хадгалдаг. ② LectureMAKER программр үүсгэсэн вэб файл (*.lmd) өргөтгөлтэй байдаг. Энэ файл нь : вэбэд тавих боломжтой шахсан бага хэмжээтэй байна. ③ Биеэ даан ажиллах боломжтой (*.exe) өргөтгөлтэй файл.Ийм төрлийн файл нь :Windows үйлдлийн системийн орчинд шууд ажиллах боломжтой байх болно. ④ Бэлэн загварын Template файл (*.lmm) өргөлтгөлтэй байна. Ийм төрлийн файлыг Format-Template командаар нээгдэх жагсаалтаас шууд авч ашиглах боломжтой. ⑤ Зургийн файлын (*.jpg) төрлөөр хадгалах . ⑥ Зургийн файлын (*.gif) төрлөөр хадгалах . хуудсанд байрлуулахад тохиромжтой GIF төрлийн оронд хэрэглэгдэж байгаа хэрэглэгчдээс лиценз шаарддаггүй, ихэнх вэб харагч програмууд дэмждэг байна. ⑧ Зургийн файлын (*.bmp) төрлөөр хадгалах. ⑨ Зургийн файлын (*.tif) төрлөөр хадгалах. 14
  • 15. ⑩ Windows-н Meta зургийн файлын (*.wmf) төрлөөр хадгалах. ⑪Windows-н Extended Meta зургийн файлын (*.emf) төрлөөр хадгалах. 3) Хэрэв лекцийн файлыг вэб файл болгон хадгалах бол эхлээд *. Lme төрлөөр хадгалсны дараа File цэсний > Save as Web командыг сонгож *.lmd төрлөөр хадгалаарай. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Лекцийн бүх агуулга вэб хэлбэрээр хадгалагдах болно. ①LectureMaker –н вэб файл (*.lmd) төрлийнх байна. Энэ файлд бүх объектууд нэг файлд багтсан байх болно. ② HTML файл (*.htm, *.html) төрлийнх байна. 4) Ажлын файлд байрлах хуудсын өнгө, шрифт, бүтэц зэргийг хүссэнээрээ тохируулж бэлэн загварын файл болгон хадгалаад дараагийн удаа шинэ файл үүсгэхдээ уг хадгалсан бэлэн загвараа шууд ашиглах боложтой байдаг. Үүнийг дараах командаар хэрэгжүүлэх боломжтой. 1 File цэсний > Save Template командыг сонгоно. 2 Нээгдэх цонхны Name хэсэгт нэрээ бичээд ‘Save’ товчлуур дээр дарж хадгална. 15
  • 16. 4. Хуудсын шинж чанарыг тохируулах Нээлтэй байгаа файлын курсор байрлах хуудсын нэр, дэвсгэр өнгө, дэвсгэр зураг, хуудас хоорондын шилжих хөдөлгөөн дэх хулганы оролцоо зэргийг харуулна. 1) View цэсний > Frame Property командаар ‘Frame Property’харилцах цонх нээгдэх болно. 2) Дээрх зурагт хэрэглэгчийн засварлаж байгаа хуудсын шинж чанарыг харуулах ба Screen title хэсэгт хуудас бүрт өгөх нэр бичиж болно. Хэрэв нэр бичээгүй бол хуудсууд автоматаар Frame1, Frame2, Frame3 гэх мэтээр нэрлэгдэх болно. 3) When starting the screen хэсэгт LectureMAKER програм ачаалахад нээгдсэн хуудсын дэлгэцийн өнгө ба зургийн файлын замыг энэ цонхонд харуулсан байгаа. 4) Move to next screen хэсэгт хичээлийн материалыг үзүүлэх явцад тухайн хуудсаас дараагийн хуудас руу шилжих хэлбэрийг тохируулах боломжтой. Үүнд : хулганаар удирдах эсвэл тодорхой хугацааны дараа автоматаар шилжих . Энэ тохиргоог аль хуудсанд хэрэгжүүлэхийг тохируулах боломжтой: 5. Хуудсын хэмжээг тохируулах Хуудсын хэмжээг хуудсанд багтаах мэдээллийг оруулсны дараа 3:2 эсвэл 4:3 харьцаатай байхаар тохируулж болдог. Учир нь хуудсанд оруулсан объектуудын хэмжээний харьцаа автоматаар тохируулагддаг. Үүнийг доорх дарааллаар ажиллаж гүйцэтгэнэ. 1) File цэсний > Set Frame командыг ажиллуулж File Property харилцах цонхыг нээнэ. 16
  • 17. 2) Screen size хэсэгт : LectureMAKER-н стандарт хэмжээг харуулах ба ‘Preserve Aspect Ratio’ командыг идэвхжүүлээгүй тохиолдолд шаардлагтай хэмжээгээ шууд тохируулан өгч болно. 3) Object location and size хэсэгт : Хуудсын хэмжээг өөрчлөхөд хуудсанд оруулсан объектын байрлал ба хэмжээ өөрчлөгдөх болно. 6. Дууны бичлэг хийх LectureMAKER програмд дууны бичлэг хийх, тоглуулах, засварлах горим байдаг. Дууны бичлэг хийхийн тулд sound card,микрофон, чанга яригч төхөөрөмжүүдийг таниулсан байх ёстой. 1) Author цэсний > Record Sound командаар ‘Recorder’ харилцах цонхыг нээнэ. 2) Файлын нэр оруулсны дараа ( ) товчлуур дээр зарж бичлэг хийх үйлдлийг эхлүүлнэ. 17
  • 18. 3) Бичлэг хийж дуусаад ( ) товчлуур дээр дарж бичлэг хийх үйлдлийг зогсооно. Бичсэн бичлэгээ ажлын хуудас руу объект болгож оруулахын өмнө тоглуулж шалгах шаардлагатай үүний тулд ( ) товчлуурыг ашиглана. 4) Бичлэгээ шалгаж дууссаны дараа “Insert as sound object” командаар ажлын хуудсандаа дууны бичлэгийн объектоо оруулна. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Standard Toolbar-н ‘Record’ ( ) дүрс дээр дарж ‘Recorder’ харилцах цонхыг нээж болно. - Бичлэг хийхийн өмнө Channel /дууны суваг/ , BPS /секунд дах битийн тоо/ ба Frequency /давтамж/ -г шалгаж тохируулна. - Бичлэг хийж дуусаад дууны шаардлагагүй хэсгийг Delete Head , Delete Tail командуудаар устгаж болно. - Бичлэгийг *.wma төрөлд хувиргасны дараа хуудсанд оруулах ба файлын хэмжээг хангалттай шахах болно. 7. Видео бичлэг хийх LectureMAKER програмаар видео бичлэг хийх , тоглуулах боломжтой. Видео бичлэг хийхийн тулд sound card,микрофон, чанга яригч төхөөрөмжүүдийг таниулсан байх ёстой. Доорх дарааллын дагуу ажиллана. 1) Author цэсний > Record Video командаар ‘Video/Audio Capture’ харилцах цонхыг нээнэ. 2) Видео файлын хэмжээг тохируулсны дараа Start Recording командаар бичлэг хийх үйлдлийг эхлүүлнэ. 3) Бичлэг хийж дуусаад [Exit after Inserting as Object] командыг сонгоход бичлэг иджэвхтэй хуудсанд орж байрлах болно. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Standard toolbar-н ‘Record Video’командад харгалзах ( ) дүрс дээр 1 товшиход ‘Video/Audio Capture’ харилцах цонх нээгдэнэ. - Зургийн бичлэг хийхдээ Video ба Audio сонголтуудыг идэвхжүүлэх хэрэгтэй. 8. Лекцийн бичлэг хийх Лекцийн танхимд самбар шохой ашиглан лекц унших явцдаа бичлэг хийж түүнийгээ е-хичээлийн хуудсанд оруулж ашиглах боломжтой. Энэ нь шинэ бөгөөд өндөр чанартай агуулга бүхий хичээлийн материал болох юм. Лекцийн хичээлийн бичлэг хийхдээ дараах командыг ашиглана. 1) Author цэсний > Record Lecture командаар харилцах цонхыг нээнэ. 18
  • 19. 2) Лекцийн хичээл бичих үйлдлээ ( ) дүрс дээр 1 товшиж эхлүүлнэ. Бичлэгийг дуу+электрон самбар, видео+ электрон самбар, зөвхөн электрон самбар ашиглах байдлаар хийж болно. 3) Бичлэг хийж дууссаны дараа ( ) дүрсийг нэг товшоод бичлэгээ идэвхтэй хуудсанд оруулна. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Standard toolbar-н Record Lecture командад харгалзах ( ) дүрс дээр дээр 1 товшиход харилцах цонх нээгдэнэ. - Хэрэв дуу болон видео бичлэгээ дунд нь зогсоох бол дэогэцийн зүүн дээд талд байрлах sound, video сонголтуудыг идэвхгүй байлгах хэрэгтэй. 9. Хэвлэх ба хэвлэхийн өмнө харах Бэлэн болсон хуудсыг хэвлэх, хэвлэхийн өмнө цаасан дээр хэрхэн байрлахыг харах боломжтой. 1) File цэсний > Print командаар харилцах цонх нээж хэвлэх муж, хувилах тоогоо тохируулаад хэвлэнэ. 2) File цэсний > Print Preview командаар хуудсын цаасан дээрх байрлалыг харна. Хэрэв шууд хэвлэх бол ‘Print’ командыг сонгоно, харин тухайн хуудсын өмнөх хуудсыг харах бол ‘Previous Page’, дараагийн хуудсыг харах бол ‘Next Page’ товчлуурыг, харах горимоос гарах бол ‘Close’ товчлуурыг тус тус дарна. 19
  • 20. Бүлэг 5. Хуудас засварлах Мастер хуудас ашиглаж илүү үр дүнтэй ажиллах боломжтой. Мастер хуудсанд хуудсын бүтэц ашиглан объект оруулах, дэвсгэр өнгөний бэлэн загвар оруулах, агуулга оруулах боломжтой. 1. Мастер хуудсыг харуулах 2. Хуудсын бүтэц тохируулах 3. Хуудсын загвар тохируулах 4. Бэлэн загвар ашиглах 5. Хуудсан дах объектуудын жагсаалт 6. Undo/Redo команд 7. Объектын харагдах байдлыг тохируулах 8. Объектыг байрлуулах 9. VIEW командын үүрэг 1. Мастер хуудсыг харуулах Мастер хуудас нь бусад бүх хуудсуудын дизайн, үндсэн шрифт, форматын болон бусад үндсэн тохиргоо хийхэд хэрэглэгддэг.Энэ нь хуудсын агуулгыг тохируулахад хялбар байх болно. 1) Author цэсний > Edit Master Frame командыг сонгож ажиллуулна. 20
  • 21. Хамгийн эхний хуудас нь гарчиг бичихэд зориулсан Мастер хуудас ба хоёр дах хуудас нь үндсэн мэдээллийн мастер хуудас юм. Эдгээр 2 хуудас нийлээд нэг багц болно. 2) Author цэсний ‘Finish Master Frame Editing’ командыг сонгоход мастер хуудас хаагдах болно. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Мастер хуудсыг засварлах горимд ‘Edit Master Frame’ командад харгалзах ( ) дүрс дээр нэг товшиж шилжинэ. - Өмнөх хуудсыг дахин хөрвүүлэхэд ‘Finish Master Frame Editing’ командад харгалзах ( ) дүрс дээр нэг товшино. 2. Хуудсын бүтэц тохируулах Хуудсын бүтэц тохируулах цонх нь лекцийн материал бэлтгэх шинэ файл үүсгэхэд дэлгэцийн баруун талд автоматаар нээгддэг. Мөн энэ цонхыг командаар нээж болох ба хуудсуудын бүтцийг ялгаатай байхаар тохируулж болдог. 1) Format цэсний >Frame Layout командаар Frame Layout цонхыг нээнэ. 2) Энэ цонхонд хуудсын бүтцийн 11хэлбэр, дээр нь 1 хоосон хуудас багтдаг. Эдгээр хэлбэрээс хүссэн хэлбэр дээр 1 товшиход дэлгэц дээрх идэвхтэй байгаа хуудсын бүтэц шууд өөрчлөгдөнө. Хуудсын бүтэц дээр харагдаж байгаа зураг, видео, флаш, PowerPoint –н слайд, вэб гэх мэт объектуудыг хуудас дээрээ оруулахын тулд уг объектыг төлөөлөх дүрс дээр нэг товшиж оруулна. 21
  • 22. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Format Toolbar-н ( ) дүрс дээр 1 товшиход Frame Layout цонх нээгдэнэ. - Хуудсын бүтцэд байгаа объектын дүрс дээр дарахад оруулж байрлуулах объектын хэмжээ хуудас дотроо багтахаар тохируулагдана. 3. Хуудсын загвар тохируулах Хуудсын загвар тохируулах хэрэгслийн цонх нь өмнөх командаар нээгдсэн цонхны байрлал дээр нээгдэх буюу лекцийн материал бэлтгэх шинэ файл үүсгэхэд дэлгэцийн баруун талд автоматаар нээгддэг. Мөн энэ цонхыг командаар нээж болох ба хуудсуудын дэвсгэр өнгө болон өнгөтэй холбоотой тохиргоог ялгаатай байхаар тохируулж болдог. 1) Format цэсний > Frame Design командаар хуудсын дизайн тохируулах хэрэгсэл бүхий цонхыг нээнэ. 2) Frame Design цонхонд Lecture Maker програмд байдаг хуудсын дэвсгэр өнгөний бэлэн загварууд байрлах ба хэрэглэгч хүссэн дизайнаа сонгож идэвхтэй байгаа хуудсанд оруулна. 22
  • 23. [!]Тогтоож авах хэсэг: - Format Toolbar-н ( )дүрс дээр 1 товшиход Frame Design цонх нээгдэнэ. 4. Бэлэн загвар ашиглах Бэлэн загвар гэдэг нь хуудсын бүтэц болон дизайны хэлбэрийг урьдчилаад тохируулсан хуудас юм. Ийм загварыг ашигласнаар хуудсанд объект оруулах үйлдэл хялбар бөгөөд хурдан хийгдэх давуу талтай. Мөн хэрэглэгч өөрийн хүссэн хэлбэрээр хуудсаа үүсгээд түүнийгээ бэлэн загвар байрлах Frame Design цонхны жагсаалт дотор байрлуулаад дараа нь өөр файл дах хуудсанд хэрэглэх боломжтой юм. хэрэглэгчийн үүсгэсэн загварын файл Template хавтас дотор хадгалагдах болно. 1) Format цэсний > Template командаар дэлгэцийн баруун хэсэгт байрлах цонхонд бэлэн загварын жагсаалтыг харуулна. 2) Template буюу бэлэн загвар нь мастер горимийн хуудсанд автоматаар тохирогддоггүй учраас хэрэглэгч өөрөө бэлэн загвараас сонголт хийгээд мастер хуудсанд тохируулж өгнө. 23
  • 24. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Дэлгэцийн баруун доод хэсэгт байрлах ( ) дүрс дээр нэг товшиход бэлэн загварын жагсаалтууд ил харагдах болно. - Хэрэглэгч өөрийн үүсгэсэн хуудсаа бэлэн загвар хэлбэрээр хадгалах бол File цэсний > Save Template командыг сонгоод нэр өгч хадгална. Ингэхэд таны хадгалсан загварын хуудас Template цонхонд байрлах жагсаалт дунд орсон байх болно. 5. Хуудсан дах объектуудын жагсаалт Идэвхтэй хуудсанд байрлаж байгаа /хэрэглэгчийн оруулсан / объектуудын жагсаалтыг харуулж болдог. Энэ жагсаалтаас объектуудын дарааллыг шалгаад шаардлагатай бол лекцийн файл үзүүлэх явцад зарим объектыг нууцлах зэрэг үйлдлүүдийг тохируулах боломж олгодог. Объект нууцлахдаа: 1) Нууцлах объектоо идэвхжүүлнэ. 2) Хулганы туслах товчлуур дарж нээгдэх командуудаас Hide Object командыг сонгоход харилцах цонх нээгдэнэ. 3) Нээгдсэн цонхонд нууцлах нэрээ /жишээ нь : Hide1/өгөөд Ok товчлуур дарна. 4) Объектын жагсаалт доторх сонгогдсон объектын нэрний ард (Hide1) гэсэн нууцлахаар өгсөн нэр бичигдэх болно. 5) Нууцлагдсан эсэхийг шалгахдаа лекцийн файлаа ажиллуулах шаардлагатай. 6. Undo/Redo командын хэрэглээ 24
  • 25. 1) Undo команд Лекцийн материалын хуудас засварлах явцад хийсэн өөрчлөлтүүдийг болиулахдаа Undo командыг хэрэглэдэг. ① Edit цэсний > Undo командыг сонгоно. ② Undo командын үр дүн шууд дэлгэцэн дээр харагдах болно. 2) Redo команд Энэ команд нь Undo команд өгөхөөс өмнө хийгдсэн үйлдлийг сэргээнэ. ① Edit цэсний > Redo командыг сонгоно. ②Redo командын үр дүн шууд дэлгэцэн дээр харагдах болно. 7. Объектын харагдах байдлыг тохируулах Хуудсанд хэд хэдэн объект оруулахад объектын давхаргын харагдах байдлыг солих шаардлага гардаг. Хэрэглэгч харагдах хэлбэрийг тохируулахдаа эхлээд объектоо идэвхжүүлээд харагдах байдлаа /хамгийн урд, хамгийн ард гэх мэт/ сонгож авна. 1) Объектоо идэвхжүүлсний дараа хулганы заагчийг объект дээрээ байрлуулж хулганыхаа туслах товчийг дарна. Ингэхэд туслах цэс нээгдэх ба эндээс ‘Object Order’ командыг сонгоно. 3) Команд сонгоход доорх командууд нээгдэх бөгөөд эндээс хэрэглэгч өөрийн хүссэн хэлбэрээ сонгоно. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Bring to Front : Нэг хуудсанд хэд хэдэн объект оруулсан тохиолдолд зөвхөн сонгож идэвхжүүлсэн объектоо нүүрэн талд харуулах бол энэ командыг сонгоно. - Send to Back : Нэг хуудсанд хэд хэдэн объект оруулсан тохиолдолд зөвхөн сонгож идэвхжүүлсэн объектоо хамгийн ард нь харуулах бол энэ командыг сонгоно. - Bring Forward : Сонгож идэвхжүүлсэн объектыг хамгийн арын объектын урд байрлуулах бол энэ командыг сонгоно. - Send Backward : Сонгож идэвхжүүлсэн объектыг хамгийн эхний объектын ард байрлуулах бол энэ командыг сонгоно. 8. Объектыг байрлуулах 25
  • 26. Хэд хэдэн объектыг нэг хуудсанд орулсан тохиолдолд тэдгээрийг хуудас дээр оновчтой байрлуулах шаардлага гардаг.Хуудас дээрх объектуудыг бие биенээс нь ижилхэн зайд, ижил хэмжээтэй байрлуулах нь зохимжтой байдаг. Эдгээрийг тохируулахдаа : 1) Объектоо идэвхжүүлээд хулганы туслах товчлуураар нээгдэх командуудаас ‘Object Align’командыг сонгоно. 2) Дээрх командыг сонгоход байрлал болон хэмжээсний тохиргооны командууд харагдах болно. Эдгээрээс өөртөө хэрэгтэйг нь сонгож объектоо байрлуулна. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Align left : Объектыг хуудсын зүүн хэсэгт байрлуулна. - Align center : Объектыг хуудсын төв хэсэгт байрлуулна. - Align right : Объектыг хуудсын баруун хэсэгт байрлуулна. - Align top : Объектыг хуудсын дээд ирмэгт ойрхон хэсэгт байрлуулна. - Align bottom : Объектыг хуудсын доод ирмэгт ойрхон хэсэгт байрлуулна. - Distribute horizontally : Объект хоорондын зайг хэвтээ тэнхлэгийн дагуу ижил байхаар тохируулах. - Distribute vertically : Объект хоорондын зайг босоо тэнхлэгийн дагуу ижил байхаар тохируулах. - Resize to same width : Идэвхжүүлсэн объектуудын өргөний хэмжээг ижил болгох. - Resize to same height : Идэвхжүүлсэн объектуудын өндрийн хэмжээг ижил болгох. - Resize to same width/height : Идэвхжүүлсэн объектуудын өндөр ба өргөний хэмжээг ижил болгох. 26
  • 27. 9. View командын үүрэг Аливаа програмтай ажиллаж байхад хэрэглэгчдэд зайлшгүй шаардлагатай эсвэл байнга хэрэглэгддэг команд болон түүнтэй холбоотой бусад хэрэгслүүдийг ашиглахад хялбар байхаар тохируулах нь хийж буй ажлын явц хурдацтай, ажлын бүтээл өндөр байх болно. LectureMaker програмд командуудын харагдах байдлын тохиргоог View команд дах дэд командуудаар тохируулна. 1) ToolBar ①View цэсний > ToolBar командыг сонгоход зурагт үзүүлсэн командууд харагдах болно. ② Урдаа тэмдэгтэй хэрэгслүүд дэлгэц дээр харагдаж байгаа. 2) Ruler буюу хэмжээсний шугам ① View цэсний Ruler командыг иджвхжүүлэхэд хэмжээсний шугам үндсэн дэлгэц дээр харагдах болно. ② Хэрэв хэмжээсний шугамыг нуух бол Ruler командыг дахин сонгоорой. 3) Grid & Guideline ажлын хуудас дээр тор шугам татах ①View цэсний >Grid & Guideline командыг сонгоход харилцах цонх нээгдэнэ. 3 Хэрэв ‘Show Grid’ сонголтыг идэвхжүүлсэн л бол тор шугамыг ажлын хуудас дээр харуулах болно. Харин идэвхжүүлээгүй тохиолдолд тор шугам харагдахгүй. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Standard Toolbar-н ( ) дүрс дээр нэг товшоод харилуах цонхоо нээж болно - LectureMAKER програмд тор шугамын хэмжээг цэгээр тооцдог. - Grid & Guideline харилцах цонхны ‘Set As Default’ командыг цэг хоорондын зайг цонхонд зааж өгсөн хэмжээгээр тохируулах тохиолдолд хэрэглэнэ. Ө.х тор шугам татах команд сонгомогц энэ заасан хэмжээгээр тор шугам автоматаар татагдах болно. Бүлэг 6. Объект оруулах ба тэдгээрийг тохируулах 27
  • 28. Лекцийн материал бэлтгэх LectureMaker програмд ажлын хуудас дээр нэг түүнээс дээш тооны объектууд оруулж , тэдгээрийн тохиргоог хийх засварлах боломжтой. 1. Text Box буюу текст оруулах 2. Table буюу хүснэгт оруулах 3. Image буюу зураг оруулах 4. Sound буюу дуу оруулах 5. Video буюу видео бичлэг оруулах 6. Flash буюу хөдөлгөөнт дүрсний файл оруулах 7. Numerical Formula буюу томьёо оруулах 8. Diagram оруулах 9. Graph буюу график байгуулах оруулах 10. Navigation button буюу удирдлагын товчлуур оруулах 11. Drawing Panel зураг зурах хэрэгсэл ашиглах 12. PowerPoint-н слайд оруулах 13. Website буюу вэб хуудас оруулах 14. Lecture Maker програмын Editor Toolbar-н хэрэгслээр дүрс зурах 1. Text Box Text Box нь ажлын хуудсанд текст оруулахад хэрэглэгддэг. 1) Insert цэсний > Text Box командыг сонгоод текст бичих хэсэгт зурж байрлуулна. 2) Текст бичихдээ шинэ мөрнөөс эхэлж бичих тохиолдолд ‘Enter’ товчлуур дарна бусад тохиолдолд үргэлжлүүлэн бичнэ. 3) Text Box –н зургийг үзүүллээ. Энэ хайрцаг дотор текстээ бичнэ. 28
  • 29. 3) Text Box дээр 2 удаагийн товшилт хийхэд дэлгэц дээр ‘Object Property’ харилцах цонх нээгдэх болно .Энэ харилцах цонхонд Text Box дотор оруулах файлыг зааж өгнө. Мөн Text Box-н ажиллах горим, хүрээний өнгө, байрлал, хэмжээ, хайрцаг доторх текстийн байрлал, түүнд оруулах хөдөлгөөн, харагдах хэлбэр, өнгө сүүдэр зэрэг хэрэглэгчид шаардлагатай бүх тохиргоог хийх боломжтой. 5) Text Box –д оруулах текстийн үсгийн фонтыг солихдоо бичсэн үгээ идэвхжүүлээд хулганы туслах товчийг дарж нээгдэх цэснээс Font командыг сонгоход зурагт үзүүлсэн үсгийн фонт тохируулах харилцах цонх нээгдэнэ. Энэ цонхонд үсгийн өнгө, үсэг хоорондын зай, дэвсгэр өнгө, үсэгний байрлал, үсгийн хэмжээ зэргийг тохируулах болно. [!] Тогтоож авах хэсэг : 29
  • 30. - Object Toolbar-н ( ) дүрс дээр нэг товшиж Text Box объектыг идэвхтэй байгаа ажлын хуудас дээр оруулна. - Text Box дотор ‘Object Property’ харилцах цонхны ‘File Name’хэсэгт байрлах ( ) дүрс дээр 1 товшиж бусад файлаас текст оруулах боломжтой. (оруулж болох файлын төрлүүд нь : *.tm, *.xedit, *.txt, *.neoml) 2. Table буюу хүснэгт оруулах Хүснэгт нь тоон болон текст төрлийн өгөгдлүүдийг харуулахад хэрэглэгддэг. Ажлын хуудсанд хүснэгт оруулахдаа : 1) Insert цэсний > Table командыг сонгоход хүснэгтийн мөр баганын тоо болон өргөн, өндрийн утга оруулах харилцах цонх нээгдэнэ. 2) Хүснэгтийн мөр ба баганын тоо, хэмжээгээ оруулсны дараа ‘OK’ товчлуур дээр дарахад ажлын хуудас дээр text box дотор хүснэгт зурагдах болно. ① Columns : Баганын тоо оруулах ② Rows : Мөрийн тоо оруулах. ③ Width : Баганын өргөний хэмжээг оруулах. ④ Height : Мөрийн өндрийн хэмжээг оруулах. 3) Хүснэгтээ идэвхжүүлээд хулганы туслах товчийг дарахад нээгдэх цэснээс Edit Table командыг сонгоход хүснэгт засварлахад хэрэглэгдэх дэд командуудын жагсаалт нээгдэнэ. 1 Draw Line : Хүснэгтийг мөр, баганад хуваана. 2 Merge : Идэвхжүүлсэн нүднүүдийг нэгтгэж нэг нүд болгоно. 3 Separate : Курсор байрлах нүдийг тусгаарлана. 4 Add Row (Up) : Курсор байрлаж байгаа мөрний дээр шинэ мөр нэмж оруулна. 5 Add Row (Down) : Курсор байрлаж байгаа мөрний доор шинэ мөр нэмж оруулна. 6 Add Column (Front) : Курсор байрлаж байгаа баганын урд шинэ багана нэмж оруулна. 7 Add Column (After) : Курсор байрлаж байгаа баганын ард шинэ багана нэмж оруулна. 8 Delete : Идэвхжүүлсэн мөр, багана, блокийг устгана. 9 Align Top : Нүдэнд оруулах өгөгдлийг дээд ирмэгт шахаж байрлуулна. 10 Align Center : Нүдэнд оруулах өгөгдлийг голлуулж байрлуулна. 11 Align Bottom : Нүдэнд оруулах өгөгдлийг доод ирмэгт шахаж байрлуулна. 12 Select Table : Ажлын хуудас дээр байгаа хүснэгтийг идэвхжүүлнэ.. 30
  • 31. 4) Хүснэгт бүхий объектоо идэвхжүүлээд хулганы туслах товчлуурыг дарж нээгдэх цэснээс ‘Object Property’ командыг сонгоход зурагт үзүүлсэн харилцах цонх нээгдэнэ. ① Stationing : Text Box доторх хүснэгт ба текст, объектыг цэгцлэн байрлуулна. ② Margin : Хүснэгтийн доторх болон гаднах ирмэгээс авах зайг тохируулна. ③ Border : Хүснэгтийн хүрээний өнгө болон, шугамны хэлбэр, өргөнийг тохируулна. ④ Background Image : Хүснэгтийн дэвсгэрийг зургаар дэвсгэрлэх бол зургийн файлыг зааж өгөх ба байрлалыг тохируулна. 1 Background : Хүснэгтийн дэвсшэр өнгийг тохируулна. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Object Toolbar - с ‘Table’ командыг төлөөлөх ( ) дүрс дээр 1 товшиж ажлын хуудас дээр хүснэгт оруулах харилцах цонхыг нээнэ. 3. Image буюу зураг оруулах Ажлын хуудсанд зураг оруулах боломжтой. Мөн оруулсан зургаа зургийн хэрэгсэл ашиглан засварлаж өөрчилж болно. 1) Insert цэсний > Image File командыг сонгож зургийн файл хайж олох харилцах цонхыг нээнэ . 2) Уг цонхонд байрлах хавтас болон дискнээс шаардлагатай зургаа сонгоод Open команд дээр дарна. Хэрэв интернетийн сайтаас зураг оруулах шаардлагатай бол энэ цонхныхоо URL: хэсэгт хандах хаягаа бичиж өгч болно. 31
  • 32. 3) Сонгож оруулсан зураг дараах байдлаар харагдах болно. Оруулсан зургаа идэвхжүүлээд хулганы туслах товчийг дарахад нээгдэх цэснээс Object Property команд сонгож ‘Image Property’ харилцах цонх нээнэ. ① File Name : Оруулсан зургийн нэрийг шалгана. ② Change Size : Оруулсан зургийн хэмжээг өөрчилнө. ③ Cropping : Зургийн ирмэг дэх илүүдэл хэсгийг тайрна. 4 Cancel Crop : Өмнө нь тайрсан үйлдлийг хүчингүй болгоно. 5 Transparent Color : Color of the background is set as transparent. ⑥ Output Effect : Лекцийн хичээл үзүүлэх үед уг зурагт хөдөлгөөний эффекттэй үзүүлэх тохиргоо хийх ⑦ Transform Effect : Зургийн чанарт өөрчлөлт оруулах тохиргоо хийх. 32
  • 33. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Object Toolbar - с ‘Image’ командыг төлөөлөх ( ) дүрс дээр 1 товшиж ажлын хуудас дээр зургийн файл хайж олох харилцах цонхыг нээнэ . - Хулганы туслах /баруун/ товчийг дарж ‘Edit Image’ командыг сонгоод зураг засварлах хэрэгслийг нээнэ. 4. Sound буюу дуу оруулах Ажлын хуудсанд дууны эффект эсвэл ажлын хуудсыг үзүүлэх үед сонсгох дуу оруулах боломжтой. Оруулсан дуу болон дууны эффектээ сонсохын тулд чанга яригч болон Sound card зэргийг өөрийн компьютерт таниулсан байх шаардлагатай. 1) Insert цэсний > Sound File командаар Open харилцах цонхыг нээнэ.Эндээс сонсгох дууны файлаа сонгоод Open командаар ажлын хуудсандаа оруулна. 33
  • 34. 2) Дууны файл оруулсны дараа ажлын хуудас дээр дүрс орж ирсэн байх болно. Энэ дүрс дээр 2 товшиход ‘Sound property’ харилцах цонх нээгдэнэ. Харилцах цонхонд байрлах командууд дараах үүрэгтэй: ① File Name : Оруулсан дууны файлын нэрийг шалгана. ② Play : Оруулсан дуу нь ажлын хуудсыг үзүүлж байх хугацаанд хэдэн удаа тоглохыг тохируулна. Show Icon : Оруулсан дууг ажлын хуудас үзүүлж байх хугацаанд түр зогсоох эсвэл бүр мөсөн зогсоох зэрэг тохиргооноос хүссэнээ сонгох боломж олгоно. ④ Apply Volume : ажлын хуудсыг үзүүлэх үед тоглуулах дууны чанга сулыг тохируулна. ⑤ Property : Энэ хэсэгт дууны файлын хэмжээ ба төрлийг харуулна. 5. Video буюу бичлэг оруулах Ажлын хуудсанд видео бичлэг эсвэл видео файл оруулах боломжтой . Оруулсан бичлэгээ үзэхийн тулд таны компьютерт Windows Media Player програмыг заавал суулгасан байх шаардлагатай. 1) Insert цэсний >Video File командыг сонгоход Оpen харилцах цонх нээгдэнэ. Эндээс оруулах видео файлаа сонгоод ажлын хуудсандаа оруулна. 2) Оруулах боломжтой файлын төрлүүдийг харилцах цонхны Files of type хэсэгт харуулсан байдаг учир хэрэглэгч лекцийн материалд оруулах видео файлын төрлөө эдгээр төрөлтэй адилхан байхаар бичих нь таны ажилд хялбар байх болно. 3) Энэ командыг ашигласнаар видео файлыг хичээлийн материалаас салгахгүйгээр шууд зэрэгцүүлэн үзүүлэх боломжтойгоороо бусад програмын хэрэгслээс давуу юм. 34
  • 35. 2) Хичээлийн материалд оруулсан видео файл доорх байдлаар харагдах болно. Хэрэглэгч ажлын хуудсан дээрх бичлэг болон текст зэрэг бусад объектуудаа өөрийн хичээлийн онцлогт тохируулан зохион байгуулах нь зүйтэй. Энд оруулсан видео бичлэгээ үзүүлнэ 35
  • 36. Өөрөө хэлбэл хичээлийн материалаа үзүүлэхэд доорх зурагт үзүүлсэнтэй адил текст болон видео бичлэг зэрэг харагдах болно. 3) Видео үзүүлэх хэсэг дээр 2 товшиход ‘Video Property’ харилцах цонх нээгдэнэ. ① File Name : Оруулсан видео файлынхаа нэрийг шалгана. ② Play : Оруулсан видео файл ажлын хуудсыг үзүүлж байх хугацаанд хэдэн удаа тоглохыг тохируулна. ③ Keep Video Until The Next Frame : Тодорхойлж өгсөн хуудсыг нээгдтэл видео бичлэгийг тоглуулах болно. Хуудсыг энэ сонголтын доор байрлах хоосон мөрөнд зааж өгнө. ④ Frame Synchronization : Энэ хэсэгт харгалзах Sync Setup командаар нээгдэх харилцах цонхонд бичлэгтэй зэрэгцэж үзүүлэх хуудсууд, хуудас тус бүрийг харуулах хугацааг тохируулна. ⑤ Property : Энэ хэсэгт видео файлын хэмжээ ба төрлийг харуулна. 36
  • 37. 6. Flash файл оруулах Дээд зэргийн болон динамик агуулга бүхий хичээлийн материалыг флэш файл ашиглан үүсгэж болно. Флэш киноны файл оруулахдаа (*.swf) төрлийн файлыг оруулах ёстой. 1) Insert цэсний > Flash File командыг сонгоход флэш файл нээх харилцах цонх нээгдэх болно. 2) Нээлттэй цонхноос оруулах файлаа сонгоход Preview сонголт идэвхтэй тохиолдолд уг файлыг ажлын хуудсанд оруулахаас өмнө тоглуулж харуулдаг.Доорх зурагт флэш файл оруулсны дараах ажлын хуудсыг үзүүллээ. 37
  • 38. 3) Флэш файлын дүрс дээр хочр товших эсвэл хулганы туслах /баруун / тоьчлуур дээр нэг товшиход ‘Flash Property’ харилцах цонх нээгдэх болно.. 38
  • 39. ① File Name : Хэсэгт байрлах флэш файлын нэрээ шалгана . ② Scroll Bar : Флэш файлыг үзүүлэх цонхны хүрээнд хэвтээ болон босоо гүйлгэгч товчлуур оруулах тохиргоо. ③ Border : Флэш файлыг үзүүлэх цонхны хүрээ харагдуулах/ харагдуулахгүй байх ёонголтыг тохируулна. 7. Numerical Formula буюу томьёо оруулах Лекцийн материалд математикийн томьёо оруулах нь энгийн хялбар байдаг. Командаа сонгоод дурын томьёог шууд бичээд хичээлийн материалдаа оруулж болно. 39
  • 40. 1) Insert цэсний > Math Equation командаар томьёо бичих харилцах цонхыг нээнэ. Уг цонхонд байрлах хэрэгслүүдийн тусламжтай томьёогоо бичнэ.Хэрэгслүүдийг ашиглах зарчим MicroSoft Word програмын хэрэслүүдтэй адилхан байдаг. 2) Томьёогоо бичиж дуусаад File цэсний > Exit After Inserting to Editor командаар харилцах цонхыг хааж ажлын хуудас руу шилжинэ. Ингэхэд бидний бичсэн томьёо хадгалагдаад томьёо ажлын хуудсын курсор байрлах хэсэгт байрласан байх болно. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Object Toolbar-н Math Equation командад харгалзах ( ) дүрс дээр нэг товшиход томьёо бичих хэрэгсэл бүхий харилцах цонх нээгдэх болно. - Томьёоны хэрэгсэл ашиглан бичсэн томьёог ажлын хуудас руу оруулахад томьёо Text Box дотор байрлах болно. 8. Diagram оруулах Хэрэглэгч хичээлийн материалдаа тохирох, шаардлагатай диаграмаа Diagram Editor харилцах цонхны хэрэгслүүдийн тусламжтай байгуулан ажлын хуудсандаа оруулах боломжой. Мөн диаграмаас гадна хоёр хэмжээст координатын систем ашиглан функцийн график байгуулан 40
  • 41. диаграмын хамт оруулах боломжтой. Түүнчлэн ажлын хуудсанд оруулсны дараа ч засварлах боломжтой. 1) Insert > Diagram командаар диаграм байгуулах цонх нээгдэнэ. 2) Энэ цонхонд байрлах Shape командад харгалзах дүрсээс өөрийн хүссэн дүрсээ сонгож идэвхжүүлээд хулганаараа чирч тор шугамтай ажлын талбар дээр зурж байрлуулаад хэмжээг нь өөрчилж тохируулна. Мөн цонхны доод хэсэгт байрлах бусад нэмэлт хэрэгслүүдийг ашиглан ажлын талбар дээр зурж болох төдийгүй график байгуулах хэрэгсэл ашиглан фунзцийн график байгуулна. 3) Диаграмаа байгуулж дуусаад цонхныхоо File цэсийг нээж > Exit after Inserting to Editor командыг сонгож диаграм байгуулах цонхоо хааж ажлын хуудсандаа байгуулсан диаграмаа байрлуулах болно. Диаграм ажлын хуудас дээр хүрээн дотор байрлах болно. 4) Хэрэв оруулсан диаграмаа өөрчлөх шаардлагатай бол диаргам дээр 2 удаа товшиж нээгдэх харилцах цонхны Edit командаар диаграм байгуулах хэрэгслүүдийг нээх боломжтой. 5) Нэг хуудас дээр хэд хэдэн диаграм болон графикийг багтаан харуулж болно. 41
  • 42. 9. Graph буюу график байгуулах, оруулах Энэ командын тусламжтайгаар бүх төрлийн функцийн график байгуулан хичээлийн материалд үзүүлэх боложтой. Графикийн хэрэгслийг ашиглан тоон томьёоны дагуу графикийг илүү хялбар бөгөөд хурдан байгуулах боломж олгодог. 1) Insert цэсний > Graph командаар графикийн хэрэгсэл бүхий цонх нээнэ. 2) Graph Editor цонхны Basic Function хэсгээс байгуулах графикийнхаа функцийг сонгож хулганаар 2 тов -шиход ажлын талбар дээр таны сонгосон функцэд харгалзах үндсэн график зурагдах ба харгалзах функцийн томьёо нь графикийн хажууд байрлана мөн Project List цонхонд бичигдэх болно. 3) Оруулсан графикийнхаа томьёог өөрчлөх бол Project List цонхонд байгаа томьёон дээр 2 товшоод Edit Graph харилцах цонхыг нээж томьёогоо засаарай. Ингэхэд таны оруулсан томьёоны дагуу графикийн хэлбэр өөрчлөгдөх ба графикийн хажууд харагдах томьёоны хэлбэр өөрчлөгдөхгүй үлддэг. Энэ томьёог засахдаа томьёон дээрээ 2 товшиж нээгдэх цонхонд байрлах томьёогоо 42
  • 43. засаад бичээрэй. 4) Графикаа байгуулж, засварлаж дууссан бол графикаа File цэсний > Exit after Inserting to Editor командаар ажлын хуудсандаа оруулна. Ажлын хуудсанд байгуулсан график объект хэлбэрээр орж байрлах ба түүний хэмжээ болон байрлалыг өөрийн хүссэн хэлбэрээрээ тохируулна. 10. Navigation Button буюу удирдлагын товчлуур оруулах Лекцийн материалыг үзүүлэхэд хэрэглэгдэх ажлын хуудсуудбг удирдах удирдлагын товчлуур оруулж ашиглах боломжтой. Эдгээр товчлууруудын тусламжтайгаар хуудас хооронд шилжих, үзүүлэх командийг зогсоох, дуусгах, давтан үзүүлэх зэрэг үйлдлүүдийг гүйцэтгэж болдог. 1) Insert цэсний > Navigation Button командаар удирдлагын товчлуурууд агуулсан харилцах цонхыг нээнэ. 2) Navigation Button харилцах цонхны товчлууруудаас хүссэн хэлбэрээ болон ажлын хуудсанд оруулах товчлуурын нэрийг идэвхжүүлж ямар хуудсанд байрлуулахаа сонгоод Ok команд дээр дарахад товчлуурууд идэвхтэй байгаа ажлын хуудас дээр байрлах болно. 43
  • 44. [!] Тогтоож авах хэсэг : - Navigation Button командад харгалзах ( ) дүрс дээр 1 товшиход харилцах цонх нь нээгдэнэ. - Харилцах цонхны ‘Apply to all frames’ сонголтын идэвхжүүлэхэд сонгосон товчлуурууд бүх хуудсанд байрлах болно. -Харин ‘apply to new frame’-г сонговол тухайн хуудсын араас нь нэмж оруулах хуудсанд байрлах болно. - Оруулсан товчлуурууд зураг хэлбэрээр орох ба хэмжээ болон хэлбэрийг өөрчлөх боломжгүй байдаг. 44
  • 45. 11. Drawing Panel (Edit Image) зураг зурах хэрэгсэл ашиглах Зургийн хэрэгслийн тусламжтайгаар шууд зураг оруулах ба зурах боломжтой. Бусад хэрэглээний програм ашиглахгүйгээр зураг зурах, оруулахаас гадна зургаа засварлах боломжтой. 1) Insert цэсний > Edit Image командаар зургийн хэрэгсэл бүхий програмын цонхыг нээнэ. 2) Энэ програмын зүүн талд байрлах зургийн хэрэгслээр зурах, засварлах үйлдлүүдийг хийнэ. ① Tool Bar : Энд байрлах хэрэгслүүдээр зураг зурна. ② Canvas : Энэ хэсэгт зураг зурах, засварлах, зургийн файл оруулах ажлын талбар юм. ③ Palette :Энэ хэсэгт зургийн хэрэгслийн шинж чанарыг тохируулах командууд байрлана. Тухайлбал шугамын өргөн, өнгө, хэлбэр зэргийг тохируулж болно. 3) Зургийн хэрэгслийг ашиглаж дуусаад зургаа ажлын хуудас дээрээ оруулах бол File цэсний Exit after Inserting All to Editor командыг сонгож ажиллуулна. [!] Тогтоож авах 45
  • 46. хэсэг : - Зургийн хэрэгслийг ашиглахдаа ( ) дүрс дээр 1 товшино. - Ажлын хуудсанд зурсан зургаа оруулсны дараа зураг дээр 2 товшиход объектын тохиргоо хийнэ, харин зургаа идэвхжүүлээд хулганы баруун товчийг дарж нээгдэх цэснээс Edit Image командыг сонговол зургийн програмд дахин шижих болно. 12. PowerPoint-н слайд оруулах LectureMAKER програмд PowerPoint програмаар бэлтгэсэн баримтыг ашиглах боломжтой. Өнөөдрийг хүртэл лекцийн материалыг ихэвчлэн PowerPoint програмын тусламжтай бэлтгэн хэрэглэж ирсэн билээ. PowerPoint нь лекцийн материал бэлтгэхээр ашиглахад хялбар програм юм. 1) Insert цэсний > PowerPoint командыг сонгоход хулганы заагч “+” хэлбэртэй болох ба хэрэглэгч та слайд оруулах хэсгийг ажлын хуудас дээрээ зурж хүрээлнэ.Энэ хүрээн дотор урьдчилан бэлтгэсэн слайдаа оруулах боломж олгоно. Хүрээ татахад доорх харилцах цонх 46
  • 47. нээгдэнэ. Энэ цонхонд оруулах файлаа сонгоно 2) Файлаа сонгож Open команд дээр дарсны дараа уг файлаас оруулах слайдыг сонгох Import PowerPoint File харилцах цонх нээгдэнэ. Import PowerPoint File харилцах цонхны • PowerPoint File Info хэсэгт уг файлын нэр, хэмжээ, идэвхтэй слайдын дугаарыг харуулна. • Insert хэсэгт слайдыг ямар төрлөөр оруулах /зураг хэлбэрээр, дэвсгэр зургаар/, ямар төрлийн файл болох,ажлын хуудас дээр ямар хэмжээтэй, хаана байрлуулах зэргийг тохируулна. • Харилцах цонхны доод хэсэгт оруулах слайдуудыг сонгож идэвхжүүлээд Import Selected Slides командаар слайд оруулна. • Хэрэв нээлттэй файлын бүх слайдыг оруулах бол Import All Slides командыг ашиглана. 47
  • 48. 3) Оруулсан слайд дэлгэц дээр дараах байдлаар харагдах болно. [!] Тогтоож авах хэсэг : - PowerPoint –н файлыг ажлын хуудсанд оруулахдаа ( ) дүрсийг ашиглана. - ‘PowerPoint Document’ төрлийг сонгосон тохиолдолд слайд хэлбэрээр орох боломжтой. 48
  • 49. 13. Web Site буюу вэб хуудас оруулах Lecture Maker програмаар бэлтгэсэн лекцийн материал дунд вэб хуудас буюу HTML төрлийн файл оруулах боломжтой. Вэб хуудас оруулсан тохиолдолд уг хуудас дотор багтаж байгаа объектууд бүгд орох бөгөөд лекц үзүүлэх явцад тэдгээр объектууд бүрэн хэмжээгээр ажилладаг. 1) Insert цэсний > Web Site командыг сонгоход хулганы заагч “+” хэлбэртэй болох ба хэрэглэгч та вэб хуудас оруулах хэсгийг ажлын хуудас дээрээ зурж хүрээлнэ.Энэ хүрээн дотор урьдчилан вэб хуудсаа оруулах боломж олгоно. Хүрээ татахад доорх харилцах цонх нээгдэнэ. Энэ цонхонд оруулах вэб хуудсын хаягаа болон файлын нэрээ зааж өгнө. 2) ‘File Name’хэсэгт http://www.must.edu.mn хаягийг бичээд, Scroll Bar хэсгээс зурагт үзүүлсэн сонголтыг авч Ok товчлуурын дарна. a. 3) Ажлын хуудас дээр дээрх хаягт харгалзах сайт шууд харагдахгүй боловч лекцийн материалыг үзүүлэх Run командаар үзүүлэнг ажиллуулахад шууд нээгдэн харагдах болно. 4) Border хэсгээс сонголт хийж үзүүлэх сайтаа хүрээтэй/ хүрээгүй цонхны алинд харуулахаа хэрэглэгч өөрөө сонгоно. Доорх зурагт Run командаар үзүүлэнг харуулсан байдал: 49
  • 50. 14. Lecture Maker програмын Editor Toolbar-н хэрэгслээр дүрс зурах View – Toolbar – Editor Toolbar командаар дэлгэц дээр дараах дүрс бүхий командуудыг агуулсан багц хэрэгсэл нээгдэх болно. Эдгээр командын тусламжтай ажлын хуудас дээр дүрс зурах, засах, өнгийг нь өөрчлөх, будах зэрэг үйлдлүүдийг хийх боломжтой тул тусгайлан зургийн хэрэгслийг ашиглах шаардлагагүй байх болно. 1) Straight Lines шулуун зураас ① Шулуун зураас зурах ( ) –г идэвхжүүлэхээд ажлын хуудас дээр курсорыг байрлуулахад зурсорын хэлбэр (+ ) хэлбэртэй болно. ② Хулганаар ажлын хуудсын зураас зурах хэсэгтээ зурж байрлуулна. ③ Зурсан зураасыг зөөж болно.Хэрэв зураасаа тухайн байрлал дээр нь эргүүлэх бол Shift товчлуурыг дарж байгаад хулганаараа төгсгөлийн цэг дээрээс нь чирч эргүүлнэ. ④ Мөн зурсан зураасныхаа уртыг өөрчлөх бол Shift товчлуурыг дарж байгаад хулганаараа төгсгөлийн цэг дээрээс нь дээш нь эсвэл доош нь чирэхэд хангалттай. ⑤ Зураасны өргөн, өнгө зэргийг идэвхжүүлээд хулганы баруун товчийг дарж нээгдэх цэснээс Object Property командаар нээгдэх харилцах цонхонд тохируулна. 2) Curves- муруй зураас ① Муруй зурах ( ) командаар ажлын хуудас дээр мухуй зурна.муруй зурах зарчим нь шулуун зурахаас бага зэрэг ялгаатай. ② Курсорыг ажлын талбар дээр байрлуулаад зурах чиглэлийн дагуу хулганаа хөдөлгөөд тохирсон хэлбэрээ гармагц хулганы үндсэн товч дээр 1 товшино. Энэ үйлдлийг зурах хүсэлтэй муруйны хэлбэрээ бий болтол нь давтан хийнэ. Муруйгаа зурж дуусаад хулганы үндсэн товч дээр 2 товших эсвэл ESC товчлуур дээр дарахад муруй ажлын хуудас дээр зурагдаж үлдэх болно. ③ Муруйгаа зөөх бол 1 товшиж идэвхжүүлээд хулганаараа чирнэ. ④ Зурсан муруйгаа идэвхжүүлээд туслах товчоор нээгдэх цэснээс ‘Object Property’ командыг сонгоход муруйн бусад тохиргоог хийх боломж олгоно. 50