1. BALIK
KÜLTÜRÜ
Hazırlayan :
Alparslan ATALAR
2009

2. I. Bölüm
AKYA DENİZ ALASI
Lichia amia Salmo Trutta
Labrax
AY BALIĞI DÜLGER
Mola Mola Zeus Faber
BAKALYARO DİKENLİ
Merlangius KIRLANGIÇ
Merlangos Aspitriglia
BARBUNYA Cuculus
Mullus DİKENLİ ÖKSÜZ
Barbatus Prestedion
BERBER BALIĞI Cataphractum
Anthias DİL BALIĞI
Anthias Arnoglossus
BERLAM Laterna
Merluccius ELEKTRİK
Merluccius BALIĞI
CAMGÖZ Torpedo
KÖPEKBALIĞI Marmorata
Galeorhinus EŞKİNA
Galeus Sciana Umbra
ÇAÇA
Sprattus FANGRİ
Sprattus MERCAN
ÇAMUKA Sparus Pagrus
Atherina FENER
Hepsetus Lophius
ÇİPURA Piscatorius
Sparus Aurata GELİNCİK
Gaidropsarus
ÇİTARİ Mediterraneus
Boops Salpa GÜMÜŞ /
ÇİZGİLİ ATERİNA
MERCAN Atherina
Lithognathus Presbyter
Mormyrus GÜNEŞ
ÇİZGİLİ Coris Julis
ORKİNOS HAMSİ
Katsowonus Engraulis
Pelamis Encrasicolus

3. HOROZBİNA KÖMÜRCÜ
Parablennius KAYASI
Gattorugine Gobius Niger
ISKARMOZ KUM
Sphyraena TRAKONYASI
Sphyraena Trachinus
KAĞIT BALIĞI Araneus
Trachipetrus KUPEZ
Trachypetrus Boops Boops
KALKAN
Psetta Maxima KURBAĞA
BALIĞI
KANATLI Uranoscopus
KIRLANGIÇ Scaber
Cephalacanth LAHOZ /
us Volitans GİRİDA
KARAGÖZ Epinephelus
Diplodus Aeneus
Vulgaris LEKELİ
KAYIŞ BALIĞI MERCAN
Ophidion Pagellus
Barbatum Bogaraveo
KEDİ BALIĞI LEVREK
Scyliorhinus Dicentrarhus
Canicula Labrax
KEFAL LÜFER
Mugil Pomatomus
Cephalus Saltator
KELER LİPSOS
Squatina Scorpaena
Squatina Scrofa
KIKLA LAPİN MALTA
Labrus PALAMUDU
Berggylta Naucrates
Ductor
KILIÇ
Xiphias MAVRİ - KEFAL
Gladius Chelon
Labrosus
KIRLANGIÇ
Triglia Lucerna MAVİ KÖPEK
BALIĞI
KIRMA Prionace
MERCAN Glauca
Pagellus MAZAK
Acerne Trigloporus
KOLYOZ Lastoviza
Scomber MELANURYA
Japonicus Oblade
Melanura

4. MERCAN SARIAĞIZ
Pagellus Argyrosomus
Erythrinus Regius
MERSİN SARIGÖZ
Acipenser Spondyliosom
Sturio a Cantharus
MEZGİT SARIKUYRUK
Merlangius Seriola
Euxinus Dumerili
MIĞRI SAZ KAYASI
Conger Conger BALIĞI
ZosterisessorO
MÜREN phiocphalus
Murenea SİNARİT
Helena Dentex Dentex
MİNAKOP
Umbrna SİVRİBURUN
Cirrosa KARAGÖZ
ORFOZ Diplodus
Epinephelus Puntazzo
Guaza TEKİR
ORKİNOS Mullus
Thunnus Surmuletus
Thynnus TRAKONYA
ÖRDEK BALIĞI Trachinus
Labrus Mixtus Draco
TRANÇA
PALAMUT / Pagrus
TORİK Ehrenbergi
Sarda Sarda TİRSİ
PAPAĞAN Alosa Fallax
BALIĞI
Sparisoma UÇAN BALIK
Cretense Exocoetus
PAPAZ BALIĞI Volitans
Chromis USKUMRU
Chromis Scomber
PİSİ Scombrus
Pleuronectes ÜZGÜN
Platessa Callionymus
RİNA Iyra
Dasyatis VATOZ
Pastinaca Raja Clavata
SARDALYA
Sardine YAZILI HANİ
Pilchardus Serranus
Scriba

5. İSKORPİT
Scorpaena
Porcus
İSKORPİT
HANİSİ
Polyprion
Americanus AFANGUS (Aphanius fasciatus)
İSPARİ /
ISPAROZ Ege ve Akdeniz'in sahillerine akan
Diplodus içsularda yaşar. Çeşitli türleri ülkemizde
Annularis yaygındır. Nehirlerin yavaş akıntılı veya
durgun bölümlerinde yuvalanır. Boylan
İSTAVRİT 5-6 santimetre olur. Acı ve tuzlu sulara
Trachurus da uyum gösterir. Kabuklular ve özellikle
Trachurus su yüzeyindeki sinek-böcek larvalarıyla
İSTRONGİLOS beslenir. Bahar aylarında üremelerini
yapıp, yumurtalarını su bitkilerinin
Spicara Smaris
üzerine bırakır. Akvaryum balığı olarak
da yetiştirilir.
İZMARİT
Maena Smaris
ZARGANA
Belone Belone
ZURNA BALIĞI
Scomberesox
Saurus
AKYA (Lichia amia)
Kuzu, çıplak, leka ve iskender balığı
olarak da anılır. Genelde 50-100
santimetre en çok 180 santimetre ve 60
kilogram ağırlıkta olabilir. Yumuşakçalar,
ACIBALIK (Rhodeus seiceus amarus) kabuklular ve küçük balıklarla
beslenerek, dipte kıyılara yakın küçük
sürüler halinde dolaşır. Canavar
Trakya, Marmara ve Karadeniz'de ağır
balıklardandır, çevresindeki balıkları yok
akışlı akarsular veya göllerde yaşar.
edercesine yer. Geçmişte çok avlanılması
Bitkiler ve küçük hayvancıklarla beslenir.
nedeniyle neslinin tükenme tehlikesi
Ortalama 5-6, en çok 9 santimetreye
vardır. Korunması gerekir.
kadar büyür. Üreme devresi nisan-
haziran arasıdır. Dişisi uzun hortumuyla
yumurtalarını bir midyenin içine ustaca
bırakır. Erkek de spermlerini midyenin
açılıp-kapanarak emdiği suya bırakarak
yumurtaları döller. 2-3 haftada
olgunlaşan yavrular, midyeyi terkeder.
Böylece küçük cüsselerine rağmen
emniyetli üreme tamamlanır.

6. ANKARA ÇAMURBALIĞI
(Neomacheilus angorae)
AYNALI SAZAN (Cypnnus carpio)
Orta ve Doğu Anadolu'nun göl ve
Pullu sazanın çıplak-çizgili ve aynalı
akarsularının çamurlu, kumlu ve sazlı
sazan olarak adlandırılan yan türlerinin
zeminlerinde yayılış gösterir.
üretime en elverişli olanıdır. Kolay
Zeminlerden emdiği çamurlardan, küçük
ürediği için çeşitli yörelerde ve özellikle
hayvanlar, böcekler ve larvaları seçerek
baraj göllerinde üretimi yapılmaktadır.
besinlenir. Đsmi de ordan gelir. 6-7
Yaşam öyküsü pullu sazan gibidir.
santimetreye kadar büyüyebilir. Çok sığ
Ekonomik değeri çok yüksektir. Çeşitli
suların yüksek ısısına dayanabilir. Mayıs-
ülkelerde yılda 200,000 ton sazan
haziran arasında yapışkan yumurtalarını
üretimi yapılmaktadır
kıyıların kumluk ve çakıllarına bırakır.
Doğa dengesini korur.
BAKALYARO (Merlangius merlangus)
Mezgit ve gelincikle aynı türdendir.
Karadeniz'de yaygın, Ege'de az bulunur.
Genelde 15-20, en çok 45-50 santimetre
boyunda olur. Sahillerin 3-4 metreye
kadar derinliklerindeki sığların kumlu,
çakıllı ve yosunlu diplerinde, fazla göçler
AY BALIĞI (Mola mola) yapmadan yaşar. Balık yumurtaları,
küçük balıklar ve karides gibi canlılarla
Pervane balığı da denir. Okyanuslar ve beslenir. Üremelerini şubat-mayıs
Akdeniz'in açıklarında uzun göçler arasında, sahillere yakın yerlerde yapar.
yapmadan, bazen derinlerde, bazen de Mezgitle eş, beyaz ve lezzetli etiyle
su yüzeyinde yan yatarak dolaşır. Đyi ekonomik değeri yüksektir.
yüzemeyen, hareketsiz bir balıktır. Deniz
anaları, ahtapot, mürekkep balığı ve
diğer balıklarla beslenir. 2.5-3 metre
boydan 1,500 kilogram ağırlığa erişip 20-
25 yıl yaşayabilir. Bahardan yaz
sonlarına kadar 300 milyona varan
yumurta döker. Bu yumurtaların çoğu
diğer balıklara yem olur. Eti lezzetsiz ve
kötü kokulu olduğu için insan besini yönü
ve ekonomik değeri yoktur.

7. BERLAM (Merluccius merluccius)
BARBUNYA (Mullus barbatus) Ilık denizlerin orta sularında yaşar. Ege,
Marmara ve Akdeniz'de yaygın,
Sıcak ve ılık denizlerin kumlu, Karadeniz'de seyrek bulunur. Gündüzleri
çamurlu sahillerinde 300 metreye 80-300 metreye varan derin sularda,
varan derinliklerinde sürüler halinde gezinip geceleri avlanmak için kıyılara ve
yaşar. Ortalama 12-15 yüzeye yaklaşır. Kolyoz, çaça, hamsi ve
santimetreden en çok 40 benzeri küçük balıklarla beslenir. En çok
santimetreye kadar büyür. Suyun ısı 80-100 santimetre boy ve 10 kilogram
şartlarına göre derinlerden sahile, ağırlığa erişebilir. Mayıstan ağustosa
mevsimsel göçler yapar. 10 yıl kadar sahillere yakın yerlerde
yaşayabilir. Nisan-haziran arası 15- üremelerini yapar. Etinin lezzet ve
100,000 yumurta döker. Etinin kalitesi mezgitle eştir. Taze olarak her
lezzeti ve bol avanılmasıyla mevsimde yendiği için ekonomik değeri
ekonomik değeri yüksektir. yüksektir.
BERBER BALIĞI ( Anthias anthias ) BIYIKLI BALIK (Barbus barbus)
Hani ailesinden bir balıktır. Sıcak ve Genelde 30-50 santimetre uzunlukta ve
ılıman denizlerin kayalık, çakıl ve bazen 0.5-2 kilogram, en çok 3 kilogram
çamurlu bölgelerinde ve 50-300 metre ağırlıkta olur. Büyüklerine seyrek
derinliklerde yaşayan berber balığı, 25 rastlanır. Oksijeni bol, hızlı akan
santimetre uzunluğa erişebilir. Az nehirlerin berrak kum tabanlı
bulunduğu için fazla ekonomik değeri bölümlerinde yaşar. Ülkemizin çeşitli
yoktur. Denizlere renk güzelliği verir. yörelerinde türleri bulunur. Mayıs-
Üremeleri diğer hani cinsi balıklar gibidir. haziran arasında üreme yapar ve 5,000-
30,000 yumurta döker. Bu devresinde
yumurtaları zehirlidir. Eti fazla değerli
olmamakla beraber avcılığı yönünden
değerli bir balıktır.

8. BODUR YAYIN (lctalurus melas)
Güneydoğu'daki akarsu ve göllerin
kumlu, çamurlu zeminlerinde yaşayan, CAMGÖZ KÖPEKBALIĞI
20-30, en çok 45 santimetre boy ve 100- (Galeorhinusgaleus)
500 gram ağırlıkta olabilen bir yayın
türüdür. Oldukça obur bir bahktır. Sıcak ve ılık denizlerin 100 metrenin
Omurgasızlar, küçükbalıklar, balık altındaki serin sularında tek başırıa
larvaları ve kurbağalar da dahil ne yaşayan, boylan 4-5 metreden 10-15
bulursa yer. Suların ısı şartlarına göre metreye ulaşan, omurgasızlar (mürekkep
nisan-haziran arasında kumların içine balığı, ahtapot, medusalar) ve sürü
yuva yapan dişi, yumurtalarını dökerek halindeki küçük balıklan yiyerek beslenen
bunların oluşmasını bekler. Kılçıksız eti bir köpek balığı türüdür. Sıcak yaz
çok lezzetlidir. Ancak ekonomik değeri günlerinde ağır hareketlerle su yüzeyinde
bölgeseldir. yüzer. Rahatsız edilmezse saldırgan
değildir. Açık denizlerde erkek tarafindan
döllenen dişiler, 8-14 arası canlı yavru
doğurur. Başka ülkelerde yenilmesine
rağmen yakalananlar, ülkemizde balık
unu üretiminde kullanılır.
BÜYÜKBAŞ KAYABALIĞI (Gobius
(Ponücola) kessleri)
Trakya ve Karadeniz Kıyılarına akan
nehirlerde yaygındır. Boyları 12-18, en
çok 22 santimetre olur. Acı suların taşlık ÇAÇA (Sprattus sprattus)
veya sert kumlu zeminlerinde dolaşıp,
nehirlerin içlerine girer. Yuva edindiği Sardalya-tirsi ailesindendir. Boyu 6-8
bölgeye çok bağlıdır, buraya zorla gelen santimetre, Karadeniz'in batısında 13-15
balıklara saldırgan olur. Küçük santimetre olanlarına da rastlanır.
kabuklular, balıklar ve yumuşakçalarla Besinleri planktonlar ve balık
beslenir. Nisan-mayıs arası, dişiler yavrularıdır. Sürüler halinde yaşar.
yumurtalarını ince ipliklerle kumsallara Mayıs-haziran arasında üreme yapar. Eti
yapıştırır.Erkekler de gözcülük eder. Eti fazla lezzetli değildir. Bu nedenle özel
lezzetli ve sağlığa yararlıdır. Ekonomik avcılığı yapılmaz. Buna karşın denizlerde
değeri bölgeseldir. ekonomik değeri çök yüksek olan
uskumru, palamut, torik gibi bahklar için
yem değeri vardır. Kuzey Avmpa
Ülkelerinde konservesi çeşitli isimlerle
pazarlanır.

9. ÇAMUKA (Atherina hepsetus)
Gümüş türündendir. Fazla derin olmayan
ÇĐPURA (Spanıs aurata)
sahillerin sıcak ve ılıman sulannda,
kumlu veya çakıllı bölgelerde sürüler
halinde ve balık yavruları, kabuklular ve Ege ve Akdeniz'in bu namlı balığı,
yumuşakçalarla beslenerek yaşar. Suyun Marmara'da seyrek bulunur.
tuzluluk oranı ve oksijen değerine uyum Ortalama 25-35 santimetre boy ve
gösterir. Bu nedenle göllerde bile 0.5-3 kilogram ağırlıkta, en çok 60
yaşayabilir. Boyu 10-12, en çok 16-18 santimetre ve 6 kilogramda olabilir.
santimetre olabilir. Suların bölgesel Etçil bir balıktır. Kuvvetli çenesiyle
sıcaklığına göre nisan-eylül arasında küçük kabukluları, balıkları ve diğer
ürer. Beyaz ve çok lezzetli etiyle hayvanları kolayca yer. Yaz
ekonomik değeri yüksektir. devresinde sığlarda, kış aylarında da
35-40 metre derinliklerde yaşar. Đki
yaşırı üstündekiler daha da derinlere
iner. Üremeleri ekim-aralık aylarında
olur; 100-150,000 yumurta doker.
Eti çok lezzetlidir. Ayrıca üretim
kültürüne uygunluğu nedeniyle
ekonomik değeri çok yüksektir.
ÇAPAK BALIĞI (Abramis brama)
Marmara ve Karadeniz'in akarsu ve
göllerinde, bazı türleri de Ankara ve
Kırşehir'de yaşar. Boyları ortalama 30-40
santimetreden 70 santimetre ve 3
kilogramdan 6 kilograma ulaşabilir. ÇĐTARĐ (Boops salpa)
Kurtlar, böcekler ve yosunlarla beslenir.
10 yıl yaşayabilir. mayıs-haziran arası
Karagöz ailesinden bir balıktır. Sarpan
yaklaşık 100,000 yumurta ile üreme
balığı da denir. Boyları 45 santimetre
yapar. 1 kilogramın üstündekilerin eti
olabilir. Görüntüsü çok güzel fakat eti
lezzetlidir; küçükleri ise yem veya av
lezzetsizdir. Bu nedenle fazla ekonomik
bahğı olarak değerlidir.
değer taşımaz. Marmara, Ege ve
Akdeniz'de bol, Karadeniz'de seyrek
rastlanır. Yaşam karakteri ve üremeleri,
karagöz cinsi balıklarda olduğu gibidir.

10. DAĞ ALABALIĞI (Salmo trutta
ÇĐZGĐLĐ MERCAN (Uthognathus macrosügma)
mormynıs)
Çoruh, Ege ve Konya Ereğlisi
Mırmır balığı da denir. Mercana göre
çevrelerinde dağ göllerinin soğuk, berrak
vücudu daha uzundur. Genellikle ve temiz sularında yaşar. Zaman zaman
Akdeniz'de bulunur ve en çok 30 nehirlere de girer. Bilimsel olarak
santimetreye kadar büyür. Sığ suların dünyanın son buzul çağında dağ
bitkilerle örtülü taşlık, kayalık, kumluk
göllerinde kalıp, geliştiği teorisi vardır.
bölgelerinde yaşar. Acı su bölgelerine de Boyu 40-60 santimetreden 1 metreye;
girer. Biyolojik yaşamı karagöz-mercan ağırlığı da 1-3 kilogramdan 14 kilograma
gibidir. Etinin lezzetli olmasına rağmen
olabilir. 3-4 yaşırıda olgunlaşıp göllerin
az bulunan ve sadece taze tüketilen bir buzla kaplandığı ekim-ocak aylarında
balıktır.
yumurtalarını çakıllara bırakır. Dişileri
yaklaşık 3,500 yumurta bırakır. Çok
lezzetli etinin yanısıra sertlik ve çevikliği
ile avcılığı da değerlidir.
DENĐZ ALASI (Salmo trutta Iabrax)
ÇĐZGĐLĐ ORKĐNOS (Katsowonus Karadeniz alabalığı, som balığı olarak da
pelamis) tanınır. Somon balığı ile hem arkabalığı,
hem de benzerliği vardır. Bir türü de
Karadeniz, Marmara ve Kuzey Ege'ye Akdeniz'de yaşar. Genelde 50-80
kadar sularımızda rastlanan orkinos santimetre boy ve 3-7 kilogram
türlerinden biridir. Boyu ortalama 60-100 ağırlıktan, en çok 100 santimetre ve 25
santimetre olur. Yemlendiği balık kilograma erişenlerine rastlanır.
sürülerini önüne katarak Karadeniz'e Ömrünun bir kısmını denizde geçirdikten
çıkar ve orada sular ısınınca üreme sonra üremek için nehirlere girer.
yapar. Bu gidiş-gelişler Karadeniz ve Ağırlığına oranla 2,000-16,000 yumurta
Marmara'daki yerli balıkların doğal döker. Kuvvetli çenesi olan yırtıcı bir
dengesini oluşturur. Etinin insan gıdası balıktır. Küçük balıklar ve kabuklularla
olarak çeşitli değerlendirilmesi ve avcılık beslenir. Eti çok lezzetli olduğu gibi,
yönüyle aşırı tüketimi, hem orkinos yumurtasından da kırmızı havyar elde
türünü hem de onunla akım sağlayan edilir. Ekonomik değeri çok yüksektir.
diğer balık türlerini tehlikeli olarak
etkilemektedir.

11. DERE ALABALIĞI (Salmo
trutta fario)
DERE PĐSĐSĐ (Pleeuronectes Besus)
Soğuk, temiz ve hızlı akıntılı
nehirlerde çevresine bağlı olarak
Nehirlerin denizlere karışan acı su
yaşar. Bölgesine kıskançtır, başka
bölgelerinde veya akarsulann daha
balıkların gelmesini istemez. Boyları
içerlerinde yaşayan bir pisi türüdür.
30-40, en çok 60 santimetre ve 0.5-2
Akdeniz'de fazla rastlanır. Az akıntılı
kilogram ağırlıkta olabilir.
suların kumsal diplerinde fazla hareket
Yumuşakçalar ve yavru balıklarla
etmeden yaşar. Ortalama 25-30, en çok
beslenir. Erkekleri 2, dişileri 3
50 santimetre boyda olur. Etçil bir
yaşırıda olgunlaşıp ekim-ocak
balıktır. Bulunduğu bölgenin su ısısına
arasında yumurta bırakır. Zaman
göre değişik olarak şubat-mayıs arasında
zaman akıntılara karşı 1.5-2 metre
ürer ve 800,000 yumurta bırakır. Eti çok
sıçrayarak yüzer. En değerli tatlı su
lezzetli ve ekonomik değeri yüksek bir
balıklarından biridir. Lezzetli ve
balıktır.
yararlı etiyle ekonomik değeri çok
yüksektir.
DERE KAYABALIĞI (Gobio gobio)
Ülkemiz akarsularında çeşitli türleri DĐKENCE (Gasterosteus aculeatus)
yerine göre adlar alır. 5-6 yılda yavaş
büyüyerek 12-20 santimetre boya ulaşır. Denizlerin kıyı kesimlerinde, nehirlerin
Fazla hareket etmeden sualtında yatarak denize karışan acı su bölgelerinde ve
ömrünü geçirir. Nisan-haziranda 12 - 18° zaman zaman nehirlerde yaşayan küçük
C sularda haftalık aralıklarla ürer; dişileri bir balıktır. Boyu 7-9 santimetre olup
1,000-3,000 yumurta verir. Eti vücudu kalın pullarla kaplıdır. Çeşitli
lezzetlidir. Büyük balıkları avlamak için renklerinin güzelliği ve 300-1,000
yem olarak da kullanılır. dolayında yumurtasının erkek balık
tarafından bir yuva yapılarak korunması,
dikenceyi ilginç bir doğa olayı yapar.
Ekonomik bir değeri yoktur.

12. DĐL BALIĞI (Amogtossus latema)
DĐKENLĐ KIRLANGIÇ (Aspitriglıa Denizlerimizde 10 metreden 300-500
cuculus) metreye kadar derinliklerinde, kumlu,
çamurlu veya çakıllı diplerinde fazla
Kırlangıç ailesinin bir türüdür. Sırt ön hareket etmeden ve uzun göçler
yüzgeçlerinin sivriliği ve uzunluğu, yan yapmadan yaşar. Boyları 20-25
taraflanndaki sert kabuklarla kırlangıçtan santimetre olur. Dipteki omurgasızlar,
aynlır. Ege, Akdeniz ve Marmara'da küçük balıklar ve böceklerle beslenir.
bulunur. Karadeniz'de rastlanmaz. En Bahardan itibaren kıyılara sokularak
çok 45 santimetre boyda olur. haziran-temmuz arasında üreme yapar.
Denizlerimizde sayısı kırlangıçtan daha Kış aylarında eti dolgun ve lezzettli olur.
azdır. Genelde 30 metre derinlikte Genelde her mevsimde bulunan,
durgun sularda, bazen de 100-250 metre ekonomik değeri yüksek olan bir balıktır.
derinliğe inerek yaşar. Eti lezzetlli ve
yararlıdır. Ekonomik değeri vardır.
DÜLGER (Zeus faber)
DĐKENLĐ ÖKSÜZ (Prestedion
cataphractum) Boyu 50-60 santimetreye ulaşan dülger
balığı, geçici balıktır. Mayısta
Đsim benzerliğine karşın kırlangıç Marmara'dan Karadeniz'e çıkar. Akdeniz,
Ege, Marmara ve kısmen de Karadeniz'de
ailesinden öksüz ile soydaşhğı yoktur.
Marmara, Ege ve Akdeniz sahillerinin 30- yaşayan, kalın pullarla örtülü dülger
400 metreye varan derinliklerin kumlu, balığı, etobur bir balıktır. Büyük ağzıyla
kendinden küçük pek çok balığı
çakıllı yosun kaplı zeminlerinde yaşar.
Boyları 10-15, en çok 30 santimetre yutarcasına yer. Genelde 60-70
olabilir. Küçüklerine mıcır, büyüklerine santimetre derinliklerde yaşar. Kış
çuka denir. Çiftler halinde gezerek mevsiminden sonra suların ısınmasıyla
mayıs ayından başlayarak temmuz
yosunlar, otlar, yumuşakçalar ve küçük
kabuklularla beslenir. Mayıs-temmuz sonuna kadar üremelerini sürdürür.
arası ürer. Eti lezzetlidir fakat çok seyrek Dülger balığı, Đzmir-Antalya arası
bulunur. yörelerimizde peygamber, dikenli
peygamber balığı olarak da tanılır. Eti
lezzetli, beyaz ve yararlıdır.

13. EGREZ BALIĞI (Vimba vmıba)
Kuzey Ege, Marmara, Trakya ve Göller
Bölgesi'nde yayılış gösterir. Düz ve ağır
EŞKĐNA (Scıana umbra)
akışlı suların, kumluk, çamurlu
zeminlerinde yaşar. Boyları 25-35
santimetre en çok 50 santimetre ve 450- Sıcak ve ılıman denizlerin 100-150 metre
500 gram ağırlıkta olur. 3-4 yaşırıda taşlık, kayalık ve mercanlı bölgelerinde
olgunluğa erişip mayıs-haziran arası yaşar. Bütün denizlerimizde bulunur.
üreme yapar. Etinin güzelliği ve bolca Gezgin bir balık değildir. Aynı zamanda
avlanılmasıyla ekonomik değeri vardır. taşbalığı ve mavruşgil balığı olarak da
tanınır. Bahar sonu, yaz aylarında üreyen
eşkina, 30-35 santimetre uzunluk ve
500-600 gram ağırlığa erişir. Beyaz ve
çok lezzetli eti ile ekonomik değeri
yüksektir.
ELEKTRĐK BALIĞl (Torpedo
marmorata)
Bir köpek balığı türüdür. Sıcak ve ılıman FANGRĐ MERCAN (Sparus pagrus)
denizlerin 100-150 metreye varan
diplerinde fazla göç etmeden yaşar. Boyu Bir mercan türüdür. Ortalama 25-35, en
150 santimetre olabilir. Genelde çok 80 santimetre boyda sıcak
avlanmak için veya tehlike halinde 100- denizlerde, Güney Ege ve Akdeniz'de
220 volta varan, insan için tehlikeli fakat yaygın bulunan kabuklular,
öldürücü olmayan kısa süreli elektrik yumuşakçalar ve küçük balıklarla
çarpması yapar. Bahar-yaz aylarında beslenen etçil bir balıktır. Taşlık ve
çiftleşerek ürer. Dişileri 14-15 canlı yavru kayalıkların mağaralı oyuklarında yaşar.
yapar. Eti yenebilir, fakat ülkemizde fazla Üremesi bahardan ağustosa kadar sürer.
tüketilmez. Mercan ailesi içinde eti en lezzetli
olanlardandır, ancak seyrek bulunduğu
için ekonomik değeri bölgeseldir.

14. GELĐNCĐK (Gaidropsanıs
mediterraneus)
Bakalyaro ve mezgitle ayni türdendir.
Denizlerimizde birkaç cinsi yaygındır.
FENER (Lophius piscatorius)
Sıcak ve ılıman suların taşlık, kayalık
diplerinde sahillere yakın yaşar. Balık
Kıyılardan 500 metreye kadar derinlerde yavruları ve kabuklularla beslenir. Çevik,
yaşayan, boyları 2 metreye erişebilen, yırtıcı ve saldırgandır. Derisi çok
bir dip balığıdır. Hareketsiz yatar ve kaygandır. Ortalama 20, en çok 40
antenleriyle avını kendine çekerek çok santimetre boyda olur. Üremesini
büyük ağzıyla kendi büyüklüğündeki sonbaharda yapar. Beyaz ve lezzetli
balıklan bile yutar. Pulsuz ve çıplak etiyle ekonomik değeri olan bir balıktır.
vücudunu kapsayan sıvı, insan cildi için
tehlikelidir. Mart-ağustos arası derinlere
inerek ürer. 6-7 yaşırıda bir dişi, 1
milyon yumurta verir. Eti beyaz ve çok
lezzetlidir. Ekonomik değeri yüksektir.
Şeker hastalığı tedavisinde kullanılan
ensülin ilacı, ilk kez fener balığı
pankreasından elde edilmiştir.
GÖKKUŞAĞI ALABALIK (Salmo
gairdneri)
Kuzey Amerika kökenlidir. Yetiştirilmek
üzere dünyaya yayılmış, bu arada
ülkemize de getirilmiştir. Temiz, oksijeni
bol sularda yapay yemler veya küçük
balıklarla beslenebilen yetiştirmeye en
GAMBUSYA (Gambusia affims) çok uyum gösteren, tuzlu deniz suyuna
da toleransı olan bir alabalık türüdür.
Anayurdu ABD'nin güney bölgelerinden, Erkekler 2, dişileri 3 yılda olgunlaşıp
sivrisinek ve sıtma mücadelesi için kilogram /ağırlığına göre yaklaşık 1,000-
ülkemize getirilmiştir. Durgun, sığ ve 5,000 yumurta verir. Denizde
sıcak sulara çok toleranslıdır. 0'dan +30° yetiştirilenleri, daha çabuk büyüme
C.'ye kadar dayanabilir. Özellikle gösterir. Etinin lezzeti ve bol üretimiyle
sivrisinek larvalanyla beslenir. Aynca ekonomik değeri çok yüksektir.
yosunları ve kabukluları da yer.
Erkekleri, 3-5 santimetre dişileri, 6
santimetre olur. Nisan-ekim arasında
erkekleri, spermlerini dişinin üreme
boşluğuna bırakır; 30 günlük
hamilelikten sonra dişi yaklaşık 60 yavru
doğurur. Doğa dengesi ve sağlığa yararı
ile çok değerlidir.

15. GÖL ALABALIĞI (Salmo trutta GÜMÜŞ (Atherma boyeri)
lacustris)
Denizlerimizde yaygın olan Gümüş'ün
Sapanca, Đznik ve Köyceğiz Göllerinde
Kuzeybatı Anadolu, Abant ve 7 Göller
yaşayan bir türüdür. Sıcak sularda,
Bölgesi'nde yayılış gösterir. Çeşitli
böcek larvaları ve sualtı hayvancıklarıyla
türleri vardır. Türüne göre renk, boy
beslenerek yaşar. Mayıs-eylül arasındaki
ve beslenme farklılıkları gösterir.
üreme devresinde yaklaşık 600 yapışkan
Genelde temiz, bol oksijenli soğuk
yumurtasını; kumlu, çakıllı zeminlere
sularda fazla gezinmeden;
bırakır. Su yüzeyine yakın, sürü halinde
planktonlar, dip hayvanlan ve küçük
dolaşırken su kuşlarına yem olur. Eti
balıklarla beslenerek yaşar. Boyları
yenebilir. Daha çok balık üreticiliğinde
ortalama 25-40, yabanlarında 60-70
yem veya balık unu endüstrisinde
santimetre olabilir. Eylül-ocak
değerlenir.
arasında üreme yapar. Yumurtalarını
dipteki çakıllara yapıştırır. Üretimi
yapılmaz. Eti çok lezzetli, ekonomik
değeri bölgeseldir.
GÜMÜŞ HAVUZBALIĞI (Carassius
auratus gibelio)
GÖRDEK (Ruülus rubilio)
Trakya ve Doğu Karadeniz'in yumuşak
Kızılgöz ailesindendir. Kuzey Ege, zeminli, bol bitkili akarsularında yayılış
Marmara ve Trakya'da fazla hareketli gösteren bir carrasius türüdür. Büyümesi
olmayan akarsuların zengin bitkili kıyı daha hızlı olup 3-4 yaşırıda 15-20
bölgelerinde yaşar. Kış aylarını daha santimetreye erişir. Daha büyüklerine de
derince sularda geçirir. Kurtlar, böcekler, rastlanır. Mayıs-haziran arası 160-
kabuklular ve böcek-sinek larvalarıyla 380,000 yumurta döker. Bazı hallerde bu
beslenir. Boyu 15-20, en çok 25 yumurtaları, sazan veya diğer havuz
santimetre olur. Nisan-mayıs arası balıklarının döllediği de olur. Eti yenebilir.
ürettiği yumurtalarını bitkilerin arasına Havuz veya akvaryumlarda süs balığı
bırakır. Besin yönüyle değersizdir, fakat olarak yaşatılır.
av yemi olarak değerlendirilir.

16. HAMSI (Engraulis
encrasicolus)
GÜMÜŞ SAZAN (Hypophtalmichthys
Karadeniz'in insan yaşamıyla
molitmc)
birleşen balığıdır. Marmara'da da
bulunur. Sürüler halinde yaşar ve 20
Diğer sazan türleri gibi Güneydoğu Asya santimetreye kadar büyür. Ocak-
kökenli bir balıktır. Ortalama 100-120 mart arasında beslenmek içm
santimetre boy ve 20 kilogram ağırlığa sahillere yaklaşır ve bol av verir.
erişirler. Fido planktonlarla beslenir. 3 Gündüzleri 30-40 metre derinlerde,
yaşırıda cinsel olgunluğa erişip, 20 - 22° geceleri yüzeye yakınlarda dolaşır. 1
C.'de ve üstündeki sularda kilogram yaşırıdan itibaren olgunluğa erişip
ağırlığına oranla 140,000 yumurta verir. 18 - 20° C. sularda, 25-60 metre
Yağsız ve lezzetli eti, Çin'de değerli bir derinlikte ve az tuzlu sularda üreyip,
yiyecektir. Bu nedenle ülkemize de yaklaşık 40,000 yumurta döker.
getirtilerek araştırma enstitülerinde Etinin lezzeti, çeşitli tüketim
yaşam uygulama ve üretme şartları yönleriyle ekonomik değeri çok
incelenmektedir. yüksektir. Aşırı avlanılması ve
orkinos-palamut-uskumru/torik
sisteminde dengenin bozulması,
hamsiyi de tehlikeli olarak
etkilemektedir.
GÜNEŞ (Coris julis)
Bu balık da lapin ailesindendir ve aynı
yaşam karakterini gösterir. Boyları
ortalama 20 santimetre olur. Gövdesini HASKEFAL (Mugu cephalus)
çevreleyen renklerin güzelliği ile
denizlere güzellik katarlar. Nisan-haziran Denizlerimizde yaygın bulunan bir kefal
arasında üremelerini yaparlar ve türüne türüdür. Ortalama 30-50, en çok 75
göre 600-20,000 taneye kadar yumurta santimetre boyda olabilir. Bütün kefaller
döker. gibi ürkek ve çevik bir balıktır. Açık
denizle sahiller arasında gidip gelirler.
Bazen beslenmek için sürüler halinde acı
sulara, lagünlere, hatta nehirlerin içlerine
girerler. Deniz dibi bitkileri ve
yumuşakçalarla beslenir. Yaz aylarında
üreyip 150,000-1 milyon yumurta verir.
Beyaz etinin lezzeti ve mumlanarak
pazarlanan havyar yumurtasıyla
ekonomik değeri çok yüksektir.

17. HOROZBĐNA (Blennius fluviatilis)
HAVUZ BALIĞI (Can-asius carrasius)
Marmara, Ege ve Akdeniz akarsuları ve
bunların deniz kanşımı acı su
Trakya-Marmara Bölgeleri, Kızılırmak,
bölgelerinde yaşar. Boyları denizde
Yeşilırmak Deltaları ve Çoruh
yaşayanlara göre daha küçüktür. 8-12,
Havzası'nda yayılış gösterir. Boylan 15-
en çok 15 santimetre, Akdenizdeki türleri
25, en çok 45 santimetre ve 2-3
ise 20 santimetreye ulaşabilir. Su
kilogram da ağırlıkta olur. Su içindeki
altındaki küçük hayvanlar veya böcek
otlar, dip hayvanları ve sinek larvalarıyla
larvalarıyla beslenir. Yaz aylarında üreyip
beslenir. Sazana benzer ve akrabadır.
yumurtalarını taşlar ve midye kabukları
Mayıs-haziran arası 14-20° C. sularda
arasına ustaca gizler. Çıplak ve pulsuz
150-300,000 yumurtasını 2-3 defada
derisi, yapışkan bir sıvı ile kaplıdır.
otların üzerine bırakır. Suyun kirliliği ve Ekonomik bir değeri yoktur.
oksijen değerine toleranslı bir balıktır.
Büyüklerinin eti lezzetlidir. Batı
ülkelerinde üretimi de yapılmaktadır.
ĐNCĐ BALIĞI (Albunus albunius)
Pullarından yapay inci yapılması ismini
HOROZBĐNA (Parablennius verir. Ülkemizde çeşitli türleri yaşar.
gattorugine) Boyları 15-20 santimetre olur. Manyas ve
Ulubat Göllerinde bolca bulunur.
Dalgalı sahillerin taşlık, kayalık ve Planktonlar, kurtlar, böcek larvaları ve su
yosunlu bölümlerinde gizlenerek, yüzeyindeki sinekleri yakalayarak
çoğunlukla çift yaşar. Çeşitli türleri beslenir. Nisan-mayıs arası üreyip,
olduğu gibi tatlı sularda yaşayanları da yapışkan yumurtalarını nehirlerin giriş
vardır. Yaşam şartlanna göre böcekler, veya çıkışındaki kıyıların kumluklarına
kurtlar ve balık yumurtalarıyla beslenir. bırakır. Eti lezzetli sayılır. Bölgesel
Eti lezzetsiz, sert ve kılçıklıdır. Bu değerlenir. Orta Anadolu'da Gökçe, Van
nedenle ekonomik değeri yoktur. Bahar çevresinde darah ismiyle anılır.
ve yaz sürecinde erkeklerin ustaca
hazırladıkları taş oyukları, midye, istridye
kabukları arasına dişiler, 2,000-15,000
yumurta dökerler. Erkekler de 20-25
günlük kuluçka döneminde bazen
dalgalar içinde atlıya atlıya yumurtalara
bekçilik yaparlar.

18. ISKARMOZ (Sphyraena sphyraena)
Bütün sıcak ve ılık denizlerin sığ
sularından 100 metre derinliğe kadar ĐSPARĐ ĐSPAROZ (Diplodus
orta sularda yaşayan bir balıktır. Et yiyen annıüaris)
cinsinden ve avlarına karşı yırtıcıdır.
Marmara'da az, Ege ve Akdeniz'de Bütün denizlerimizin sıcak ve ılık sahil
fazlaca bulunur. Akdeniz barakudası bölgelerinde yaşayan bir karagöz
olarak da adlandınlır. Boyu 1 metreye türüdür. 16-20 santimetreye büyüyebilir.
erişen ıskarmoz balığı, barakuda olarak Deniz kurtlan, karides, yosunlar ve balık
okyanuslarda 3 metreye kadar yavrulanyla beslenir. Göçer
büyüyebilir. Sürü halinde dolaşıp özellikle balıklardandır. Đlkbahardan yaz sonuna
köpek balıklarına hücum ederler. Fazla kadar üremelerini sürdürür. Eti beyaz,
yırtıcılığı ve etinin de gıda değeri yağlı ve lezzetlidir.
olmadığı için ekonomik yönü yoktur.
ĐSKORPĐT (Scorpaena porcus)
ĐSTAVRĐT (Trachurus
Yaşamı aynı aileden olan Lipsoz'un trachurus)
aynıdır. Farkları, iskorpitin lipsoza göre
daha küçük olması (ortalama 20-30
Denizlerimizde sankanat istavrit
santimetre) ve renginin koyuluğudur.
(Akdeniz) ve karagöz istavrit
Đskorpitin de dikenleri lipsoz gibi çok
(Karadeniz-Marmara) olarak iki türü
zehirlidir. Bu nedenle yakalandığında
yaşar. Boylan karagözde 15-25
dikkat edilmelidir. Eti lezzetli ve çok
santimetre, en çok 30 santimetre,
yararlıdır.
sarıkanatta ise 30-50 santimetre
olur. Küçüklerine kraça denir. Gezici
balıklardır. Hamsi, çaça, çamuka gibi
küçük balıkların yavrulanyla
beslenir. Mayıs-ağustos arası sürüler
halinde ürer. Lezzetli eti, çeşitli
yemekleri ve bol avlanmasıyla
ekonomik değeri en yüksek
balıklardandır.

19. ĐSTRONGĐLOS (Spicara smaris)
KABABURUN (Chondrostoma nasus)
Bütün denizlerimizde ve denizlerin
Çeşitli türleriyle ülkemizde yaygındır. Göl
nehirle karışan acı su bölgelerinde yaşar.
ve nehirlerin giriş-çıkışlarının dibe
Đzmaritle aynı ailedendir. Erkekleri 13-
yakınlannda çakıllı bölgelerde yaşar.
16, dişileri 15-20 santimetre boy ve 50-
Boylan 25-40, en çok 50 santimetre olur.
100 gram ağırlıkda olur. Suların ısısına
Taşlara yapışık yosunlar, bitki kökleri ve
göre açık denizle kıyılar arasında gidip,
dip hayvanlanyla beslenir. Mart-mayıs
gelirler. Nisan-mayıs, bazen de temmuza
arası ürer ve 100,000'e yakın
kadar üreyip 40-60,000 yumurta döker.
yumurtasını çakıllann üstüne yapıştınr.
Planktonlar, küçük hayvanlar ve deniz
Farklı türleri, bölgelere göre çeşitli
bitkileriyle beslenir. Eti lezzetlidir, bol
şekillerde değerlendirilir.
bulunduğu için ekonomik değeri vardır.
ĐZMARĐT (Maena smans) KADĐFE BALIĞI (Tınca tinca)
Denizlerimizin yerli balıklarındandır. Kuzey bölgelerimizin bol bitkili durgun
Küçüklerine kancur, büyüklerine kanal veya yavaş akıntılı sularında yaşar.
izmariti denir. Boyu ortalama 15 Genelde 30-40 santimetre en çok 60-70
santimetre, dişileri daha küçük olur. santimetre olur. Planktonlar, küçük
Hareketli ve kurnazdır. Yaz aylarıda balıklar ve yumuşakçalarla beslenir.
sahillere kadar sokulur. Üst, ön dikenleri Gündüzlerini dipte geçirip geceleri
tehlikelidir. Batar ve yara yapar. 10-12 avlanır. Mayıs-haziran arası üreme
yıl yaşayabilir. Erkekleri 3, dişileri 2 yapar. Eti lezzetlidir. Sazan
yaşırıda olgunlaşıp, 60-70,000 yumurta yetiştiriciliğinde yardımcı olarak
verir. Balık yumurtaları, yavruları ve düşünülen bir balıktır. Sportif yönü
yosunlarla beslenir. Eti beyaz ve zevklidir.
lezzetlidir. Bol tüketilir.

20. KAĞIT BALIĞI (Trachipetnıs
trachypetrus)
KANATLI KIRLANGIÇ
(Cephalacanthus volitans)
Çok yassı vücuduyla kağıt ismini alır. Ilık
denizlerin 15-20 metre derinliklerinde,
Boyları 50 santimetreye ulaşabilen ve
göç etmeyip ısı şartlarına göre yer
kırlangıçın bir türü olan bu balıklar, güzel
değiştiren planktonlar, omurgasızlar ve
ve bezeli renkleriyle Ege ve Akdeniz'de
küçük balıklarla beslenen, boyları 3
yaşar. Su yüzeyinden 1-1.5 metre
metre olabilen bir balıktır. Karadeniz'de
yüksekte 1-10 saniyelik sürede 30-35
rastlanmaz, diğer denizlerde seyrek
m.'lik uçuşlarla denizleri süsler. Suların
görülür. Sakin, yavaş ve ahenkli yüzen,
ısınmasıyla beraber sahillere yaklaşarak,
sırasında çok hareketli olabilen bir
mayıs-temmuz arası ürer. 10-80 metre
canlıdır. Bahara doğru sahillere sokularak
derinliklerde yumuşakçalar, kabuklular
iklim şartlanna göre yaz boyunca ürer.
ve böceklerle beslenir.
Đlginç bir balık olarak denizleri süsler.
KALKAN (Psetta maxima)
Bir dip balığı olan kalkan, KARAGÖZ (Diplodus vulgaris)
Karadeniz'in en tanınmış
balıklarındandır. Boğazlar, Marmara, Bütün denizlerimizde, çoğunlukla
Ege ve Akdeniz'de seyrek rastlanır. Marmara ve Ege'de ılıman suların
Gezici balık değildir. Bütün hayatı kayalıklarında yaşayan, bol bulunan
dipte yatmakla geçer. Batı Akdeniz, ve sevilen yerli balıklarımızdandır.
Atlas Okyanusu ve Şimal Denizi'nde, Sürüler halinde yaşar. Suların ısı
kalkanın diğer türleri yaşamaktadır. şartlarına göre bahar aylarından
25-30 yıllık ömrü olan kalkan balığı, ağustosa kadar üreme yapar. Çeşitli
1 metre boya erişebilir. Sahillerde 5- türleri sularımızda yaşar. Kuyruğu
10 metreden başlayarak 300-400 lekeli ve çizgili olanı ısparoz/ispari
metre derinliklere inebilir. Etçil ve olarak tanınır. Lezzetli eti ve bol
fazlasıyla obur bir balıktır. Erkekleri avlanılmasıyla ekonomik değeri
5-6, dişileri ise 6-7 yaşlannda yüksek bir balıktır.
olgunlaşıp üremeye geçebilir.
Üremeleri 10°-15° C sularda
nisandan hazirana kadar sürer.
Milyonlarca yumurta vermesi
yanında etinin lezzeti ve verimliliği
ile ekonomik değeri çok yüksektir.

21. KAYIŞ BALIĞI (Ophidion barbatum)
Denizlerimizde seyrek rastlanan, 2-3
metreden 150 metreye kadar
derinliklerde, üstü bitkilerle örtülü
kumsal, çakıllı diplerde fazla göç
etmeden yaşayan bir balıktır.
Yumuşakçalar, kabuklular ve küçük
balıklarla beslenir. Boylan 30 santimetre KELER (Squatina sguatina)
olabilir. Bahar-yaz sonu üreme yapıp 15-
18,000 yumurta döker. Eti lezzetlidir. Köpekbalığı ailesindendir. Sıcak ve ılıman
Fakat seyrek bulunduğu için ekonomik denizlerin 5-100 metre derinlerinde sahil
değeri yoktur. yakınlarında veya 70-400 metre
açıklarında, kumlu, çamurlu alanlarda
fazla göç etmeden yaşar. Boyu 2
metreye ulaşabilir. Büyük ağzıyla dipteki
ölü veya diri balıkları, omurgasızlarla
sürü halindeki balıkları yutarcasına
yiyerek beslenir. Bahar sonu yaz
aylannda dişiler, gruplar oluşturarak
sahillere yakınlarda döllenir. 18-20 ay
sonra tek başlarına 10-18 arası canlı
yavru doğurur. Yüzgeçlerinin eti
yenebilir, karaciğerinden yağ ve vitamin
elde edilir.
KEDĐ BALIĞI (Scyliorhinus canicula)
Köpekbalığı ailesindendir. Sıcak ve ılıman
denizlerin 3 metreden 1,000 metreye
varan derinliklerinde fazla göç etmeden
yaşar. Kabuklular, omurgasızlar ve
balıklarla beslenir. Boyları ortalama 80-
150 santimetre olur. Kuşlar gibi çiftleşip,
yumurtlayarak nrer. Bahar aylarında
yumurtalarını bir torba içinde kayalıklar KIKLA LAPĐN (Labrus berggylta)
arasına bırakır. Bir mevsimde birkaç kez
yumurtlayabilir. Kuluçka süresi 15 Ilık ve sıcak denizlerimizin yosun ve
gündür. Eti lezzetli olup yenilebilir. Aynca bitkilerle kaplı taşlıkların 2-30 metre
sportif avcılığı da yapılır. derinlerinde yaşar. Dişi ve erkekleri
arasında boy ve renk farkları görülür.
Boyları 30-40, en çok 60 santimetre
(dişilerde) olabilir. Yumuşakçalar ve
kabuklularla beslenir. Dişleri çok
kuvvetlidir. Üremeye yakın erkekleri,
deniz bitkileriyle dişiye yuva hazırlar.
Mayıs-ağustos arasında yumurta verir.
Eti lezzetlidir. Aynca sportif avcılığı
değerlidir.

22. KIRMIZI HAVUZBALIĞI
KIRLANGIÇ (Trigüa lucema)
Biyolojik yaşamı diğer havuz balığı türleri
Ege, Akdeniz ve Marmara'nın fazla göç gibidir.15-20 cm boyu ve renginin
etmeyen, yerli balığıdır. Kısmen güzelliği ile eski çağlardan beri
Karadeniz'de rastlanır. Ihk denizlerin havuzların şimdilerde de akvaryumların
sahil yakınlarında 5-300 metre klasik ve kıymetli balığıdır. Çin'de ve
derinliklerin diplerinde çiftler halinde Japonya'da üretilen çeşitli türleri ve
yaşar. Küçüklerine derviş balığı da denir. formları vardır.
Ortalama 25-50 santimetre olur. 80
santimetre ve 6-8 kilogram olanlarına
rastlanır. 15-20 yıllık yaşamı vardır. 3
yaşırıda olgunlaşıp sahillerden uzakta
üremelerini yapar. Küçük kabuklular,
yumuşakçalar, deniz bitkileri ve
böceklerle beslenir. Etinin lezzet ve
yararıyla, her mevsimde bulunmasıyla
ekonomik değeri yüksektir. Diğer
Akdeniz ve Avrupa ülkelerinde de bol
tüketilir.
KIZILGÖZ (Rutilus mtilus)
Karadeniz, Trakya, Marmara ve Kuzey
Batı Anadolu'nun sahil bölgelerindeki
nehirlerde yaşar. 25-30, en çok 50
santimetreye büyür. Kızılkanatla büyük
benzerliği vardır. Küçük canlılar ve
bitkilerle beslenir. Bahar aylarında ürer
ve 50-100,000 yumurta bırakır.. Eti
değerli olmadığı için daha ziyade yem
olarak kullanılır. Nehir ve kıyılardaki
yırtıcı balıklar ve kuşlar içinde iyi bir
besindir.
KIRMA MERCAN (Pagellus aceme)
Mercan ailesindendir. 0-400 metre bazen
de 700 metre derinliklere inebilmektedir.
Yaşam çevresi taşlık, kayalık ve dibe
yakın yerlerdir. Boyları 35-40
santimetreye ulaşabilir. Eti beyaz, gevrek
ve lezzetlidir. Marmara, Çanakkale
Boğazı ve Ege'de bolca bulunur.
Ekonomik değeri yüksektir. Denizlerdeki
ısıya göre ilkbahardan başlayarak
ağustosa kadar üremeleri sürer. Etçil
balık olan mercanlar çeşitli küçük
balıklar, kabuklular ve omurgasızlarla
besinlenir.

23. KOLYOZ (Scomber japonicus)
KIZILKANAT (Scardinius Bütün denizlerimizde bulunmakla
eıythrophthalmus) beraber daha çok Marmara balığı sayılır.
Şeklen uskumruya çok benzer fakat ayrı
Kuzey Anadolu'da soğuk olmayan ağır bir türdür. Büyük Okyanus'ta da sürüler
akışlı nehirler, göl ve göletlerin yumuşak halinde yaşar. Küçük balıklar, yavrular
tabanlı zeminlerinde yumuşakçalar ve ve planktonlarla beslenir. 2-3 yaşırıda
bitkilerle beslenerek 10-11 yıl yaşar. 20- olgunlaşan dişileri temmuz-ağustos arası
40 santimetre boy ve 200-400 gram 300-400,000 yumurtasını denize bırakır.
ağırlıkta olur. 3-4 yaşırıda olgunlaşıp Eti uskumru kadar lezzetli olmamakla
kg/ağırlığına göre 600,000 yumurta beraber, taze-kuru-tuzlu olarak bol
döker. Eti lezzetli fakat çok ince kılçıklı tüketilen bir balıktır.
olduğu için makbul değildir. Tuma gibi
yırtıcı balıklar için değerli bir yemdir.
KÖMÜRCÜ KAYASI (Gobius niger)
Bütün denizlerimizin nehir ağızlarına
KOCAAĞlZ (Aspius aspius)
yakın, bazen de acı su bölgelerinde, 75
metreye kadar derinliklerin kumlu,
Trakya, Marmara ve Kuzey bölgelerimizin çamurlu diplerinde fazla göç etmeden
hızlı akarsularında yaşar. Ortalama 60- yaşar. Boyları en çok 18-19 santimetre
80, en çok 100 santimetre boy ve 2-4 olabilir. Mart-mayıs arasında 1,000-
kilogramdan 10 kilogram ağırlığa 6,000 arasında yumurta vererek ürer. Bu
erişebilirler. Etçil bir balıktır, su içindeki yumurtalara erkekler bekçilik yapar.
her türlü hayvanla beslenir. Erginleri Küçük kabuklular, yumuşakçalar ve
yalnız dolaşır. Cinsel olgunluğa 4-5 balıklarla beslenir. Eti beyaz, lezzetli ve
yaşlarında ulaşıp nisan-temmuz arasında yararlıdır.
80-100,000 yumurta verir. Az lezzetli eti
nedeniyle ekonomîk değeri bölgeseldir.
Buna karşın olta avcılığı çok zevkli bir
balıktır. Yaşam karakteri bu balığın aynı
olan "aps. vorax" türü Fırat ve Dicle
Nehirlerinde yaygındır. Sis balığı olarak
tanınır. Boyları 40 santimetre olur.

24. KÜÇÜK KAYABALIĞI (Gobius
(Ponücola) syrman)
KUPES (Boops boops)
Karadeniz kıyılarına akan nehirlerin
küçük kabuklular ve yosunlarla kaplı Altınkuşak da denir. Ilıman ve sıcak
zeminlerinde acı su-tatlı su karışımı denizlerde yaşar. Akdeniz, Ege ve
sahillere yakın yerlerde yaşar. Boyu 18- Marmara'da bulunur. Marmara'dakilerin
22, en çok 25 santimetre olur. bir bölümü Karadeniz'e çıkar ve döner.
Yumuşakçalar ve özellikle kabuklularla Yosunlar, balık yavruları ve kabuklularla
beslenir. Nisan-mayıs arası doğan beslenir. Boyları 15-25, en çok 35
yavrulara, erkek bekçilik yapar. Diğer santimetre olur. Üremelerini bahar
kayabalıkları gibi eti beyaz, lezzetli ve sonunda yapar. Karagöz ve çitari ile aynı
yararlıdır. Ekononıik değeri bölgelere türdendir. Eti lezzetlidir. Ancak bölgesel
göre değişir. değerlenir.
KUM TRAKONYASI (Trachmus
araneus)
KURBAĞA BALIĞI (Uranoscopus
Ilık denizlerin sahil bölgelerinde 2-3 scaber)
metreden 100-150 metreye varan
derinliklerde yumuşak kumlar arasında Akdeniz, Ege ve Marmara'da taşlık ve
ömür geçirir. Beslendiği küçük balıklar, yosunlu bölgelerde yaşar. Dipte yatarak
böcek, yumuşakça ve kurtlara karşın çok başırıın üstündeki gözleri ile küçük
süratli bir avcıdır. En fazla 50 canlıları veya balıkları görüp, avlar.
santimetreye büyüyebilir. Dikenleri Nisan-mayıs aylarında kışladıkları derin
trakonya gibi zehirli ve insan için sulardan sahillere, bazen de acı su
tehlikelidir. Eti lezzetli olmakla beraber bölgelerine sokulup temmuz-eylül
tehlikesinden ötürü az avlanıldığı için arasında üreme yapar. Kg./ağırlığına
ekonomik değeri yoktur. Kışı derin göre 10,000-20,000 yumurta döker.
sularda geçirip, mart başırıdan itibaren Yavrular, önce plarıktonlarla daha sonra
sığlara sokulup, yaz sonuna kadar üreme ise omurgasızlarla beslenir. Eti
yapar. lezzetlidir. Özel avcılığı yapılmadığı için
ekonomik değeri azdır.

25. LERKĐT BALIĞI (Rutilus frisu)
LAHOZ/GĐRĐDA (Epinephelus Karadeniz'in doğu ve batısıyla
aeneus) Trakya'daki nehirler ve bu nehirlerin
denizle kanşımı acı su bölgelerinde
Ege ve özellikle Akdeniz'de yaygın yaşar. Genelde 40-50, en çok 70
bulunan, boyları 1 metre olabilen bir hani santimetre boy ve 5 kilogram ağırlıkta
türüdür. Fazla derinlere gitmeden olabilir. Küçük balıklar, kurtlar ve böcek
kayalık, taşlık veya çakıllı alanlarda yumurtalarıyla beslenir. Nisan-mayıs
yaşar. Oldukça yırtıcı, etçil bir balıktır. aylarında nehirlerin içlerine ve göllere
Đrili ufaklı her türlü kabuklular, girerek üreme yapar. Etinin gıda
omurgasızlar ve küçük balıklarla beslenir. yönüyle, ekonomik değeri olduğu gibi,
Mayıs-haziran arasında üreme yapar. amatör olta avcıları için de kıymetlidir.
Akdeniz'in eti çok lezzetlli, şöhretli
balıklarındandır. Ancak ekonomik değeri
bölgeseldir.
LEVREK (Dicentrarhus labrax)
LEKELĐ MERCAN (Pagellus Denizlerimizde ve denizlerin
bogaraveo) nehirlerle karışımı acı su
bölgelerinde yaşar. Hani
ailesindendir. Fazla gezici olmayan
Mandagöz mercan da denir. Ege ve
levrek, yerli balıklardan sayılır.
Akdeniz'de yaygındır. 100-300 metreye
Gençken gruplar halinde, sonraları
varan derinliklerde sahile yakınlarda
tek başırıa yaşar. Yaşam ortamı,
kabuklular, omurgasızlar ve sualtı
karanlık ve kuytu yerlerdir. Bu
bitkileriyle beslenerek yaşar. Boyu 30-50
nedenle gemi batıkları veya kaya
santimetre olabilir. Hermafrodit bir
oyuklarında yuvalanır. Yaklaşık 20
balıktır. Hem erkeklik, hem de dişilik
yıllık yaşamı olabilen levrek,
karakteri gösterir. Suların ısısına bağlı
ortalama 50-60 santimetreden 1
olarak bahar aylarında üreme yapar. Eti
metre boy ve 10-12 kilogram
beyaz, gevrek ve lezzetlidir. Ekonomik
ağırlığa erişebilir. 40 santimetreden
değeri yüksektir.
küçüklerine ispendek denir. Küçük
yavru balıklarla beslenir. Ocak-mart
arasında 500,000-2,000,000
yumurta dökerek, yüksek bir üreme
gösterir. Eti en lezzetli balıkların
başırıda gelir. Bu nedenle de
ekonomik değeri çok yüksektir.

26. LĐPSOZ (Scorpaena scrofa) MALTA PALAMUDU (Naucrates
ductor)
50-60 santimetreye ve 4-5 kilograma
kadar büyüyebilen lipsoz balıkları, sıcak Eskiden gemilerin altlarında, genelde
ve ılık denizlerimizin sahil kıyılarından köpekbalıklarına eşlik ederek yüzen, bu
1000 metreye kadar inen derinliklerde, nedenle pilot balığı da denen çevik
bitkilerle örtülü, taşlık, çakıllı ve kumlu hareketli bir balıktır. Ortalama 40
düzeylerde yaşar. Bilhassa Marmara ve santimetre boyda olur. Sıcak ve ılıman
Ege'de çok rastanır. Eti çok lezzetli ve denizleri sever; yosunlar, deniz kurtları,
yararlıdır. Et yiyen bir balık oları lipsoz, kabuklular ve özellikle
ilkbahar aylarında ürer. Yaklaşık 3,000 köpekbalıklarından arta kalarılarla
yumurta döker. Dikenleri çok zehirlidir. besinlenir. Sonbaharla kış ayları arasında
üreme yapar. Etinin gıda değeri yoktur.
LÜFER (Pomatomus saltator)
Gezici balıklardan oları lüfer, MAVĐ-KEFAL (Chelon labrosus)
Karadeniz'le Ege Denizi arasında
dolaşır. Büyümesinin aşamaları Kefal, denizlerimizin sıcak ve ılık
içinde değişik isimler alır. Buna bölgelerinde, kıyılara yakın, denizle ilişkili
göre: boyları, 10 santimetreye kadar nehir ağızlarında aynca içsularda ve
olarılar defheyaprağı, 15-18 sürüler halinde yaşayan bir balık türüdür.
santimetreye kadar olanlar çinakop, Denizlerimizde haskefal, altınbaşkefal,
18-25 santimetreye kadar olanlar topbaşkefal, mavri kefal, dudaklı kefal
sarıkanat, 28-35 santimetreye kadar gibi çeşitli türleri vardır. Ayrıca
olanlar lüfer, 35 santimetreden fazla büyüklüklerine göre de isimlendirilir.
olanları da kofana diye adlandırılır. Türlerine göre 25 santimetreden 90
Seyrek olarak kofanaların 60 santimetre boya erişirler. Yaklaşık 15
santimetreyi aştığı, hatta 1 metreye yıllık ömrü oları kefaller, 6-7 yaşlarından
ulaştığı görülmüştür. Lüfer, itibaren yaz aylarında üreyerek 150
sonbahar-kış aylarında en lezzetli ve binden 7 milyona kadar yumurta verirler.
olgun devrini yaşar. Yaz ortalarından Eti ve yumurtası yönünden değerli bir
sonbahara kadar da kışlamaya balıktır. Deniz dibi bitkileri ve
geçerler. Ilık suların 10-200 metre yumuşakçalarla beslenir.
derinliklerinde yaşar. Üremeleri,
bahar sonu ile yaz başıdır. Kademeli
olarak 60-80,000 yumurta verir. Bol
verimliliği ve etinin lezzetiyle
ekonomik değeri çok yüksektir.

27. MAZAK (Trigloporus lastoviza) MERCAN (Pagellus erythnnus)
Benzerliğinden ötürü kırlarıgıcın küçüğü Sıcak ve ılıman denizlerin en ünlü
sanılır. Aynı soydan fakat ayrı balıklardır. balıklarındandır. Denizlerimizde
Ortalama 20-25, Akdeniz'de yaşayanları karagözle beraber büyük bir aile
40 santimetreye ulaşabilir. Bütün oluşturur. Marmara, Ege ve Akdeniz'de
kırlangıç türleri gibi ılıman denizlerin yaygındır. Boyları yaklaşık 20-30, en çok
kumlu zeminlerinde yaşar. Biyolojik 70 santimetre olabilir. Etçildir.
yapısı, kırlangıçla eştir. Taze olarak Kabuklular, yumuşakçalar ve küçük
tüketilen eti, kırlarıgıç gibi yararlı ve balıklarla beslenir. Denizlerin taşlık,
lezzetlidir. kayalık bölgelerinde sahillere yakın
yaşar. Diğer mercanlar gibi hermafrodit
fiziği ile hem erkeklik, hem de dişilik
karakteri göstererek bahar ayları ile
ağustos arası ürer. Lezzetli eti ve her
mevsimde bulunmasıyla ekonomik değeri
yüksektir.
MELANURYA (Oblade melarıura)
MEZGĐT (Merlarıgius euxmus)
Mercan ailesindendir. Marmara, Ege ve
Akdeniz'in 2-3 metre sığ sularında, su
yüzeyine yakınlarda, fazla göç etmeden Marmara ve Karadeniz'de bol, diğer
yaşar. Diğer mercan türlerinden farklı denizlerimizde az rastlanır. Boyları
olarak sualtı bitkileriyle beslenir. En fazla 20-40 santimetre olabilir. Gelincik ve
30 santimetreye büyür. Üremesi bahar bakalyaro ile aynı türdendir. 30-40
sonuna kadar sürer; yumurtalarını metrenin altındaki derin sularda
denize bırakır. Mikroplarıktonlarla yaşar. Gündüzleri yüzeylere çıkarak,
beslenen yavrular, yaz sonunda hamsi, sardalya gibi sürü halindeki
olgunlaşır. Eti bütün mercan ailesi gibi küçük balıkları avlayarak beslenir.
beyaz ve lezzetlidir. Ancak az avlarııldığı Bölgesel şartlara göre şubat-mayıs
ve taze tüketildiği için ekonomik değeri arasında üreme yapar. Lezzetli eti ve
fazla değildir. her mevsimde bolca avlarıılmasıyla
ekonomik değeri yüksektir.

28. MĐNĐ ĐNCĐ BALIĞI (Phoxinus
phoxinus)
MIĞRI (Conger conger)
Trakya Bölgesi'ndeki akarsularda yayılış
2-3 metre boydan 50-60 kilogram
gösterir. 7-10, en çok 14 santimetre
erişebilen, 30 yıla kadar ömrü olan, yazın
(dişileri) boyunda olur. Suyu berrak,
sığ suların, kışın 150 metre derinliklerin
oksijeni zengin akarsu ve göllerin dibi
taşlık, kumlu ve çamurlu zeminlerinde
çakıllı bölgelerinde, su yüzeyindeki
yaşayan bir balıktır. Nehirlere giremez.
böcekler, sinekler dip hayvancıkları ve
Sert, hareketli ve yırtıcıdır. Su içinde
balık yumurtaları yiyerek yaşar. Küçük,
bulduğu her canlıyı yiyebilir. Gündüzlerini
hareketli ve kurnaz bir balıktır. Mayıs-
yatarak geçirip, karanlıkta avlanır. Đlk ve
haziran arası yaklaşık 1,000 yumurtasını
sonbahar arası 100-150 metre
taşlara yapıştırır. Üreme devresinde
derinlerde, açık denize, 3-5 milyon
başırıın üstünde ind benzeri pullar
yumurta döker. Eti lezzetli ve besin
oluşur. Alabalık yumurtalarını aşırı
değeri çok yüksektir.
tüketmesi ile zararlı bir canlı sayılır.
MÜREN (Murenea helena)
Merina balığı da denir. Boyları 2 metre
MĐNAKOP (Umbma cirrosa) hatta daha da fazla olabilir. Etçil ve yırtıcı
bir balıktır. Ürkütüldüğü veya tahrik
Kötek balığı da denir. Bütün edildiğinde fazla saldırgan olup,
denizlerimizin taşlık, kayalık bölgelerinin çevresindeki insanlar için tehlikeli olur.
100-150 metreye varan derinliklerinde, Avlanmasının tehlikesi ve denizlerde az
dibe yakınlarında yalnız yaşar. Zaman bulunuşu nedeniyle fazla ekonomik
zaman acı sulara ve nehir ağızlarına da sayılmaz. Ancak, eski Roma çağlarından
girer. Eşkina ve sarıağızla aynı türdendir. beri etinin çok lezzetli oluşu
Yumuşakça, kabuklu ve kurtlarla bilinmektedir. Bütün denizlerimizin az
beslenir. Yaşadığı bölgenin şartlarına derinliklerinde ve kuytu yerlerde yaşar.
göre üremesini nisandan ağustosa kadar Üremeleri, ilkbahardan başlayarak
sürdürür. Sert ve beyaz etinin lezzeti sonbahara kadar sürer.
levreğe yaklaşır.

29. NOKTALI ĐNCĐBALIĞI (Albumus ORFOZ (Epinephelus guaza)
bıpunctatus)
Hani türünden ve levrekle akrabadır.
Karadeniz, Trakya ve Marmara'daki Ortalama 60-70 santimetreden 1-1,5
akarsularda yaygındır. Boyları 9-13, en metre boy ve 30-40 kilogram ağırlığa
çok 16 santimetre olur. Temiz ve hızlı erişebilir. Ege ve Akdeniz balığıdır.
akan suların dibe yakınlarında, zaman Taşlık, kumluk ve yosunlu sahil
zaman akıntılara karşı yüzerek yaşar. bölgelerinin 8 metreden 150 metre
Küçük planktonlar ve dip hayvanlarını derinliklerine kadar yalnız yaşar.
yiyip, su yüzeyindeki sinekleri avlayarak Etoburdur. Đrili, ufaklı kabuklular ve
beslenir. Mayıs-haziran arası üreyerek yumuşakçalarla beslenir. Eti çok lezzetli
yumurtalarını kumlu, çakıllı sahillere olmakla beraber yaşlıları kuru ve lifli
bırakır. Avcılıkta yem olarak olur. Denizlerimizde az bulunmasına
kullanılmasının yanısıra, doğadaki değeri rağmen sualtı zıpkın avcıları tarafından
daha önemlidir. türün yaşamı açısından tehlikeli bir
şekilde tüketilmektedir.
ÖRDEK BALIĞI (Labrus nüxtus)
Boyu 40 santimetre ağırlığı 1 kilogram
olabilen ve 15-17 yıl yaşayabilen, ORKĐNOS (Thunnus thynnus)
dişileriyle erkekleri arasında renk farkı
olan çok güzel renkli bir lapin cinsidir. Denizlerimizde yaşayan iri ve çok
Genelde 10-100, seyrek olarak 180 değerli bir balıktır. Uzunlukları 3-4
metre derinlerde yaşar. Denizdeki küçük metre ve ağırlıkları da 100-150
hayvanlar ve balıklarla beslenir. Üreme kilogramdan 800 kilograma kadar
mevsimi nisan-ağustos arasıdır. Bu olabilir. Çeşitli türleri vardır.
esnada çiftler halinde kaya oyuklarını Orkinos, sürü halinde yaşayan gezici
yuva olarak kullanırlar. Daha sonra balıklardandır. Yazın Karadeniz'e
yumurtaları korumak için erkekleri nöbet çıktıktan sonra sonbaharda
tutar. Doğa değeriyle korunması gerekli Marmara'ya ve oradan da Ege'ye
bir balıktır. geçerek hemen bütün Akdeniz'i
dolaşırlar. Bu gezilerinde saatte 40-
60 kmetre hızla yol alabilirler. Genel
olarak üst sularda yaşarlar. Mart-
ağustos arasında ürerler ve yaklaşık
1 milyona yakın yumurta verirler.
Yaşam süreleri, ortalama 15 yıldır.
Đhracat ve gıda endüstrisi yönünden
ekonomik değeri çok yüksektir.

30. santimetre torik, 60-65 santimetre
sivri, 65-70 santimetre altıparmak,
70 santimetre ve üstü peçuta olarak
adlandırılır. Taze tüketimi, ihraç ve
endüstri yönleriyle çok değerli olan
bu balığın üretimindeki azalma,
ekonomik değerini tehlikeli
boyutlara indirmektedir.
OT SAZANI (Ctenopharyngodon
idella)
Ot balığı olarak da tanımlanır. 2,000
yıldan beri Çin'de sazan üretimi ile
beraber yetiştirilir. Anayurdu Çin'den
dünyaya yayılan, bu arada ülkemize de
getirilen bir kültür balığıdır. Ortalama 40-
80 santimetre boy ve 2-5 kilogram
ağırlıkta olur. En çok 12-30 kilogram
ağırlığa ulaşabilir. Otobur bir balıktır.
PAPAĞAN BALIĞI (Sparisoma
Günde ağırlığının %120'si kadar ot yer.
cretense)
Bu nedenle havuzlarda ot mücadelesi için
mükemmel bir canlıdır. 5-6 yaşlarında
olgunluğa erişir ve kg/ağırlığına göre Ege'de seyrek, Doğu Akdeniz'de yaygın
120,000 yumurta verir. 6-10 santimetre bulunan, fazla göçler yapmadan sıcak
boya eriştikten sonra sadece bitkilerle denizlerin sığ, taşlık ve bol bitkili, bazen
beslenir. Ülkemizde henüz tüketim de acı su bölgelerinde yaşayan, çok
değeri yoktur. çeşitli ve güzel renkleri olan bir balıktır.
Iskaroz balığı da denir. Deniz
yosunlarıyla beslenir. Yaz aylarında
üreme yapar ve 812,000 yumurta verir.
Sert ve yavan eti yenmez. Doğa değeri
yönü ile korunmahdır.
PALAMUT/TORĐK (Sarda
sarda)
Karadeniz ve Marmara'nın en ünlü
balığıdır. Bahar aylarında beslenmek
için Karadeniz'e çıkıp, sonbahardan
itibaren kışlamak için Marmara'ya,
Çanakkale'ye kadar iner. Süratli ve
iyi yüzücüdür. Sürü halindeki LAPAZ BALIĞI (Chromis chromis)
uskumru, kolyoz, istavrit, hamsi,
sardalya gibi balıklara saldırarak Sıcak ve ılıman denizlerin 50 metreye
yer. 18-20° C. sularda 400,000'den inen, dibi kayalık, mağaralı bölümlerinde
birkaç milyona kadar yumurta yaşar. Bütün denizlerimizde bulunur.
dökerek açık denizde ürer. Boyları 12-18 santimetre olabilir. Bahar
Yetiştikten sonra büyümesine göre sonundan ağustosa kadar üreme yapar
küçüklerine Vanoz-Gaco, 10-25 ve yumurtalarını çok iyi gizler.
santimetre çingene palamudu, 30-35 Plarıktonlar ve balık larvalarıyla beslenir.
santimetre palamut, 40-45 Sert ve lezzetsiz eti yenmez. Az
santimetre kestane palamudu, 50-55 bulunduğu için korunmalıdır.
santimetre zindandelen, 55-60

31. PĐSĐ (Pleuronectes platessa)
RĐNA (Dasyatis pastmaca)
Ortalama 30-40 santimetre boy ve 250-
350 gram ağırlıkta olabilen, ekonomik Köpekbalığı ailesinden olup, şeklen
değeri yüksek balıklardan biridir. vatoza benzer. Sahillerin 60 metreden
Denizlerin kumlu, çakıllı diplerinde, 200 metreye varan derinlerin kumlu,
kabuklular ve yumuşakçalarla beslenip, çamurlu diplerinde hareketsiz yatarak
15-18 yıla kadar yaşar. Sıcak ayları avlanır. Boyları 150 santimetreye
diplerde geçirip, kışın sahillere yaklaşır. ulaşabilir. Çeşitli balıklar ve omurgasızlar
Acı sulara, nehir ağızlarına kadar başlıca gıdasıdır. Kışları derinlerde geçirip
sokulur. Bir diğer türü de tatlı sularda yaz aylarında kıyılara, tatlı sulara ve
yaşar. Üremelerini ocak-mart arasında 5- lagünlere yaklaşır. Çiftleşerek ürer.
6° C. sularda yapar. 800,000-1 milyon Gebelik süresi 15-18 aydır. 78 yavru
yumurta verir. yapar. Eti lezzetsizdir. Tüketim değeri
yoktur. Kamçı benzeri kuyruğu
yaralayıcı, dikenleri ise tehlikeli şekilde
zehirlidir.
PULLU SAZAN (Cyprinus carpio) SARDALYA (Sardine pilchardus)
13.-14. yüzyıldan beri kültür üretimi Sürü halinde, yazın orta, kışın derin
yapılan, kolay yetişen, eti lezzetli, sularda yaşayan gezici balıklardır.
ekonomik değeri çok yüksek bir balıktır. Eskiden deniz üstünü ateşin
3-4 yaşlarında olgunlaşıp 200-300,000 aydınlatmasıyla avcılığından ötürü ateş
yumurta verir. Ortalama 30-40 balığı diye de tanınır. Boyları, ortalama
santimetre boy ve 500-1,000 gram 15 santimetre en çok 20-22 santimetre
ağırlıkta olur. Doğal yetişenlerinin 100 olur. Deniz içinde henüz yumurtadan
santimetre ve 25 kilogram olarılarına çıkmış balık yavruları ve planktonları
rastlanır. Sportif avcılığı değerlidir. Su yiyerek beslenir. Karadeniz, Marmara,
böcekleri, kurtlar ve diğer hayvanlarla Çanakkale Boğazı Bölgesi ve Kuzey
beslenir. Ege'de bol bulunur. Etinin lezzeti ve
çeşitli kullanım alanıyla ekonomik değeri
çok yüksektir. Üremeleri nisandan eylüle
kadar geniş bir devrede ve çok kerelerde
olur. Yaklaşık 20,000 yumurta verir.

32. SARIAĞIZ (Argyrosomus regius) SARIKUYRUK (Seriola dumerili)
Sıcak ve ılık denizlerde 100-150 metre Akdeniz'de yaşayan, genelde 30-50
derinliklerin taşlık, mercan, kayalık santimetre, en çok 100 santimetre
bölgelerinde yaşar. Etçil bir balıktır. olabilen istavrit türünden bir balıktır.
Kendinden küçük ne bulursa yer. Diğer ülkelerde 150-200 santimetre
Ortalama boyu, 50-60 en çok 2 metre ve olanlarına rastlanır. Yumuşakçalar,
75 kilogram olanlarına da rastlanır. Etinin kabuklular ve küçük balıkları avlayarak
lezzet ve verimliliği ile bolca beslendiği kayalık sahillerde küçük
avlarıılmasından dolayı ekonomik değeri sürüler halinde yaşar. Üreme devresi,
yüksektir. Fazla gezici bir balık değildir. bahardan yaz sonuna kadardır. Eti
Denizin ısı şartlarına göre bahar lezzetlidir. Japonya'da bol miktarda
ortalarından ağustosa kadar üremelerini üretimi yapılır.
sürdürürler.
SĐNAĞRĐT (Dentex dentex)
SARIGÖZ (Spondyliosoma
Karagöz ailesinden olan sinağrit, Ege ve
cantharus)
Akdeniz'in sert, hareketli ve kuvvetli bir
balığıdır. 1-1.5 metre boy ve 10-15
Sparidae ailesinden bir balıktır. Boyları kilogram ağırlığa kadar büyüyebilir.
50 santimetre olabilir. Anatomisi Kabuklular, yumuşakçalar ve özellikle
karagöze benzer. Ilık sahil bölgelerinde mürekkep bahğı ile beslenir. Kuvvetli
ve bunların uzantısı ılıman denizlerde çenesiyle bir istakozu rahatça kırıp,
yaşar. Karadeniz'de az bulunur. Yaşam yiyebilir. Yazın kıyıların taşlık, kayalık
çevresi kayalık ve kuytu yerlerdir. bölümlerinde, kışın da 300 metreye
Başlıca besinleri küçük kabuklular, deniz varan derinlerde küçük sürüler halinde
soluncanları ve özellikle karidestir. Etleri yaşar. Đlkbahar aylarında üreme yapar.
de karagöz ve mercan gibi beyaz, gevrek Etinin lezzeti ve ender avlanmasıyla çok
ve lezzetlidir. Üremeleri, erken ilkbahar kıymetli bir balıktır. Olta avcılığı da
aylarından başlayarak yaz sonuna kadar amatörler için değerlidir.
devam eder.

33. SOMON (Salmo salar)
SĐVRĐBURUN KARAGÖZ (Diplodus Anayurdu Kuzey Amerika'dan
puntazzo) dünyaya yayılmış, üretilmek üzere
de ülkemize getirilmiştir. Boyu,
ortalama 60-100 santimetre, ağırlığı
Karagöz balıkları, Marmara, Ege ve
da 3-15 kilogram olabilir. 150
Akdeniz kıyılarımızın en tanınmış
santimetreye ulaşanları olur. Hızlı
balıklarındandır. Karadeniz Bölgesi'nde
akarsuların, oksijeni bol temiz
de rastlanır. 0-400 metre derinliklerde
sularında yaşar. Doğal yetişenleri 2-
yaşar. Sivriburun karagöz, 35
3 metre yükseğe atlayıp yüzerek 2-
santimetreye kadar büyüyebilen, sürü
3,000 km.'lik nehir kaynaklarına
halinde yaşayan, mevsimsel olarak
ulaşıp burada ekim-kasım arası
beslenme, üreme, kışlama gibi
üreme yapar. Doğan yavrular, tekrar
nedenlerle oldukça uzun mesafelerde göç
acı sulara iniş yapar. Yetişkinleri
eden bahklardır. Kıyıların taşlık, çakılları
denize de uyum gösterir. Etoburdur.
arasında bitkileri ve küçük kabuklularla
Böcekler, sinekler, kabuklular ve
besinlenir. Bu balıkların mensup olduğu
irili-ufaklı balıklarla beslenir. Tatlı su
spridea familyasına ait pek çok balık türü
balıklarından eti en lezzetli olanıdır.
sularımızda yaşar.
Ayrıca yumurtasından kırmızı havyar
elde edilir. Ekonomik değeri çok
yüksektir.
SĐYAH SAZAN (Mylophaıyngodan
piceus)
Çamur sazanı da denir. En çok 80 SUDAK (Stizostedion fucioperca)
santimetre boya ulaşır. Sakin akan
nehirlerin çamur veya kumlu Marmara, Trakya, Karadeniz ve Göller
zeminlerinde, derinlerde, kabuklular ve Bölgesi'nde 10-15 yıl yaşayan, 40-70
yumuşakçalarla beslenerek yaşar. Eti santimetreden 130 santimetre boy ve 1-
lezzetlidir. Çin'de üretimi yapılmasına 5 kg'dan 12 kilogram ağırlıkta olabilen;
karşın ülkemizde değerlendirilmesi henüz hareketli, avcılığı zevkli bir balıktır.
araştınlmaktadır. Kendinden küçük balıklarla beslenir.
Nisan-mayıs arasında 200,000-
1,000,000 yumurta vererek ürer.
Gündüzlerini dipte geçirip, avlarımak için
sabah erken veya akşam üzerleri su
yüzeyine çıkar. Etinin deniz levreğine
yakın lezzeti ve bol verimliliği ile
ekonomik değeri çok yüksek bir tatlı su
balığıdır.

34. TAŞISIRAN BALlĞl (Cobitis taenia)
Yavaş akıntılı nehirler veya göllerin, suyu
TAHTA BALIĞI (Blicca bjoerkna) berrak, kumlu zeminlerinde yaşar. Çeşitli
türleri vardır. 5-12 santimetre boyda
olabilen taşısıran, gününü kumlu diplerde
Marmara ve Trakya Bölgesi'nde ağır
geçirip geceleri avlanır. Küçük
akışlı nehirlerin sıcak, sığ ve bitkisi bol
organizmalar ve hayvanlarla beslenir; bu
bölümlerinde yaşar. Göllerde de yaşam
arada avları ile beraber kumları da
gösterir. Planktonlar, küçük canlılar ve
ağzına alarak çiğner. Nisan-haziran arası
bitkilerle beslenir. Mayıs-temmuz arası
ürer; yapışkan yumurtalarını taşlara,
üreme yapar. Çok yavaş büyür. 3-5
köklere, bitki saplarına bırakır. Taşısıran
yaşlarında 10-12, en çok 25-35
balıkları, doğa dengesi yönü ile
santimetre olabilir. Eti çok kılçıklı ve
değerlidir.
lezzetsizdir. Genelde ekon balıkların
yetiştiriciliğinde yem olarak kullanılır.
TATLISU KAYABALIĞI
(Proterorhmus mannoratus)
TAŞALTI BALIĞI (Cottus gobio)
Karadeniz'e akan akarsuların diplerinde
fazlaca rastlanan, yaşamı diğer kaya
Kuvvetli akan dere ve ırmakların berrak balıklarıyla benzerlik gösteren, boyları en
sularında, taşlar arasında yaşar. Boyları
çok 11-12 santimetre olabilen bir
ortalama 12-13 santimetre en çok 20 balıktır. 2-3 yaşlarında olgunlaşan
santimetre olur. Su içindeki balık dişileri, topluca yumurta verir. Erkekler
yavruları, bitkiler ve özellikle alabalık
de nöbet tutarak yumurtaları bekler.
yumurtalarıyla beslenir. Tath su levreği
Yumuşakçalar ve küçük karideslerle
ve tuma balığı için de kendisi yem olur. beslenir. Tatlı sulara girişinde böcek
Üreme devresi şubat mayıs arasıdır. Eti larvaları da yer. Doğa dengesi balığıdır.
gevrek ve lezzetlidir.
Sportif veya ekonomik yönü olmayan bir
türdür.

35. TATLISU KEFALI (Leuciscus
cephalus)
TATLISU LEVREĞÎ (Perca lluviatHîs)
Ülkemizin çeşitli bölgelerinde yaygın
olan, hızlı akan dere veya nehirlerde, 7- Kuzey bölgelerimizdeki, akarsu ve
10 yaşlarında 30-40 santimetre boy ve göllerle, bunların denizle ilişkili acı su
600-1,000 gram ağırlığa erişen bir kefal bölgelerinde yaşar. Boyu 20-35
türüdür. Yavru safhasında küçük kurtlar, santimetre en çok 50 santimetre olabilir.
karides ve böcek yavrularıyla Fazla göç etmez. Yumuşakçalar, küçük
beslenirken, büyüyünce ot da yer. balıklar ve balık yumurtalarıyla beslenir.
Yaşlandıkça yırtıcı olup kurbağa ve 7-8° C. sularda mart-haziran arası
sıçrayarak su dışındaki kelebekleri de üreme yapar. Beyaz ve lezzetli etiyle
yiyebilir. Nisan-haziran arası 45-50,000 taze olarak tüketildiği gibi olta avcıları
yumurta dökerek ürer. Etinin lezzetsiz ve içinde kıymetli bir balıktır.
değersiz oluşuna karşın avcılığı çok
makbuldür.
TATLISU SARDALYASI (Clupeonella
abrau muhusi)
Đlk kez Rusya'nın Abrau Gölü'nde
bulunmuş; 1943'de de ülkemizde Ulubat
(Apolyont) Gölü'nde rastlanmıştır. Đznik
TATLISU KOLYOZ BALIĞI Gölü'nde de yaşamaktadır. Boyları 7-8,
(Chalcalbumııs chalcoides) en çok 12 santimetre olan, sürü halinde
dolaşan bir ringa/tirsi türüdür.
Planktonlar, küçük su hayvanları ve
Marmara, Kuzey Ege ve Karadeniz'in
omurgasızlarla beslenir. 2-3 yaşlarında
doğusundaki akarsu ve göllerin
olgunlaşıp 10-14° C. sularda haziran-
yüzeyinde yaşar. Zaman zaman da
ekim aylarında yumurtalarını açık suya
nehirlerin denizle karışımı acı su
bırakarak ürer. Eti, bölgesel olarak
bölgelerine iner. Böylece acı su-tatlı sular
tüketilir. Daha ziyade alabalık
arasında göçler yapar. 15-30 santimetre
yetiştiriciliğinde yem balığı olarak
boyunda olabilir. Planktonlar, sinek
değerlendirilir.,
larvaları (sivrisinek) ve küçük canlılarla
beslenir. Mayıs-haziran arasında 15-
25,000 yumurtasını taşlık, çakıllık dere
kenarlarına bırakır. Yıllar öncesi
"chalealbumus chalcoides Đstanbulensis"
türü Haliç'te Kağıthane Deresi'nde
yaşardı. Etinin lezzeti, bölgesel olan bir
balıktır.

36. TRAKONYA (Trachinus draco)
TEKIR (Mullus surmuletus)
Denizlerimizde yaşayan en zehirli
balıklardandır. Ortalama 17-18, en çok
Karadeniz dışında diğer
35-40 santimetre boya erişir. Hareketsiz
denizlerimizde yazın rastlanır.
bir balıktır. Fakat deniz dibinde avlarına
Boyları 15-35, en çok 25 santimetre
karşı çok süratlidir. Zehirleri bir insanı
olabilir. Kumluk, çamur veya taşlık
sakat bırakabilir. Bu nedenle dikkat
kıyı kesimlerinin 3 metreden 100
edilmelidir. Denizden çıktıktan, hatta
metreye kadar derinlerinde gidip
öldükten sonra dahi zehirliliği devam
gelerek yaşar. Diplerdeki kabuklular,
eder. Özel olarak avcılığı yapılmaz. Aynı
böcekler ve diğer canlılarla beslenir.
zamanda çarpan balığı olarak
Yaz aylarında üreyip yapışkan
adlandırılan trakonya, küçük balık ve
yumurtalarını 10-60 metre derinlere
kabuklularla beslenir. Kış aylarında
bırakır. Etinin lezzeti, eski Roma
derinlere çekilir. Eti lezzetli olmakla
çağlarından beri namlıdır. Bol
beraber az avlandığından ekonomik
avlanılan, ekonomik değeri yüksek değeri yoktur.
bir balıktır.
TRAKYA LEVREĞÎ (Gymnocephalus
TĐRSĐ (Alosa fallax)
cemua)
Boyları 30-33 santimetreye ulaşabilen
Trakya'nın Karadeniz sahillerine dökülen
tirsi, bir karadeniz balığıdır. Đstanbul
ağır akışlı nehirlerle, bunların deniz
Boğazı ve Marmara'da az bulunur. Kıyıya
bağlarıtılı acı su bölgelerinin kumlu
yakın yerlerde sürü ile yaşarlar. Üreme
zeminlerinde sürü ile yaşar. Boyları 18-
mevsimleri ilkbahardır. Yumurta
35 santimetre olur. Kurtlar, balık
bırakmak için acı su bölgelerine ve
yumurtaları, küçük kabuklular ve sinek
nehirlere girerler. Sardalya ailesinden bir
larvalarıyla beslenir. Oburluğu diğer
balık oları tirsi; taze, tuzlama ve tütsülü
değerli balıkların besinleriyle yumurta ve
olarak yenir. Ekonomik değeri yüksektir.
larvaları için zarar vericidir. Üremelerini
nisan-mayıs arasında yapar. Eti
lezzetlidir. Bol avlanılması doğa için
yararlı olur.