1. MUSEO PROVINCIAL DE LUGO // MUSEO PAZO DE TOR
MUSEO PROVINCIAL DO MAR // MUSEO FORTALEZA SAN PAIO DE NARLA

2. Museo Provincial de Lugo
Museo Provincial do Mar
Praza da Soidade s/n.
27001 Lugo
Tel. 982 242 112
Fax 982 240 240
info@museolugo.org
Avda. da Mariña s/n.
27890 Cervo (Lugo)
Tel. 982 594 572
museodomar@museolugo.org
www.museolugo.org
Museo Etnográfico
San Paio de Narla
Pazo de Tor
San Xoán de Tor 27591
Torre de Xiá
Monforte de Lemos (Lugo)
27220 Friol (Lugo
Tel. 982 165 534
Tel. 982 375 156
pazodetor@museolugo.org
sanpaiodenarla@museolugo.org

3. MUSEO PROVINCIAL DE LUGO
MUSEO PAZO DE TOR
MUSEO PROVINCIAL DO MAR
MUSEO FORTALEZA SAN PAIO DE NARLA

4. A visibilización das mulleres na Historia da Humanidade é o obxectivo principal cara ao que van
encamiñados os “Estudos de Xénero/Mulleres” impulsados polo movemento feminista que
naceu nos anos sesenta do século XX. Abriron unha nova perspectiva, enriquecendo a Historia
que se escribira ata entón, analizando as relacións sociais entre mulleres e homes e construíndo
un discurso científico no que se reflectían ambos os sexos.
Neste seminario propoñeremos interesantes reflexións sobre: a Historia das Mulleres, o Xénero,
os Museos e a Arte. Unha conxunción de catro aspectos cun denominador común, as mulleres,
e na que poderemos analizar cada un deles, de maneira detallada, tanto a través de experiencias
concretas e vividas como de daquelas máis xerais, na teoría e na práctica.
Unha aproximación e estado da cuestión dos estudos de xénero, así como o caso concreto
dalgunhas asociacións de mulleres, que melloran a vida de moitas persoas, e intervencións sobre
a Historia das Mulleres abrirán este Congreso. Asistiremos, tamén, a un repaso completo dos museos dedicados ás mulleres en España estudando, tamén, que representación teñen as mulleres
nos museos e centros patrimoniais a través das imaxes, concepto e linguaxe.
Falando da muller e a Arte Contemporánea poderemos ver tanto o triunfo da independencia
como a consecución dun obxectivo e a través das súas obras unha nova vía de comunicación,
máis extensa, que nos relata as vidas e experiencias das mulleres e sobre as mulleres no pasado e
no presente.
Coa realización deste Seminario, pretendemos fortalecer as políticas e iniciativas públicas e privadas
dirixidas a promover a igualdade de oportunidades entre os sexos e a loita contra o sexismo, desde
o ámbito da educación, vendo que as mulleres representaron e representan, ao igual que os varóns, o 50% da nosa sociedade.
O Congreso de Xénero, Museos e Arte celebrarase en Lugo e no marco dos Museos da Rede
Museística Provincial de Lugo (Galicia, España) os días 11, 12 e 13 de outubro de 2013.
ORGANIZACIÓN E ENTIDADES COLABORADORAS
Este Congreso está organizado pola Rede Museística Provincial de Lugo e conta coa colaboración de distintas institucións museísticas de calado, entre outras, o Museo de Belas
Artes de Murcia, así como o seu Centro de Estudos de Museoloxía; o Museo de Arte Contemporánea de León (MUSAC); o Museo de León; o Centro Buendía da Universidade de
Valladolid; o Museo Thyssen-Bornemisza; o Museo Arqueolóxico de Cacabelos e o Festival
Miradas Mulleres 2014 nas súas sedes de Madrid e Galicia.
Conta, igualmente, co patrocinio científico das Universidades de Zaragoza co Máster en
Museos: Educación e Comunicación, Santiago de Compostela e Vigo.
O Museo Provincial de Lugo encargarase das inscricións e certificados de asistencia.

5. ESTRUTURA E TEMÁTICA
O Congreso está estruturado en tres bloques temáticos: Xénero e Historia; Xénero e Museo; Arte e
Xénero. Cada un dos anteriores ocupará un día completo dos tres nos que se desenvolverá o encontro e na orde correlativa mencionada liñas arriba.
1.º BLOQUE: XÉNERO E HISTORIA
Nesta primeira sesión titulada “Xénero e Historia” realizaremos unha aproximación e estado da
cuestión dos Estudos de Xénero, así como o caso concreto dalgunhas asociacións de mulleres, que
melloran a vida de moitas persoas; todo isto, xunto con varias intervencións que versarán sobre a Historia das mulleres. Os Estudos de Xénero, que se desenvolveron desde os anos sesenta do século XX,
están centrados nas mulleres e a súa Historia, así como nas relacións entre mulleres e homes. Deste
modo, abriron unha nova perspectiva enriquecendo a Historia que se escribira ata entón e construíndo un discurso científico no que se reflectían ambos os sexos.
2.º BLOQUE: XÉNERO E MUSEOS
Esta segunda sesión tratará sobre a Museografía e o Xénero. Así, asistiremos a un repaso completo dos museos dedicados ás mulleres en España estudando, tamén, que representación teñen as
mulleres nos museos e centros patrimoniais a través das imaxes, concepto e linguaxe. Neste mesmo
espazo presentarase un proxecto en rede do Museo Provincial de Lugo, o Museo de León e o Museo
de Belas Artes de Murcia e, mediante o cal, se analizarán os roles de xénero de mulleres e homes a
través das súas coleccións. Esta investigación parte do interese e da preocupación destes tres museos
co obxectivo de visibilizar tanto as mulleres coma os homes, a través das representacións artísticas,
analizando, tamén, neste sentido, os problemas existentes desde a visión dos museos.
3.º BLOQUE: XÉNERO E ARTE
Na terceira e última sesión do Congreso trataranse os temas das mulleres e a Arte Contemporánea,
presentando tanto unha visión xeral e estado da cuestión en Galicia como de temas concretos, entre
os que se encontran a xestión e o comisariado realizado por mulleres na actualidade. Con varias
experiencias concretas de mulleres artistas, poderemos ver tanto o triunfo da independencia como a
consecución dun obxectivo e, a través das súas obras, unha nova vía de comunicación, máis extensa,
que nos relata as vidas e experiencias das mulleres e sobre as mulleres no pasado e no presente.
Cada bloque temático será articulado cun ou dous relatorios, unha mesa redonda e unha quenda
para comunicacións, cuxas condicións son explicadas nesta primeira circular.

6. PROGRAMA:
Venres, 11 de outubro de 2013
Museo Etnográfico San Paio de Narla (Friol, Lugo)
15.00 h Traslado en autobús Lugo-San Paio de Narla (Lugo)
16.00 h Visita guiada ao Museo Etnográfico San Paio de Narla
16.30 h Presentación do I Congreso de Xénero, Museos e Arte a cargo do comité organizador
xunto con D. Mario Outeiro, deputado delegado da Área de Cultura da Deputación de Lugo.
16.45 h Conferencia inaugural. “Rosalía de Castro, a inauguradora da modernidade galega: nova
arte, novo espírito” Pilar García Negro. Profesora da Universidade da Coruña e escritora.
17. 45 h Descanso e café
1. ª SESIÓN: XÉNERO E HISTORIA
18.00 h Relatorio: “Tecendo historias de xénero: descubrir os baleiros para completar a Historia con
mulleres e homes” M.ª Carmen Delia Gregorio Navarro. Universidade de Zaragoza.
19.00 h Mesa redonda: “Un novo tempo, unha nova mirada: revisionando e relendo a importancia
das mulleres na Historia”.
Amelia Aguado Álvarez. Directora Fundación Arellano Alonso e Directora do Centro
Buendía da Universidade de Valladolid.
Aurora Marco. Profesora na USC, especializada en Muller e Historia
Modera e intervén: M.ª Carmen Delia Gregorio Navarro. Universidade de Zaragoza
20.30 h Conclusións da Xornada
21.00 h Traslado en autobús San Paio de Narla-Lugo
Sábado, 12 de outubro de 2013.
Museo Provincial de Lugo
2. ª SESIÓN: XÉNERO E MUSEOS
9.00 h 1ª Exposición de comunicacións de Xénero e Historia. Relatora: M.ª Carmen Delia Gregorio Navarro
10.00 h Relatorio: “Muller e museo en España: mirando cunha nova mirada”
Juan García Sandoval. Director-conservador Museo de Belas Artes de Murcia e Centro de
Museoloxía da CARM.
11.00 h Descanso e café
11.15 h “O Museo Thyssen e os programas didácticos para educar en igualdade”
Ana Moreno. Xefa da Área de Educación. Museo Thyssen-Bornemisza
Alberto Gamoneda. Educador. Museo Thyssen-Bornemisza
12.15 h “Experiencia: creando redes a través de xénero en tres museos provinciais”
Presentación das guías didácticas de xénero ‘Volteando’, dos museos provinciais de Lugo,
León e Murcia”.
Encarna Lago. Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo
Luis Grau. Director Museo de León
Juan García Sandoval. Director-conservador Museo de Belas Artes de Murcia
Aurora Lema. Antropóloga cultural e social. Medusa Mediación
13.00 h Mesa redonda: “A relación muller e museo-espazos patrimoniais”
Araceli Corbo. Responsable Biblioteca e Centro de Documentación Museo de Arte
Contemporánea de León (MUSAC).
Silvia Blanco. Directora Museo Arqueolóxico de Cacabelos
Josefina Cerviño. Catedrática de Historia del Arte. Universidade da Coruña
Modera: Encarna Lago. Rede Museística Provincial de Lugo
14.30 h Comida

7. 3.ª SESIÓN: XÉNERO E ARTE
16.30 h 2.ª Exposición de comunicacións de Xénero e Museos
Relator: Luis Grau Lobo
17.30 h “Marco conceptual de arte e xénero en España”
Mónica Álvarez Careaga. Festival Miradas Mulleres 2014 en Madrid
18.30 h Descanso e café
18.45 h “NOMEAR para EXISTIR. Proxectos de xénero en Galicia”
Paula Cabaleiro. Miradas Mulleres 2014 en Galicia
19.45 h Mesa redonda: “A relación de arte e xénero: Muller creadora e xeradora de arte”
Laura Piñeiro. Artista. A Coruña
Reme Remedios. Artista, galerista. Ponferrada
Chus Martínez. Comisaria independente e crítica de arte
Elena Gaztelumendi. Vídeo-artista. Ponferrada-Barcelona
Modera: Paula Cabaleiro. Miradas Mulleres 2014 en Galicia
21.00 h 3.ª Exposición de comunicacións de Xénero e Arte
Relatora: Gema López
22.00 h Conclusións
Domingo, 13 de outubro.
Pazo de Tor (Monforte de Lemos, Lugo)
4.ª SESIÓN
9.15 h
10.15 h
11.00 h
12.00 h
12.30 h
13.30 h
14.00 h
14.30 h
Traslado en autobús Lugo-Pazo de Tor
Visita guiada ao Pazo de Tor
“Prácticas feministas de xestión cultural”
Anxela Caramés. Comisaria independente, especializada en proxectos de xénero
Descanso e café
Conferencia de Clausura: “Diferentes”
Marina Núñez. Artista e profesora na Facultade de Belas Artes na UVigo
Conclusións
Clausura do I Congreso de Xénero, Museos e Arte
Traslado en autobús Pazo de Tor-Lugo

8. COMITÉ ORGANIZADOR
Encarna Lago. Rede Museística Provincial de Lugo
Juan García Sandoval. Museo de Belas Artes de Murcia. Centro de Estudos de Museoloxía da CARM
Luis Grau Lobo. Museo de León
Araceli Corbo. Biblioteca e Centro de Documentación. Museo de Arte Contemporánea de León (MUSAC)
Mónica Álvarez. Festival Miradas Mulleres 2014 en Madrid
Paula Cabaleiro. Festival Miradas Mulleres 2014 en Galicia
COMITÉ CIENTÍFICO
Almudena Domínguez. Catedrática de Arqueoloxía e Directora del Máster en Museos. Universidade
de Zaragoza.
Marina Núñez. Artista e profesora da Facultade de Belas Artes de Pontevedra (UVigo)
Mar Rodríguez Caldas. Profesora da Facultade de Belas Artes de Pontevedra (UVigo)
COORDINACIÓN CIENTÍFICA
M.ª Carmen Delia Gregorio Navarro. Investigadora de xénero. Universidade de Zaragoza
SECRETARÍA E COORDINACIÓN TÉCNICA
Gema López. Artista plástica, Lugo
Pilar Sánchez. Produción cultural
Juan Ignacio Márquez. Rede Museística Provincial de Lugo
Fernando Arribas. Responsable do Departamento de Difusión da Rede Museística Provincial de Lugo
Comunicación e Xestión Cultural. Rede Museística Provincial de Lugo
Departamentos de Educación. Museos de Lugo, León e Murcia
Támara Bermúdez , Rubén Hurtado e Adrián Pérez. Voluntarios comunitymanager