1. Piazza del Campo, Siena
Ontwerpanalyse A
31 oktober 2008
Ronald Dijksma

2. Inleiding
Inleiding
Voor dit laboratorium ontwerpanalyse wil ik het Piazza
del Campo in Siena gaan analyseren. Ik ben tot deze keu-
ze gekomen, omdat ik gefascineerd ben door het plein. Ik
vind het een heel mooi plein. Deze uitspraak wordt door
vele anderen gedeeld, want Piazza del Campo is al me-
erdere malem uitgeroepen tot het mooiste plein van de
wereld.
Ikzelf ben ook een keer op vakantie geweest naar Toscane
en toen hebben we ook Siena bezocht. Daar hebben we het
plein bezocht en tot vond ik het plein al heel mooi, terwijl
ik in die tijd me nog niet zo veel interesseerde in de ste-
denbouw. Door het analyseren van het Piazza del Campo
wil ik het plein beter gaan begrijpen en ik wil graag uitzo-
eken waarom het plein zo mooi en goed gevonden wordt.
Piazza del Campo Ligging Siena in de provincieToscane in Italie

3. Ligging Siena
Siena is op drie heuvels gebouwd. Vroeger zijn er op de heuvels gebouwd.
In de loop der tijd zijn er steeds meer huizen gebouwd en is de bebouwing
verdicht. Door de groei van het aantal woningen is de bebouwing naar elkaar
toe gaan groeien.
Uiteindelijk is de bebouwing zo veel naar elkaar toe gegroeid dat het één
stad is geworden. Waar de drie verschillende stadsdelen bij elkaar komen
is het plein ontstaan. Kenmerkend voor het plein is dat het op het laagste
punt van de stad ligt.
In de huidige situatie heeft de stad 52.775 inwoners. Er wordt ook
beweerd dat Siena de best bewaarde stad van Italië is. Dit komt voorna-
melijk door de politieke invloed dat Florence vroeger had op de stad. Siena
mocht hierdoor niet meer uitbreiden en dit wordt tot op heden in stand
gehouden.
Positionering van Siena en het Piazza del Campo in de omgeving
Ontstaan van Siena en het Piazza del Campo

4. Vroegere situatie
In de periode van de middeleeuwen waren er veel families
die torens bouwde. Dit deden zij om hum macht en rijk-
1.
dom te tonen aan de rest van de stad. Hoe hoger de toren
hoe meer geld de familie had en dus meer macht dan de
andere families. Dit machtelijke vertoon speelde zich ook
in andere plaatsen af, onder andere in San Gimignano.
Duidelijk herkenbaar op de kaart is de stadsmuur. Deze is
2.
nu nog herkenbaar in Siena aanwezig.
Naast het Piazza del Campo zijn er nog een aantal andere
belangrijke gebouwen in Siena, onder meer de Basiliek
San Fransesco en de kathedraal.
Op de oude kaart is ook goed te zien dat de stad op de
heuvels is gebouwd en het plein op het laagste punt is 1. Basiliek San Fransesco 2. Kathedraal
aangelegd.
San Gimignano Prent gemaakt in 1573

5. Palazzo Pubblico met de Torre del Mangia
Het Palazzo Pubblico is het belangrijkste gebouw dat aan
het plein staat. Het is het stadhuis van de stad. Deze
functie had het vroeger ook al. Nu is er ook het Museo
Civico, een museum, in gevestigd.
Het is gebouwd door de gebroeders Rinaldo. van 1297
tot 1310. Later zijn de zijvleugels bijgebouwd die het
stadhuis volmaken.
Kenmerkend voor het stadhuis is dat het op het laagste
punt van het plein staat. De negen vlakken die op het
plein liggen stellen de negen leden voor van de raad van
De negen vlakken als verwijzing naar de raad van bestuur
bestuur van vroeger.
De Torre del Mangia is een bijzondere toren. Deze 102
meter hoge is namelijke in de hele stad zichtbaar. De
toren is later aangebouwd aan het stadhuis. De toren is
voor die tijd heel hoog, maar het is niet uniek, want in die
periode zijn er meerdere hoge torens gebouwd.
Palazzo Pubblico Torre del Mangia

6. Cappella di Piazza
Dit kapel is gebouwd als herdenking dat de stad de pest-
epidemie heeft overleefd in 1348. Het gebouwtje is als
het ware aan het tegen het stadhuis ”geplakt”.
Dit doet eigenlijk een beetje afbreuk aan het totaalbeeld
van het plein, maar heel storend is het niet, omdat het
in dezelfde architectuur is gebouwd als het Palazzo Pub-
blico.
Cappella di Piazza

7. Plein en routes
De routes van en naar een plein zijn erg belangrijk voor het
slagen van een plein. Dat is nu belangrijk, maar vroeger
ook al. De routes naar het Piazza del Campo zijn verschil-
lend ten opzichte van bijvoorbeeld het Sint Pietersplein
in Rome. Deze heeft een grote straat welke naar het plein
leidt. In Siena lopen er meerdere wegen naar het plein
toe. Dit heeft vooral met de ligging van het plein te ma-
ken. Het ligt tussen de heuvels, dus is het lastig, zo niet
onmogelijk om grote rechte wegen naar het plein aan te
leggen.
Het unieke van het plein is door de ligging het hoogtever-
schil in het plein zelf en dat in relatie tot de omliggende
bebouwing. In combinatie met de uitstekende verhou-
dingen tussen open, de straatjes, en dicht, de bebouwing
maakt het plein zo bijzonder en geliefd bij vele mensen.
De verhoudingen van het plein lijken heel goed te kloppen.
Een vraag is eigenlijk dan ook: Waarom wordt dit besta-
ande voorbeeld niet gebruikt voor nieuw te ontwerpen
pleinen?
Hoogteverschil in plein en toegangen naar het plein

8. profielen Piazza del Campo

9. Onderzoek naar type pleinen met daarbij
de verschillen in schaal, maat en verhou-
ding van plein en bebouwde omgeving. Hie-
rin is het interessant om te zien hoe de
verschillen qua beleving in de pleinen zich
uiten wanneer er hoogteverschillen in het
plein aanwezig zijn, wat bij het Piazza del
Campo ook het geval is.

10. Laagste plek van de stad tussen drie heuvels
Plein wordt aangelegd
Stadhuis wordt gebouwd

11. Torre del Mangia wordt gebouwd
Cappella di Piazza - herdenking aan pestepidemie

12. Fonte del Gaia wordt op het plein aangelegd (aangeloten op 25 km lang aquaduct)
Omliggende bebouwing wordt gebouwd

13. Vergelijking pleinen en routes in Siena en Florence
Wat opvalt in de vergelijking met de structuur van Flo-
rence is dat deze veel rechtlijniger is dan de structuur
van het centrum van Siena. Deze is veel organischer, wat
af te leiden is aan de ligging. Florence is qua schaal veel
groter dan Siena en dat is ook terug te zien in de schaal
van de pleinen. Toch is er ook een overeenkomst. Uit deze
analyse blijkt dat er een centraal plein is waar meerdere
routes naar toe gaan en dat dit plein meerdere andere
andere pleinen met elkaar verbindt. Het belangrijkste
gebouw van de stad staat aan dit plein, namelijk het
stadhuis. Dat geldt voor het Piazza del Campo in Siena
als voor het Piazza della Signoria in Florence.
Siena
Florence

14. Vergelijking zicht en route naar de in Siena en Florence
De torens, welke gelijk zijn qua architectuur, ondat ze in
dezelfde tijd zijn gebouwd, van beide stadhuizen vallen
op in de omgeving. In Siena is dat omdat er weinig andere
hoge gebouwen zijn, in Florence valt deze op door de zicht-
lijnen naar het plein met de toren. Dit is wel een groot
verschil qua beleveing van het plein met het stadhuis en
de toren. In Siena wordt deze qua beleving belangrijker
gevonden dan in Florence, Het Palazzo del Vecchio op het
Piazza della Signoria sluit namelijk meer aan op de schaal
van de omliggende bebouwing. Dit plein heeft een andere
sfeer, maar is ook heel goed qua verhoudingen en schaal,
maar het Piazza del Campo wordt door zijn verhoudingen
toch als een beter en mooier plein ervaren.
Palazzo Pubblico Palazzo del Vecchio Zicht vanuit een straatje naar het Piazza del Campo met het Palazzo Pubblico Zicht langs het Uffuzi naar het Piazza della Signoria met het Palazzo del Vecchio

15. Palio
De Palio is naast de beroemde pleinen en gebouwen ook
bekend om de palio. Dit is een paardenrenwedstrijd die
twee keer per jaar wordt gehouden op het Piazza del
Campo. De wedstrijd duurt maar twee minuten, maar
is ontzettend populair in de stad in de omgeving. Elke
wijk mag een rijder uit laten komen in de wedstrijd. De
eerste wedstrijd mogen er 10 van de 17 rijders mee-
doen, in de tweede wedstrijd de overige zeven met drie
rijders die geloot worden. De wedstrijden zijn een groot
spectakel, wat mede veroorzaakt wordt door het grote
hoogteverschil in het plein, wat hiernaast goed is te zien.
Hierdoor komt er veel publiek op af en de toeristen weten
de wedstrijden ook te vinden.
Opname tijdens de palio, goed is te zien hoe groot het hoogtevershil in het plein is

16. Conclusie
Ik vond het erg interessant om het Piazza del Campo te
analyseren. Mede door het toepassen van verschillende
technieken kan ik in de volgende projecten deze gaan ge-
bruiken om het plan scherper en sterker te maken.
Door dit onderzoek is het plein voor mij nog specialer ge-
worden en zou ik het graag nog een keer willen bezoeken.
Ondanks alle literatuuronderzoek ben ik er niet achter
gekomen, hoe het plein daarwerkelijk is ontworpen en of
het is ontworpen. Wellicht is het plein zo ontstaan. Dit
is nog een vraag die ik graag nog een keer uit zou willen
zoeken.