Tema do alfabeto latino para 4 de ESO.

1. O ALFABETO LATINO
* Foto de Sebastià Giralt: Estela funeraria de Aurelius Hermia e a súa dona Aurelia Philematium. s. I a.C, Museo Británico.
☞
Álvaro P. Vilariño
v.1.4 - 4ESO
(sep-2014)

2. Índice
!
Sistemas de representación gráfica
Orixe
O alfabeto latino
Pronunciación I
Pronunciación II
Fonemas vocálicos latinos: a cantidade
Acentuación latina
☞
☝

3. Sistemas de representación gráfica
O alfabeto: un dos maiores logros da Humanidade.
Cun número limitado de signos creamos infinidade de mensaxes
Sistemas non fonéticos:
Pictogramas: representación dunha realidade por medio do seu
debuxo
Ideogramas: Representación de obxectos e ideas por medio
dunha imaxe convencional ou símbolo.
Sistemas fonéticos:
Xeroglíficos: debuxos que representan sons.
Silabarios: Signos que representan sílabas
Alfabetos: signos que representan fonemas (maioritariamente)
☝
☜ ☞

4. Ideogramas
Pictogramas
☝
☜ ☞

5. http://www.flickr.com/photos/candelo/3181062872/
Xeroglífico de Gizá (Exipto)
Silabario: Iraklion (Isla de Creta):
Museo. Tablilla de barro cocido
con inscripciones en Lineal B
http://www.flickr.com/photos/gislenofl/3202532804/
☝
☜ ☞

6. ORIXE
ALFABETO FENICIO
ALFABETO GREGO
ALFABETO ETRUSCO
ALFABETO LATINO
Foron os exipcios os primeiros en representar os
pensamentos, por medio de figuras de animais (...) e
consideran que foron eles os inventores das letras;
que logo os fenicios, polo seu dominio do mar,
introduciron en Grecia (...)
En Italia os etruscos aprendéronas do corintio
Demarato e os aboríxenes, do arcadio Evandro; a
forma das letras latinas é a das gregas máis
antigas.
TACITO, Anales XI, 14.
☝
☜ ☞

7. ALFABETO LATINO
☝
A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z
a b c d e f g h i k l m n o p q r s t u x y z
23 signos en época clásica, tralo engadido no s.I a.C. das
grafías /y/ /z/, para transcribir os préstamos do grego
Pronúnciase case igual que no galego
Ver animación da súa evolución
☜ ☞

8. Evolución ☝ do alfabeto latino
☜ ☞

9. Pronunciación I
☝
c > celer, circum queixo, quilo
g > Gelu, gigno Guerra, guiar
qu > Queror, Quintus Cuestión, cuidado
gu > Inguen, sanguis Lingüeta, pingüín
ll > asellus [l], pero con corte silábico:
asel-lus, castel...o
ch > Chaos, chorus caos, coro
☜ ☞

10. Pronunciación II
th > Theatrum Teatro
ph > philosophia,
triumphus filosofía, triunfo
x > exitus, saxum éxito, saxofón
z > zona, zephyrus Son dobre: [ds]
y > papyrus son da u francesa (moi
pechada) o ü alemana
☝
☜ ☞

11. Sons vocálicos ou semivocálicos
i > vocálico iter, bilis ira, bicicleta
semivocálico iam maior iate, maior
u >
vocálico ubi, ultimus un, último, música
semivocálico vivis, volo,
vadis
(pronúnciese u)
uiuis, uolo, uadis
☝
☜ ☞ * Foto http://www.flickr.com/photos/galerieopweg/1498918115/in/photostream/

12. Fonemas vocálicos latinos: cantidade
vogais breves ă ĕ ĭ ŏ ŭ
vogais longas ā ē ī ō ū
Diferencias de significado en latín
sŏlum, “solo, chan" / sōlum, “só”
vĕnit, “ven” / vēnit, “veu”
lĕgit, “le” / lēgit, “leu”
mălum, “mal” / mālum, “mazá”
En inglés:
bin, “cesta” / bean, “xudía”
shit, “merda” / sheet, “sabana, folla”
En galego a apertura é un
rasgo distintivo, como no latín o
é a cantidade.
Fonemas [o] [e]
abertos/pechados
póla / pola
como / comes
vén / ven
pega / pega
☝
☜ ☞

13. Acentuación latina
En latín non existe acento gráfico. O acento vén marcado pola cantidade da penúltima sílaba:
en latín non hai palabras agudas
si a penúltima sílaba é longa a palabra é grave: vē-nit, au-rum, vic-tor
si a penúltima sílaba é breve a palabra é esdrúxula: e-xĭ-tus, ca-vĕ-a, fa-mi-lĭ-a
Sílabas longas e breves:
Sílabas longas: as que teñen unha vogal longa ou ditongo: clo-ā-ca, vīc-tor, in-cau-tus
Sílabas breves: as que teñen unha vogal breve: ma-xĭ-mus, fa-mi-lĭ-a
Regras xerais para determinar a cantidade das vogais:
os ditongos son sempre longos > in-cau-tus
vogal seguida de dous ou máis consonantes é longa > vic-tor, con-dū-xi (x=ks)
vogal seguida doutra vogal é breve > fa-mi-lĭ-a
☝
☜