Economics and the Understanding of Society's Problems
•
2 gostaram•1,268 visualizações
เอกสารประกอบการบรรยายเรื่อง "วิชาเศรษฐศาสตร์กับการเข้าใจปัญหาของสังคมมนุษย์" วิชา TU120 มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต 28 พฤศจิกายน 2552
Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Semelhante a Economics and the Understanding of Society's Problems
Semelhante a Economics and the Understanding of Society's Problems (20)
Mais de Sarinee Achavanuntakul
Mais de Sarinee Achavanuntakul (20)
Economics and the Understanding of Society's Problems
- 1. วิชาเศรษฐศาสตร์กบการเข ้าใจปั ญหา ั ั ของสงคมมนุษย์ สฤณี อาชวานันทกุล Fringer | คนชายขอบ http://www.fringer.org/ 28 พฤศจิกายน 2552 ิ งานนีเผยแพร่ภายใต ้ลิขสทธิ Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผู ้สร ้างอนุญาตให ้ทําซํา แจกจ่าย แสดง และสร ้างงาน ่ ่ ดัดแปลงจากสวนใดสวนหนึงของงานนีได ้โดยเสรี แต่เฉพาะในกรณีทให ้เครดิตผู ้สร ้าง ไม่ ี นํ าไปใช ้ในทางการค ้า และเผยแพร่งานดัดแปลงภายใต ้ลิขสทธิเดียวกันนีเท่านั น ิ
- 2. หัวข ้อบรรยาย 1. พืนฐานเรืองเศรษฐศาสตร์ 2. การเติบโตทางเศรษฐกิจ 3. พืนฐานเรืองระบบตลาด 4. พรมแดนของเศรษฐศาสตร์ 5. การบริหารจัดการทรัพยากร: ทีดินในศรีลังกา 6. แนะนํ าเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม
- 4. เศรษฐศาสตร์คออะไร? ื
- 5. “โจทย์ใหญ่” ของเศรษฐศาสตร์ ิ • มนุษย์มความต ้องการไม่สนสุด ี • แต่ทรัพยากรมีจํากัด – ทุนธรรมชาติ (ทีดิน ฯลฯ) – ทุนมนุษย์ (แรงงาน ปั ญญา ฯลฯ) – ทุนเงินตรา ั – ทุนทางสงคม ฯลฯ ้ • ควรใชและจัดสรรทรัพยากรแต่ ละชนิด “อย่างไร”? • เรามี “ทางเลือก” อะไรบ ้าง?
- 6. สมมุตฐานเบืองต ้นของเศรษฐศาสตร์ ิ ั • คนเป็ น “สตว์เศรษฐกิจ” 100%? • คน “มีเหตุมผล” 100%? ี • ถ ้าสมมุตฐานเหล่านีไม่เป็ นจริง ิ ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์อาจอธิบาย “โลกแห่งความจริง” ไม่ได ้ • บริบท และ เงือนไข เป็ นสงสําคัญ ิ
- 7. ึ เศรษฐศาสตร์ศกษาโจทย์ในหลายระดับ ิ สงแวดล ้อม การเมือง สถาบัน พัฒนา โลก / ประเทศ ข ้อมูล การเงิน อุตสาหกรรม เครือข่าย การคลัง องค์กร ื ี ชอเสยง สวัสดิการ ปั จเจก
- 8. คําถามใหญ่ของเศรษฐศาสตร์ ิ • ระบอบเศรษฐกิจควรผลิตสนค้าและบริการ ประเภทใดบ้าง? – เน ้นการผลิตในภาคเกษตร หรือ อุตสาหกรรม หรือบริการ หรือข ้อมูล หรือ ฯลฯ? หรือ ั ควรเน ้นกิจกรรมด ้านกีฬา การพักผ่อน หรือทีอยูอาศย? ่ ิ • ระบอบเศรษฐกิจควรผลิตสนค้าและบริการ ้ อย่างไร? – ใชแรงงานเป็ นหลัก, ทีดินเป็ นหลัก, หรือ ิ ทุนเป็ นหลัก? ทําอย่างไรให ้เกิดประสทธิภาพ? ้ ิ • ใครควรได้ใชสนค้าและบริการทีผลิต? – แบ่งให ้ ทุกคนได ้เท่าๆ กัน? ให ้คนรวยได ้มากกว่า? ให ้ คนทํางานหนั กได ้มากกว่า?
- 10. Positive & normative economics • Positive Statements: ู ่ ็ – สามารถพิสจน์วาเป็ นจริงหรือเท็จได ้ ด ้วยการเชคข ้อมูลหรือ ค ้นคว ้าวิจัยเพิมเติม • Normative Statements: ึ ่ – เป็ น “ความเห็น” หรือ “ความรู ้สกสวนตัว” ทีพิสจน์วาเป็ น ู ่ จริงหรือเท็จไม่ได ้ด ้วยการค ้นคว ้าวิจัย ่ องค์ความรู ้จากเศรษฐศาสตร์แขนงใหม่ๆ เชน เศรษฐศาสตร์ ิ สงแวดล ้อม เศรษฐศาสตร์ความสุข และเศรษฐศาสตร์พฤติกรรม ่ ิ กําลังชวยขยับขยาย “ขอบเขต” ของสงทีนักเศรษฐศาสตร์ ึ ศกษา แปลง Normative เป็ น Positive economics
- 11. “นักเศรษฐศาสตร์พดอะไรก็ได ้”? ู Price 6 5 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 Quantity
- 12. “นักเศรษฐศาสตร์พดอะไรก็ได ้”? ู Price 6 S0 S1 5 S2 4 3 2 1 D0 0 0 1 2 3 4 5 6 Quantity
- 13. “นักเศรษฐศาสตร์พดอะไรก็ได ้”? ู Price 6 S0 5 4 3 D2 2 D1 1 D0 0 0 1 2 3 4 5 6 Quantity
- 15. บริโภคหรือลงทุน?
- 16. บริโภคหรือลงทุน?
- 17. บริโภคหรือลงทุน?
- 18. บริโภคหรือลงทุน?
- 19. บัญญัตพนฐานของวิชาเศรษฐศาสตร์ ิ ื
- 20. ี บัญญัต ิ #1: ภาวะได ้อย่าง-เสยอย่าง ิ • บัญญัตท ี 1: คนทุกคนเผชญภาวะ “ได ้อย่าง- ิ ี เสยอย่าง” (tradeoffs) เสมอ ิ • ประสทธิภาพ vs. ความยุตธรรม - แต่ขนอยู่ ิ ึ กับว่าเรานิยามสองคํานีอย่างไรด ้วย • เรียน vs. เล่น, บริโภค vs. ลงทุน • “โลกนีไม่มอะไรฟรี” (there is no free ี lunch) – เพราะอะไร?
- 21. ิ ี บัญญัต ิ #2: ต ้นทุนคือสงทีเรายอมเสย ิ • บัญญัตท ี 2: ต ้นทุนของอะไรก็ตามคือสงที ิ ี ิ คุณยอมเสยไปเพือให ้ได ้สงนันมา • “โลกนีไม่มอะไรฟรี” (there is no free ี lunch) เพราะอย่างน ้อยเราทุกคนก็ม ี “ต ้นทุน ี ค่าเสยโอกาส” (opportunity cost) ่ • ตัวอย่างต ้นทุนเชน เวลา เงิน ความสุข ความ สบาย ฯลฯ
- 22. บัญญัต ิ #3: คิดทีละหน่วย (margin) • บัญญัตท ี 3:คนทีมีเหตุมผลคิดแบบ “เพิมทีละ ิ ี หน่วย” (margin) คือคํานึงถึงประโยชน์และ ่ ่ ต ้นทุน “ทีเพิมขึน” ไม่ใชคาเฉลีย • สมมติวาต ้นทุนในการบินของเครืองบินขนาด ่ 200 ทีนัง เท่ากับ $100,000 • ถ ้าเทียวบินเหลือทีนัง 10 ที ผู ้โดยสารอยาก จ่ายแค่ $300 สายการบินควรขายให ้หรือไม่?
- 23. ิ บัญญัต ิ #4: คนตอบสนองต่อสงจูงใจ ิ • บัญญัตท ี 4:คนตอบสนองต่อสงจูงใจ ิ ็ ่ • “เชคชวยชาติ” • มาตรการภาษี ื • ซอ 2 แถม 1 • ราคาศูนย์บาท = “emotional hot button”
- 24. วิธวทยาของเศรษฐศาสตร์ ี ิ (economic methodology)
- 25. เศรษฐศาสตร์เล่าเรืองด ้วยแผนภาพ ิ สงบันเทิง ค่าใชจ่ายในการบริโภค (บาท) อาหาร ้ O รายได ้ต่อเดือน (บาท)
- 26. เศรษฐศาสตร์เล่าเรืองด ้วย Time Series พันล ้าน บาท ่ ผลิตภ ัณฑ์มวลรวมในประเทศและอ ัตราการสงออกของไทย 8,000 80% 6,000 60% 4,000 40% 2,000 20% 0 0% 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 GDP ของไทย การส ง ออก เป น ร อ ยละของ GDP ทีมา: กระทรวงพาณิชย์, ธนาคารแห่งประเทศไทย
- 27. อัตราสวนก็ใช ้ “เล่าเรือง” ได ้ ่ ่ ้ ื อ ัตราสวนการใชเชอเพลิงต่อรายได้ตอห ัว ปี 2548 ่ (จํานวนต ันหรือเทียบเท่า ต่อรายได้ 1 USD) 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 อิ น โดนี เซี ย ฟ น แลนด สิ งคโปร ฮ อ งกง มาเลเซี ย ไทย อิ น เดีย ฟ ลิ ป ป น ส เกาหลี ใต สหรั ฐ อเมริ ก า ญี่ปุ น จีน อั งกฤษ ทีมา: British Petroleum Statistical Review of World Energy 2006, World Bank
- 28. ข ้อมูล cross-section “เล่าเรือง” ได ้ดีกว่า สัดส่ วนหนี ต่ อรายได้ของครัวเรือนไทย แบ่งตามชันรายได้ 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 ั ชนรายได ้ของครัวเรือน (percentile) 2000 2004 Poly. (2000) Poly. (2004) ทีมา: สํานักงานสถิตแห่งชาติ ิ
- 29. scale ของกราฟ มีผลทางจิตวิทยา 100 การบริโภคอาหารต่อปี (ต่อคน) ปริมาณทีซอต่อปี (กิโลกรัม) 75 รายได ้ของ ปริมาณทีซอ ื ผู ้บริโภค (บาท) บาท) ต่อปี (กิโลกรัม) 50 0 10 ื 5,000 25 10,000 45 25 15,000 70 20,000 100 0 0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 รายได ้ของผู ้บริโภคต่อปี (บาท) fig
- 30. scale ของกราฟ มีผลทางจิตวิทยา (ต่อ) 400 รายได ้ของ ปริมาณทีซอ ื ปริมาณทีซอต่อปี (กิโลกรัม) 300 ผู ้บริโภค (บาท) บาท) ต่อปี (กิโลกรัม) 0 10 5,000 25 200 10,000 45 15,000 การบริโภคอาหาร ื 70 20,000 100 ต่อปี (ต่อคน) 100 0 0 5000 10 000 15 000 20 000 รายได ้ของผู ้บริโภคต่อปี fig (บาท)
- 31. เมือไหร่ท ี “ข่าวดี” เป็ นข่าวดีจริงๆ? 12 15 11 10 อัตราการว่างงาน (%) 10 9 5 8 0 7 6 Unemployment -5 5 4 -10 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 1989 1990 fig 1991 1992
- 32. เมือไหร่ท ี “ข่าวดี” เป็ นข่าวดีจริงๆ? (ต่อ) 12 15 อัตราการเปลียนแปลงของอัตราการว่างงาน อัตราการเปลียนแปลงของอัตราการว่างงาน (%) Rate of change 11 in unemployment 10 10 อัตราการว่างงาน (%) 9 5 8 0 7 Unemployment 6 -5 5 4 -10 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 fig 1989 1990 1991 1992
- 33. มูลค่า = ปริมาณ x ราคา • ่ การ “แยกสวน” ตัวเลขต่างๆ ออกเป็ นองค์ประกอบ จะทําให ้เราเข ้าใจได ้ดีขนว่า ใคร ึ ี ได ้หรือเสยประโยชน์จากตัวเลขทีสูงขึนหรือลดลง • ่ ยกตัวอย่างมูลค่าการสงออกข ้าวเปรียบเทียบ 2545 เทียบกับ 2548: ่ มูลค่าสงออกข้าว ่ ่ สวนต่างมูลค่าสงออก พันล ้านบาท 23 100 93 7% ่ สวนต่างทีเกิดจาก ปริมาณข ้าว 80 70 60 ่ สวนต่างทีเกิดจาก 93% 40 ราคาข ้าว 20 0 2545 2548 ่ ่ ทีมา: กรมสงเสริมการสงออก • ่ ่ จะเห็นได ้ว่ามูลค่าสงออกข ้าวทีเพิมขึนนันเกิดจากราคาขายทีสูงขึนเป็ นสวนใหญ่ ่ (93%) มาจากปริมาณเพิมขึนเป็ นสวนน ้อย (7%) • ื เมือเทียบตัวเลขนีกับราคาทีรัฐบาลรับซอข ้าวเปลือก จะพบว่าคนทีได ้ประโยชน์สวน ่ ่ ใหญ่จากมาตรการนีคือพ่อค ้าคนกลาง ไม่ใชเกษตรกร
- 37. ประโยชน์ของการเติบโตทางเศรษฐกิจ นั กเศรษฐศาสตร์โดยมากเชอว่า... ื • การเติบโตทางเศรษฐกิจทําให ้เราผลิตทุกอย่างได ้ ิ มากขึน โดยเฉพาะสนค ้าอุปโภค ิ • สนค ้าอุปโภคบริโภคมากขึน มาตรฐานความ เป็ นอยูดกว่าเดิม ่ ี ี ิ คุณภาพชวตดีขน ึ • เศรษฐกิจโต รัฐเก็บภาษี ได ้มาก โครงสร ้างและ สวัสดิการพืนฐานดีขน (ถนน โรงพยาบาล ฯลฯ) ึ ่ • ความมังคังทีสร ้างนั นจะ “ไหลริน” ลงมาสูคนจนโดย ่ อัตโนมัต ิ เชน ผ่านการจ ้างงาน และเมือรัฐบาลเก็บ ่ ภาษี จากคนรวยได ้มากขึน ก็จะชวยคนจนได ้มากขึน
- 39. “ต ้นทุน” ของการเติบโตทางเศรษฐกิจ ตัวอย่างต ้นทุนของการเติบโตทางเศรษฐกิจ • คนรวยรวยขึน คนจนอาจจนลงหรือลําบากกว่าเดิม “รวยกระจุก จนกระจาย” • “ผลไหลริน” ในความเป็ นจริงไม่คอยไหล ่ ั • คอร์รัปชนบันทอนการกระจายรายได ้และลดทอน คุณภาพของบริการภาครัฐ • องค์ประกอบของการเติบโตบางอย่างอาจไม่เป็ นผลดีตอ ่ ่ ประชาชน เชน เพิมงบประมาณทางทหารเกินจําเป็ น • องค์ประกอบ (composition) สําคัญกว่า ผลรวม (sum)
- 40. ิ ต ้นทุนด ้านสงแวดล ้อม
- 41. ี ค่าเสยโอกาสของการเติบโตทางเศรษฐกิจ • เนืองจากทรัพยากรมีจํากัด เราจึงมักจะต ้องเลือกว่าจะ ่ เน ้นการผลิตอะไรมากกว่ากัน ณ ชวงเวลาใดเวลาหนึง ระหว่าง ิ สนค ้าทุน (capital goods) กับ ิ สนค ้าอุปโภคบริโภค (consumer goods) ั • การเติบโตทางเศรษฐกิจในระยะยาวต ้องอาศยการลงทุน ิ ่ ในสนค ้าทุน เชน เครืองจักร ถนนหนทาง ทรัพย์สนทางิ ปั ญญา อย่างต่อเนือง เนืองจากเป็ น “ปั จจัยการผลิต” ที ผลิตสร ้างการเติบโตในระยะยาว • แต่ก็ละเลยสนค ้าอุปโภคบริโภคไม่ได ้ เพราะรวมปั จจัยส ี ิ + เครืองอํานวยความสะดวก + ปรับปรุงคุณภาพชวต ี ิ
- 42. ี ภาวะได ้อย่าง-เสยอย่างของการเติบโต ิ ปริมาณสนค ้าทุน ี ค่าเสยโอกาสของ ิ สนค ้าทุน K2-K1 = K2 ิ สนค ้าอุปโภคบริโภค C1-C2 ทีต ้อง ี สละ” “เสยสละ” (ไม่ได ้ผลิต) ประโยชน์ K1 ต ้นทุน ิ ปริมาณสนค ้า C2 C1 อุปโภคบริโภค
- 43. ั การเติบโตและศกยภาพในการผลิต ิ ปริมาณสนค ้าทุน ้ ั เมือประเทศยังใชศกยภาพ ในการผลิตไม่เต็มที เศรษฐกิจจะขยายตัวจาก ิ จุด A ไป B ได ้ ทังสนค ้า ิ ทุนและสนค ้าอุปโภค B K2 บริโภคเพิมขึน A K1 ิ ปริมาณสนค ้า C1 C2 อุปโภคบริโภค
- 44. ั ในระยะยาว ต ้องเพิมศกยภาพในการผลิต ิ ปริมาณสนค ้าทุน เมือประเทศผลิตเต็ม ั ศกยภาพแล ้ว การเติบโต ั ั ต ้องอาศยการเพิมศกยภาพ B ่ เชน เพิมทรัพยากร (ค ้นพบ K2 A นํ ามัน, แรงงานต่างด ้าว) ้าว) K1 ิ หรือปรับปรุงประสทธิภาพ ในการผลิต (เทคโนโลยี, ึ ษา) ปรับปรุงการศกษา) ิ ปริมาณสนค ้า C1 C2 อุปโภคบริโภค
- 45. ั ั การเพิมศกยภาพทีดีระยะสนแต่อาจไม่ยงยืน ั ิ ปริมาณสนค ้าทุน ั การเพิมศกยภาพทีเอียง ิ ไปข ้างสนค ้าอุปโภค ิ มากกว่าสนค ้าทุน เชน ่ เงินลงทุนจากต่างชาติ A B อาจเน ้นผลิตสนค ้าิ K2 K1 อุปโภคบริโภคเพือ ่ สงออก ประเทศเติบโตใน ั ระยะสน แต่ยงยืนหรือ ั ิ เปล่า? (อย่าลืมว่าสนค ้า ื ทุนเสอมตามกาลเวลา) อมตามกาลเวลา) ิ ปริมาณสนค ้า C1 C2 อุปโภคบริโภค
- 46. วิวฒนาการ (?) ของระบบเศรษฐกิจ ั ทุนนิยมเสรีมเพียงบาง ี ธุรกิจในบางประเทศ ใน “ทุนนิยมธรรมชาติ” ระดับเสรีภาพทางเศรษฐกิจ ระดับโลกยังเป็ นทุนนิยม ทุนนิยมเสรี “ทุนนิยมก ้าวหน ้า” สามานย์อยู่ (แนวคิด กระแสหลัก) ของประชาชน ทุนนิยมผูกขาด/ ทุนนิยมในไทยยังเป็ น “ทุนนิยมสามานย์” ทุนนิยมสามานย์/ อยู่ สาเหตุหลักๆ อาจเป็ นเพราะ: ทุนนิยมพวกพ ้อง • ธนกิจการเมืองยังเฟื องฟู ั • โครงสร ้างศกดินา/อํานาจนิยมยังอยู่ • กฎหมายป้ องกันการผูกขาดไม่มผล ี เศรษฐกิจผูกขาด ั • กฎหมายคุ ้มครองผู ้บริโภค สงคม ฯลฯ โดยรัฐ ้ ยังใชไม่ได ้จริง ระดับความยังยืนของระบบเศรษฐกิจ
- 47. ั ปั ญหาของสงคม: ‘มายาคติ’ ทีไม่เป็ นจริง (1) มายาคติ ข้อเท็ จจริง ื • เงินซอได ้ทุกอย่าง ื • เงินซอความสุข, ความ ั • GDP วัด ‘สุขภาพสงคม’ ได ้ ปลอดภัย, ฯลฯ ไม่ได ้ ถ ้า • ประโยชน์จากทุนนิยมเสรี จะ กลไกต่างๆ ไม่ทํางาน ่ ‘ไหล’ ลงมาสูคนทุกระดับชน ั • Human Development เอง โดยทีรัฐไม่ต ้อง Index (Amartya Sen) วัด แทรกแซงตลาด – “The ระดับ ‘ความสุข’ ของ rising tide lifts all boats” ประชาชนได ้ดีกว่า GDP ่ • รัฐไม่ควรแตะ “สวนเกิน” • ความมังคังของคนจํานวน ของคนรวย เพราะสวนเกิน ่ มากมาจากมรดกหรือการเก็ง เหล่านันมาจากการทํางาน ่ กําไร ไม่ใชการทํางานหนัก ึ หนักซงก่อให ้เกิดผลผลิตที • “In the long run, we’re all เป็ นประโยชน์ dead” (John M. Keynes)
- 48. ั ปั ญหาของสงคม: ‘มายาคติ’ ทีไม่เป็ นจริง (2) มายาคติ ข้อเท็ จจริง ่ • ทุกภาคสวนควรมุงเน ้นการ ่ ิ • ประสทธิภาพอย่างเดียวอาจไม่ทํา ิ สร ้างประสทธิภาพสูงสุด ั ให ้เกิดความเป็ นธรรมในสงคม ั (หรืออย่างน ้อยก็สงคมทีมี อย่างเดียว มนุษยธรรม) : สถานการณ์ทมี ี • เนืองจากระบบตลาดเป็ น เศรษฐีไม่กคนในขณะทีคนหลาย ี ระบบทีดีทสุดในการสร ้าง ี ล ้านคนต ้องอดอาหารตายอาจ “มี ิ ิ ประสทธิภาพสูงสุด” (Pareto ประสทธิภาพ รัฐจึงควรปล่อย optimal) แล ้ว หากไม่มทางทีจะ ี ให ้ระบบตลาดทํางานด ้วยตัว ่ ี ิ ชวยให ้ใครรอดชวตโดยไม่ทําให ้ ของมันเอง ี เศรษฐีเสยประโยชน์ • มีแนวโน ้มสูงทีจะเกิด “ทุนนิยม สามานย์” หากรัฐไม่ควบคุมตลาด อย่างแข็งขันและเป็ นอิสระอย่าง แท ้จริงจากภาคธุรกิจ
- 49. ั ปั ญหาของสงคม: ‘มายาคติ’ ทีไม่เป็ นจริง (3) มายาคติ ข้อเท็ จจริง ี ั • สมองมนุษย์มศกยภาพ ิ • ปั ญหาสงแวดล ้อมหลาย พอทีจะเข ้าใจการทํางานของ ่ ประการ เชน โลกร ้อน กําลัง ธรรมชาติอย่างสมบูรณ์ บ่อนทําลายโลก และชดเจน ั • ธรรมชาติเปรียบเสมือนเป็ น ว่าเกิดจากนํ ามือมนุษย์ ‘เครืองจักร’ ทีเดินอย่าง • กฎวิทยาศาสตร์ใหม่ๆ เชน ่ เทียงตรงตามกฎเกณฑ์ Relativity, Uncertainty, แน่นอนตายตัว Incompleteness พิสจน์ู • ดังนัน มนุษย์จงสามารถ ึ ั ชดเจนว่า ความไม่แน่นอน เอาชนะและควบคุมธรรมชาติ ั และความไม่สมบูรณ์เป็ นสจ ั ได ้ ธรรมของโลก และพรมแดน ความรู ้ของมนุษย์แปลว่าไม่ม ี วัน ‘เอาชนะ’ ธรรมชาติได ้
- 50. ั ปั ญหาของสงคม: ‘มายาคติ’ ทีไม่เป็ นจริง (4) มายาคติ ข้อเท็ จจริง • ทุกบริษัทควรตังเป้ าหมายที • ปั ญหาข ้อมูลไม่เท่าเทียมกัน “ผลตอบแทนสูงสุดต่อผู ้ถือ (asymmetric information) ระหว่างผู ้บริหารบริษัทกับผู ้ถือหุ ้น หุ ้น” เพราะผู ้ถือหุ ้นย่อม และระหว่างบริษัทกับผู ้บริโภค/ คํานึงถึงประโยชน์ของ ั สงคม ทําให ้เกิดการหลอกลวงและ ่ สวนรวมอยูแล ้ว ่ ฉ ้อฉลง่ายและปกปิ ดง่ายด ้วย • ดังนัน บริษัททีมุงเน ้น ่ • ทุกฝ่ ายมีผลประโยชน์ทับซอน ้ ่ เป้ าหมายนีจะชวยให ้เกิด • แนวโน ้มทีจะได ้กําไรสูงกว่าจาก ่ ั การเก็งกําไรระยะสนในตลาดหุ ้น ประโยชน์สงสุดต่อสวนรวม ู เทียบกับเงินปั นผลในระยะยาวทํา โดยอัตโนมัต ิ ให ้ผู ้ถือหุ ้น ‘มักง่าย’ กว่าทีควร • ผู ้ถือหุ ้นในตลาดหลักทรัพย์ สมัยใหม่ไม่กระจุกตัวเหมือนใน อดีต – ‘ความเป็ นเจ ้าของ’ ลดลง
- 51. ั ปั ญหาของสงคม: ‘มายาคติ’ ทีไม่เป็ นจริง (5) มายาคติ ข้อเท็ จจริง • ทุกคนควรทําแต่ในสงที ิ • นอกเหนือจากเงิน ภาคสงคมยัง ั ี ตัวเองเชยวชาญทีสุด ภาค ต ้องการระบบ & องค์ความรู ้ในการ ึ บริหารจัดการ ซงภาคธุรกิจมี ธุรกิจก็ควรทําธุรกิจ ภาค ี ความรู ้ความเชยวชาญดีทสุด ี ั สงคมก็ทํางานด ้านสงคม ั • ระบบราชการของรัฐยังไร ้ ภาครัฐก็นําเงินภาษี ไปสร ้าง ิ ประสทธิภาพ คอร์รัปชน และไม่ ั ระบบสวัสดิการสงคม ั เหลียวแลผู ้ด ้อยโอกาสทีสุด ซงไม่ ึ ่ ิ ี ี มีสทธิมเสยงในระบอบการเมือง • นักธุรกิจทีอยากชวยเหลือ ั ภาคสงคมนอกเหนือจากเงิน • ‘สงคมสงเคราะห์’ ไม่สามารถใช ้ ั ิ แก ้ปั ญหาเชงโครงสร ้าง เชน ความ ่ ภาษี ทจ่ายรัฐ ก็ทําได ้โดย ี ี ี ิ เสยงในชวตและทรัพย์สน ไม่ม ี ิ ั ผ่านกิจกรรม ‘สงคม ึ ทีดินทํากิน ไร ้การศกษา ฯลฯ ่ สงเคราะห์’ ต่างๆ เชน การ • ผู ้ทําหน ้าทีบริหารเงินได ้ดีทสุดคือ ี บริจาค เท่านันก็พอแล ้ว ่ นักการเงิน ไม่ใชนักพัฒนาสงคม ั
- 52. ั ปั ญหาของสงคม: ‘มายาคติ’ ทีไม่เป็ นจริง (6) มายาคติ ข้อเท็ จจริง ิ ่ • กรรมสทธิสวนบุคคลเป็ น • คนจํานวนมากไม่ได ้สร ้างสรรค์เพือ ปั จจัยสําคัญในการผลักดัน เงิน แต่เพือแบ่งปั นให ้กับผู ้อืน ความเจริญทางเศรษฐกิจ • พืนทีสาธารณะมากมายมีสมาชกใน ิ ชุมชนเป็ นผู ้ร่วมกันดูแลอย่างดีโดย เพราะคนทีสามารถอ ้าง ไม่เคยต ้องมีเอกสารสทธิ ิ ‘ความเป็ นเจ ้าของ’ เท่านัน ที ิ • ระบบลิขสทธิทีเข ้มงวดคุ ้มครอง จะมีแรงจูงใจในการผลิตงาน ผู ้สร ้างมากเกินไป และนํ าไปสูการ ่ • ‘พืนทีสาธารณะ’ ทีปราศจาก ผูกขาดความรู ้ ต่อยอดไม่ได ้ เจ ้าของจะไร ้คนดูแล • ในหลายกรณี ความเห็นแก่ตวของ ั นักธุรกิจหน ้าเลือดและความไร ้ • ดังนัน รัฐจึงต ้องตีกรอบและ ิ ประสทธิภาพของรัฐ คือสาเหตุท ี ิ ่ มอบกรรมสทธิสวนบุคคล พืนทีสาธารณะทรุดโทรม ิ และคุ ้มครองกรรมสทธินัน ิ • ระบบยอมออกสทธิบตรแม ้กระทัง ั อย่างเคร่งครัด ่ ธรรมชาติ เชน DNA, พันธุพช ์ ื
- 53. GDP เป็ นองค์ประกอบเดียวของ “ความสุข” ทีมา: Deutsche Bank Research, 2007 53
- 54. เศรษฐกิจขับเคลือนด ้วยพลังงานทีไม่ยงยืน ั ทีมา: Carol King, “Will we always be more capable in the future?”; Worldchanging.com - 54 http://www.worldchanging.com/archives/007962.html
- 55. ความสําคัญของ “ความยุตธรรมทางสงคม” ิ ั • การเติบโตของเศรษฐกิจทีมี “ฐานกว ้าง” นันคือ เติบโต ่ ่ ในทางทีคนสวนใหญ่ได ้ประโยชน์ ไม่ใชในทางทีความ ั มังคังกระจุกตัวอยูในมือชนชนนํ านั น เป็ นการเติบโตที ่ ี ิ ทําให ้คุณภาพชวตของคนดีขน และเอืออํานวยต่อ ึ ึ ่ ั กระแสประชาธิปไตย ซงชวยให ้คนในสงคมรู ้จักอดทน อดกลันต่อความคิดเห็นทีแตกต่าง แทนทีจะทะเลาะจน ่ นํ าไปสูความรุนแรง หรือถูกกดขีโดยผู ้ครองอํานาจ • การเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที “ดี” ทีมีฐานกว ้าง จึง ่ ั ชวยให ้สงคมมีระดับ “คุณธรรม” สูงขึนกว่าเดิม และ ั ั ระดับคุณธรรมทีสูงขึนนั นก็จะทําให ้สงคมยังยืน มีสนติ ั สุขและเสถียรภาพมากกว่าในสงคมทีความเจริญกระจุก ตัวอยูในมือคนเพียงไม่กคน ่ ี 55
- 56. ลักษณะของนโยบายพัฒนาในอุดมคติ ่ • ตังเป้ าหมายทีการสงเสริมและดํารง “ความอยูดมสข” ่ ี ี ุ ของประชาชนในสงคม ั ้ • ใชทรัพยากรธรรมชาติอย่างยังยืน : “การพัฒนาอย่าง ยังยืน” (Sustainable Development) หมายความว่า ้ ไม่ใชทรัพยากรธรรมชาติในอัตราทีเร็วกว่าความสามารถ ของมนุษย์ในการผลิตทรัพยากรทดแทน และไม่ทง ิ ทรัพยากรธรรมชาติในอัตราทีเร็วกว่าอัตราทีธรรมชาติจะ ั สามารถดูดซบมันกลับเข ้าไปในระบบ ี • ประเมินผลดีและผลเสยจากนโยบายอย่างรอบคอบ สําหรับผู ้มีสวนได ้เสยทุกฝ่ าย โดยเฉพาะผู ้ด ้อยโอกาส ่ ี • มองทรัพยากรทีมีวันหมดต่างๆ รวมทังผลกระทบ ภายนอกว่าเป็ น “ต ้นทุน” ทีผู ้ก่อต ้องรับภาระ 56
- 57. ลักษณะของนโยบายพัฒนาในอุดมคติ (ต่อ) ั • เป้ าหมายควรอยูทการพัฒนา “ศกยภาพ” ของมนุษย์ ่ ี ่ ไม่ใชแค่ “ระดับรายได ้” (Amartya Sen) ่ ั • สงเสริม “ความยุตธรรมทางสงคม” โดยรัฐต ้องคุ ้มครอง ิ ิ สทธิมนุษยชนขันพืนฐานของประชาชน จัดบริการ สาธารณูปโภคขันพืนฐานทีได ้คุณภาพ ดําเนินนโยบาย ทีมีจดมุงหมายทีการลดความเหลือมลําทางรายได ้ และ ุ ่ ่ ่ สงเสริมการมีสวนร่วมทางการเมืองของประชาชน • สามารถรองรับความหลากหลายของแต่ละวัฒนธรรม ้ ท ้องถินในทุกระดับได ้ เพราะการใชชุดนโยบายพัฒนาที ยัดเยียดแบบ “สําเร็จรูป” อาจนํ าไปสูความขัดแย ้งและ ่ ั ความรุนแรงในสงคม และดังนั นจึงไม่อาจเรียกว่าเป็ น ระบบเศรษฐกิจทียังยืนได ้ 57
- 58. อนาคต ? มุงทําเงินสูงสุด ่ 1000 CO2 CO2 850 ppm ppm อุณหภูม ิ +6ºC 900 800 มุงทําเงิน + ่ พลังงาน“สะอาด” 700 CO2 590 ppm 600 อุณหภูม ิ +2.4ºC 500 ิ เงิน+สงแวดล ้อม ประสานทังโลก 400 CO2 550 ppm อุณหภูม ิ +2ºC 380ppm 300 2000 2020 2040 2060 2080 2100
- 59. มุงทําเงินสูงสุด vs เงิน+สงแวดล ้อม ่ ิ + พลังงานสะอาด ประสานทังโลก การตลาด เพือทิงขว ้าง บริโภค จํากัด สกัด ผลิต จัดจําหน่าย ขยะ วัตถุดบ ิ ิ สนค ้า ที่มา : www.storyofstuff.com
- 60. มุงทําเงินสูงสุด vs เงิน+สงแวดล ้อม ่ ิ + พลังงานสะอาด ประสานทังโลก ผลิต ิ สนค ้า ยังยืน จัดจําหน่าย สกัด วัตถุดบ ิ บริโภค
- 62. ความรู ้ทัวไปเกียวกับ “ตลาด” ในทางเศรษฐศาสตร์ “ตลาด” หมายถึงบริบททีมีการตก ื ิ ้ ื ลงซอขายสนค้าหรือบริการระหว่างผูซอกับผูขาย ้ โดยทีทังสองฝ่ ายไม่จําเป็ นต ้องมาพบปะกันโดยตรงหรือ มีสถานทีตังทีแน่นอน ตราบใดทีมีการตกลงซอขาย ื ิ สนค ้าหรือบริการ ก็ถอว่าตลาดได ้เกิดขึนแล ้ว อาจไม่ ื ่ ํ ต ้องสงมอบและชาระเงินกันในทันทีก็ได ้ ื ิ หากมีการตกลงซอขายสนค ้าหรือบริการชนิดใด ก็มักจะ ื ิ ่ เรียกชอตามสนค ้าหรือบริการนั น เชน “ตลาด ิ ข ้าวเปลือก” หรืออาจเรียกตามประเภทของสนค ้าทีซอ ื ่ ขายกันโดยรวม เชน “ตลาดผลผลิต” หรือ “ตลาด การเงิน” หรืออาจแยกพิจารณาตามขอบเขตบริเวณ เชน ่ “ตลาดในประเทศ” และ “ตลาดโลก” เป็ นต ้น 62
- 63. ความรู ้ทัวไปเกียวกับ “ตลาด” (ต่อ) “ระบบตลาด” คือระบบเศรษฐกิจทีเน ้นภาคการผลิต, ิ ิ การกระจายสนค ้า และการแลกเปลียนสนค ้าเป็ นหลัก ควบคุมโดยปั จเจกบุคคลหรือบรรษั ทเอกชนมากกว่า ่ รัฐบาล หากรัฐเข ้ามาแทรกแซงก็ถอเป็ นสวนน ้อย ื ื โครงสร ้างตลาด หมายถึง จํานวนผู ้ขายและผู ้ซอทีมีอยู่ ิ ในตลาดสนค ้าหรือบริการชนิดนั นๆ รวมถึง สภาพแวดล ้อมในการแข่งขัน ิ ราคาและปริมาณผลผลิตของสนค ้าหรือบริการจะถูก กําหนดขึนมาได ้อย่างไร ย่อมขึนอยูกบโครงสร ้างตลาด ่ ั 63
- 64. ข ้อสมมติของระบบตลาด หากแบ่งประเภทตลาดตามโครงสร ้างจะแบ่งได ้เป็ น 2 ประเภท คือ ตลาด แข่งขันสมบูรณ์ (perfect competition) และตลาดแข่งขันไม่สมบูรณ์ (imperfect competition) ตลาดแข่งขันสมบูรณ์ หมายถึงตลาดทีมีลกษณะดังต่อไปนี ั ื มีผู ้ซอผู ้ขายจํานวนมาก และเป็ นรายเล็ก ๆ หรือรายย่อยเท่านัน ผู ้ผลิตแต่ ิ ละรายเป็ นผู ้ขายสนค ้าตามราคาตลาดหรือเป็ นผู ้รับราคา (price taker) ผู ้ขายสามารถเข ้าและออกจากตลาดได ้อย่างอิสระ (free-entry and free-exit) โดยไม่ถกกีดกัน ู ิ สนค ้าของผู ้ขายแต่ละรายมีลกษณะเหมือนกันทุกประการ ั ้ (homogeneous products) จึงสามารถใชทดแทนกันได ้อย่างสมบูรณ์ ื ผู ้ซอและผู ้ขายมีความรอบรู ้ในข ้อมูลข่าวสารอย่างสมบูรณ์ (perfect ิ information) การเคลือนย ้ายสนค ้าและทรัพยากรการผลิตสามารถทําได ้ อย่างสะดวกและรวดเร็ว ื ่ ในทางทฤษฎี ตลาดแข่งขันสมบูรณ์คอตลาดทีนํ าสงประโยชน์สทธิสงสุดต่อ ุ ู ิ ่ ุ ทุกฝ่ าย เป็ นตลาดทีมีประสทธิภาพ ปรับตัวเข ้าสูดลยภาพได ้อย่างรวดเร็ว ล ักษณะของตลาดแข่งข ันสมบูรณ์ จึงเปน “เงือนไขแห่งความสาเร็ จ” ็ ํ 64 ของระบบตลาด
- 65. เงือนไขแห่งความสําเร็จของระบบตลาด ู้ ื การมีผซอและผูขายเปนจํานวนมาก และแต่ละรายเปนราย ้ ็ ็ ิ เล็ ก ๆ หรือรายย่อย แสดงว่า ปริมาณสนค ้าของผู ้ผลิตแต่ละ ั ่ ิ รายจะมีสดสวนเพียงน ้อยนิดเมือเทียบกับสนค ้าทังหมดในตลาด ดังนันหากผู ้ผลิตรายหนึงรายใดเปลียนแปลงพฤติกรรมในการ ่ ิ ผลิต ก็จะไม่สงผลกระทบต่อปริมาณสนค ้าในตลาด กล่าวคือ จะ ไม่มผู ้ผลิตใดมีอทธิพลเหนือตลาดในแง่ทจะกําหนดปริมาณหรือ ี ิ ี ิ ราคาสนค ้าชนิดนันได ้ แม ้คิดจะรวมตัวกันก็ทําได ้ยาก และผู ้ผลิต ื แต่ละรายต ้องเป็ นผู ้รับราคา ในทํานองเดียวกัน ฝ่ ายผู ้ซอก็เป็ น ่ รายเล็กๆ และมีจํานวนมากเชนกัน จึงไม่สามารถรวมตัวเพือ เรียกร ้องให ้ฝ่ ายผู ้ขายลดราคาลงมาตามความต ้องการของ ตนเองได ้ ิ ดังนัน ราคาสนค ้าจึงถูกกําหนดโดยกลไกของตลาด = อุปสงค์ และอุปทานของตลาด 65
- 66. เงือนไขแห่งความสําเร็จของระบบตลาด (ต่อ) การทีผูผลิตสามารถเข้าและออกจากตลาดได้อย่างอิสระ ้ แสดงว่าถ ้าผู ้ผลิตรายใหม่จะเข ้ามาทําการผลิตเพือแข่งขันกับ ผู ้ผลิตทีมีอยูเดิมก็ยอมทําได ้ เพราะไม่มข ้อกีดกันใดๆ ไม่วาจะ ่ ่ ี ่ เป็ นกฎเกณฑ์ของรัฐ หรือการรวมตัวกันของผู ้ผลิตรายเดิมเพือ ั ่ กีดกันรายใหม่ (collusion หรือ “ฮว”) สวนผู ้ผลิตรายเดิม ถ ้าจะ ออกจากตลาดหรือเลิกกิจการไป ก็สามารถทําได ้ง่ายโดยไม่ม ี อุปสรรคใดๆ เชนกัน ่ ี คุณสมบัตข ้อนีบ่งชว่า ผู ้ผลิตแต่ละรายสนองตอบต่อแรงจูงใจ ิ ทางราคาได ้อย่างรวดเร็ว 66
- 67. เงือนไขแห่งความสําเร็จของระบบตลาด (ต่อ) ิ การทีสนค้าของผูผลิตแต่ละรายมีล ักษณะเหมือนก ันทุก ้ ึ ิ ประการ ซงทําให ้สนค ้าของผู ้ผลิตแต่ละรายสามารถใชทดแทน ้ ื ื กันได ้อย่างสมบูรณ์นัน แสดงให ้เห็นว่าผู ้ซอหรือผู ้บริโภคจะซอ ิ ิ ื ิ สนค ้าของผู ้ผลิตรายใดก็ได ้ การตัดสนใจซอสนค ้าของผู ้บริโภค รายใดขึนอยูกบราคาเพียงประการเดียว นันคือ ถ ้าผู ้ผลิตรายใด ่ ั ื ขายตํากว่ารายอืนๆ ผู ้บริโภคก็จะซอจากผู ้ผลิตรายนัน ในทาง ตรงกันข ้ามหากผู ้ผลิตรายใดขายในราคาทีสูงกว่ารายอืนๆ ื ิ ผู ้บริโภคจะไม่ซอสนค ้าของผู ้ผลิตรายนัน ั ้ ื ทงผูซอและผูขายมีขอมูลครบถ้วนสมบูรณ์และเท่าเทียมก ัน ้ ้ ิ และการเคลือนย ้ายสนค ้าสามารถได ้อย่างสะดวกและรวดเร็วด ้วย 67
- 68. ประโยชน์ของระบบตลาด เศรษฐกิจแบบตลาดโดยธรรมชาติของตัวมันเอง มีลกษณะออก ั จากศูนย์กลาง, ยืดหยุน, ได ้ผลในทางปฏิบต ิ และเปลียนแปลงได ้ ่ ั การกําหนดราคาเกิดขึนจากกลไกของ “มือทีมองไม่เห็น” สาเหตุหลักทีทําให ้เศรษฐกิจแบบตลาดได ้ผลในทางปฏิบต ิ คือ ั หลักการของมันให ้ความสําคัญกับ “ประสทธิภาพ” และ “เสรีภาพ” ิ ึ ซงในทีนีหมายถึง ิ “เสรีภาพ” ของผู ้บริโภคทีจะเลือกบริโภคสนค ้าหรือบริการใด ๆ ทีมีอยูในตลาดทีผู ้ผลิตแข่งขันกันเสนอให ้ ่ “เสรีภาพ” ของผู ้ผลิตทีจะเริมหรือขยายธุรกิจและรับหรือ ี กระจายความเสยง รวมทังผลตอบแทนออกไปได ้ ี “เสรีภาพ” ของแรงงานทีจะเลือกงานหรืออาชพ เข ้าร่วมกับ สหภาพแรงงาน หรือแม ้แต่เปลียนเจ ้านายได ้ 68
- 69. ขีดจํากัดของระบบตลาด ระบบตลาดเอือให ้เกิดการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ และ ิ ความก ้าวหน ้าทางเทคโนโลยี และการปรับปรุงประสทธิภาพอย่าง ต่อเนือง แต่ระบบตลาดไม่มภมคุ ้มกันหรือกลไกใดๆ สําหรับประเด็นความ ี ู ิ ั ยุตธรรมทางสงคม นโยบายสาธารณะ และ “ผลกระทบต่อ ิ ่ ภายนอก” (externalities) เชน เงินเฟ้ อ, การว่างงาน, มลภาวะ, ี ิ ความเหลือมลําของชวตความเป็ นอยู, ความยากจน และอุปสรรค ่ ทางการค ้าระหว่างประเทศ ่ สถาบันอืนๆ เชน รัฐ และ ชุมชน มีบทบาทในการแก ้ไขปั ญหาที ระบบตลาดไม่สามารถแก ้ไขเองได ้ (“ความล ้มเหลวของตลาด”) และจัดการกับประเด็นสาธารณะทีอยูนอกขอบเขตของระบบตลาด ่ 69
- 70. ความล ้มเหลวของตลาด ความล ้มเหลวของตลาด (Market Failure) หมายถึง ภาวะทีกลไก ิ ตลาดไม่สามารถจัดสรรทรัพยากรให ้มีประสทธิภาพได ้ หรือภาวะที ตลาดไม่สามารถตอบสนองความต ้องการของสาธารณะทังในแง่ของ ิ ปริมาณหรือราคาของสนค ้าได ้ รวมทังการทีตลาดไม่สามารถสะท ้อน ต ้นทุนหรือประโยชน์ทแท ้จริงได ้ ี สาเหตุแห่งความล ้มเหลวประการหลักๆ ได ้แก่ 1) สารสนเทศไม่สมบูรณ์ คือสถานการณ์ทฝ่ ายหนึงมีข ้อมูล ี มากกว่าอีกฝ่ ายหนึง ทําให ้เกิดปั ญหาเชน ่ ิ ปั ญหา Lemon market คือตลาดทีผู ้ขายรู ้ว่าสนค ้ามีคณภาพตํา ุ ื ่ แต่ผู ้ซอรู ้ไม่มากเท่า เชน ตลาดรถมือสอง วิธแก ้ไขคือผู ้ขายต ้อง ี ื ี ื สร ้างชอเสยง (Reputation) ให ้ผู ้ซอไว ้วางใจ หรือสร ้างมาตรฐาน ิ สนค ้า (Standardize) 70
- 71. ความล ้มเหลวของตลาด (ต่อ) 1) สารสนเทศไม่สมบูรณ์ (ต่อ) ิ ปั ญหา Adverse selection เกิดเมือกําหนดให ้สนค ้าบริการทีมี ิ คุณภาพต่างกันมีราคาเท่ากัน จนทําให ้สนค ้าและบริการทีมี ิ คุณภาพตําไล่สนค ้าคุณภาพสูงออกไปจากตลาด วิธแก ้ไขคือี ่ ั ื การสงสญญาณตลาด (market signaling) ให ้ผู ้ซอรู ้ข ้อมูลของ ิ สนค ้าบริการนัน ๆ มากขึนกว่าเดิม ปั ญหา Moral hazard เกิดขึนจากการทีฝ่ ายหนึงเปลียนแปลง พฤติกรรมจากเดิมไปจนทําให ้อีกฝ่ ายหนึงทีมีต ้นทุนในการติดตาม พฤติกรรมสูง (high monitoring cost) และต ้องรับภาระจาก พฤติกรรมนันๆ ่ ปั ญหา Principal-agent เกิดขึนจากการที agent (เชน นายหน ้า ขายบ ้าน) ทํางานเพือความต ้องการของตนเอง โดยไม่สนความ ต ้องการของ Principal (ลูกค ้า) และ Principal มีต ้นทุนในการ ติดตามพฤติกรรมของ agent สูง 71
- 72. ความล ้มเหลวของตลาด (ต่อ) 2) ผลกระทบภายนอก (externalities) เป็ นผลกระทบทีมีตอ ่ บุคคลทีสามทีไม่ได ้ตังใจให ้เกิด และต ้นทุนจากผลกระทบไม่ได ้ ถูกนับรวมเข ้าไปในต ้นทุนของผู ้ผลิต ผลกระทบภายนอกมีทง ั ่ ด ้านดีและด ้านไม่ด ี เชน การกระจายความรู ้ด ้านเทคโนโลยี (technology spillover) หรือ มลพิษทีเกิดจากโรงงาน ปั ญหานี แก ้ไขได ้โดยการพยายามนํ าผลกระทบภายนอกมาคิดเป็ นต ้นทุน ของผู ้ผลิตให ้ได ้ (internalize externalities) 3) อํานาจเหนือตลาด คือมีผู ้ผลิตรายหนึงรายใดทีมีอํานาจมากกว่า ึ ผู ้ผลิตอืน ๆ ทําให ้เกิดการผูกขาด นํ ามาซงการกําหนดราคาทีไม่ ่ เป็ นไปตามกลไกตลาด เชน ราคาสูงเกินควร ิ ิ 4) สนค้าสาธารณะ (public goods) คือสนค ้าทีใชแล ้วไม่หมด้ ไปและไม่สามารถกีดกันผู ้อืนในการบริโภคได ้ ก่อให ้เกิดปั ญหา ิ “free-riders” คือผู ้ทีได ้ประโยชน์จากสนค ้าหรือบริการ โดยทีไม่ ้ จ่ายราคาในการใชนัน เมือมีปัญหานีมากเข ้าจะทําให ้ไม่มผู ้ใด ี ิ ยอมจ่าย สุดท ้ายสนค ้าชนิดนันก็จะไม่เกิดขึนในตลาด 72
- 73. การแทรกแซงของรัฐเพือแก ้ความล ้มเหลวของ ี ตลาด – แต่ต ้องระวังเรืองได ้อย่าง-เสยอย่าง การแทรกแซงราคาหรือการควบคุมราคา กฎระเบียบป้ องกันการผูกขาด ่ นโยบายสงเสริมการแข่งขัน ้ การใชนโยบายภาษี เพือกําจัดแรงจูงใจหรือเพิมต ้นทุนในการทํา ่ กิจกรรมทีมีผลกระทบต่อภายนอกในทางลบ เชน ภาษี นําเสย ี ภาษี ขยะ ภาษี สารเคมี ภาษี กําไรจากการผูกขาด เป็ นต ้น ่ การสนับสนุนกิจกรรมทีเกิดประโยชน์ตอสาธารณะ เชน การจัดให ้ ่ ิ ่ ิ มีสนค ้าสาธารณะ การให ้ความชวยเหลือหรือสทธิพเศษ เป็ นต ้น ิ ่ ื นักเศรษฐศาสตร์บางสวนเชอว่า ระบบตลาดเสรีในตัวของมันเอง ย่อมมีปัญหาอยูแล ้ว ดังนันจึงมองว่าความล ้มเหลวของตลาดเป็ น ่ ภาวะปกติของระบบตลาด 73
- 75. เศรษฐศาสตร์กระแสหลัก • เศรษฐศาสตร์กระแสหลัก หมายถึง “กระบวนทัศน์ ่ ้ หลัก” ทีนักเศรษฐศาสตร์สวนใหญ่ใชวิเคราะห์และ อธิบายปรากฎการณ์ทางเศรษฐกิจในปั จจุบน ปั จจุบน ั ั หมายถึง สํานั กคลาสสค หรือสํานั กนีโอคลาสสค ิ ิ ้ • นิยมใชแบบจําลองทางคณิตศาสตร์หรือเศรษฐมิตเป็ นิ เครืองมือในสร ้างแบบจําลองหรือทฤษฎีตางๆ ในการ ่ วิเคราะห์ ั • ข ้อสมมติหลักคือ คนเป็ นสตว์เศรษฐกิจ และตลาดเสรี ิ มีประสทธิภาพสูงสุด
- 76. เศรษฐศาสตร์กระแสรอง • ยังมีนักเศรษฐศาสตร์คนอืนๆ ทีมองต่างออกไป..... ั • และสงสยในข ้อสมมติหลักว่าในโลกความเป็ นจริง มัน ่ เป็ นเชนนั นหรือไม่ • ถ ้าข ้อสมมติเป็ นจริง ทําไมจึงยังเกิดภาวะเศรษฐกิจ ตกตําครังใหญ่ขน และตามมาด ้วยวิกฤตเศรษฐกิจและ ึ ่ การเงินหลายครัง นั กเศรษฐศาสตร์สวนหนึงจึงหันไป หาทางออกอืนๆ – สํานักเคนส ์ – สํานักนีโอเคนส ์ – ฯลฯ
- 77. พรมแดนของเศรษฐศาสตร์ • เมือมีการพัฒนาความรู ้ต่างๆ มากขึน พรมแดนของ เศรษฐศาสตร์ก็ขยายกว ้างขึน แตกแขนงออกเป็ น หลายสาขา – เศรษฐศาสตร์การเมือง – เศรษฐศาสตร์สถาบัน – ิ เศรษฐศาสตร์สงแวดล ้อม – เศรษฐศาสตร์ความสุข – เศรษฐศาสตร์พฤติกรรม
- 78. เศรษฐศาสตร์การเมือง ึ ั • คือ การศกษาทางเศรษฐศาสตร์ทนํ าเอาปั จจัยด ้านสงคม ี เศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรม ประเพณี กฎหมาย พฤติกรรม ั ึ ของมนุษย์ อํานาจ ชนชน ฯลฯ เข ้ามาศกษาด ้วย • เพืออธิบายว่าสถาบันการเมือง, สภาวะแวดล ้อมทางการเมือง และระบบเศรษฐกิจมีอทธิพลต่อกันอย่างไร ิ ่ • หรืออาจหมายรวมถึงหัวข ้อเรืองนโยบายสาธารณะ เชน นโยบาย การคลัง, นโยบายการปกป้ องตลาด และการแสวงหาค่าเชาทาง่ เศรษฐกิจ ิ ิ ึ • อ. ศรพร ยอดกมลศาสตร์ นิยามว่า “เป็ นการศกษาเรือง ั ิ ความสมพันธ์เชงอํานาจ ทีโยงยึดอยูกบผลประโยชน์ทาง ่ ั เศรษฐกิจ”
- 79. เศรษฐศาสตร์การเมือง ึ • โดยวิธการศกษาหรือการตังข ้อสมมติ มักจะวิเคราะห์ท ี ี ้ โครงสร ้างมากกว่าทีจะใชเทคนิคทางคณิตศาสตร์ พูดง่ายๆ ว่า ึ ิ ั เป็ นการศกษาเศรษฐศาสตร์ในเชงสงคมศาสตร์มากกว่าจะ ่ พยายามทําให ้เป็ นวิทยาศาสตร์ โดยการวิเคราะห์สวนใหญ่จะ พิจารณาบริบทของประวัตศาสตร์ด ้วย ิ • คําว่าเศรษฐศาสตร์การเมืองเกิดขึนครังแรกในปี 1615 โดยนัก เศรษฐศาสตร์สํานักธรรมชาตินยม (Physiocrats) ิ ื ี • นักเศรษฐศาสตร์การเมืองทีมีชอเสยงได ้แก่ Adam smith, David Ricardo, Thomas Malthus และวิพากษ์ ตอยอดโดย ่ Karl Marx • เศรษฐศาสตร์การเมืองเอง ก็เกียวพันกับหลายๆ ศาสตร์ ไม่วาจะ ่ ั เป็ นสงคมวิทยา, รัฐศาสตร์, มนุษยวิทยา, จิตวิทยา, ั ประวัตศาสตร์, กฎหมาย, นิเวศวิทยา, ความสมพันธ์ระหว่าง ิ ประเทศ ฯลฯ
- 80. เศรษฐศาสตร์การเมือง ึ • งานศกษาด ้านเศรษฐศาสตร์การเมืองในปั จจุบนมี ั ค่อนข ้างหลากหลาย ึ ่ – การศกษาการแสวงหาค่าเชาทางเศรษฐกิจในประเด็นต่างๆ ่ เชน ในการเลือกตัง เป็ นต ้น ึ – การศกษาเรืองนโยบายการคลัง ึ – การศกษาเรืองกระบวนการผลิตนโยบายของรัฐ
- 81. เศรษฐศาสตร์สถาบัน ึ • เน ้นการศกษาและทําความเข ้าใจบทบาทของสถาบันต่างๆ ไม่วา ่ ั จะเป็ นสถาบันทางสงคม สถาบันการเงิน และสถาบันธุรกิจ ใน การเปลียนแปลงพฤติกรรมทางเศรษฐกิจของมนุษย์ • เศรษฐศาสตร์สถาบันมองว่าตลาดเป็ นผลลัพธ์ของการ ั ่ ปฏิสมพันธ์กนระหว่างสถาบันหลายๆ สถาบัน เชน ปั จเจกบุคคล, ั ั บริษัท, รัฐ, ธรรมเนียมทางสงคม • ข ้อสมมติของเศรษฐศาสตร์สถาบันจะมองว่าคนมีความเป็ นเหตุ เป็ นผลทีจํากัด (bounded rationality) ทีมีการวิวฒนาการ ั เปลียนแปลงไปด ้วย (คนไม่ได ้มีความชอบทีคงที, มีเหตุมผล ี สมบูรณ์เสมอ) และมีข ้อมูลไม่สมบูรณ์ ่ ึ ่ • สวนสถาบันเองก็มการเปลียนแปลง ซงสงผลต่อแรงจูงใจของ ี สถาบันนันๆ ทีมีตอมนุษย์ ่ ื ี • นักเศรษฐศาสตร์สถาบันทีมีชอเสยงได ้แก่ Thorstein Veblen, John Kenneth Galbraith, Gunnar Myrdal ฯลฯ
- 82. เศรษฐศาสตร์สถาบัน ึ • หัวข ้อทีนักเศรษฐศาสตร์สถาบันทําการศกษา มีความ หลากหลายมาก เชน ่ – ึ ั การศกษาพฤติกรรมการเลือกทีอยูอาศยของคนผิวขาว และผิวดํา ่ – ึ ั การศกษาเรืองความเป็ นธรรมในสงคม – ึ การศกษาเรืองทุนวัฒนธรรม – ึ ั การศกษาเรืองทุนทางสงคม – ึ การศกษาเรืองชนชน ั – ึ การศกษาผลกระทบขององค์กรโลกบาลทีมีตอประชาคมโลก ่