1. Peristiwa
13 Mei 1969
(WAJ3106 HUBUNGAN ETNIK)
(TUTORIAL 1 : Menganalisis punca – punca yang membawa kepada
berlakunya Peristiwa 13 Mei 1969 dan implikasi terhadap hubungan
etnik di Malaysia)

2. Punca-Punca Yang Membawa
Kepada Peristiwa 13 Mei 1969
1. L a y a n a n B e r a t S e b e l a h
Ol e h T e n t e r a J e p u n
Pada zaman pendudukan Jepun, masyarakat Tanah Melayu telah
dilayan secara berbeza-beza. Masyarakat Cina umpamanya telah
dilayan dengan begitu teruk oleh tentera Jepun berbanding
dengan orang-orang Melayu. Keadaan ini berikutan Jepun yang
pernah berperang dengan China sebelum ini menyebabkan
perasaan saling mendendami antara satu sama lain masih segar
dalam ingatan. Layanan berat sebelah ini telah menyemai
perasaan permusuhan antara orang-orang Melayu dan Cina.

3. 2. D a s a r P e c a h & P e r i n t a h
Pe nj a j a h I ngge r i s
Dasar penjajah Inggeris yang mengamalkan konsep pecah dan perintah
merupakan satu tindakan yang berkesan dan telah menjadi punca wujudnya
jurang antara kaum sama ada dari sudut ekonomi dan juga polarisasi kaum.
Umpamanya orang-orang Cina tinggal di bandar-bandar menjalankan
perniagaan dan juga di kawasan-kawasan lombong sebagai pelombong dan
merekalah sebenarnya memiliki aset yang tinggi dalam ekonomi masyarakat
Malaysia. Sementara orang-orang Melayu tinggal di luar bandar sebagai
petani atau nelayan kecil. Kaum India kebanyakannya pula sebagai buruh
kasar kerajaan dan pekerja di ladang.1 Pada hakikatnya kegiatan ekonomi
orang-orang Melayu dan India adalah bercorak sara diri . Keadaaan ini
menyebabkan kedudukan ekonomi masyarakat bumiputera khususnya
Melayu menjadi lemah dan ketinggalan. Corak penglibatan ekonomi antara
kaum dalam kegiatan ekonomi yang berbeza telah menjadikan kedudukan
sosio-ekonomi mereka tidak seimbang

4. 3. L a t a r b e l a k a n g
pe ndi di k a n y a ng
be r be z a
Latar belakang pendidikan yang berbeza juga telah dikaitkan sebagai
punca yang membawa kepada meletusnya peristiwa 13 Mei. Hal ini
berlaku apabila sistem pendidikan yang wujud di Tanah Melyu sebelum
merdeka terbahagi kepada empat aliran mengikut kaum iaitu sekolah
Melayu, Cina, India dan Inggeris. Kempat-empat aliran ini mempunyai
kurikulum yang tersendiri. Sekolah Melayu menekankan kemahiran
menulis, membaca dan mengira sekadar keperluan peringkat rendah
sahaja. Manakala kurikulum sekolah Cina dan India pula masing-masing
berkiblatkan negeri asal mereka, malah buku-buku teks dan guru-guru
yang mengajar juga telah dibawa dari Negeri China dan India. 4 Keadaan
ini telah mengukuhkan lagi keadaan keperibadian etnik yang telah sedia
wujud. Sekolah Inggeris pula hanya dapat dinikmati oleh orang-orang Cina
dan India yang tinggal di bandar-bandar sahaja.

5. 4. P e r t e l i n g k a h a n
Pa r t i Pol i t i k
Dalam pilihan raya 1964 Parti Tindakan Rakyat (Petir) atau PAP Singapura telah turut serta
dalam pilihan raya . Walaupun sudah ada persetujuan antara Tunku dan Lee Kuan Yew
sebagai pemimpin PAP yang tidak akan menyertai pilihan raya itu tidak akan menyertai
pilihan raya itu .Namun apabila pilihan raya itu berlangsung PAP telah meletak calonnya
seramai sembilan orang. Bagaimanapun setelah Tunku membuat perisytiharan bahawa
beliau tetap mengekalkan keanggotaan MCA dalam perikatan, 5 maka PAP yang gagal untuk
menyertai Perikatan telah menukar corak kempennya dengan menyerang UMNO dan
orang-orang Melayu . Mereka mula membangkitkan kedudukan istimewa orang Melayu,
soal bahasa, malahan taraf bumiputera orang-orang Melayu turut dipersoalkan tanpa
menghiraukan rasa tersinggung orang-orang Melayu. Sedangkan segala-galanya telah
dipersetujuinya sebelum ini . Setelah gagal dalam pilihan raya, PAP telah menubuhkan
Konvensyen Perpadauan Malaysia (KPM) dengan disertai oleh Parti Progresif Rakyat dan
Parti Rakyat Bersatu Sarawak. KPM juga telah menyebarkan cogan kata "Malaysia hak orang
Malaysia " (Malaysian Malaysia) dengan tujuan supaya hak istimewa orang Melayu atau
bumiputera dihapuskan.

6. 5. Perasaan T i d a k P u a s H a t i
T e r h a d a p Ha k
I s t i me w a O r a n g
Me l a y u
PAP telah secara lantang menyuarakan rasa tidak puas hati terhadap apa
yang disebut sebagai hak istimewa orang Melayu dalam perlembagaan.
Mereka mendakwa hak kaum-kaum lain telah diketepikan kononnya
mereka telah tersisih daripada keadilan. Oleh sebab itu menurut Jomo
dalam bukunya "Pembangunan Ekonomi dan Kelas Sosial di Semenanjung
Malaysia " , isu sebenar yang mencetuskan peristiwa 13 Mei adalah
perasaan tidak puas hati terhadap hak istimewa orang Melayu. Namun
hakikat sebenarnya kedudukan taraf ekonomi orang Melayu adalah
terkebawah berbanding dengan kaum Cina.

7. 6. B a h a s a M e l a y u s e b a g a i
b a h a s a r a s mi n e g a r a
Isu bahasa juga tidak kurang pentingnya dalam menyumbangkan faktor kepada
peristiwa 13 Mei. Berikutan perisytiharan kemerdekaan Tanah Melayu 1957,
sebuah perlembagaan Persekutuan telah dibentuk yang antara lainnya
menyatakan dengan jelas tentang kedudukan bahasa Melayu dan bahasa Inggeris
adalah sebagai bahasa rasmi negara.10 Selepas sepuluh tahun merdeka kerajaan
akan mengkaji semula tentang kedudukan bahasa Inggeris dengan tujuan untuk
mengugurkannya daripada status bahasa rasmi dan hanya bahasa Melayu sahaja
yang diiktiraf sebagai bahasa rasmi. Untuk mencapai tujuan itu, pada 31 Ogos
1967 kerajaan telah mengadakan pelbagai kegiatan bagi tujuan memperluaskan
penggunaan bahasa Melayu. Antara kempen yang dijalankan ialah Hari Bahasa
Kebangsaan, Minggu bahasa Kebangsaan dan Bulan Bahasa Kebangsaan.
Pelaksanaan penggunaan Bahasa Kebangsaan telah dipelopori oleh Dewan
Bahasa dan Pustaka dengan dipimpim oleh Syed Nasir bin Ismail.

8. K e s i mp u l a n
Peristiwa pahit 13 Mei 1969 bukan sahaja dicatat sebagai
sejarah pertelingkahan kaum yang menggariskan sempadan -
sempadan yang harus diteliti dan dipelihara oleh semua pihak,
malah ia turut memaparkan rahsia-rahsia pembinaan
negarabangsa yang mencakupi bidang-bidang politik, sosial
dan ekonomi serta betapa pentingnya integrasi nasional.
Andaikata petanda-petanda yang diperolehi itu gagal
dimenafaatkan sudah tentu cita-cita untuk membina Malaysia
sebagai sebuah negara maju dan makmur akan menjadi
bayangan sahaja.
http://tatiuc.edu.my/syahrul/peristiwa_13_mei.htm