Presentación sobre a política, a economía, a sociedade e a cultura da Roma antiga.

1. A CIVILIZACIÓN ROMANAA CIVILIZACIÓN ROMANA
(753 a.C. – 476 d.C.)

2. FASES DA HISTORIA DA ROMA ANTIGA

3. 1.- AS ORIXES DE ROMA
● Unha lenda conta que Rómulo e
Remo, descendentes do troiano
Eneas, fundaron a cidade de Roma
no ano 753 a.C.
● No primeiro milenio a.C., a
Península Itálica estaba ocupada por
diferentes pobos: no norte residían os
etruscos, no centro habitaban os
latinos e no sur había colonias
gregas (Magna Grecia).
● No século VIII a. C. Os latinos
ocuparon os sete outeiros próximos
ao Tíber, onde levantaron os
primeiros poboados que anos máis
tarde deron lugar a unha cidade que
se chamaría Roma.

4. ● Durante este período a forma de goberno que tivo a a cidade foi a
monarquía, onde o rei tiña todos os poderes e gobernaba coa axuda dun
Senado, composto por patricios, isto é, os membros das grandes familias
aristocráticas.
● Roma tivo sete reis, catro de orixe latina e tres etruscos, un pobo que ocupou
o Lacio (centro da península itálica).
● Formáronse dous grupos sociais ben diferenciados: patricios (eran
propietarios e gobernaban a cidade) e plebeos (non tiñan propiedades e
carecían de dereitos políticos).
2.- A ÉPOCA DA MONARQUÍA (753-509 a.C.)

5. 3.- A ROMA REPUBLICANA (509 a.C.-27 a.C.)
POLÍTICA
.● No ano 509 a.C., os patricios alíanse cos
plebeos e rematan co derradeiro monarca (rei)
etrusco: Tarquinio o Soberbio. Roma
converteuse nunha República.
● Os poderes que antes tiña o monarca
repartiuse en tres institucións:
– Os comicios: xuntanza en asemblea
para votaren as leis e elixiren os
maxistrados.
– Os maxistrados: eran elixidos
anualmente e gobernaban a cidade.
Os máis importantes eran os
cónsules.
– O Senado: formado por 300 antigos
maxistrados, case todos patricios.
Ratificaba as leis aprobadas nos
comicios e resolvía os asuntos de
política exterior e finanzas.

6. SOCIEDADE
● Os plebeos loitaron por obter os mesmos dereitos que os patricios. No século V a.C.
conseguiron un representante que defendía os seus intereses, o Tribuno da plebe e a
Lei das Doce Táboas, a lei da igualdade romana, que os convertía en cidadáns.
● No entanto, as mulleres quedaban excluídas da cidadanía ao igual que os
estranxeiros.
● Os escravos non gozaban de ningún dereito e pertencían ao seu amo. Se este lles
concedía a liberdade, convertíanse en libertos. A sociedade da Roma antiga foi
escravista.
● Entre os anos 133 e 44 a.C. a república romana entrou en crise debido a conflitos
sociais, como a revolta dirixida polos irmáns Graco (no século II a.C.) ou a revolta de
escravos (séc. I a.C.) liderada por Espartaco, e ás Guerras civís onde xefes militares
ao fronte das lexións se fixeron co poder, como sucedeu, por exemplo, con Xulio César
que logo sería asasinado.

7. CONQUISTAS
● Roma conquistou enormes territorios entorno ao mar Mediterráneo (mare nostrum)
grazas a un numeroso e eficaz exército, as lexións romanas: someteu toda a península
Itálica, enfrontouse e derrotou, nas denominadas Guerras Púnicas, a Cartago,
apoderouse de Grecia, Hispania, a Galia, Britania e de zonas de Europa central. Todas
estas conquistas proporcionáronlle enormes riquezas.

8. ● Tras a morte de Xulio César, o seu fillo adoptivo Octavio venceu os seus rivais nunha
guerra civil e converteuse no home máis poderoso de Roma. No ano 27 a.C., o Senado
concedeulle o título de Augusto (Octavio Augusto), que significa "elixido polos deuses".
● Augusto concentrou na súa persoa todos os poderes civís e militares e inaugurou
un novo sistema de goberno: o Imperio. Foi nomeado xefe do exército co título de
emperador.
● As antigas institucións republicanas (Senado, comicios,…) continuaron existindo,
pero carecían de todo poder real.
● A sociedade durante o Imperio dividíase en cidadáns (nobilitas, cabaleiros, plebe) e
non cidadáns (libertos e escravos).
● Os territorios do Imperio organizáronse en provincias, cun gobernador á fronte.
● Ao longo dos séculos I e II d.C., o Imperio acadou a súa máxima expansión. Foi a
época da pax romana e dunha gran prosperidade.
● En todo o Imperio adoptouse a lingua e a cultura latinas (romanización).
● No ano 212, o emperador Caracalla concedeulles a cidadanía romana a todos os
habitantes do Imperio.
4.- O IMPERIO ROMANO
4.1 O ALTO IMPERIO ROMANO

9. (II d.C.)

10. A sociedade durante o Imperio
Reconstrución da cidade de RomaReconstrución da cidade de Roma

11. ● A partir do século III, o Imperio romano entrou en crise por unha serie de
causas: ataques dos pobos bárbaros, debilitación da autoridade imperial,
revoltas militares e dificultades económicas que o empobreceron.
● No ano 395 d.C., o emperador Teodosio, para facilitar a defensa do Imperio,
dividiuno entre os seus dous fillos: Arcadio e Honorio.
– O Imperio romano de Occidente.
– O Imperio romano de Oriente ou bizantino que perdurará ata o 1453.
● Dende finais do século III, diversos pobos xermánicos ou bárbaros (suevos,
vándalos, alanos, visigodos, hunos -dirixidos por Atila-, etc.) foron invadindo o
Imperio romano de Occidente.
● No ano 476, Odoacro destituíu a Rómulo Augústulo, último emperador
romano de occidente.
● Coa caída do Imperio de Occidente iníciase en Europa unha nova época: a
Idade Media.
4.- O IMPERIO ROMANO
4.1 A CRISE DO SÉCULO III E O BAIXO IMPERIO ROMANO

12. A INVASIÓN DOS POBOS BÁRBAROS

13. DIVISIÓN DO IMPERIO ROMANO

14. 6.- A PROSPERIDADE AGRÍCOLA E COMERCIAL
● Os romanos desenvolveron unha próspera agricultura e introduciron nos
lugares conquistados avances: arado romano, muíño de gran, prensa de aceite
e viño, e novos sistemas de regadío e cultivos.
● A explotación agrícola realizábase en:
– Colonias agrícolas, propiedade de pequenos campesiños que as
traballaban para subsistir.
– Vilas, latifundios en mans de ricos e poderosos romanos traballados por
escravos.
● As relacións comerciais entre todos os lugares do Imperio realizábanse
esencialmente por mar.
● Tamén se construíron por todo o Imperio extensas calzadas que unían Roma
coas provincias e as súas cidades máis importantes.
● A existencia dunha moeda utilizable en todas as terras do Imperio facilitou o
comercio: as, denario, sestercio.

15. VILA ROMANA

16. RUTAS COMERCIAIS DURANTE O IMPERIO

17. CONSTRUCIÓN DUNHA CALZADA
MILIARIO

18. 7.- A RELIXIÓN ROMANA. O CRISTIANISMO
● Os romanos, igual que os gregos, eran politeístas. Adoraban os mesmos
deuses, só que lles cambiaron o nome: Xúpiter (Zeus), Neptuno (Poseidón),…
● Os romanos tiñan uns deuses que coidaban da casa e do fogar, lares e
penates. Tamén honraban aos seus antepasados, os deuses manes.
● A partires do I d.C, os romanos libres debían prometerlle fidelidade a Roma e
ao Emperador, convertendo a este último case nun Deus, organizándose un
culto imperial.
● O cristianismo xurdiu en Palestina como unha nova relixión monoteísta
baseada nas ensinanzas de Xesús de Nazaret.
● As autoridades romanas considerábanos rebeldes e comezaron a perseguir
aos cristiáns. Moitos morreron crucificados ou botados ás fieras.
● No ano 313 d.C., Constantino autorizou a nova relixión (Edicto de Milán), e
acabou coas persecucións aos cristiáns, converténdose el mesmo ao
cristianismo.
● No 380 d.C. o emperador Teodosio fixo do cristianismo a relixión oficial do
Imperio (Edicto de Tesalónica).

19. COMPARACIÓN ENTRE OS DEUSES GREGOS E OS ROMANOS

20. PALESTINA EN ÉPOCA ROMANA
CRISTIÁNS BOTADOS ÁS FIERAS

21. 8.- A HERDANZA CULTURAL ROMANA
● Os romanos foron un pobo máis práctico que os gregos xa que foron grandes
enxeñeiros e amantes do ocio.
● Unha das grandes contribucións da cultura romana á civilización occidental
foi o dereito (leis e normas polas que se rixe unha sociedade).
● O latín era a lingua oficial do Imperio e deu orixe as linguas romances.
● Nas zonas baixo o poder de Roma produciuse un proceso de romanización,
é dicir, de adopcións das súas institucións, costumes, organización social e
lingua.

22. 9.- ARTE ROMANA
● Os romanos salientaron na construción de obras públicas e
no urbanismo, foron grandes enxeñeiros.
● Nas súas edificacións mesturaron elementos
arquitectónicos gregos, como o sistema de sustentación por
columnas, con técnicas etruscas ou orientais, como o
arco e a bóveda. Tamén empregaron a cúpula.
● Empregaban como material construtivo ladrillos e un
primitivo formigón, outra das contribucións da arquitectura
romana. Os edificios públicos máis luxosos recubríanse de
adobe pintado ou de mármore.
● As cidades romanas estaban amuralladas e as rúas
formaban unha cuadrícula. As vivendas podían ser
unifamiliares (domus) ou de varios andares, que acabaron
recibindo tamén o nome de ínsulas.
● O eixe da cidade viña definido por dúas rúas principais: o
cardo (eixe N-S) e o decumano (eixe Le-O) que se cruzában
nunha gran praza, o foro, que acollía os edificios públicos
máis importantes.
Plano dunha cidade romana
9.1 A ARQUITECTURA: AS CIDADES

24. OBRAS PÚBLICAS
Entre as obras públicas romanas cabe salientar as seguintes:
● Os edificios relixiosos, como o templo, tanto de planta rectangular como circular.
● Os edificios destinados á administración e ao goberno, como o foro e mais a basílica.
● Os espazos para o lecer, entre os que salientan o teatro, o anfiteatro, o circo e mais as
termas.
● As vías de comunicación, principalmente as calzadas e as pontes.
● Os acuedutos para abasteceren de auga as cidades.
● Os monumentos conmemorativos, como as columnas, os mausoleos e os arcos de
triunfo.
Columna de Trajano
Mausoleo de Augusto Arco de Constantino

25. COLISEO DE ROMA OU ANFITEATRO FLAVIO

26. PANTEÓN DE AGRIPA
EXTERIOR INTERIOR

27. ACUEDUTO DE SEGOVIA
PONT DU GARD

28. ● A escultura romana está moi
influída pola grega. Coñecemos
moitas esculturas gregas porque ata
nós chegaron as súas copias
romanas, non as orixinais.
TIPOLOXÍA ESCULTÓRICA
– Retrato: que presenta un
marcado realismo en
contraposición co idealismo dos
gregos, amosaban mesmo os
defectos da persoa
representada. O busto, que é a
representación da cabeza e
dunha parte do tronco, acadou
un enorme éxito, así como as
estatuas ecuestres.
– Relevo: Amosan aspectos da
vida cotiá e as xestas dos
exércitos e dos emperadores
romanos (conmemorativos).
Togado Barberini
Marco Aurelio
Augusto de prima porta
Procesión Ara Pacis
9.2 A ESCULTURA ROMANA

29. 9.3 A PINTURA ROMANA
● Os romanos adoitaban decorar as súas vivendas con pinturas murais. Consérvanse sobre
todo na cidade de Pompeia. As devanditas pinturas realizábanse coa técnica do fresco
● Os temas máis representados eran os mitolóxicos, as escenas da vida cotiá, os retratos, as
paisaxes e as construcións arquitectónicas de fantasía.
● A pintura caracterizábase polo seu realismo, detallismo, colorido e uso da perspectiva.

30. 9.4 O MOSAICO
● Os mosaicos servían para decorar os pavimentos e as paredes dos palacios e das
casas. Elaborábanos con pequenas pezas de pedra, vídro ou cerámica chamadas
teselas.
● Os mosaicos podían ter decoración xeométrica ou figurativa. Na decoración
figurativa representábanse temas da vida cotiá, mitolóxicos, paisaxes,...

31. FIN