SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 36
Baixar para ler offline
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                                d;zpo 2012
R.N.I. NO. UPPUN/2008/25934                                              POSTAL REGISTRATION : SSP/LW/NP/353/2012-2014


                         gzikph                                              ;[wB
                                                   gz i kph             wkf;e
 ;kb 5                               nz e 9
            d;zpo 2012
        BkBeFkjh wZ x o $ g' j                                                   sseok
                  ;z g kde
                                                        ;z g kdeh                                               3
                                                        e-mail ;fsr[o{ ~                                        4
    ;0 Bfozdo f;zx w'Irk                                r[ o { BkBe d/ t L nkgD/ pko/                           4
                ;j-;z g kde                             gkme fbyd/ jB                                           5
          ;0 nihs f;zx                                  ypoBkwK ns/ ;orowhnK                                    6
          ;zgkdeh ;bkjeko                               Upkwk dh fiZ s d/ noE                                   7
     ;0 pqfizdo gkb f;zx                                uko ;kfjp}kfdnK dh Fjhdh                                8
       ;0 joGiB f;zx                                    nBw' b ;[ w B                                          10
         ;zgkdeh dcso                                   gjo?                                                   11
   215$295 @e# ;[GkF wkor                               g/ q o Bk-;o' s                                        12
   d[rktK byBT{ - 226004                                ;wkitkd r[ o wfs d/ Mo' y / u' I                       13
      w'0 L 09336044069                                 rohp dk w{ z j r[ o { dh r' b e                        16
 Email : office@punjabisuman.com
 punjabisuman_media@rediffmail.com                      ekft ;[ w B - Bo? D { ;kX                              17
   http://www.punjabisuman.com
                                                        ekft ;[ w B-;{ p k ;ojz d ns/ fBZ e / - fBZ e / ;fjp}kd/18
                                                                                                                18
        gzikph ;[wB                                     fis[ ghs/ wfs d[ f o j' f J                            19
 gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/                       p[ Z M ' s/ ikD'                                       20
 ;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk,
 182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{                       jkJ/ ! feZ E / frnk u[ z B h s/ d[ g Z N k             21
 s'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wB
 215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK                          ]soBke toskok j?                                       24
 byBT{ s'I gqekfFs ehsk.                                ;Ksk ebk} dh B;hjs                                     25
                  ;z g kde                              ;q h r[ o { rq z E ;kfjp ftu okrK pko/ ikBekoh-6 26
     ;0 Bfozdo f;zx w'Irk
   b/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dk                        d;zpo dk Fjhdh e?bzvo                                  28
      ;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?.                         ez u B ek:k ;[ w B                                     29
       iatkch lqeu                                      f;Z y Xkowe gq F B' I s oh                             30
LoRokf/kdkjh] izdk'kd] eqnzd izohu dsljokuh }kjk        ;[ w B tor gj/ b h - 6                                 31
vkQlsV bf.M;k] 182@4] yYywey jksM] e'kdxat
y[kuÅ ls eqfnzr ,oa 215@295 d] lqHkk"k ekxZ]              gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'.
nqxkok¡] y[kuÅ ls izdkf'kr fd;kA                     gfsqek 20 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgB e'v ;w/s
  lEiknd % l0 ujsUnz flag eksaxk                    ;{fus eo' skeh ;jh gs/ s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/.
                                                                  (1)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                      d;zpo 2012
                            BkBeFkjh ;zws - 544




             bwrh mwhw mWJ                                    ieiqhwsk          idhwVy
         g' f X s[yko[ B ftnkgJh ezfm fwfbnk jfo Bkj[. ShIdI v`fy swihbzwdy Aqy
wB[ p/fXnk fwfbnk jfo Bkj[.. wB[ p/fXnk uoBkofpzd cmkOr swihb dy hor ShId                    21 dsMbr
do;fB brVk ;kj[.. UN r'ftzd r'gkb okfJ ;/tk ;[nkwh ShIdI BweI jIvn isMG jI                   21 dsMbr
bkj[.. fpfynk g'fj B ;eJh fwfb ;kX{ r[D rkj[.. ij
s/ T[gih sj fwbh ;uh gqhfs ;wkj[.. eo[ rfj bhBh ShIdI BweI sMgq isMG jI                      22 dsMbr
gkopqjfw pj[fV B ftS[Vhnkj[.. pkfo ikT[ by p/ohnk jfo ShIdI Coty swihbzwdy Aqy mwqw gujrI jI 26 dsMbr
;iD[ nrw nrkj[.. ;ow gJh BkokfJD? BkBe dfo srkwrI Cu`tIAW qy hor idhwVy
gJhnkj[.. g'y[ ;[jdk ;op ;[y fi;[ py;/ t/gotkj[..11.. ShIdI bwbw gurbKS isMG jI
                    ' z                                                                      2 dsMbr
Gkt L- fi; wB[y T[s/ gowkswk fwjo dh fBrkj eodk
                  Z
j?, T[j r[o{ dh FoB g? e/ gowkswk dh f;s-;bkj eoB jnm swihbzwdw &qih isMG jI                12 dsMbr
~ nkgDh f}zdrh dh n;b ewkJh ;wMdk j?. f;s-;bkj sQwpnw SR o mxI AkwlI dl                     13 dsMbr
dh poes Bkb T[; d/ nzdo'I ;[nkoE tkbk ihtB ]sw j' ikRsims-fy                                 25 dsMbr
iKdk j?. T[; d/ nzdo jo t/b/ gowkswk d/ doFB dh sKx jnm ShId aUDm isMG                       26 dsMbr
pDh ofjzdh j?. do s/ nk fvZr/ dh fco gowkswk Gh bki
oydk j?, s/ T[; TZ[s/ wkfJnk nkgDk }'o BjhI gk ;edh.
                                                 (2)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                        d;zpo 2012


              ;dkuko dh okj d/ ezv/
         nZi f;Zy nytkT[D tkb/ pqkjwDh yko/ ;kro ftZu fJsB/ p[oh soK roe j' u[e/
jB fe tos oj/ tosko/ Bkb o{j ezp T[mdh j?. nkw f;Zy wksk fgsk Xow s'I nDikD
jB B T[j y[d r[opkDh s'I ;/IX bI?d/ jB ns/ B jh nkgD/ pfZunk ~ r[opkDh d/ bVQ
bkT[D ftu T[jBK dh e'Jh o{uh j?. T[BKQ d/ GkD/ E'Vh fizBh edh edh fpBK ;wM/ r[opkDh
gVQ bJh, edh ;wK bfrnk sK r[od[nko/ ik e/ wZEk N/fenk, d/r eokJh bzro Sfenk
s/ tkg; nk rJ/ ekch j?. fe;/ d[y ;[y t/b/ ftnkj iK iBw fdB t/b/ iK wK fgT[ dh Bfozdo f;zx w'Irk
:kd ftu nyzv gkm eok fdZsk. E'Vk ehosB, nodk; j[ewBkwk bzro s/ ;wkgsh,
p; j' frnk Xow uZeo g{ok. fJj ;kok toskok FoXk dk fJZe fjZ;k io{o j' ;edk j? go fJj Xow fpbe[b
BjhI j?. wksk fgsk e/tb FoXk tkB jB go Xow dk frnkB BjhI j?. pZu/ ns/ B'itkB frnkBtkB jB go
Xow gZy'I ;yD/ jB. T[BQK ~ Xow dk frnkB BjhI j? ;oXk dh ewh j? jK ;z;koh frnkB io{o j?.
         nkw Xow gqukoe nkgDh GkFk s'I tKM/ B'itkBK ~ gqGkts eoB tkbh GkFk s'I nBikD jB T[j
nzro/ih ftu ftnkfynk eoB ftu n;woE jB. gqukoe th ;'qwDh r[od[nkok gqpXe ew/Nh tb'I gqekFs f;Zy
                                                                                z
ofjs wo:kdk dh T[bzxDk eoB tkb/ v/fonK ns/ Ne;kbK s'I gqGkts j' e/ gquko eoe/ nB/e gqeko dh
v/odkoh ~ jh T[sFkjs eo oj/ jB. gzikp ftu nkgD/ ;zsk dh wfo:kdk, T[BKQ dh fBih ejkDhnK T[BKQ dhnK
    /
po;hnK ~ jh r[owfs wBD dh fid g[rkJh ik ojh j?. pj[frDsh gqpzXek ~ Xow dk e'Jh frnkB BjhI j?
ns/ BK jh Xow Bkb fgnko j?. e/tb r[o{ dh r'be fet/ Be'Be Go/, fJjh Nhuk ofjIdk j?. BthI fJwkos,
bzro, ;e{b ekb/i, j;gskbK, GbkJh e/doK d/ BK s/ nEkj g?;k fJeZmk ehsk iKdk j? fi;dk fJ;s/wkb ;jh
                                         I
EK j'fJnk eh BjhI, Gkb eoD dh b'V iK ;wK, B s/ XB d/D tkfbnK ~ j? B jh pkeh ;zrs ~. Bshik gqpXek     z
dk bkbuh g[Dk ns/ wBwkBh g[Dk tX fojk j?. gqpXe T[; XB ns/ fJwkosK ~ fBih ;wM e/ fJ;swkb eod/
                                                   z
jB. ;zrs ~ y[F oyD bJh bzro dk jfEnko fJ;s/wkb eoBk ;G s'I nk;kB j?. gVQh ns/ gqtkB uVh gBhoh
~ g[ZS" fe r[od[nko/ ftu s[jk~ ;G s'I tXhnk eh bZrdk j? sK itkp j[zdk j? ih bzro, feT[fe ehosB ns/
eEk gkm T[BQK dh ;wM s'I go/ j?. i/eo BthI gBhoh ~ r[opkDh dh ;'Mh j'Jh s/ gqpzXe g?db j' ikDr/.
         r[opkDh dk bkJht NqK;fwFB eoD tkb/ u/BbK s/ e[M xzN/ r[opkDh ehosB ns/ eZEk fob/ eoe/ coi
ndkfJrh ehsh iKdh j? ns/ s[ozs jh T[; dk n;o ysw eoD bJh gzikph ;fGnkuko d/ BK s/ rzd, rkD/,
vK; Br/i go'; fdZsk iKdk j?. Fofwzdrh fJ; rb dh j? n?;hnK u/BbK d/ wkbe jh gzE dh ofjB[wkJh dk
          I
j'Iek God/ jB. gzikp ftu s/ jd jh gko j' u[eh j?. pj[frBsh f;yK dh gkoNh dh ;oeko j[zd/ j'J/ th 80
ch;dh s'I tX f;Zy B'itkB gfss g[D/ d/ fFeko jB id eh Bkb brd/ oki iZw{ eFwho ftu pj[frBsh w[;bwkBK
tkbh ;oeko j? go gfss g[D/ ns/ BfFnk dk gqGkT[ FkfJd 20 ch;dh th BjhI fwb/rk.
         nZi gzE ~ nkgD/ jh B/sktK B/ ;G s'I tX B[e;kB gj[ukfJnk j?, xo d/ fuokrK B/ jh xo ~ nZr brkJh
                                                            z
j'Jh j?. FkfJd ;kvh e'w ftu oki eoD dk j[Bo jh BjhI j?, sdjh ipo eod/ nBwshnk d/ oki nkXhB f;Zyh
gqc{Zbs j[zdh j? ns/ nkgD/ e'w ~ e[okj/ gKd/ jB.
         ni b'V j? nkgDh B'inkB ghVQh ~ ;wMkT[D dh eh ;kvQk n;bh fto;k eh j?, ;fGnkuko eh j?. fJ;
                              [
bJh io{oh edw u[eD/ g?Dr/. TBQK dh wkBf;esk ~ ;wM e/ ;k~ nkgD/ nwho fto;/, g[oksD ;fGnkuko
~ ni d/ ;wki nZr/ T[ikro eoBk gt/rk. :kd oZy' ;dkuko dh okj s/ y[d uZbD tkb/ jh d{;o/ ~ ;dkuko
dk ukBD fdyk ;ed/ jB. nkT[ ;ko/ obe/ jzGbk wko' ns/ e{VQ ~ o'eD bJh GKt/ ikBK tkoBhnK g?D nrbh
ghVQh tk;s/ ;dkuko d/ ok;s/ s'I ezv/ io{o d{o eo'. pZfunk ~ f;Zyh dh fFeFk ns/ ;kfjs dk fJzsikw eo'I ns/
Bkekw B/sktK ~ T[ykV ;Z[N'. ftdtkB ns/ nfXnkswe frnkB s'I Gog{o ;dkukoh B/sk jh ;jh ojB[wkJh d/
;ed/ jB.
                                                  (3)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                           d;zpo 2012

                                        e-mail                              r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
                                    ;fsr[ o { ~
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321

                                                                               r[ o { BkBe d/ t ih dk t? d ~ ;z p ' X B
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                           Guru Nanak Dev Addresses the Physician
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
gow ;fseko :'r pkpk BkBe ih,                                               t? d [ p[ b kfJnk t? d rh, gefV Yz Y ' b / pKj,
                         csfj gqtkB eoBh ih .                              G' b k t? d [ B ikDJh, eoe eb/ i / wkfj
        fgSbh fuZmh ftu nkg ih d/ iBw fdB dh fsnkohnK dh ypo
nkg ih ~ fdsh ;h. fJj fuZmh nkg ih (ns/ nkg ih d/ f;ZyK) ~ fwbD                                             wbko 1279
se nkg ih d/ iBw fdB d/ T[s;t ub oj/ j'Dr/ FkfJd nkg ih                    The physician has been called in
d[BhnK dh gfjbh n?;h FyFhns j'tr/ fiBK d/ iBw fdB wjhBk wjhBk
                                       '                                   to diagnose my ailment,
se wBkJ/ iKd/I jB pkeh jo Xow d/ ;z;EkgeK d/ fdB okw B"wh, Jhd,
iBw nFN;h ns/ 25 fd;zpo ;w[u/ ftFt ftu fJe' fdB wBkfJnk iKdk
                                   Z                                       and he feels my pulse.
j?.                                                                        But the ignorant one does not know
        gsk Bjh f;Zy n?;k feIT eod/ jB. iK sK nkg ih Bkb pj[sk             that the pain is in my heart.
fgnko doFkT[D bJh iK nkgDh u"Xo uwekT[D bJh.
        pkpk ih ;/ok Ffjo byBT{ Bk sK pj[s tZvk j? ns/ BK S'Nk go                                        Malar, 1279
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
tZv/ S'N/ fwbk e/ brGr 40 r[od[nko/ jB ;ko/ r[og[opK dk e[b piN            r[ o { BkBe ih dh wkfSz d o i' r h ~ fdZ s h ;bkj
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
xN' xZN fJe eo'V j'trk. ;w[uk f;Zy irs fJ; ekoi s/ fesBk you
                         /       Z
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
eodk j'trk. w?I sK fj;kp BjhI brk ;ekrK nkg ih ~ sK gsk jh j'Dk
            /                                                                 Guru Nanak Dev Advises Machhindra
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321

j?. nkg ih io{o fj;kp brkd/I j'tr/ ns/ jZ;d/ j'tr/ fe fJj f;Zy fe;
                                     '               '                     ;[ f D wkfSz d q k , BkBe[ p' b ? ,
gk;/ s[o fgnk j? bzro fe; bJh j? < SeD dk e'D nfXekoh j?. nkg              @@t;rfs gz u eo/ Bj v' b ? ,
ih B/ rohp ek w[zj r[o{ eh r'be fejk j? go ni HHHHHH                       n? ; h i[ rfs i' r eT[ gkb/ ,
        pkpk ih n?seh nkg ih d/ gqekF fdjkV/ s/ w?th e[M EktK s/ frnk
                                                   I
;h skfe ;zrsk d/ doFB eo ;eK r[o{ fgnkfonK ~ nkg d/ gqekF dh               nkfg so? ;rb/ e[ b sko/ . ## okwebh, 877
tXkJh d/ ;eK go pkpk ih fiE/ sK Bkwh frokwh ehosBhJ/ nkJ/ ;B T[E/          Listen O Machhindra !
sK ;zrs ;h pkeh EktK s/ sK bGDk g?dk ;h fe tXkJh fe; ~ d/JhJ/              "He who discipline his five desires,
feT[fe iK sK NktK NktK r[o{ fgnkok fd;dk ;h iK bzro gekT[Idh
Labour fd;dh ;h.                                                           does not falter.
        pkpk ih 11H30 s'I ;ihnK ;zrsk dk jV nkfJnk 12H30 ti/ se            He who practises Yoga in such a way.
g{ohnK o'DeK ;h nr/ p?mhnK ;zrsK ehosB s/ thuko ;[DB ftu oZMhnK   [        saves himself and his whole lineage.
;B pkeh fgZS/ dhnK egfVnk dh skohc, xo pko d/ jkbks, ~jK ;Z;K
dh uouk iK bzro nozG j'D dh T[vhe eodhnK ;zrsK fdf;nK. e"w                                                Ramkali 877
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
d/ Gfty B'itkB ghVh nkgD/ Bkb r?o f;Zy d';sK dk Mzv pDkJ/ swk;phB
                                                       [
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                           r[ o { BkBe d/ t ih dk p[ f Bnkdh ;tkb dk itkp
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
pD/ j'J/ ;B fe;/ gqpXe B/ T[BQK ~ N'eD dk :sB BjhI ehsk.
                      z                                                   3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                           Guru Nanak Dev Answers Basic Question
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
        pkpk ih bzro d/ th nkgD/ ozr ;B fiBQK bJh s[;h bzro nozG
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
                                                                          3210987654321098765432121098765432109876543210987654321
ehsk ;h T[BQK ~ ;p s' pkd ftu SekfJnk ikfJrk g{oh Packing s'I              ;tkb L
pkd. yofunK piN ns/ pus jh wkgdzv j'trk, r[o{ got dh ;cbsk
                                               /                           fet ;funkok j' J hn? <
dk.                                                                        fet e{ V ? s[ N ? gkb <
        pkpk ih feogk eo' f;yK ~ d;tzX dk g?;k :'r EK s/ bkT[D dh
;'Mh py;' fe gzE dh uVdh ebk BthI gBhoh dh T[;koh ns/ b'Vtzdk TZs/    [    itkp L
youh ikJ/.                                                                 j[ e fw oikJh ubDk,
        ;Zu pkpk ih i/ nkg ih dh ;kih e'w ftu Discipline nk ikJ/ sK        BkBe fbfynk Bkfb                          ig[ , 1
fJj d[BhnK dh ;G s'I wip{s e'w j' ikJ/. d;t/I ikw/I ftu nkg ih dh
rb ~ fe                                                                    Question :
   I Like Discipline Not Sikh ofjs fgnkoh w[M e' f;Zy fgnkok Bkfj          How can one be true and qualified
        ~ fJ; B/ e/tb nfwqs Se e/ eeko XkoD eoD pkDh gVB ns/               for achieving attunement to the True One ?
4 pio e[ofjsK s'I puD ~ jh ;wM fbnk j?. pkeh i' j[dok gB j'Vk              How can the veil of falsehood be rent ?
gB eo' ;p wkc j?.
                        r[o{ ih nkg ih feqgk eo'.                          Answer :
                           G[bK u[eK bJh fywk                              By submitting to the Divine Order
w/ok e-mail gsk L- briji.kiram@gmail.com                            dk;    and by walking in God's will
                                            fpqfizdo gkb f;zx @feow#       Which is ingrained in our being.    Jap, 1
                                                        (4)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                   d;zpo 2012

 gkme fbyd/ jB HHHHHHHHH                                   ns/ xN soZeh pkcsk jh uzr/ ;K. xN' xN fJB;kBhns
                                                           tkbh ;"uBK ;h. fJ; soZeh B/ ;kvk p/Vk roe eo fdsk
 d[fBnkth soZeh iK ;kwkfie e'jV                            j?.
       d[BhnK d/ ;ko/ ew e/tb d' sohfenK Bkb ehs/ ik                fJE/ tkg; w[VB bJh c/o ;kv/ e'b d' jh sohe/ pkeh
;ed/ jB, :k sK vo Bkb :k F"e Bkb. okik eB; B/              jB :k sk ;kwkie vo Gkt ws/ gk; eoe/ fJ; e'jV s'
                                                           puhJ/. Bkb/ Bkb GbkJh eoB dk ;ezbg bJhJ/. fJe
ngDh ;Zeh G?D d/teh dhnK T[bkdK Gkt nkgD/ eJh GkDi/
                                                           ekeN/b gkoNh d/ you/ Bkb d' fBoXB puhnK dhnK
GkDihnK esb ehs/. fJj ew T[; B/ w's d/ vo Bkb ehsk,        FkdhnK eotkJhnk ik ;edhnK jB i' b'e gqbe d'Bk irk
                                                                                                         '
go ftXh dk ftXkB d/y' eB; dk ;zxko eoB tkbk ;qh            ;jkJh j'D rhnK. d{;ok sohek wB dh dfoVsk nXhB fJj'
fefoFB fiz d k fojk ns/ T; B/ nkgD/ wkw/ ~ wko             ij' c?;b/ bJhJ/ fe n;h fJj' fijk e'Jh ew BjhI eoBk j?.
w[ekfJnk. d{;o/ gk;/ ox{tFh oki/ ;qh okw uzdo ih B/ fgsk
                          I                                         nzsw ns/ nkyoh sohek fJj j? fe n;h nkgD/ wB'
d/ nkd/F nB[;ko 14 ;kb dh pBtk; ;theko ehsk, go            sB' ;fsr[o ;Zu/ gksFkj nZr/ dfoV fBFu/ Bkb nodk;
T[; d/ S'N/ tho ;qh bSwD ns/ ;hsk ih B/ Bkb ikD dk         eohj/ fe T[j ;k~ J/; fuZeV ftu'I eYe/ ;[ws pyF/ sK i'
c?;bk vo nXhB BjhI F"e nXhB ehsk.                          n;h nkgD/ wB' fJj' ij/ ew s'I pu ;ehj/ ns/ j'oBk ~
       n;h fgzvk dhnK T[jBK FkdhnK d/ rtkj jK fiBk         puD bJh gqoDk ;o's pDhJ/. n;b ;wki dh ;/tk fJj'
                                                                          /
ftu poks fJe s'I tX/o/ fdB th bVeh tkb/ d/ xo o[edh        jh j'trh.
                                                                  /
;h. eJh soK dhnK y/vK ns/ Fohoe eosp fi;sok x'b            G[b u{e bJh fywk.
ns/ epZvh y/b e/ ;w/I gk; eod/ ;B. Frp Bk fe;/ ~                                                                dk;
fgbkJh iKdh ;h s/ Bk ghD fdsh iKdh ;h. bVeh tkb/ dk                                    e?0 joGiB f;zx i0 ;eZso
;kok fgzv poks d/ ;tkrs bJh jk}o j[zdk ;h poks d/                                  byBT{ r[od[nkok gqpzXe ew/Nh
jE X[nke/ ;ko/ fgIv tkb/ nkgD/ xo ike/ jh gqFkdk Sed/                                     byBT{ w'0 L 9455254935
;B skfe bVeh tkb/ f;o p'M Bk gt/.                                       @@fifrnk;k##
       j[D u{fz e n;h soZeh eo u[e/ jK ns/ ;ko/ nkdoF      1H j[ow b?D s'I pkd w{b wzso dk ikg ehsk iKdk j?
G[bd/ ik oj/ jK. eJh tkoh pkoks dk fJzsiko ehs/ fpBk       ns/ nzsw ikg d/ pkd @@ig[ nkfd ;u[ i[rkfd ;u[ j?Gh ;u[
gqFkdk gkDh Se e/ veko wkod/ j'J/ xoK ~ gos iKd/ jK.       BkBe j' ;h Gh ;u[.. gVQe/ fco tkfjr[o,{ tkfjr[o{ dk ikg
;kvh fJ; d[fBnkth soZeh ;dek j[D e'Jh T[j poks :k          ehsk iKdk j?. eh nzsw tko w{b wzso d/ pkd ig[ HHH ;u..
n?Nj'w th ;b bJh wfBnk iKdk fi; ftu ekeN/b ns/            eh ig[ih ;kfjp dk wzrbk uoD gVQBk io{oh j? id fe
dkts/ dko{ Bk j't. fJj ew pkeh ezwk s' fGB j? fi; ftu
                   /                                       ig[ih ;kfjp dk gkm eoBk BjhI j[zdk.
Bk vo j? Bk F"e j? e/tb wip{oh j?. vo sK r[opkDh ns/       2H ftFt eowk fdt; - dh S[Nh nkgB/ gfsqek ftu 14
                                                                                            Z
nekbg[oy dk ;h T[; T[s/ d[BhnKdkoh jkth j' rJh j?.         Btzpo fbyh j? eh Gkt j? < id fe ftFteowk g{ik 17
;"e th j? iK BjhI go wip{oh fJj j? T[j ftnesh eJhnK        ;szpo ~ wBkJh iKdh j?.
poksK ns/ gkoNhnK ftu w[s dk dko{ vkc u[fenk j? j[D                              irihs f;zx, nkFhnkBk, byBT{
T[j Bk fet/I eo/, b'e bki ns/ wkfJnk d/ gqrNkt/ nXhB              (1H ig[ih ;kfjp d/ wzrbk uoD d/ ;b'e ~ i' ig[
T[; ~ fJj ew wip{oh ftu eoBk g? fojk j?. T[j fJj           f;ob/y d/ pkd nzes j? j[ew b?D s'I pkd gVQBk T[fus
rb th Gbh gqeko ikDdk j? fe w[cs dh wfjzrh Fokp iok        BjhI j?. 2H fFo'wDh r[od[nkok gqpXe ew/Nh nzfwqs;o tb'I
                                                                                              z
e{ tX/ o h ghD bkb fe;/ B/ n;hotkd sK d/ D h BjhI          gqekfFs izshq d/ nkXko s/ ;oekoh S[Nh ns/ fdjkV/ gqekFs
                                                                                                Z
T[bNhnK d' uko rkbK Gkt/ eYe/ ikt/. dk; dk fJj             ehs/ iKd/ jB ns/ gzikp ftZu dhtkbh d/ d{;o/ fdB
ftuko noEjhB BjhI j? fe fJ; soZeh Bkb'I n;h ni gV          ft;teowk fdt; wBkfJnk iKdk j? ns/ ;oekoh S[Nh jo  Z
                                                           ;kb j'dh j?. - ;zgkde)
                                                                  I
                                                       (5)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                         d;zpo 2012



          pkpk wodkBk ih dh ;skothI ghVQ h d/
 GkJh bkb ih BjhI oj/ bkj"o d/ j;gskb ftu dw s'fVnk
         bZyK o{jK ~ r[opkDh ehosB                                 go 1947 ftu T[BQK ~ wkoXkV tkb/
okjhI r[o-xo Bkb i'VB tkb/ opkph
          {                                                        wkj"b ftu Go/ wB Bkb nzfwqs;o SvDk
GkJh bkb ih dk 5 Btz p o 2012                                      fgnk s/ bkj"o ik t;/ go T[E/ ik e/ th
;t/o/ 5H30 ti/ d/jKs j' frnk. T[j                                  T[BKQ B/ r[opkDh dk gZbk Bk Sfvnk ns/
85 ;kb d/ ;B. GkJh bkb ih r[o{                                     ;zrs ~ r[opkDh ehosB Bkb fBjkb
BkBe ;kfjp d/ fgnko/ ;kEh GkJh                                     eod/ oj/. e[M ;kbK s'I T[j ;zrs dh
wodkBk ih dh ;skothI ghVQh ftu'I                                   p/Bsh #s/ Gkos nk e/ ehosB eod/
;B. Bw{Bhnk j' ikD ekoB T[BQK ~ bkj"o d/ ;oto      ;B. nzsookFNoh GkJh wodkBk ehosB dopko
jogskb fty/ dk]b eotkfJnk frnk ;h. T[ j            ;';kfJNh gzikp d/ whs gqXkB r[ogkb f;zx f;ZX{ B/ T[BKQ
nkJhH;hH:{H ftu ;B. f}eo:'r j? fe GkJh bkb ih      dh w"s s/ d[y dk gqrNk eofdnK fejk fe GkJh bkb
                                                                Z
B/ Gkos ftu nk e/ nzsw gqrokw o'}kBk ;g'e;w?B dh
                           '                       ih nkgD/ g[ZsoK ns/ g'fsqnK ~ th fJj B;hjs eod/
7thI toQrY w"e/ eotkJ/ rJ/ ;wkrw ftu ehosB eo
        / z                                        ;B fe r[opkDh ehosB BjhI SvDk, fJ; eo e/ T[j
e/ fdsk ;h fi; ~ ;zrsK jw/Fk :kd oyDrhnK. fJj      th r[opkDh ehosB gqzgok ~ nZr/ tXk oj/ jB.
;wkrw FzG{ p?ohno fty/ @T[uk do pkpk BkBe dk dh
                             Z                             f}eo:' r j? fe GkJh bkb ih dk iBw
Xosh s/ eotkfJnk frnk ;h. f}eo:'r j? fe GkJh       r'fJzdtkb ;kfjp fty/ j'fJnk ;h. GkJh bkb ih d/
bkb ih fgSb/ 7 djkfenK s'I r[opkDh ehosB eod/      bVe/ BJhw B/ N?bh'B #s/ df;nk fe r[o{ BkBe d/t
nk oj/ ;B. 1947 se T[ j nkgD/ ;kEhnK Bkb           ih B/ T[BKQ d/ gqtko ~ r[opkDh ehosB dh dks p]Fh
dopko ;kfjp, soBskoB, yzv{o ;kfjp, r'fJIdtkb       ;h, fJ; bJh ;qh BBekDk ;kfjp s'I gftZso ib fbnk
;kfjp, v/jok ;kfjp bkj"o, BkBekDk ;kfjp, gzik      e/ GkJh ;kfjp dh d/j ~ fJFBkB eotkT[D fgZS'I
;kfjp ns/ j'o fJfsjk;e r[o-xoK d/ j}{oh okrh ;B
                               {                   dBkfJnk frnk.
          ÒÁÅÕÅôÒ ìäÅÀ°ä òÅñ¶ ðéÆå ÇÃ§Ø å°ñÆ ë¯ðìÃ
                   çÆ Ã±ÚÆ ÒÚ ÇÃõðñ¶ AE ÒÚ
        ÇéÀ±ïÅðÕ, (¶ܧÃÆ)-ë¯ðìà êµåÇðÕÅ é¶ Òâ¶àÅÇò§âÒ Õ§êéÆ ç¶ íÅðåÆ
î±ñ ç¶ î°µÖ ÕÅðÜÕÅðÆ ÁÇèÕÅðÆ Ã°éÆå ÇÃ§Ø å°ñÆ å¶ îËÃÅڰöàà åÕéÆÕÆ
çÃæÅé (ÁËî. ÁÅÂÆ. àÆ.) ç¶ êz¯ëËÃð Áé§å Á×ðòÅñ 鱧 À°é·Åº ÇÃÖðñ¶ AE
ñ¯Õź çÆ Ã±ÚÆ ÇòÚ ôÅÇîñ ÕÆåÅ ÔË Ü¯ ÁÅè°ÇéÕ åÕéÆÕ ç¶ ÇÂÃå¶îÅñ éÅñ
ÇÃÇÖÁÅ Ö¶åð ÇòÚ ìçñÅÁ ÇñÁŶ Ôé¢ â¶àÅÇò§â À°Ô Õ§êéÆ ÔË ÇÜà é¶
íÅðå ÇòÚ Ãí 寺 صà ÕÆîå òÅñ¶ ÒÁÅÕÅôÒ àËìñ¶à çÅ ÇéðîÅä ÕÆåÅ ÔË¢
êµåÇðÕÅ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ DD ÃÅñŠðéÆå Çòôò ç¶ Ãí 寺 ÃÃå¶ àËìñ¶à Õ§ÇêÀ±àð
ÒÁÅÕÅôÒ ç¶ î°µÖ ï¯ÜéÅÕÅð Ôé ÇÜé·Åº ÇòÚ ÇòÕÅÃôÆñ ç¶ôź ÇòÚ ÇõÇÖÁÅ
ÇòÚ ÕðźåÆÕÅðÆ ìçñÅÁ ÇñÁÅÀ°ä çÆ ÃîðµæÅ ÔË¢
                                               (6)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                         d;zpo 2012

                      úìÅîÅ çÆ Çܵå ç¶ Áðæ
ÁîðÆÕÅ ç¶ ðÅôàðêåÆ ìðÅÕ úìÅîÅ çÆ Çܵå é¶              ÃÆ ÇÕ Ô¯ð Õ°Þ Ãîź Çîñä Òå¶ À°Ô ç¶ô 鱧 ÁÇÜÔÆ
ÁÅÀ°ºç¶ ÚÅð òÇð·Áź ñÂÆ úìÅîÅ çÆÁź ÇêÛñ¶ ÚÅð         î§çÆ ÒÚ¯º Õµãä ÒÚ ÕÅîïÅì Ô¯ ÜÅä׶¢ ÇÂÃ ç¶ éÅñ-
ÃÅñź çÆÁź éÆåÆÁź Òå¶ î¯Ôð ñ×Å ÇçµåÆ ÔË¢ ÇÂà        éÅñ àËÕÃź ÒÚ ÇÕò¶º çå°ñé ìäÅÀ°äÅ ÔË, À°Ã çÅ
òÅð ÇðêìÇñÕé êÅðàÆ çÅ À°Ã çÅ                                             òÆ À°Ô ÇòÃæÅð Çç§ç¶ ðÔ¶ Ãé, ÇÜÃ
Çòð¯èÆ ð¯îéÆ òÆ ìó¶ ÇòôòÅà Áå¶                                           Òå¶ ñ¯Õź é¶ ÇòôòÅà Õð ÇñÁÅ
À°îÆç éÅñ ÇÂà گä îËçÅé ÇòÚ                                              ÜÅêçÅ ÔË¢ úìÅîÅ ç¶ ÇêÛñ¶ ÚÅð
À°µåÇðÁÅ ÃÆ¢ ÇÂÔ òÆ êzíÅò ìä                                             ÃÅñ ÚÅÔ¶ ìÔ°å òµâÆÁź
Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ ç¯òź çÅ Ú¯ä î°ÕÅìñÅ                                          åìçÆñÆÁź ÇñÁÅÀ°ä òÅñ¶ åź
ñ×í× ìðÅìð Úñ ÇðÔÅ ÔË Üź                                                éÔƺ î§é¶ ÜÅ ÃÕç¶ êð À°Ã é¶ ÇÂÃ
ç¯òź ÒÚ¯º Õ¯ÂÆ òÆ Ü¶å± Ô¯ ÃÕçÅ ÔË¢                                      Ã ÒÚ ÕÆå¶ ÁÅêä¶ Õ§îź Òå¶
êð ÇéÕñ¶ Ú¯ ä éåÆÇÜÁź ÒÚ                                                ÇòôòÅà ÷ð±ð ìäÅÂÆ ðµÇÖÁÅ¢
úìÅîÅ çÆ òµâÆ Çܵå é¶ Ãí 鱧                                             ÁîðÆÕéź 鱧 ÇÕò¶º î°ãñÆÁź
ÔËðÅé Õð ÇçµåÅ ÔË¢ ÚÅÔ¶ ÇêÛñÆ                                            Ú§×ÆÁź ÃÔ±ñåź ç¶äÆÁź Ôé,
òÅðÆ éÅñ¯º À°Ã 鱧 Õ°Þ Øµà ò¯àź ÇîñÆÁź Ôé êð        ÇÂà Ãì§èÆ À°é·Åº òµñ¯º êÇÔñź ô°ð± ÕÆåÆÁź ×ÂÆÁź
Çëð òÆ À°Ã çÆ Çܵåź 鱧 ôÅéçÅð ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ          ï¯ÜéÅòź çÅ Õ°Þ ÁÃð ÷ð±ð Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ¢ ÇÂà ׵ñ
ÔË ¢ ÇêÛñ¶ ÃÅñź ÒÚ ÁîðÆÕÅ çÆ ÁÅðÇæÕåÅ                çÅ ÇòôòÅà òÆ ìµÞçÅ ÔË ÇÕ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ã ÒÚ
âÅòźâ¯ñ ðÔÆ ÔË¢ ç±ÃðÆ òµâÆ Ü§× å¯º êÇÔñź AIC@ò¶º    ÇÂé·Åº Òå¶ ñ×ÅåÅð Áîñ Õðé éÅñ ÁîðÆÕÅ çÆ
ÒÚ òÆ À°Ã çÆ ÁÅðÇæÕåÅ ñóÖóÅÂÆ ÃÆ êð ÇÂà               ÁÅðÇæÕåÅ Òå¶ ÇÂÕ Ú§×Å êzíÅò êËä çÆ Ã§íÅòéÅ
òÅð ÇÂÔ ñ§î¶ Ã 寺 ðèðé çÅ éźÁ éÔƺ ñË ðÔÆ¢      ÷ð±ð ìä ÜÅò¶×Æ¢ ÚÅÔ¶ ìðÅÕ úìÅîÅ é¶ òµâÆ Ç×äåÆ
ÇÂÃ ç¶ ìÅòܱç úìÅîÅ çÆ Çܵå é¶ ÇÂÔ ÃÅìå Õð            ÒÚ ÁîðÆÕéź çÅ ÇòôòÅà ÇܵÇåÁÅ ÔË êð ÇÂà ç¶
ÇçµåÅ ÔË ÇÕ ÁîðÆÕéź é¶ ÇÂà ÔÅñå ÒÚ¯º ÇéÕñä           éÅñ-éÅñ À°æ¯º çÆÁź صà-Ç×äåÆÁź Áå¶ Çòô¶ô
ñÂÆ ÇÂÕ òÅð Çëð úìÅîÅ Òå¶ òè¶ð¶ ÇòôòÅà êz×à           å½ð Òå¶ íÅðåÆÁź é¶ Ôî¶ôÅ À°Ã ç¶ êzôÅÃé Ãì§èÆ
ÕÆåÅ ÔË¢                                              Ôź-êµÖÆ Ô°§×ÅðÅ íÇðÁÅ ÔË¢ ÇÂà òÅð òÆ Ú¯äź ç½ðÅé
         À°é·Åº 寺 êÇÔñ¶ ðÅôàðêåÆ ì°ô é¶ ÇÂðÅÕ Òå¶   ÁÇÜÔÅ ÔÆ òðåÅðÅ ò¶ÇÖÁÅ ÜźçÅ ÇðÔÅ ÔË¢ úìÅîÅ
ÔîñÅ Õðé çÆ òµâÆ öñåÆ ÕÆåÆ ÃÆ, ÇÜà éÅñ                îÔÅåîÅ ×źèÆ çÅ å¶ éËñÃé î§â¶ñÅ ç¶ À°êÅôÕ
ÁîðÆÕŠ鱧 ÕÂÆ êµÖź 寺 òµâÅ èµÕÅ êÔ°§ÇÚÁÅ ÃÆ¢       Ôé¢ ÇÂé·Åº ç¯òź ôõÃÆÁåź çÅ Ç÷Õð ÇêÛñ¶ Ã
úìÅîÅ ÚÅÔ¶ ÇÂà ñóÅÂÆ ÒÚ¯º Ô°ä åµÕ ÁîðÆÕŠ鱧          ÒÚ À°é·Åº é¶ ñ×ÅåÅð å¶ òÅð-òÅð ÕÆåÅ ÔË¢ ÁîðÆÕÅ
ìÅÔð åź éÔƺ Õµã ÃÕ¶ êð À°é·Åº é¶ ÁÇÜÔ¶ ÔÅñÅå        ç¶ ÇÂÇåÔÅà ÒÚ êÇÔñÆ òÅð ÇÕö ÕÅñ¶ î±ñ ç¶
÷ð±ð ìäÅ Ççµå¶ Ôé ÇÕ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ã ÒÚ À°Ô           ÇòÁÕåÆ çÅ ðÅôàðêåÆ ìäéÅ Áå¶ Çëð ç±ÃðÆ òÅð
ÁÅêäÆÁź ø½Üź 鱧 Çòç¶ôÆ èðåÆÁź 寺 òÅêà ì°ñÅ       Ú°ÇäÁÅ ÜÅäÅ ÇÂÕ ÁÜ±ì¶ å¯º صà éÔƺ î§ÇéÁÅ ÜÅ
ÃÕä׶¢ ÇÂà òÅð ç¶ Ú¯ä êzÚÅð ÒÚ À°é·Åº é¶ Çòç¶ôÆ       ÃÕçÅ¢
î°µç¶ Òå¶ ÂÆðÅé ç¶ êzîÅä± åÜðÇìÁź Òå¶ òµâÅ ÇÕ§å±              ÁµÜ ÁîðÆÕÅ ç°éÆÁÅ çÆ ÇÂÕ îÔźôÕåÆ
÷ð±ð ÕÆåÅ ÔË, êð Çòç¶ôÆ éÆåÆ çÆ æź À°é·Åº é¶ ç¶ô     ÔË¢ À°æ¯º ç¶ ðÅôàðêåÆ çÆ Ã¯Ú ç°éÆÁÅ çÅ éÕôÅ
çÆÁź Á§çð±éÆ ØÅàź òµñ òè¶ð¶ ÇèÁÅé Õ¶ºçÇðå           ìçñä ç¶ Ãîðµæ Ô¯ ÃÕçÆ ÔË¢ ÇÂÔ À°îÆç ÕÆåÆ
ÕÆåÅ ÃÆ¢ ÁÅêäÆ ÁÅðÇæÕåŠ鱧 ÇÕò¶º ÃÇæðåÅ              ÜÅäÆ ÚÅÔÆçÆ ÔË ÇÕ ìðÅÕ úìÅîÅ ç°éÆÁÅ íð ÒÚ
ìÖôäÆ ÔË å¶ ÕÃÅð¶ ÒÚ¯º ÇÕò¶º ìÅÔð ÇéÕñäÅ ÔË,          àÕðÅÁ çÆ éÆåÆ é±§ Ûµâ Õ¶ íÅÂÆòÅñÆ òÅñÆ éÆåÆ
ÇÂà Ãì§èÆ À°é·Åº é¶ Ú¯ä êzÚÅð ç½ðÅé ÇòÃæÅðå           鱧 Ôð êµÖ¯º Ô¯ð Áµ×¶ òèÅÀ°ä ñÂÆ ïåéôÆñ Ô¯ä׶¢
ï¯ÜéÅòź çÅ õ°ñÅÃÅ ÕÆåÅ, ÇÜà 寺 ÇÂÔ êzíÅò ìäçÅ       ÇÂà Ã ÁÇÜÔÆ ÕÅîéÅ ÕÆåÆ ÜÅ ÃÕçÆ ÔË¢
                                                  (7)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                   d;zpo 2012

               uko ;kfjp}kfdnK dh Fjhdh                                                  ;L r[odhg f;zx, b[fXnkDk
          ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ bkvb/ ;g[ZsoK dhnK    ;t/o ~ jh t?oh-db B/ rVQh d/ uko'I so x/ok gk fbnk.
FjhdhnK ;z;ko d/ fJfsjk; ftu p/iV jB. fi; soQK fJBQK
                                     '                     ioB?bK d/ g[SD s/ fgzv tk;hnK B/ dZ; fdZsk fe r[o{ ih Bkb
                                                                       Z
B/ pjkdoh, db/oh, fBoG?sk, fBFekwsk, ;t?wkB, Xow s/        Fkw t/b/ f;o 40 e[ f;zx nkJ/ ;B, oks t/b/ j'o gj[zu
f;Zy e"w d/ nkdoFK dh ]kso ;t?eopkBh fdZsh, fJBQK dh
                                       [                   rJ/ j'Dr/. f;zxK dh fJsBh xZN frDsh dk gsk bZrD s/
Fjhdh ;k~ 300 ;kb gfjbK dhnK :kdK tZb b? iKdh j?.          t?oh db B/ pV/ j";b/ Bkb jZb/ eoB/ F[o{ eo fdZs. f;zxK
                                                                                                              /
          nB[dg[o febQ/ d/ gkJ/ x/o/ ~ ;Zs wjhB/ j' rJ/.
              z                                            dk r'bh pko{d wZeD tkbk ;h ;' r[o{ ih B/ f;zxK d/ S'N-
                                                                               [                                    /
f;zxK e'b dkDk gZmk w[Ze frnk. y[oke s/ gkDh dh E[V        S'N/ iE/ pDk fdZs/ fJe fJe eoe/ jo/e iEk pkjo G/fink
ekoB go;kdh jkEh tor/ ehwsh ikBto wo rJ/. fJj              iKdk ;h. fJe iEk Fjhd j'D s/ d{ik iEk ikDk ;h. t?oh
BjhI fe x/o/ ftu fBo/ f;zx n"y/ s/ d[yh ;B, w[rb "iK s/   ~ rVQh s'I go/ oZyD bJh edh edh sho th tos/ iKd/ ;h.
T[BQK d/ ;kEh okfinK ~ th xZN sebh BjhI ;h. gfjbK         d' ifEnK d/ ;odko pkpk nihs f;zx ih s/ pkpk i[Mko f;zx
T[BKQ ~ rowh, fco pkoF ns/ jVQ dk ;kjwDk eoBk fgnk         ih Ekg/ rJ/. pkpk nihs f;zx ih Bkb nZm f;zx GkJh
;h. j[D f;o s/ ;odh nk u[Zeh ;h. T[j th izr s'I fgZSk      w'jew f;zx (i' gzi fgnkfonK ftu'I fJe ;B), GkJh JhFo
S[vkT[Dk ukj[zd/ ;B. n"ozr}/p B/ th r[o{ ih tZb fuZmh      f;zx, GkJh bkb f;zx, GkJh Bzd f;zx, GkJh e/;o f;zx, GkJh
G/ih. r[o{ ih febQK SZvD tk;s/ Bk wzB. w[rbK s/ gjkVh
                                         /                 d/tk f;zx, GkJh ehosh f;zx, GkJh w/jo f;zx izr d/ w?dkB
okfinK B/ e;wK uZe e/ febQK SZvD tk;s/ p/Bsh ehsh.         ftu G/i/. nZm/ f;zx pj[s pjkdoh Bkb bVd/ Fjhd j'
r[o{ ih ~ fJBQK dh yokp Bhns dk gsk ;h. ;' r[o{ ih Bk      rJ/. w[|b "iK B/ uko/ gkf;T[I ;kfjp}kd/ nihs f;zx ~
wzB/. f;ZyK d/ dpk gkT[D s/ fe ;kok gzE nkg ih ~ i'o,      x/ok gk fbnk go ;kfjp}kd/ d/ shoK B/ eJh SkshnK ftZBQ
fdzd/ jK fe febQk SZv fdZsk ikt/, 20 s/ 21 d;zpo 1704 dh   ;[ZNhnK. pkpk ih dh bbeko B/ T[BQK ~ shoK d/ fBFkB/
ftubh oks ~ r[od/t B/ nBzdg[o s'I gfotko ;w/s e{u          pDkfJnk. id sho ]sw j' rJ/ sK sbtko ;zGkb bJh.
ehsk. r[o{ ;kfjp ehosg[o s'I o'gV tZb tX/. fJsB/ sZe       pkpk ih ~ w[rb ;odko B/ eZ; e/ B/ik wkfonk. nkg ih
d[FwD B/ M{mhnK e;wK G[bk e/ fgSb/ gkf;T[I Xktk p'b        tko puk rJ/ go x'Vk }]wh j' frnk. nkg ih T[; t/b/
fdZsk. d't/I fXo bVd/ fGVd/ ;o;k Bdh d/ ezY/ gj[zu         g?db j' rJ/ s/ sbtko d/ i"jo fdykD bZr/ go fJeZfbnK
rJ/. fJE'I gfotko ftSV frnk. r[o{ ;kfjp ih d/ wfjb         ~ d/y e/ ;kfonK B/ fJe' ;w/I pkpk nihs f;zx T[go jwbk
                                                                                                          Z
GkJh wBh f;zx d/ Bkb o'gV j[d/ j'J/ fdZbh ub/ rJ/. wksk
                                z                          eo fdZsk s/ T[dI' sZe jwb/ eod/ oj/ id sZe nihs f;zx
r{ioh ih fiBQK Bkb d'tI/ S'N/ ;kfjp}kd/ ;B, ~ rzr{ nkgD/   ih Fjhd Bk j'J. fiE/ ;kfjp}kd/ nihs f;zx dk ;oho
                                                                             /
fgzv y/Vh b? frnk.                                         fvZfrnk T[; d/ u"JhI gk;hI t?oh dbK d/ "ihnK dhnK bkFK
          r[o{ wjkoki, d'tI/ ;kfjp}kd/ s/ SZsh f;zx ;o;k   dk Y/o ;h.
gko j' e/ o'gV tZb tX/. o'gV s'I nZr/ bzx e/ r[o{ ih Bkb            nkgD/ tZv/ Gok ~ Fjkds gKfdnK d/y e/ pkpk
gzi f;zx j'o nk ob/ i' ;o;k d/ ezY/ s'I ftSV rJ/ ;B.       i[Mko f;zx ~ ukn ufVQnk s/ T[BKQ izr ftu Fjkds bJh
          21 d;zpo 1704 dh Fkw wjkoki uwe"o fJe pkr        nkgk g/F ehsk. wjkoki B/ gzi fgnkfonK ftu'I d' GkJh
ftu gj[zu rJ/. ;qh r[o{ ;'Gk gzBk 65 nB[;ko fJE'I dk       fjzws f;zx s/ GkJh ;kfjp f;zx ih s/ fszB j'o f;zx pkpk
f}whIdko r[o{ ;kfjp ~ nkgDh jt/bh b? frnk. nrb/ fdB        i[Mko f;zx ih Bkb G/i. r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ |ohp fjzd{
                                                                                  /

                                                       (8)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                          d;zpo 2012
iBsk dh ]kso nkgD/ firo d/ N'N/ nkgDhnK nZyK ;kjwD/                        nZXh oks s'I e[M ;w/I pkd r[o{ ih B/ bbekfonk
e[opkBh bJh g/F eoe/ d[BhnK tk;s/ p/-fw;kb g{oB/ gk               sK fe gsk bZr ikJ/. T[uh fejk, @@gho/ fjzd w/ ot/d.##
                                                                                             Z
fdZs/ . d[pkok oD row j' frnk. b'EK s/ b'Ek fvZrD bZr             pkd ftu r[o{ ih B/ nkgD/ }oBkw/ ftu fbfynk fe d/y'
gJhnK. w[|b "iK d/ j";b/ tX/ j'J/ ;B go fco th pkpk              tkfjr[o{ dk ewkb, T[BKQ ~ p/ns "i B/ x/o fbnk go Bk
                                                                                                   z
ih yzvk fJT[I ubk oj/ ;B fit/I e'Jh fe;kB y/s ftu dksoh           T[BKQ dk tkb ftzrk j'fJnk s/ Bk osk e[ MohN nkJh. r[o{
ubkT[dk j?. "i dh frDsh pj[s f}nkdk j'D eoe/ w[|bK
       I                                                          ih fdB uVQd/ sZe pj[s d{o fBeb rJ/.
B/ n?;k x/ok gkfJnk i' N[N Bk ;fenk. f;zxK e'b jfEnko
                            Z                                              nrb/ fdB t?oh B/ Xktk p'b fdZsk. fgS/ oj/ f;zxK
]sw j' rJ/ go fco th t?ohnK Bkb w[ekpbk eod/                      B/ dotk}/ y'bQ fdZs/ ns/ sbtkoK ;{s e/ t?oh T[Zs/ N[ZN
oj/. ;kfjp}kdk i[Mko f;zx B/ w?dkB izr ftu t?ohnK d/              gJ/. pjkdoh d/ ekoBkw/ fdykJ/ s/ f;zxK B/ nkgD/ Bkb'I eJh
nkj{ bkj/. S'N/ fij/ pho pjkdo d/ i"jo d/y e/ t?oh th             r[Dk tZX w[|b ;?fBeK ~ wko e/ nzs Fjhdh gqkgs ehsh.
dzr ofj rJ/. T[Xo ;{oi B/ w{j S[gkfJnk fJXo pkpk ih
                                   z                              GkJh ;zrs f;zx ih dh ;eb r[o{ ih Bkb fwbdh ;h.
dh Fjkds j' rJh.                                                  t?ohnK ~ eJh fdB sZe G[byk fojk fe r[o{ ih Fjhd j'
                                                                                                 /
           id'I pkpk i[Mko f;zx ih s/ T[BKQ d/ Bkb G/i/ f;zx      rJ/ jB. go w[|b "i eh ikD/ <
Fjhd j' rJ/ sK rVQh ftu frnkoK f;zx ofj rJ/. T[BKQ                         fi; jt/bh ftu r[o{ ih B/ pkdFkjh "i dk Nkeok
d/ Bkw fJ; soQK jB L                                              ehsk T[E/ r[od[nkok (rVQh) ;kfjp pfDnk j'fJnk j?.
           GkJh dfJnk f;zx, GkJh Xow f;zx, GkJh wkB                        uwe"o dh oD-G{wh fiE/ ;kfjp}kd/ Fjhd j'J/ ns/
f;zx, GkJh ;zrs f;zx, GkJh okw f;zx, GkJh ;zs f;zx, GkJh          fiE/ ;kfjp}kfdnK s/ j'o f;zxK dk ;;eko j'fJnk, T[E/
d/tk f;zx, GkJh ihT[D f;zx, GkJh ekmk f;zx, GkJh ;zs'y            r[od[nkok pfDnk j'fJnk j? fi;dk Bkw esb rVQ j?.
f;zx, GkJh e/jo f;zx.                                                      uwe"o dh jt/bh ftu ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih B/
           r[ o { ih B/ fJBQ K f;z x K ~ ;z p ' X B eod/ j' J /   d' ;kfjp}kfdnK ns/ f;zxK ;w/s wodkBrh ns/ :[X-ebk Z
owkfJnk fe d[FwB e;wK yk e/ fco rJ/ jB ns/                       d/ n?;/ g{oB/ gkJ/ i' p/-fw;kb jB.
p/JhwkB jB. j[D ;k~ th ;{ofwnk tKr bV e/ Fjkds                             pkpk }'okto f;zx ih s/ pkpk csfj f;zx ih
d/Dh ukjhdh j?. n?;h dFk ftu f;zxK B/ wsk gekfJnk fe              dhnK FjkdsK ;o;k Bdh (o'gV s'I 11 whb #s/ j?) s'I
i/ r[o{ r'fpzd f;zx ih dh gktB j'd ekfJw ojh sK T[j T[;
                                     I                            ftSV e/ wksk ih d'tI/ ;kfjp}kfdnK Bkb rzr{ dh p/Bsh
fpyV/ ;w/I th nrtkJh eoe/ gzE ~ fco ;[oihs eo b?Dr/               s/ rzr{ d/ fgzv y/Vh ub/ rJ/. o[fgnK dh Goh y[oih d/y
go p/tes fdZsh Fjkds gzE bJh eokoh ;ZN ;kps                       e/ rzr{ dh Bhns yokp j' rJh. oks t/b/ T[; w'joK S[gk
j'Jrh. rVQh ftu ofjzd/ pkeh f;zxK B/ gzi fgnko/ u[D.
    /                                                       /     bJhnK s/ pkjo F'o gkT[D bZrk fe u'oh j' rJh j?. wksk
GkJh dfJnk f;zx ih B/ nrtkJh eod/ j[ew fdZsk fe r[o{              r[ioh ih B/ T[; ~ ;wMkfJnk fe w'joK s{z oZy b? go o"bk
ih T[;/ oks jt/bh SZv ikD. fJ; s/ r[o{ ih B/ j[ew nZr/            Bk gk, go T[; B/ j'o fJBkw d/ bkbu ftu fgzv d/ u"Xoh
f;o M[ekT[fI dnK fJ; Fos #s/ jt/bh SZv ikD bJh gqtkB              ~ Bkb b? e/ w'fozv/ EkD/ ik e/ dZ; fdZsk. EkD/dko B/ wksk
ehsk fe T[j rVQh SZvfdnK tzrko }o{o gkDr/. r[o{                   ih s/ d'BK wk;{w pZfunK ~ frqsko eo fbnk s/ ;ojzd
;kfjp B/ fszB f;zx GkJh dfJnk f;zx, GkJh Xow f;zx ns/             d/ Btkp t}ho ykB e'b gj[uk fdZsk. T[;B/ fJBQK ~ mzY/
                                                                                               z
GkJh wkB f;zx ih ~ Bkb b? e/ ikD dh ftT[s dZ;h s/ j[ew
                                                 I                p[oi ftu e?d oZyD s/ nrbh ;t/o eufjoh g/F eoB dk
fdZsk fe pkeh nZm/ f;zx jt/bh ftu ofjD s/ ;koh oks r'bh           j[ew fdZsk.
ubkT[d,/ Brkok yVekT[d/ ofjDA Gbe/ w?dkB ftu bV
         I                    I                                            ;kfjp}kfdnK ~ eJh bkbu fdZs/ rJ/. fJ;bkw
e/ Fjhd j' ikD. fiT{d/ ihn t?oh d/ ekp{ BjhI nkT[Dk.
                          I                                       ep{b eoB dh gq/oBk fdZsh. Bk wzBD s/ ek}h ~ stk
                                                              (9)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                    d;zpo 2012
d/D bJh fejk go T[; B/ wip{oh dZ;h fe pZfunK ~ cstk          d;thI ftu GkJh e'fJo f;zx w[skpe gfjbK pV/ s;hj/ fdZs/
BjhI ukfVQnk ik ;edk. ;Zuk Bzd B/ t}ho ]kB ~ GVekfJnk
                           [                                 rJ/ go T[BKQ w[y'I ;hn Bk T[ukoh tkfjr[o{ dk GkDk wzBd/
s/ fJBQK f]bk stk d/D bJh fejk. pZfunK ~ voktk th          j'J/ BhIjK ftu Fjhd j' rJ/. d;w/F fgsk ;qh r[o{ r'fpzd
fdZsk frnk go pZfunK B/ T[so fdZsk, @@n;hI r[o{ r'fpzd
                              Z                              f;zx ih d/ d[bko/ Fjhdh gk rJ/ go db/o pZfunK ~ je{ws
f;zx ih d/ F/o pZu/ jK. F/oK tKr fe;/ s'I vod/ BjhI. f;Zyh   d[nkok fdZs/ rJ/ vokt/ s/ bkbu Xow s'I Bk v/r ;e/. wksk
ikB s'I fgnkoh j?. n;hI fJ;bkw ep{b BjhI eoKr/.##            r[ioh ih B/ fJj ;kek ;[D e/ gqkD fsnkr fdZs.   /
          nrb/ fdB 26 d;zpo 1704 ~ ;kfjp}kfdnK ~                       ;;eko bJh EK N'vo wZb i"joh B/ gqkgs ehsh ns/
fco eufjoh ftu g/F ehsk frnk. vokT[D s/ XwekT[D              27 d;zpo 1704 dh Fkw ~ fszBK dk ;;eko fJeZmk jh eo
dk BkNe d[jokfJnk frnk go ;kfjp}kd/ fdqVQ oj/.               fdZsk frnk. fJE/ nZieZbQ r[od[nkok @i'sh ;o{g# ;[Ff' Gs
eufjoh ftu ;kfjp}kdk }'okto f;zx s/ csfj f;zx ih             j?. pkpk }'okto f;zx ih dh Fjhdh ;w/I T[wo ;Zs ;kb,
B/ eVe e/ fejk L                                             frnkoK wjhB/, nZm fdB ;h ns/ pkpk csfj f;zx ih dh
           ;kfjp}kfdnK eVQe e/ fejk ;{p/,                    e/tb gzi ;kb d; wjhB/ d; fdB.
         gops dkfpnK Bkb BjhI fjb iKd/ .                               fJjBK FjkdsK dk gqGkt fJj fgnk fe uko/ gk;/
             pZ u / j' D fijV/ F/ o pZ p oK d/ ,             jkjkeko wZu rJh. r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ wkShtkV/ fJj
           ed/ G/ v K d/ ftu BjhI ob iKd/ .                  ;kok jkb ;[D e/ sho dh B'e Bkb ekjh d/ p{N/ ~ g[NfdnK
                                                                                                              Z
          ;kfjp}kd/ jo ;tkb dk itkp rZi-tZi e/ fdzd/         owkfJnk ;h, @@j[D w[|b oki dh iVQ gZ[Nh rJh.##
oj/. eJh tko e'fFF eoB d/ pkti{d f;o BjhI M[ekfJnk.                    ;kfjp}kfdnK dh Fjhdh f;Zy e"w d/ tko;K ~
ek}h e'b'I fco cstk fbnk sK T[;B/ Btkp t}ho ]kB s/           fusktBh fdzdh j? fe Xow dk ;"dk BjhI eoBk. f;Zyh
;[uk Bzd d/ }'o gkT[D s/ pZu/ e;{otko ej/ i' p|kts bJh
  Z                                                          nw'be t;s{ j?. d[BhnK d/ tZv/ s'I tZv/ b'G bkbu f;Zyh dh
s[b/ j'J/ jB ns/ BhIjK ftu fuD e/ Fjhd eoB dk j[ew           T[Zusk s/ f;Zyh fgnko d/ ;kjwB/ e'Jh w[Zb BjhI oZyd/.
fdZsk. fJ; s/ Btkp wb/oe'Nbk B/ jkn dk Bknok wkfonk                    ;kfjp}kfdnK dh pjkdoh d/ i"jo s/ FjhdhnK
s/ T[Zm e/ ubk frnk.                                         f;ZyK s/ ftF/F eoe/ f;Zy pZfunK bJh jw/Fk ukBD w[BkfonK
          27 d;zpo 1704 ~ d'jK ;kfjp}kfdnK ~ BhIjK           dk ezw eoBrhnK s/ f;Zy B"inkBK ~ Xow bJh ikBK tkoB
                                                                                          [
ftu fuD e/ Fjhd eo fdZsk frnk. r[o fpbk; gksFkjh             dh gqoBk d/dhnK ofjDrhnK.
                                                                   /      I

                                             nBw' b ;[ w B
1-     i' b'e n"y/ t/b/ fJe d{i/ dk ;kE BjhI d/Id/ T[BQK Bkb'I gF{ uzr/ jB i' d[y t/b/ eZm/ j' iKd/ jB.
2-     gF{ wfonk j'fJnk th d; ezw ;Pko d/Idk j? go wB[Zy wo ikt/ sK T[; dk e"vh w[Zb th BjhI g?Idk.
3-     T[Zuk wB[Zy T[j j? i' d[yhnK s/ rqhpK Bkb fgnko eo/, ns/ BhtK T[j j? i' T[BQK Bkb Bos eo/.
4-     i' oZp dk wzrsk j? T[j ed/ G[Zyk BjhI ofjzdk, s/ i' wB[ZyK dk wzrsk j? T[j ed/ fsqgs BjhI j'Idk.
5-     fit/I fBowb gkBh d/ ftu ngBk u/jok fd; g?Idk j?, fJ;/ soQK gftsq nkswK ftu gqG{ dk gqekF.
6-     i' ngB/ nzdo oZph i's ~ nBGt BjhI eodk T[j feXo/ th T[; dk ibtk BjhI d/y ;edk.
7-     T[; dh ok; tZXdh j? i' tZX d/t/ s/ xZN bt/, go T[; dh ;dk xNdh j? i' xZN d/t/ s/ tZX bt/.
8-     wK ngB/ fe;/ pZu/ ~ o'Nh d/Bh G[Zb ;edh j? go tkfjr[o{ ed/ fe;/ ~ o'}h d/B s'I BjhI T[Zedk.
9-     ;z;ko dk jo iht fgS'I g?dk j'fJnk j?, go T[; dh o'}h dk gqpzX nekb g[oy B/ g?jbK ehsk j?.
10-    r[o{ d/ j[ew ftu s[fonK ed/ wB ftu n"r[D gqtF BjhI eod/ ns/ wB d/ nky/ bZfrnk r[D.
                                                   /
                                                                                         frnkBh T{Xw f;zx ih
                                                         (10)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                            d;zpo 2012
r[o{ rZdh fdtF s/ ftF/F
                                   gjo?
           f;Zy, r[of;Zy ns/ BkBe Bkw b/tk id ;t/o/    gkbe ns/ oSQe j[zdk j? i'
fBsB/w s'I T[gozs nodk; eodk j?, ik r[o{xoK u          nrfB wkfj nkjko gj{ukdkz
;t/o/ nodk; j[dh j? sk fJj Fpd tos/ ikd/I jB fe
                   z                                   j?.
j/ nekb g[oy uko gfjo oks nkg ih d/ GkD/ nzdo                   d[ ; o/ Fpd ftu
                                                                                                  nihs f;zx,
;[y Bkb tshs j'Jh j? uko gfjo fdt; nkfJnk nkgD/        r[ o d/ t fgjb/ gjo ftu
                                                                                                     byBT
GkD/ ftu fpskT[DK ih, fJtI/ jh ;zfXnk dh nodk; ftu     c[owKd/ jB fe fJj fJe
p/Bsh ehsh ikdh j?, fJBQK geshnK s'I goshs j[dk j?z    nu/sB nt;Ek j? fJ; nt;Ek ftu f;oc s/ f;oc
fe fdB ftu nm gfjo j[zd/ jB, fJ; rb dh gq'Ysk          eosk g[oy jh ;jkfJe j?, r[o{ r'fpzd f;zx ih th
pkpk cohd ih d/ ;b'e s' th j[zdh j? L-                 c[owkT[d/ jB.
    uko rtkfJnk jz Y e/ , uko rtkfJnk ;[ z w .                      n' o eh pks ejk ej s' I ;' ,
    b/ y k op wz r / ; hnk, s{ z nkfJnk fejV/ ez w .               ;[ g/N jh e/ gN phu pukt?.
gjo? - f;o b/y s/ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp d/ nzr 74 s'I             d{ik gfjo - fJt/I fit/I iht pkb nt;Ek ftu
78 se uko Fpd ;'GkfJwkB jB fiBK ftu'I d' ;kfjp         j[dk j? fi; dk u'frodk wk fgU[ se ;hfws j[dk j?.
                                                         z                                            z
;qh r[o{ BkBe d/t ih d[nkok T[ukfos jB fJe Fpd                  wks b'e ftu nkT[fI dnK jh T[;dh fbt nkgD/
r[o{ okw dk; ih dk ns/ nzfsw Fpd ;kfjp ;qh r[o{        ;B/IjhnK dh soc j'D ekoD nekb g[oy Bkb' N[N
noiB d/t ih dh feqgk j?. uko/ jh Fpd ;qh okr ftu       iKdh j?, gqG f;woB ft;o iKdk j?. tksktoD y[fFnK
jB fJ; okr ~ ;qh r[o{ rqE ;kfjp ftu ;p s'I fgjbk
                             z                         Gog{o, tXkJhnK dk nkdkB gqdkB G?Dk GrtK d/ jZEk
;EkB fdsk frnk j? ns/ fJ; okr dk rkfJB oks ~           ftu fJT[ Budk Ngdk j? fidK i;'Xk d/ xo ;qh feqFB
j[zdk j?.                                              ih fujed/ jB.
           fgjb/ Fpd ftu ;qh r[o{ BkBe d/t ih nekb         jE' jE BukJhn? gqkDh, wks ej? ;[s w/ok.
g[oy d/ F[eokB/ (È ;fsr[o gq;kfd..) T[gozs              u/ s nu/ s w{ V wfB w/ o / , nz f s Bjh feS s/ o k..
pyfFF eod/ jB fe wB[y dk ihtB oks d/ uko gfjok                  o?D d/ d{i/ fgjo r[od/t ;k~ u/skT[d/I jB
dh soK j?.                                             fijVh wK w/okg[s w/okg[s efjfdnK BjhI Eedh, T[j G[b
           okfsq dk gfjbK gjo, fpbe[b ;Ks tksktoD      ikdh j? fe fit/I oks dk gfjbk fgjo phs frnk j? fJj
dh T[gwk iht dk roG ftu tk; j'Dk, fJj pj[s jh          d{ik fgjo @@pkb nt;Ek## th jw/Fk BjhI ojDh. shi/
;[Sw nt;Ek j? fi; dk fieo pkpk cohd ih fJ; soK         gfjo o?D ftu ;kok ;z;ko nkgfDnK ekoK ftjkoK dh
eod/ jB                                                fusK ftu br ikT[Idk j? mhe fJ;/ soK wB[y fJ;
                  @@gfjb/ gjo? c[bVk##                 nt;Ek (itkBh) nkgD/ i'pB[, i[nkBh ns/ XzB ewkT[D
           fJ; nt;Ek ftu iht c[b dh soK e'wb, wksk     s'I S[N j'o e[M BjhI ;'udk,
d/ roG ftu nftef;s o{g ftu j'dk j'fJnk th w{e
                                      I                          jfo ek Bkw B u/sjh tDikfonk
o{g ftu nekb g[oy Bkb nkgDh fbt i'Vh oydk j?,                         fwsqk pXk S[Nfj fis..
roGn;B ftu T[bNk bNfenk th gqGk Grsh Bkb                        XB - i'pB ftu wksk j'fJnk, T[; go tdrko
fBozso nkgDh ;[os i'V e/ nodk;K eodk j? feT[I fe       ~ g{oh soK G[bk e/ Xow-eow, Bkw-f;woB s'I N[N iKdk
n?;h nt;Ek ftu fJe nekb g[oy jh T[; dk fgqs            j? fi; ekoD T[;dh feos th wkVh j' iKdh j?.
                                                   (11)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                             d;zpo 2012
 Xow ;/sh tkgko B ehs/, eow B ehs/ fws..                          n?;h nt;Ek ftu iht dh ;[os T[; gowkswk
         wkVh feos ekoD wB nkb-izikb ftu c;              tb j'Dk b'udh j? go gkgk dh rzd Gkoh j'D ekoD,
iKdk j? ns/ j'o e{V eow fJ; dk fBs dk eow j'             Fpd dh gSkD B j'D ekoD gSsktk jh jE nkT[dk      I
ikdk j?.                                                 j?.
    @@Xz B fust? , XB ;z u t? tDikfonk fwsq k ,             fJe osh r[D B ;wkfDnk tDikfonk fwsqk
            jfo Bkwk jfo B ;wkfb.##                                    ntrD yD;fB pzfB..
         fJBK nkr'Dk s' sK jh d{o fojk ik ;edk j?                 nz s ftu r[ o d/ t ;k~ ;[ u / s eod/ j' J /
i/ nkg nekb g[oy fwjo eo e/ ;'Mh pyF/.                   T[ g d/ F pyFd/ jB fe pkb nt;Ek s' I gq h s T[ ;
fi; B/ feogk eo/ r[ o [ w/ b / , ;' jfo jfo Bkw ;wkfb.   npBk;h tkfjr[o{ Bkb brk e/, r[ow[yK tkbk ihtB
ej[ BkBe shi/ gjo? gq k Dh, ;/ ikfJ fwb? jfo Bkfb.       ih e/ jh fJ; Gtib irs s' gko T[skok j?.
         o?D dk u'Ek gfjo- noEks oks dk nzfsw            gfs ;/sh ikt? ;jfi ;wkt?, ;rb/ d{y fwNkt?.
gfjo oks ysw j'D ~, fJt/ jh wB[y dh itkBh i'pB
                                       Z                 ej[ BkBe gqkDh r[ow[fy S{N?, ;ku/ s/ gfs gkt?..
nzsw gVkT[ s/, p[Ykg/ tb ~ tXDk j?,                      u'Eh gksFkjh fJ; ftF/ s/ T[gd/F d/Id/ jB
       uT[ E ? gjo? o? D e/ tDikfonk fwsq k                    jfo ;/tj[ fyB[ fyB[ fYb w{b B efoj[
               fpoX GfJnk sB yhD[.                                  fis n;fEo i[r i[r j'tj[..
         fijVk Foho eb se fe;/ s' Ykj BjhI ykT[dk   I                jfo ;/sh ;d wkDj[ obhnK,
;h ni nkgDk nkg BjhI ;zGkb ;edk, feT[fI e Foho                         iBw woD d[y y'tj[..
d/ ;ko/ fJzdq/ ShDsk dh soc ikD br gJ/,                           fJ; soK ;fsr[o{ d/ T[gd/FK s/ ufbnk o?D d/
           nyh nz X B fd;Jh tDikfonk                     uko/ gfjo o{gh iht nkswk dh fJj c/oh ;cbsk jkf;b
               fwsqk ezBh ;[D? B t?D..                   eo ;edh j?.

                                                êz¶ðéÅ-Ãð¯å

                ÃÚÅÂÆ ÃÅ鱧 åÅÕå êzçÅé ÕðçÆ ÔË
          åÅÕå Áå¶ ìÔÅçðÆ ç¶ Ãì§è ÇòÚ ÃòÅîÆ Çòò¶ÕÅé§ç çÅ ÇòÚÅð ÔË ÇÕ ÒÕ¶òñ ÃÚÅÂÆ ÔÆ åÅÕå
 êzçÅé ÕðçÆ ÔË¢ åÅÕå ÔÆ Ã§ÃÅð ç¶ ð¯×ź çÆ çòÅÂÆ ÔË¢ ÇÂÔ ÇÂÕ á¯Ã åµå ÔË ÇÕ åÅÕå Ç÷§ç×Æ ÔË,
 Õî÷¯ðÆ î½å¢ åÅÕå ÔÆ ÁÅé§ç ÔË, ÃçÆòÆ Ç÷§ç×Æ ÔË, Õî÷¯ðÆ ñ×ÅåÅð åäÅú Áå¶ ç°µÖ ÔË¢ Õî÷¯ðÆ î½å
 ÔË¢ Ãëñ Ô¯ä ñÂÆ ÷ìðçÃå ÇÂðÅçÅ Áå¶ Ççzó·åÅ Ô¯äÆ ÷ð±ðÆ ÔË¢ Ççzó· ÁÅåîÅ òÅñÅ ÇòÁÕåÆ åź
 ÕÇÔ§çÅ ÔË, Òî˺ Ãî°§çð 鱧 êÆ ÜÅòź×Å, î¶ðÆ ÇµÛÅ éÅñ êÔÅó òÆ Ú±ð-Ú±ð Ô¯ ÜÅä׶¢ ÁÇÜÔ¶ ÇÂðÅç¶
 ôÕåÆ Áå¶ ÇîÔéå çÆ ñ¯ó ÔË¢ î¶ð¶ é½ÜòÅé ç¯Ãå¯! åÅÕåòð ìä¯, ÇÂÔ ÔÆ å°ÔÅⶠñÂÆ î¶ðÅ À°êç¶ô ÔË¢
 ×ÆåÅ çÅ êÅá Õðé éÅñ¯º å°Ãƺ ë°µàìÅñ Ö¶âç¶ Ô¯Â¶ ÁÅêä¶-ÁÅê 鱧 Ãòð× ç¶ òè¶ð¶ é¶ó¶ êÅú׶¢ î˺
 å°ÔÅ鱧 ÇÂÔ ôìç ÇÂà ñÂÆ ÕÇÔ§çÅ Ôź, ÇÕÀ°ºÇÕ î˺ å°ÔÅ鱧 ÇêÁÅð ÕðçÅ Ôź¢ Õî÷¯ðÆ çÅ ÇÂñÅÜ Õî÷¯ðÆ
 Òå¶ Þ°ðÆ ÜÅäÅ éÔƺ, Ãׯº ÁÅêäÆ åÅÕå 鱧 ÇÚåÅòäÅ ÔË¢ å°Ãƺ òÆ ñ¯Õź 鱧 À°Ã ôÕåÆ ìÅð¶ Ç×ÁÅé
 ÕðòÅú, ܯ À°é·Åº Á§çð êÇÔñź ÔÆ î½Ü±ç ÔË¢ ÇÂÔ ôÕåÆ ÃÅ鱧 ÃÚÅÂÆ å¯º êzÅêå Ô°§çÆ ÔË, ÇÂà ìÅð¶ ðڶå
 Ô¯ä çÆ ñ¯ó ÔË¢
                                                                           -çÜÆòé ÇÃ§Ø âãòÅñ

                                                     (12)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                        d;zpo 2012

                 ;wkitkd r[ o wfs d/ Mo' y / u' I
                                                                                                        fgqz0 jfoGiB f;zx
       ;'Ffb}w (Socialism) Fpd dh ;G s'I gfjbh pzj{         d'bs, d{i/ dk jZe wkoB iK y'jD s'I fpBK fJe EK pj[bsk
tos'I ;zB 1833 ftu j'Jh ;h, gqs{ fJ; dk fJj Gkt BjhI fe
                               z                            ftu fJemh BjhI j' ;edh ns/ nzs ~ ;kE th BjhI fdZdh.
;wki ~ fe;/ Bk fe;/ Feb ftZu gfjbK edh ;wfMnk iK            J/t/I w{oy b'e fJ; bJh JhwkB t/ud/ s/ yZib j[zd/ jB.
bkr{ jh BjhI ehsk frnk. br Gr ;ko/ wZs fe;/ Bk fe;/         c[owkB j? L-
jZd se b[N y;[N dh fto'Xsk s/ fJB;kBh jwdodh, ;/tk
             Z                                              fJ;[ io ekofD xDh ftZr[sh, fJfB io xDh y[nkJh..
s/ e[opkBh d/ i}p/ dh uouk s/ tos'I eod/ nkJ/ jB. jK,          gkgk pkMj[ j' t ? Bkjh, w[ f Jnk ;kfE B ikJh..
i' T[Zu n;EkB ;wkitkd d/ oh;-eoB-i'r e[M fJe                                                              (wL 1H gzBk 417)
f;XKsK ~ f;y wZs ftu ni s'I gzi ;" ;kb gfjbK jh gqkgs               r[owfs nB[;ko ;z;ko ftu ;jh ;wkitkd sK jh ;zGt
j?, T[; s'I T[uok n;EkB j'o feXo/ bGDk ;zGt BjhI. f;Zyh,
                  /                                         j? i/ jo/e wB[y d{i/ dk jZe Bk wko/. feT[fI e, d[BhnK d/
                                                                              Z
fJe nkdoFe ihtB-iku j? ns/ fJ; ftu ;wkitkd tkb/             ;ko/ eb/FK, MrfVnK ns/ fyu'skD dk w{b ekoD j? jh d{i/
;ko/ T[j ;[ui/ s/ nB/e j'o wB[y GbkJh d/ ;ob, ;kd/ s/
               Z                 Z                          dk jZe wkoB dh o[uh. t/y,' r[o{ d/t wB[y ~ fJ; pko/ feZvh
;dhth f;XKs nk iKd/ jB, i' wB[yh ;[y, FKsh s/ efbnkD
                                   Z Z                      tZvh ;"j gkT[d/ jB L-
                                                                            I
bJh jtk, gkDh s/ o"FBh tkr }o{oh jB.                               je[ gofJnk BkBek, T[ ; [ ;{ n ko T[ ; [ rkfJ.
       fJj fJe neZN ;ukJh j? fe i/ e'Jh gqkDh f;Zy Xow             r[ o { gho[ jkwK sk Go/ , i' w[ o dko B ykfJ..
d/ ;KMhtkbsk d/ ;op-ekbh s/ ;op d/Fh f;XKsK ~ nwbh                                                          (wL 1 gzBk 141)
s"o T[s/ ngDkn bt/ sK T[; ~ j'o fe;/ soQK d/ ;wkitkd                r[o{ ih, fpBK fe;/ br bg/N d/, fJj ;wkitkdh
d/ fgS/ GNeB dh b'V BjhI ofjzdh.                            ;ukJh th ;gFN eod/ jB fe wkfJnk dh pj[bsk fuzsk
       nkU L }ok e[ tX/o/ gqphBsk s/ rj[ Bkb fJjBK f;XksK   dk, i' wkB;e o'rK dk o'r j?, ekoB j? ns/ E[V GNeDk
dk ;ot/yD eohJ/.                                            dk. fJ; bJh ;jh s/ ;[yh ;wki T[jh j?, fi; ftu fe;/ gk;
       ;wkitkd dk tZvk s/ fyZu-gkT{ Bknok fJj j? fe         B E'Vh j't,/ B pj[sh. r[otke j? L-
b'eK ftu fJj XB d"bs, ikfJdkd ns/ j[ew jkf;b dh                        fi;[ frq f j pj[ s [ fs;? frq f j fuz s k..
ekDh tzv ]sw j't. fJ; fBFkB/ dh gqkgsh bJh T[j ipo
                       /                                                 fi;[ frq f j E' o h ;[ fco? Gq w z s k..
s/ ]{Bh fJBebkp dk okj u[Dd/ jB. r[owfs dk T[es               d{ j [ fpt;EK s/ i' w[ e sk ;' J h ;[ j / b k Gkbhn? . .
fBFkB/ dh g{osh bJh ;wkitkdhnK tZbI' tos/ ikD tkb/ YzrK                                           (wjbk 5 gzBk - 1019)
Bkb ws G/d j?, gqs{ fBFkB/ Bkb BjhI. r[owfs pV/ ;gFN
                     z                                      ofjsBkfwnk ftu th ;gFN nkd/F j? fe L-
FpdK ftu n?bkB eodh j? fe Xow dh feos eo' ns/ T[;                   @f;Zy f;Zy d/ gk; ikt/, SkdB G'iB (o'Nh egVk) b/
~ b"VtzdK Bkb tzv e/ Se'. sK-s/ e/tb sK jh, s[jk~ oZph      b/t?, b'G Bfj eo?..##
wkor dh ;'Mh gt/rh. r[o{ tke j? L-                                  Gkt fJj j? fe f;ZyK dh ;G ;zgsh, wkb XB, sB wB,
                 xkfb ]kfJ feS[ jEj[ d/ f J..               ;G r[o{ dk j? ns/ fJ; Bks/ T[j ;G dk ;KMk j?. fJ; bJh
                 BkBe, okj[ gSkDfj ;/fJ..                   jo b'Vtzd f;Zy T[; ~ b'V nB[;ko tosD dk nfXeko
                                             (wL 1, 1284)   oZydk j?.
       r[owfs c/o ;gFN eodh j? fe fJj wkfJnk, XB-                   fejk ;[zdo fgnko-Gog{o j? f;Zyh dk fJj nd[Zsh
                                                        (13)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                      d;zpo 2012
;wk}tkd.                                                           fi; fo}e ;/ nksh j' , gotk} w/ e' s kjh..
        T[ges jtkb/ fJj @f;y# Fpd sK fJe ;zes j?. f;Zyh
           'q                                    /                  (Gkt-n? gqG-wzvbK (T[uo/ nkekFK) ftu T[vD tkb/
                                                                                   {         /                 Z
ftu f;Zy dh tzv e/ SZeD dh fJj ;KM sK gqkDh wksq Bkb          gzSh, T[; u'r/ Bkb'I w"s p/jso j?, fi; Bkb T[uo/ T[vD
                                                                                                                 / Z
j?. fJE'I se fe f;y wZs nB[;ko ;fsr[o{ th T[jh j' ;edk        ftu ftxB g?dk j't,/ (fi; o'Nh Bkb ;[ofs fvZrdh j't).
                                                                             I                                       /
j?, i' fpBK fe;/ ftseo/ d/ ;w[uh b'ekJh ~ nkgDh fgnko-
                                 Z                                  fiE'I se gqkgs o'Nh ~ ;kEhnK Bkb, b'VtzdK Bkb ob
rbteVh dh fBZx d/t/ s/ ;kfonk ~ fBok ;kEh (Comrade)           fwb e/ tzv SeD dk ;zpzX j? r[od[nkok, r[o{ e/ bzro
jh BjhI, ;r'I GkJh, ;e/ tho, pDk d/t,/ t/y', ;fsr[o{ nkg      d[nkok, nkoEe gZXo T[s/ X";/ dh u'N Bkb sB ~ e/tb
                                                                                           I
th fJ; ;pzX ftu fet/I @tuB-pZX# jz[d/ jB L-                   o'Nh jh BjhI fdzdk, ;r'I wB s/ nkswk bJh nkswe ][oke
                 BkBe ;fsr[ o [ n? ; k ikDhn? ,               dk th gq p z X eodk j? . b[ s  fJj j? fe ;fsr[ o K B/
               i' ;G;? bJ/ fwbkJ/ ihT[ . .                    r[od[nko/ d/ bzro ~ fe;/ wbe Gkr' iK fe;/ wjkB
                                          (wjbk 1, gzBk-72)   nepo dk bzro BjhI pBD fdsk. xkb xkbe/ Xow dh
        r[o{ ih ;G ~ fwbkT[D tkb/ th sK, sK jh jB, i/         ;[uh feos eoB tkb/ feoshnK dk bzro pDkfJnk j?. i/
                                                                Z
T[jBK dk fgnkok gqG{ È ih, tkfjr[o{ ih, ;G dk ;KMk,           r[o{ BkBe d/t ih, fgsk ih tb'I fpT[gko bJh fwbh wkfJnk
;G dk nkgDk, ;G dk fgsk j? ns/ e[b ]be Bkb fJe                Bkb, b'VtzdK ~ gqFkfd Sek e/ ;Zu/ ;"d/ eod/ s/ @s/ok#
;wkB tosD tkbk j?. noFkd j? L-                                @s/ok# dh X[B ns/ Bkw dh w;sh ftu rqhpK dhnK M'bhnK
        1H ;G/ ;kMhtkb ;dkfJfB,                               God/ jB sK r[o{ nzrd d/t ih dk bzro fxnkbhnK ]hoK
           s{ fe;? B fd;? pkjok ihT[ . .                      d/ rZc/ btkT[dk j?. okfJ pbtzv dh T[rkjh jk}o j? -
                                                                               I
                                      (wkM wH 5, gz B k 98)         bzrfo dT[bfs tzvhn?, o;[ nzfwqs, yhfo fxnkbh.
        1H r[ o k, fJe d/ f J p[ M kJh..                            r[o{ nzrd d/t ih s/ B/e-}B, wksk yhth ih, bzro
           ;GBk ihnK ek fJe[ dksk                             dh ;/tk eod/ BjhI ;h Eed/. ;qh r[o{ nwodk; ih sk
           ;' w? ft;fo B ikJh.. (ig[ i h)                     doFB jh T[jBK ~ fdzd/ ;B, i' r[o{ d/ ;KM/ bzro ftu fJZe
        nkt', j'o nr/ s[ohJ/. ew:{fB;NK dh ;koh f;nk;s        gzrs p?m e/ gq;kfd Se/. nepo wjkB tor/ FkfjBFkj
o'Nh d[nkb/ x[wDh j?. o'Nh dk, ihtB - fBopkj ftu, tvk         ~ th fJ; ;zpX ftu S'N BjhI fdZsh iKdh. rb eh, ;w{j
                                                                                 z
n;EkB j?, gqs{ fJj ;G e[M BjhI. fit/I sB s'I wB s/ nkswk
               z                                              r[o{ ;kfjpkB B/ th bzro dh ;/tk ftu nkgDh FkB,
T[uo/ jB, fJ;/ soQK r[of;ZyK bJh o'Nh s'I nDy, nkB, ;Zs,
    /                                                         efbnkB s/ tfvnkJh ;wMh ns/ ni/jk eoe/ ;zes fdZsk    /
;zs'y ;po, GkT[, jZe jbkb dh feos dh fposh s/ dhB             fe fJjh bzro gqkDh wksq bJh, ;KMk nEtk ;wkitkdh
d[yhJ/ bJh e[opkBh fes/ tX n}h} jB. i/ fJB;kB d/              eoe/ oki-gZXo T[s/ ;KMk th ubkfJnk ik ;edk j?. jK,
nkg; ftu d/ ;zpXK dh wkg-SVh e/tb o'Nh, wkfJnk, jh
                     z                                        fJ; ~ tZv/ g?wkB/ T[s/ s'oB d/ s"o sqhfenK ftu coe j'
j? sK fe;/ n;{b, f;XKs, d[fynko/ iK go;[nkoE bJh e'Jh         ;edk j?, f;XKs ftu BjhI.
e[opkBh feT[I eo/ < fco Xow, d/F iK T[geko fjs Fjkds                id'I bzro (d/|) dh okyh bJh s/r dh b'V gJh sK
feT[I s/ fe; bJh < fi;[ fo}e s'I wB[y ftu d?th r[DK dk
                                        Z                     fJj Bknok bkT[D dh jdkfJs j'Jh, gqs,{ ojh gfjb/ Bzpo
                                                                                                     z
nGkt j[zdk j't/ T[; Bkb'I sK w"s uzrh. t/y', vkeNo            T[s/ d/r jh L-
fJepkb B/ th fJ; jehes ~ fe; ]{p;{osh Bkb ebw-                              d/ r , s/ | ir w? d' T { ub? . .
pzd ehsk j? L-                                                             oky nkg w' f j nto B db? . .
    n? skfJfo bkj{ s h, T[ ; fo}e ;/ w" s nZ S h..                                                       (;qh d;w/F ih)

                                                         (14)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                                            d;zpo 2012
       i/ oki Gkr gqkgs j'D T[gs f;Zek s'fonk sK T[; dh
                                      zq                       SeD tkbh ;qFN wkbk - fposh d/ wDe/ ntZF fpyo ikDr/
                                                                                 /
w'jo Skg d/r s'I jh nozG ehsh rJh s/ fJj ;h L-                 ns/ fJ; dh EK wZb b?Dr/ L XZek, ;[nkoE s/ y'jk wkjh.
             d/ r ' s/ | ' sj t B[ ; os p/ d oz r ,           c/o ;jh ;KMhtkbsk s/ ;wkitkd feZE.              /
         :ks n} BkBe, r[ o { r' f pz d f;z x ..                      f;Zy ;fsr[o{nK d/ s]:b dk tkfjr[o{ fiE/ e/tb
       fJ;/ d?th f;XKs ~ ofjs BkfwnK ftu th fJT[I jh           fJZe' fJZe j?, ;G dk fgsk j?, ;G/ T[jd/ ;KMhtkb jB, T[E/
;gFN ehsk frnk j? L-                                           T[j ;dk w/jotkB j?, fwm p'bk j? s/ ;G dh fJe ;wkB ;ko
             |ohp dk w{ z j , r[ o { dh r' b e j? .            b?D tkbk th j?. T[; B/ sK jtk, gkDh ns/ ;{oi dh o"FBh
       J/E/ |ohp nEtk b"Vtzd d/ w}jph nehd/ iK B;bh            tKr ;w{j dksK wB[y ~ fJe ;wkB pyFhnK jB, fJj ekDh
                                                                                          Z
ws G/d Bkb f;Zy dk e'Jh ;zpX BjhI. f;Zyh ftu wB[y dk
                                    z                          tzv sK nk]o ;[nkoEh s/ us[o wB[y nkg eo b?dk j?, T[;
                                                                                                        Z           I
wB[y Bkb ns[N foFsk e/tb wkB[ysk dh fpBkn T[s/ wzfBnk
   Z              Z                                            ~ j'VBk j? fgnko Bkb, thuko Bkb ns/ fwZms Bkb, gqs{          z
frnk j?. fJT[I j't/ th feT[I Bk id fe dFw/F ih f;y ~           i/ b'V gt/ sK b'e - okih iK fe;/ j'ot/I Yzr d/ oki - gqpX      z
fJ; pko/ fJT[I ;/X fdzd/ jB L-                                 dh fB:wktbh Bkb th. jK, Bos Bkb BjhI. r[owfs sK
   e' T { GfJU w[ z v hnk ;z f Bnk;h e' T { i' r h GfJT[ ,     n?;/ p/rw g[o/ d/ oki dk ;[gBk b?dh j?, fiE/ ;G b'e oZi/
                                                                                                          I
         e' T { pq j wukoh e' T { ish nB wkBp' . .             g[i/ s/ ;"y/ tZ;D, gqs{ oki dk Yzr j't/ fgnko tkbk, fwZms
                                                                 Z                      z
            fjz d { s[ o e e' T { okcih nwkw Fkh,             tkbk, ;/tk Gkt tkbk. ;qh r[o{ noiB d/t ih d/ jb/wh
            wkB; eh iks ;p? J/ e ? gfjukBp' . .                oki dk ;[gBk sd ;keko j'trk, id ;w;s ;z;ko ftu
                                                                                                     /
       ;fsr[oK B/ @@r[o{ e/ bzro# dh gqEk ubkJh j?. r[o{       ni/j/ fBowb T[u/ s/ ;[u/ ;wkitkd dk p'b pkbk j'trkL-
                                                                                      Z                                   /
ek bzro fJe soQK ;Gdk ;KMk bzro, nEtk Common                                j[ f D j[ e w[ j' n k fwjotkD dk..
iK Community Kitchen j?. gqs{ gqkDh wksq bJh nfijk
                                         z                                         g? e' f J B fe;? otkDdk..
;KMk s/ nkdoFe bzro ub ;eDk sK jh ;zGt j? i/ f;y                ;G ;[ y kbh t[ m hnk, fJj j' n k jb/ w h oki[ ihT[ . .
d/ nzdo È dh fJekJh j't/ ns/ ;fjtk; (Coexistence)                                                           (wjbk 5 - gzBk 84)
s/ Gkte J/esk (Emotional Integration) Bkb Gog{o ;qh                   ;qh r[o{ BkBe d/t ih dhnK nB/eK ;kyhnK ftu ;gFN
r[o{ rqE ;kfjp fijk w?Bh?;N'. T[gozs jfowzdo fijk ;KMk
       z                                                       f}eo nkT[dk j? fe T[j fi; XB e[po e'b th rJ/, T[;
                                                                             I                               /
Xow n;EkB ns/ BkBe Bkw uVQdh ebk, s/o/ GkD/ ;ops               ~ fJjh T[gd/F fdZsk fe |ohpK dk jZe wko e/ s/ bj{ u{;
dk Gbk wzrD dh fBsk gqsh b'uk j't,/ fJjBK oZph nodk;           u{;e/ fJeZmk ehsk XB, |ohpK ftu tzv fdsk ikt/. wbe
ftu i[VB tkfbnK dh. n? r[of;y, eh fJj ;G e[M nd[sh         Z   Gkr'I, ;ZiD mZr, d[Bh uzd XZ[gV nkfd dhnK ;kyhnK dk
BjhI < ;jh s/ nkdoFe ;KMhtkbsk BjhI <                          jtkbk tzBrh ti'I fJ; dknt/ dh g[FNh ftu fpBk sodhd
       wkoe; dk ;wkitkd f;Zyh d/ Xow dh feos eoB               fdsk ik ;edk j?.
s/ tzv e/ SZeD d/ ;[Bfjoh f;XKs ~ sK nkgD/ Yzr Bkb                    j'o t/y', Grs oftdk; ih d/ s;Zto dk ;wkitkdh
ngDkT[dk j?, gqs{ nkdoFe ;ziwh ;KMhtkbsk bJh È
          I          z                                         ;z;ko, fiE/ B |w j?, Bk fuzsk, B vo, Bk eo. T[E/ ;G b'e
dh fJekJh s/ Bkw igD dk w{b s/ gqoe n;{b BjhI wzBdk.
                                           /                   ;'y,/ ;[yh s/ nkdoFe nkuko tkb/ jB. fJ; bJh T[jBK
w/ok fdqVQ ftFtk; j? i/ È ;fs Bkw[ eosk g[oy[ fBoGT[           ~ fes/ ikD'I o'e BjhI. ;ko/ fJe È d/ T[gkFe s/ ;fs;zrh
fBot?o[ nekb w{ofs ni{Bh ;?Gz r[o gq;kfd.. fij/ r[DK           i{ j'J/ L-
tkb/ tkfjr[o{ dh ;Zsk dk Xkrk wB[Zy d/ fttjko nEtk                                 p/ r wg[ o k ;jo e' BkT[ . .
ubB dh wkbk ftu'I eY d/JhJ/ sK feos eoB ns/ tzv e/                             d{ y [ nz d ' j [ Bjh fsfj mkT[ . .
                                                          (15)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                             d;zpo 2012
             BK sFthF fyoki[ B wkb[ . .                       ;qh r[o{ BkBe d/t ih dk df;nk @|kvh okj* edh th
          yT[ c [ B ysk B so;[ itkb[ . .                fe;/ XZe/, }'o s/ }[bw dk jkwh BjhI j' ;edk, ukj/ T[j
         np w' f j y{ p tsB rj gkJh..                   Xkofwe y/so ftu j't,/ ukj/ ;wkie, okiBhse iK nkoEe
  T[ j K y? f o ;dk w/ o / GkJh ..ñ .. ojkT[ . .        y/so ftu. fJjh ekoB j? fe ;fsr[oK B/ pkDh ftu nXowh
         ekfJw[ ekfJw[ ;dk gkfsFkjh..                   okfinK ~ FhIj s/ T[jBK s/ nfjbekoK ~ eZs/ sZe nkyD
                                                                                                 [
              d' w B ;/ w J/ e ;' nkjh..                dh db/oh ehsh. T[BQK B/ edh o{; d/ gkdohnK d/ ;w/bB
               nkpkdkB[ ;dk wFj{ o ..
                                                        (Synod) tKx fe;/ }kbw s/ fBjebze nytkT[D tkb/
               T{ j K rBh p;fj wkw{ o ..
                                                        pkdFkj (}ko) dh jwkfJs BjhI ;h ehsh. fJ;/ soQK
        fsT[ fsT[ ;? b eofj fiT[ Gkt? . .
           wjow wjb B e' nNekt? . .                     foFtsh ek}hnK, }ks nfGwkBh pqkjwDK, i[rsjhB-i'rhnK
            efj oftdk; ybk; uwkok..                     s/ eow eKvh gkyzvhnK ~ yohnK yohnK ;[DkT[D'I ed/
          i' jw Fjoh ;[ whs[ jwkok..                    ;zeu BjhI ehsk. pkpo ~ ikpo e/tb ;qh r[o{ BkBe d/t
                                                           '
                                      (rT[Vh gz0 345)   ih tork p/pke dot/F jh efj ;edk ;h.


                    rohp dk w{ z j r[ o { dh r' b e
                                                                                             - r[otzs f;zx
        E'VQh fijh g[okDh rZb j?. r[od[nkok ;kfjp fty/ ft;kyh dk fdjkVk wBkfJnk ik fojk ;h. nodk; dh
 ;wkgsh s'I pknd bzro ns[N tos fojk ;h. ;/tkdko pVh jh FoXk s/ fgnko Bkb ;/tk eo oj/ ;B. r[od[nkok
                             Z
 w/B o'v s/ j'D eoe/ rZvhnK o'e-o'e e/ th bzro SekfJnk ik fojk ;h. jo bzro SeD tkb/ ~ ukj dk rZck
 th SekfJnk ik fojk ;h. dk; posB X'D s/ ;k eoB dh ;/tk eo fojk ;h. tkfjr[o{ dh feogk Bkb ;G sB
 wB XB Bkb ;/tk eo oj/ ;B. dk; dk fXnkB fJe pj[s jh p}[or tZb fgnk i' pkjo dotk}/ bkr/ gsk BjhI
 ed'I dk yVQK ;h s/ fpBK ;jko/ s[o th BjhI ;h ;edk. T[;~ ;/tkdko efj oj/ ;B fe pkjo ik s/ pknd ftu nkthI.
 T[j E'VQK fijk fgZS/ jN e/ p?m frnk. E'VQh d/o pknd fco o'Nh wzrD tk;s/ nZr/ nkfJnk. fco fejk ;odko
 ih-G[Zy bZrh j?. d' o'Nh jh ukjhJ/. fco gfjbK tkbh rZb j'Jh.
        tkfjr[o{ dh feogk j'Jh. dk; T[; e'b frnk s/ g[fZ Snk p}[or fco T[;/ soQK p'fbnk. dk; B/ posB ;k
 eoB dh ;/tk SZv e/ T[;~ fejk fe s[;hI nZr/ nk e/ gzrs ftu p?m e/ bzro Se' go T[j Bk wzfBnk. vodk ;h
 ;/tkdkoK e'b. dk; B/ Ekbh b? e/ p}[or ~ bzro SekfJnk. T[j y[F j' frnk s/ T[m e/ Ekbh X'D tk;s/ nZr/
                'I
 nkfJnk. dk; B/ T[; e'b'I Ekbh cVB dh e'fFF ehsh go T[j Bk d/t. go T[; e'b'I Ekbh b? e/ dk; Ekbh ;k
                                                                    /
 eoe/ fco T[; e'b frnk ukj dk frbk; b? e/. T[; B/ efjD #s/ ukj th gh bJh s/ T[go tZb wz{j eoe/ gsk
 BjhI fezBh tkoh fejk-;odko ih nkg ek Gbk j'. T[j tko-tko w{j T[go ~ eoe/ fJ; soQK nkyh frnk s/ T[;
                                                                 z Z
 dhnK nZyK ftu Bho nk frnk s/ dk; dhnK nZyK ftu th Bho nk frnk. T[j fJ;/ soQK jh efjzdk j'fJnk ik fojk
 ;h. dk; edh T[; tZb t/y fojk ;h s/ edh d{i/ gk;/ uZb ojh bzro dh ;/tk tZb. fJ; pkp/ ~ bzro SekT[D
 dk ns/ gq;B j' e/ ikD dk fe;/ ~ th gsk BjhI ;h. ;/tk ;cb j'Jh, y[Fh gqkgs j'Jh s/ Bkb jh f]nkb nkfJnk-
             z
 @@rohp dk w{ z j r[ o { dh r' b e##

                                                    (16)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                      d;zpo 2012

ekft ;[ w B
                                       Bo?D{ ;kX
                                                     ;0 oxtho f;zx fBwsk
         ;kX Bo? D { BBekD/ dk, ;h gq p z X e tZ v k
         r[o{ d[nko/ ftu pDkfJnk, u'o mZrK bJh nZvk
         g{ok ;h fveN/No pfDnk, ;h wBwkBh eodk
         r[o[ d[nkok T[BQ/ ikfDnk, j? ;h nkgD/ xo dk.
                                           ;kX Bo?D{ d/ wB nzdo, ;h tZ;dh y[droih
                                           ;kX ;zrs dk T[j BK b? e/, rZbK eodk co}h
                                           ;kX ;zrs i' T[;~ efjzdh, ed/ BjhI T[j eodk
                                           r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk, j? ;h nkgD/ xo dk.
         ;kX ;z r s ~ p[ Z X { ikD, nkg~ pVk f;nkDk
         ;kX ;zrs ftu r[o{ dk tk;k, ikD/ fenk fJnkDk
         B'N eoB jo rZb ~ ;zrsK, j? eh-eh- fJj eodk
         r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk, j? ;h nkgD/ xo dk.
                                           r[o{ fJfsjk; d/ jo gzB/ s/, b/y fJ; soQK fd;d/
                                           phj ft;t/ r[o ~ do;kfJnk, ;zrs fJZeh ft;t/
                                           ;kX ;zrs ~ d/ rJ/ ;fsr[o, ;G s'I tZvk doik
                                           r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk .
         wB wo}h Bkb r'be tos', ;h T[; ;kX dk j'ek
         ;kX ;z r s dk Bkjok bkt/ , d/ D tk;s/ X' y k
         ekoi ;ko bt' fiZdK th, j? r[o{ xo u'I ;odk
         r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk .
                                           i/ okj s[fonk gzX w[Zedk, ekjs'I gJhJ/ vzvh
                                           nDiz w / dk i' Bkw oZ y / , ekjdh nebwz d h
                                           ;Zu M{m s'I bkj jh fdzdk, i' th coih godk
                                           r[o{ dnkok T[BQ/ ikfDnk, j? ;h nkgD/ xo dk.
         r[owZs ftZu fveN/No BjhI ;h, ebrhXo ~ GkT[d/I
         fveN/No i/ uzrk j[zdk, feT[I gzukfJs pDkT[Id/
         ;{os fpB f;Zy GkT[Id/ i/, Bk gzi eekoh eodk
         r[o{ d[nkok T[B/Q ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk .
                                              (17)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                            d;zpo 2012
                                                gzukfJs pDke/ ebrhXo B/, f;Zfynk F[G ;[DkJh
                                                                                     Z
                                                Mm u[ r bh j/ o k-c/ o h, SZ v fdT[ p[ f onkJh
                                                bkbu tZ ; j' f Jnk pz d k, XZ e / Fkjh eodk
                                                r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk .
           u' o ;kX dk pkDk gk e/ , ;kX BjhI pD iKd/
           eK s/ e' f Jb Gkt/ I j? ekb/ , p' b gSkD/ iKd/
           u" X o Bkb' I ;/ t k uz r h, j? fBwsk Sz d Godk
           r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk.
                                                nkg ~ pVk f;nkDk ;wM/, fgnk neb s/ godk
                                                r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk .


                     ;{ p k ;ojz d ns/ fBe/ - fBe/ ;fjp}kd/
                                                              fsqb'uB f;zx @uzB#
                                                                         byBT{
  Gkt/ I pkb fJnKD/ ;B, G' b / nBiKD/ ;B.                sd fejk ;h pkbK B/ , d;w/ F d/ bkbK B/ .
  go Xow puKtD d/, T[BQk tb ;G ikD/ ;B..                 s{ z ;KG e/ oy Svh, eoB? eh j{ o K ~ ..
  p/ F e ni/ pZ u / ;B, T[ w o' I th eZ u / ;B.          eh Bkb fJj ikD rhnK, eh ;kE fBGkD rhnK.
  go fisB/ G'b/ ;B, T[sB/ jh f;nkD/ ;B..                 cK;h d/ s]s/ s/ , se e/ wB;{ o K ~ ..

  id ;{p/ p[bkfJnk ;h, B ;h; M[ekfJnk ;h.                fezT[ d/oh fgnk bkBk J/, fgnk tes rtkBk J/.
  ns/ cfsj efujoh ftu, ik roi e/ p'b/ ;B..               B dhB ~ wZBK r/, ns/ jZ; jZ; wo iK r/.
  n;h cK;h th M{ b kr/ I , B dhB ep{ b K r/ .            s/ o h g/ ; B iKDh J/ , s{ z w{ z j dh yKDh J/ .
  fJj fejk ;h pfunK B/, ns/ osk B v'b/ ;B..              wo iK r/ go s/ o k, w{ z j ekbk eo iK r/ .

  se ;{ p k F/ o K ~, fJBQ K pKe/ db/ o K ~.             ;[D ;{pk bkb j'fJnk, r[;/ #u p/jkb j'fJnk.
  j' dzr s/ w{jz nzdo ;h, T[IrbK gKD brk..               fdtkoK T[ m tD dk, MN j[ e w ;[ D k fdsk.
  feT[ dhB s'I vod/ j', gJ/ w[s #u wod/ j'.             p/d'F pkbk ~, d;w/F d/ bkbK ~.
  Sv' BkdkBh ~, n? d K ;wMKD brk..                       ftu ski d/ iVB dh EK, BhjK u/ fuDk fdsk.

  fJj oki s[ j kvk j? , fJj ski s[ j kvk j? .            ;[fDnk iK wK r[ioh, T[jd/ fdb s/ fJzT r[ioh.
  iBZs dhnK j[oK ~, feT[ s[;h r[nKd/ j'..                fit/I uwe oj/ @uzB# s/, j't/ ekby wZbh rJh ..
  s[;h e[M s/ ;wM eo', fe;/ rb s/ ezB Xo'.               skfjT[ ofj B ;eh ;h, T[E/ pfj B ;eh ;h.
  d'bs ;koh d[Bhnk dh, fezT[ m'eo bKd/ j'..              fi; okj ;B pkb rJ/, T[;/ okj ubh rJh ..

                                                  (18)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                            d;zpo 2012

                         fis[ ghs/ wfs d{fo j'fJ HHHHH
                                                                                        e?gNB ot/b f;zx
                              fis[ ghs? wfs d{fo j'fJ - pob[ gt? ftfu nkfJ.
                               nkgDk gokfJnk Bk gSkDJh y;wj[ Xe/ ykfJ.
                                fis[ ghs? y;w[-th;o?, dorj fwb? ;ikfJ.
                                                                              (r[0 rqz0 ;kfjp, nzr 554)
          r[o{ ih efjzd/ jB L BfFnK dk ;/tB eoB gkJhnK. wktK fezM XZe/ yk yk e/ g[s bZGdhnK jB. ;"-
                                                                                       Z
Bkb p[Xh wkoh iKdh j?. fdwkr ftu y'o{ g? iKdk j?- ;" ;[ZyDk ;Z[ydhnK BjhI EZedhnK @@shoE shoE y?o
        Z
wB F?skB pD iKdk j?-nkgD/ gokJ/ dh gSkD G[Zb wzrkt?## nZi T[; wK d/ fdb dh ghV e"D ikD ;edk
iKdh j?. ;qh tkfjr[o{ ih eh eufjoh ftZu XZe/ g?d/ jB j? fi;dk rZGo{ g[s nZi T[; d/ ;kjwD/ ;dk dh BhId
                                                  I                       Z
ns/ ;}k fwbdh j?. nZr/ i' ;}k fwbdh j?, T[j sK ;" frnk. Fokph nkgDh f}zdrh sK popkd eodk jh
pknd dh rZb j? go Fokph ~ fJZE/ jh ;}k fwbBh F[o{ j?, ;kE nkgDh xotkbh ns/ pZfunK dh f}zdrh th
j' iKdh j?. fe; pzd/ Bkb fe; soQK pks uhs eoBh ezfvnK dh ;/i pDk fdzdk j?. jkJ/ Fokp s{z gsk BjhI
j?, T[j fJj ;'Mh rtk b?dk j?. T{b-ib{b p'bd/ T[j j'o fezB/ xo popkd eoB/ jB. fezB/ popkd eo u[eh
                          I                                                                                Z
d{;o/ d/ em'o Fpd rqfjD eoB bJh w}p{o j[dk j?. j?.
                                                z
xo dh jkbs fdB'I fdB gsbh j[dh iKdh j?. T[j fJe
                                  z                           n;hI nodk; s'I pknd @@BkBe Bkw[ uVQdh
fdB nkgD/ y{B ~ th BjhI gfjukDdk ns/ n?o/ r?o/ BZE{ ebk## efjzd/ jK. ;qh tkfjr[o{ ih d/ Bkw[ dh jw/FK uVQdh
y?o/ e'b'I i[ZshnK yKdk wo iKdk j?. n;hI fJe d[yKs ebk j?. pkeh ;G Yfjzdh ebk j?. uzdowk dh ebQK
pNkb/ Ffjo dk sjkv/ fdqFNhr'uo eo oj/ jK L- 15 fdB uVQdh j[dh j? ns/ 15 fdB Yfjzdh ebk j[dh
                                                                        z                                z
          Fokph nkgDh f}zdrh sK popkd eodk jh j? j?. ;z;koe BF/ Fk~ ;kv/ gfotko ~ YfjzfdnK ebk
go xo gfotko ~ fiT[fI{ dnK Boe G'rD bJh w}p{o tZb b? e/ iKd/ jB. oks ~ ehsk BFk ;t/o/ ~ T[so
eo fdzdk j?. fJe Fokph B/ BF/dh s'V g{oh eofdnK iKdk j?. go Bkw dh y[wkoh oks fdB poeoko ofjzdh
nkgD/ xo dh wkbh jkbs pj[s jh wkVh eo bJh. j?.
fJe fdB T[j Fokp yohdD bJh xo d/ GKv/ b?                      ftbhnw F/e;ghno B/ mhe fejk ;h L UB/
s[fonK. fgZS/ fgZS/ T[; dh xo tkbh s/ w[vk nk frnk. nkdwh ;w[zdo ftu vZ[p e/ BjhI wo/ - fizB/ Fokp dh
                                         z
w[zvk efjD bZrk - @@v?vh ih !## @@w?I GKv/ BjhI t/uD fgnkbh ftu v[p e/ wo rJ/ jB. T[jBK jh fejk ;h
                                                                      Z
d/D## efjzfdnK T[; B/ fgU ~ iZch gk bJh. go fgU - ;kvQh jo ;t/o fJe ftXtk d/ o'D Bkb nkozG j[zdh
    /
~ bkb goh dh s'N bZr ojh ;h. T[; ~ j'o e[M ;[M j?.  Z
jh BjhI fojk ;h. w[zv/ B/ fejk-i/eo s{z xo d/ GKv/            ofpzdok BkE N?r'o ;kfjp B/ nkgD/ ftuko
t/u/ sK w?I nksw jZfsnk eo btKrk.                      Fokp pko/ fJzM fpnkB ehs/ jB L ;w[doK ns/ dfonktK
                                                                                         z
          fgU B/ Mzi'V e/ goQ/ wkfodnK w[zv/ ~ fejk - dh fB;ps Fokp dh fgnkbh B/ f}nkdk wB[ZyK ~
@@ebQ woBk j? sK w/o/ tZbI' nZi wo## @@nkgDk gokfJnk v'fpnk j?. fwbNB ;kfjp nkgD/ ftuko ;kv/ fdqFNh
Bk gSkDJh## fgT[ nkgD/ y{B ~ BjhI gfjukD ;fenk r'uo fJzM eod/ jB L
feT[fI e fis[ ghs? wfs d{fo j'fJ## tkbh T[; Fokph dh          ;z;ko dhnK ;kohnK "iK fwbe/ fJzBhI ikfJdkd
jkbs j' u[Zeh ;h. n]ho B'itkB rZGo{ dZ;thI ftu XzB-d"bs ns/ wB[yK ~ spkj BjhI eo ;edhnK, fizBhI
                                                                            Z
gVQdk rzd/ pkg dh eos{s dh pbh uVQ frnk. fBzZs fe Fokp ghD dh nkds.
d/ eb/F ~ ;fjB Bk eo ;fenk. nksw jZfsnk eo                    ftdtkB jkfc} ;kfjp efjzd/ jB L ;'ch jkbs
bJh. ;ko/ ;wki B/ Fokph ezio fgU ~ bkjBsK ftu Fokph foFs/ dkoK ;kjwD/ gqD eodk j?, ;j[z u[edk          Z
                                                   (19)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                               d;zpo 2012
j?. ezBK ~ jZE brkT[Idk j?. go Fokp dh fgnkbh             o[eBb nky? BkBek-;uk d/j itkp..
;kjwD/ nkT[Id/ T[j ;G e[M G[Zb iKdk j?.                   dorfj fsBK eT[D jkb i' ghId/ Gzr Fokp..
        fcbk;co e'fJu ;kfjp Fokph pko/ nkgD/              ghtB fgnkb/ pd nwb yktB Bkb epkp..
ftuko fJzM gqrN eod/ jB. i/eo s[;hI eZu dh p'sb           Gzrh-nhwh-g';sh-SeD T[bw B gke..
ftu pzd ofj e/ ;wK r[}koBk j? sK d[BhnK ~ s[jkvh          ykD wi{BK esbhnK Bkb nchw fwbkJ/.
b'V BjhI j?. @@uzrk j?## s[;hI d[BhnK s'I ibdh fwN        eod/ fJ;e jokw go Bkoh ezfm brkfJ..
ikU.                                                      d/j ]po dorfj dh ;uh w[yj[ nbkfj..
        s/ik f;zx ;kpo efjzd/ jB L                        itkp ;qh r[o{ BkBe d/t ih L
        fJe tko Fokp w{j ~ bZr ikt/ j"bh j"bh pzdk
                           z                              BkBe nky? o[eBdhB fbfynk ftZu feskp..
fJ;dk r[bkw j' iKdk j?. fco y[Fh Bkb XzB d"bs             dorj nzdo wkohnB i' ghId/ Gzr Fokp..
b[NkJh iKdk j? feT[fI e fJ;dh :koh ed/ Bk N[ZN,/ oZp      ykB wi{BK esbhnK ;hyh bkfJ epkp..
dh :koh N[ZN ;edh j?.                                     d[BhnK wkBD w;shnK dorfj b?D ;ikJ/..
        nfrnks ;kfjp efjzd/ jB L                          fiT[ fsb xkDh ghVhnB, d[jK ijkBK wkfj..
        fujok ;[fZ ink-nZyK bkb ntk} p/;oh-vokT[Dk
                                           [              owD gokJhnK n"osK-sgs Ezw rb bkfJ..
fujok ns/ nkgDh ;[X p[X rtk p?mdk j? go wkvoB
                      Z Z                                 sVc sVc fpb bkfJ g[ekoB gkg eo/ fiB Gko/ j'..
}wkB/ dhnK e[M wKtK efjzdhnK jB @@g[s, wod jh sK
                                        Z                 Jh;k-w{;k-okw w[jzwd e'fJ B fe;/ SvkJh j'..
bZrdk j? i' fJe d' g?r ghIdk j?. fJ; ;G fJ; bJh
                         I                                                                    (iBw ;kyh ftu') I
fe ~j okDh d/ fdb ~ dZ[y B bZr/. fJ; ekoB wK              eZ[mk-jZ[ek-uo;-swke{.. rKik N'gh skVh yke{..
nkgD/ g[Zso ~ Fokp (}fjo) ghD bJh db/oh fdzdh             fJBeh n"o B epj{ d/y.. ofjstzs i' f;Zy fp;?y'..
                                                                                  /
ofjzdh j?. j[D g[so B/ ;'uDk j? T[j e?;h wK j? i' nkgD/
                 Z                                                              (ofjsBkwk GkJh d/;k f;zx ih)
g[Zso ~ }fjo d/ e/ y[F j[zdh. n?;/ xoK ftu pkg ~          go Bkoh-i{nK-nZ;s-u'oh wfdok ikB..
;ogq;sh dk o'b ndk eoBk ukjhdk j?.                        gKu n?p :' irs w'-si? ;' f;zx ;[ikB..
        ;qh r[o{ BkBe d/t ih ns/ ekih o[eBdhB                                   (ofjsBkwk GkJh d/;k f;zx ih)
dh tkoskbkg L d/yD ~ ;qh r[o{ BkBe d/t ih wZe/                      yk; eoe/ fgsk ih ~ nkgD/ pZfunk ;kjwD/
nz d o ekih ;kfjp d/ Fz e / Bftos eo oj/ ;B.              @BFk w[es# nkgD/ ihtB dh s;tho g/F eoBh ukjhdh
don;b T[j ;kv/ Fze/ d{o eo oj/ ;B. ;qh r[o{               j?. pZfunK B/ wK pkg d/ ihtB s'I jh ;/X b?Dh j[dh j?.
                                                                                                         z
nwodk; ih c[owkT[d/ jB L
                       I                                  BFJh pkg fezM pZfunK ~ toi ;edk j? fe @@p/Nk
@@goEkfJ ;kyh wjk g[oy p'bd/ ;KMh ;rb ijkB?##             f;roN-swke{-Fokp-BF/ tosD/ rbs ns/ gkg j?.
;tkb ekih o[eBdhB                                                    (p'b' ih ;fsBkw[ ;qh tkfor[o{ ih)

                                  ì°µÞ¯ å¶ ÜÅä¯                                               Ôðç¶ò Ú½ÔÅé
  1. çÃÅð çÆ Ãí 寺 À°µÚÆ ÇÂîÅðå ÇÕæ¶ ÔË?                À°µåð :
  2. ì°ðÜ ÖñÆøÅ ÇÕ§éÅ À°µÚÅ ÔË?                           (1) ç°ìÂÆ ÇòÖ¶ ì°ðÜ ÖñÆøÅ,
  3. ð±Ã ÇÕÔóÅ ñóÅÕ± ÜÔÅ÷ ìäÅ ÇðÔÅ ÔË?                    (2) HBF îÆàð À°µÚÅ,
  4. íÅðå çÅ Ãí 寺 Û¯àÅ Õ¶ºçðÆ ôÅÃå êzç¶ô ÇÕÔóÅ          (3) ð±Ã, íÅðå éÅñ ԯ¶ Ãź޶ ÃîÞ½å¶ åÇÔå Òð֯ÂÆ-
     ÔË?                                                  àÆ-E@, ÃàÆñæ ñóÅÕ±Ò ÜÔÅ÷ ìäÅ ÇðÔÅ ÔË,
  5. ñÕôçÆê ÇòÚ ÇÕÔó¶ ð°µÖ òè¶ð¶ Ç×äåÆ ÇòÚ                (4) ñÕôçÆê,
     Ôé?                                                  (5) éÅðÆÁñ ç¶ ð°µÖ
                                                      (20)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                             d;zpo 2012

                    jkJ/ ! feZE/ frnk u[zBh s/ d[gZNk <                                     phph oDihs e"o
                                                                                                     soB skoB
         d[gZN/ iK u[zBh d/ d{jo/ x[Zv ftu ;Zi ftnkjh   fcodhnK pkbVhnK fezBhnK neoFe s/ wB ~ w'j-b?D
tj[Nh dk o{g d{o'I jh fyZu gkT[dk ;h. jo e'Jh t/yD
                                  I                     tkbhnK j[dhnK ;B ;wM' fit/I noFK s'I gohnK Xosh
                                                                   z
bJh bwe bwe g?dk ;h. g[okD/ ;fwnK ftu fgzv dhnK
                   I                                    s/ T[so nkJhnK j'D. fizBKQ tk;s/ nkg w[jko/ jh pzd/
;tkDhnK g[Zi e/ Bt-ftnkjh tj[Nh ~ t/yD iKdhnK           d/ fdb ftu wwsk ;B/j ikr T[mdk ;h L
;B. i/eo e'Jh fgZS/ ofj iKdh ;h sK d{;oh ;j/bh ~                     wwsk ;B/j fgnko dh w{os,
yk; eoe/ g[ZSdhnK ;B. @@Bh gkF' !## r'o/ dh tj[Nh                       s[w go ihtB nogB j?.
BjhI t/yD ikDk <## w?I ;[fDnk, @@;skfonK tkbh u[Bh z                   ;tS BeF-pkDh nzfwqs ;w
ftu tj[Nh dk o{g BjhI Mfbnk iKdk ;h.##                                  fjodk s[wkok dogB j?.
         d[gNk fi; ~ u[Bh-u[Boh-UVBh th fejk iKdk
            Z            z                                                               (wfje G?D dh ftu'I)
j?. i' g{oh soQK pdB ~ YZe bJ/. u[Bh Bkb'I E'Vk tZv/
                                       z                         go nc;'; ! fBih ;e{bK B/ d[gNk fBi jh eo
                                                                                               Z
pod/ eZgV/ ~ bhVk efjzd/ jB. fe;/ ;w/I tj[NhnK          fdZsk j?. gzikph g[Fke ;btko ewh} s/ uzBh gzikp d/
                                                                                                     [
fprkB/ wodK d/ ;kjwD/ f;o YZe d/ j'fJ nkgDh Sksh        ;e{bK ftu'I pzd j' rJh j?. nypkoK ftu gVQB ~
~ th bhV/ Bkb YZe e/ oydhnK ;B. f;o ns/ ;oho            fwbdk j?. ;kvh nkgDh wK p'bh gzikph Bkb th XZek
d[nkb/ eZgV/ ~ UVQ b?D eoe/ bhV/ iK u[Bh ~ UVBh
                                             z          j' fojk j?. gzikp d/ gqkJht/N ;e{bK-ekbiK d/ j?Iv
nkfynk frnk j?.                                         wk;No fgq z ; hgb j[ e w eod/ jB - pfuU ;e{ b
         UVBh - u[zBh - bhV/ dk gqf;ZX Bkw d[gZNk th    ;w/I nzdo nkgB/ e/tb fjzdh s/ nzro/}h jh p'bDh j?.
j?. wjkB e"F d/ eosk GkJh ekB f;zx @BkGk# nB[;ko                 d[gNk b?D ~ gZbk eoBk-f;o YZeDk, tZfvnK
                                                                     Z
d[gNk j?. ;XkoD u[Bh iK d[gN/ ~ e[VhnK nkgD/ jZEhI
    Z                  z        Z                       dh fJZ}s s/ gfjok d/Dk j[zdk ;h. e[nkohnK XhnK
;{Jh Xkr/ Bkb d[gN/ d/ feBkfonK Bkb pVh ohM Bkb
                     Z                                  g/e/ xo nzdo p/Fe Bzr/ f;o ofj b?IdhnK ;B. go
;sko/ brkT[IdhnK ;B. Gkt L nkgD/ ftnkj dhnK             ;j[o/ xo f;o YZe e/ oZyD tkbh e[Vh ~ ;wki ;{MtkB
fsnkohnK eodhnK ;B.                                     s/ f;nkDh phph ;wMe/ ftF/F fJZ}s d/dk ;h.## fi;
                                                                                                   I
         gfjbK gfjb wb wb d/ d[gN/ j[d/ ;B. yk;
                                         Z z            dk f;o BjhI YZfenk j[zdk ;h ;wki ;wMdk ;h -fJj
eoe/ Yke/ (pzrkb) dh wbwb pj[s jh gqf;ZX j[dh ;h.
                                                z       e[Vh f;o'I Bzrh j?. Gkt ftXtk j?. fJ; soQK d[gNk f;o
                                                                                                         Z
efjzd/ jB wb wb d/ d[gN/ SZb/ (Skg) ftZu'I bzx iKd/
                            Z                           dk ;KJh j[zdk ;h. Bzr/ f;o tkbhnK e[VhnK ~ ;wki
;B. wb wb d/ bhV/ B/ b'eK s/ fJBQK gqGkt gk ofynk       p/-j:kj, p/-Fow efjzdk ;h. t/y' ih ! cbQkD/ dh e[Vh
;h i' rkD/ d/ o{g ftu b'eK d/ fdb ftu irk pDk p?mk      ~ e'Jh Fow j? jh BjhI j? f;o' Bzrh j'Jh fcodh j?.
;h.                                                     g[okD/ ;fwnK ftu x[v dk th fotk} j[dk ;h fi; dh
                                                                               z                 z
         @@jtk w/ T[Vsk ikJ/, w/ok bkb d[gZNk wb-
          @jtk                                          Mbe gzikph b'e rhsK ftu fwbdh ;h. @@x[v ftu BjhI
                                                                                                       z
wb ek## ns/ @@uz[Boh ;zGkb r'oh, UVh ubh ikJ/           b[ed/-;iDK B?D e[nko/## s[;hI fJe s;tho f;o s/
o/HHH## r[io/ ;fwnk ftu ;e{bK dk gfjoktk (todh)         d[gNk b? e/ pDkT[ s/ fJe Bzr/ f;o, d'tK s;thoK dh
                                                            Z
th e[VhnK bJh gzikph ;{N ;btko ewh} s/ u[Bh j[dh
                                               z z      nkg; ftu s[bBk eo'. d[gN/ tkbh s;tho ftu s[;hI
                                                                                    Z
;h. fuZNh ;btko ewh} fuZNk d[gNk gfjB e/ s[odhnK
                                    Z                   ;zdo B}o nkT[r. d[gNk sK ;ji-;[dosk dk wkbe
                                                          [                 /    Z           z
                                                    (21)
gzikph ;[wB wkf;e                                                                              d;zpo 2012
j?.                                                     bJh r[o{ BkBe d/ xo B/ pj[s jh e[opkBhnK ehshnK
         d[gN/ ~ Xkofwe irs ftu uho th fejk frnk
            Z                                           jB. d;t/I gksFkj r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ w[rb je{ws
j?. fe;/ ;w/I gZe/ ozr ftu ozrhnK gZrK s/ u[BhnK BjhI
                                              z         dhnK iVk fjbk fdZshnK. p/Fe }[bwh oki ysw eoB
j[dhnK ;B. fuZNh (e'oh) u[Bh s/ gZr yohd e/ bbkoh
  z                           z                         bJh T[jBK ~ g{ok ;opz; fgsk ih, r[o{ s/r pjkdo
GkJh e'b ikDk g?Idk ;h. T[j ozr Bkb E'Vh wkfJnk         ih, wksk r[ioh ih. uko/ g[so uKo ;kfjp}kd/ Fjhd
                                                                                    Z
th eZgV/ ~ brk d/d/ ;B sK jh s[ob/ tkbh gZr pzBQh
                        I                               eoB/ gJ/ ;B. fJ; uz[Bh - fJ; d[gZN/ fJ; bhV/ dh
iKdh ;h. e'Jh phph - G?D p}ko ub/ rJh T[E/ T[jB/        bki pukT[D bJh r[o{ d/ f;ZyK B/ e[opkBhnK dk fJe
t/fynk bbkoh ozr pozrhnK u[BhnK ozr fojk ;h. fdb
                                z                       fJfsjk; f;ofink ;h.
ehsk fe w?I th u[zBh ozrk b?Idh jK. bbkoh ~ efjD                  u[Bh-d[gNk fjzd[;skB dh bki j[dh ;h. fjzd{
                                                                    z        Z                    z
bZrh- @@thok !## w/oh u[zBh th ozr d/.##                Xow nB[;ko nZi th @@Xkofwe g{ik## ftZu u[zBh dk
         bbkoh efjD bZrk, @@G?D ih !## nkgD/ f;o        ftF/F n;EkB j?. wzdoK ftu d/th wksk ~ bkb ozr
s'I uzBh T[sko e/ w?~ cVkT[ w?I u[Bh ~ s[jkvh g;zd dk
     [                            z                     dhnK u[BhnK dh feBkoh s/ r'Nk brk e/ nogB ehshnK
                                                                z
ozr eo d/Idk jK. phph efjD brh L                        iKdhnK jB. B?Dk d/th - t?FB' d/th d/ wzdoK ftu
f;o dk uho T[sko yb'tK, EhIth Bzrh ftu p}kok..          u[Bh gq;kd d/ o{g ftu fdZsh iKdh j?. BokfsnK d/ ;w/
                                                            z
;j[o/ g/e/ fwb/ Bk Y'Jh, jk;h eoB rtkok..               I i's irkT[D bfrnk e[nkoh ezieK (pkb ezfBnk) ~
jZ; e/ fejk bbkoh nr'I, e[M G?D/ t; Bk w/o/,            u[BhnK nogB ehshnK iKdhnK jB. fJ; Xkofwe o;w
                                                          z
wkNh d/ ftu gk e/ eh w?I ozrK i/ uho fojk f;o s/o/HH    s'I gsk bZrdk j? fjzd{ Xow nzdo u[zBh-d[gZN/ dk
         fJ; rhs okjhI fe;/ eth B/ d[gN/ dh ;wkfie
                                         Z              ftF/F n;EkB ;h. ftnkj FkdhnK d/ gq'rokwK ftu
nfjwsh edoK ehwsK fpnkB ehshnK jB fe Bzr/ f;o           ozr pozrhnK u[BhnK d[gfZ NnK ftu e[VhnK fssbhnK
                                                                           z
e[Vh dk j'Dk pj[s tZvk r[Bkj ;wfMnk iKdk ;h. T[j        brdhnK ;B. ;wK j'bh j'bh pdfbnk d[gZNk-u[zBh,
d'tK gotkoK g/e/ ;j[fonK d/ xo ftu fJZ}s eokT[D         ;wki ftu'I T[v rJh. r[zw j' rJh. r[nku rJh.
d/ ekpb BjhI ofj ;edh ;h.                               e[VhnK B/ d' r[sk eo w/ohnK## tkb eNk fdZs-GotZN/
                                                                         Z                             /
         fe;/ ;w/I fjzd{ gotkoK ftu iK fjzd{ Xow nzdo   eNtk bJ/ - ihB Nkg gfjB e/ wkvoB pD rJhnK.
pqkjwD ezfBnk dk f;o YZe e/ oZyDk pj[s jh }o{oh         fi; fe;/ B/ uz[Bh bJh th j[zdh j? sK fJzM fi; soQK
;h. f;o d/ bhV/ Bkb tZfvnK s'I x[v eZYDk fjzd{ Xow
                                    z                   Ye'I;bk ehsk j't/.
dh yk; otkfJs ;h. T[;dk tZvk bkG fJj ;h. w[rb                     gzikph e[VhnK B/ uz[Bh goQ/ trkj e/ wkoh j?.
je{ws ;w/I jkew b'e fjzd{nK dhnK ;'jDhnK e[VhnK         Bzrk f;o oZyDk s/ p/eko ;VeK dk xZNk fwZNk tkbk
~ XZe/ Fkjh Bkb u[e e/ b? iKd/ ;B. fujo/ x[v ftu
                      Z                         z       ftu gtkT[Dk, nZi dk c?FB pD frnk j?. i/eo e'Jh
b[e/ j[D eoe/ T[j }kbw jkewK d/ fFeko s'I puhnK         ;{MtkB bVeh f;o YZe e/ ubdh j? sK wkvoB e[VhnK
ofjzdhnK ;B. Bkdo Fkj - wfjw{d riBthI, nfjwd            T[; ~ wy"b eodhnK jB. s{z sK fgSVh j'Jh e[Vh j?.
Fkj npdkbh tor/ }kbw jkew Gkos dh XB d"bs               e[VhnK-n"osK dh ;yFhns ~ T[GkoB tkbk fJj d[gNk      Z
s/ fJZ}s nkpo{ fjzd{nK dhnK ;'jDhnK e[VhnK ~            bZik j? Fow j?.
ekpb, ezXko dhnK wzvhnK ftu NZe/ NZe/ (d' d' g?;/)                }wkB/ dh oh; eofdnK e[M fJe nzfwqsXkoh
dhnK t/ud/ ;B. fijVh uzBh w"e/ d/ jkewK d/ g?oK ftu
                            [                           phphnK th Bzr/ f;o s/ y[bQ/ j'J/ tkb ~ nkgDh FkB
o[bdh ;h. T[; u[zBh dh bki, nkpo{, fJZ}s pukT[D         ;wMdhnK jB. rb ftu ;qh ;kfjp j[zdh j? s/ w'No

                                                    (22)
Decweb
Decweb
Decweb
Decweb
Decweb
Decweb
Decweb
Decweb
Decweb
Decweb
Decweb
Decweb

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Combine november 2013 for web
Combine november 2013 for webCombine november 2013 for web
Combine november 2013 for webPUNJABI SUMAN
 
POLYCYSTIC OVARIAN SYNDROME
POLYCYSTIC OVARIAN SYNDROMEPOLYCYSTIC OVARIAN SYNDROME
POLYCYSTIC OVARIAN SYNDROMEBalkeej Sidhu
 
Revised PSEB TIme Table 2019
Revised PSEB TIme Table 2019Revised PSEB TIme Table 2019
Revised PSEB TIme Table 2019timetableresults
 
Combine june 2013 for web
Combine june 2013 for webCombine june 2013 for web
Combine june 2013 for webPUNJABI SUMAN
 
Suchaji jeevanjaach secret of
Suchaji jeevanjaach secret ofSuchaji jeevanjaach secret of
Suchaji jeevanjaach secret ofjasvirsandhu
 
General knowledge hindi 500 QUESTION ANS प्रतियोगी परीक्षाओ के लिये ५००० प्रश...
General knowledge hindi 500 QUESTION ANS प्रतियोगी परीक्षाओ के लिये ५००० प्रश...General knowledge hindi 500 QUESTION ANS प्रतियोगी परीक्षाओ के लिये ५००० प्रश...
General knowledge hindi 500 QUESTION ANS प्रतियोगी परीक्षाओ के लिये ५००० प्रश...Manas Rai
 
Chief magistrate order dharam sansad bail yati
Chief magistrate order dharam sansad bail yatiChief magistrate order dharam sansad bail yati
Chief magistrate order dharam sansad bail yatisabrangsabrang
 
ENC Times-March 31,2017
ENC Times-March 31,2017ENC Times-March 31,2017
ENC Times-March 31,2017ENC
 
ENC Times-August 21,2016
ENC Times-August 21,2016ENC Times-August 21,2016
ENC Times-August 21,2016ENC
 
ENC Times-March 30,2017
ENC Times-March 30,2017ENC Times-March 30,2017
ENC Times-March 30,2017ENC
 

Mais procurados (18)

Combine november 2013 for web
Combine november 2013 for webCombine november 2013 for web
Combine november 2013 for web
 
POLYCYSTIC OVARIAN SYNDROME
POLYCYSTIC OVARIAN SYNDROMEPOLYCYSTIC OVARIAN SYNDROME
POLYCYSTIC OVARIAN SYNDROME
 
Revised PSEB TIme Table 2019
Revised PSEB TIme Table 2019Revised PSEB TIme Table 2019
Revised PSEB TIme Table 2019
 
July 2012
July 2012July 2012
July 2012
 
Combine june 2013 for web
Combine june 2013 for webCombine june 2013 for web
Combine june 2013 for web
 
PPT on Earth
PPT on EarthPPT on Earth
PPT on Earth
 
Suchaji jeevanjaach secret of
Suchaji jeevanjaach secret ofSuchaji jeevanjaach secret of
Suchaji jeevanjaach secret of
 
Sikh living pbi
Sikh living pbiSikh living pbi
Sikh living pbi
 
Philosphy
PhilosphyPhilosphy
Philosphy
 
General knowledge hindi 500 QUESTION ANS प्रतियोगी परीक्षाओ के लिये ५००० प्रश...
General knowledge hindi 500 QUESTION ANS प्रतियोगी परीक्षाओ के लिये ५००० प्रश...General knowledge hindi 500 QUESTION ANS प्रतियोगी परीक्षाओ के लिये ५००० प्रश...
General knowledge hindi 500 QUESTION ANS प्रतियोगी परीक्षाओ के लिये ५००० प्रश...
 
COMPUTER CID SOFTWARE
COMPUTER CID SOFTWARECOMPUTER CID SOFTWARE
COMPUTER CID SOFTWARE
 
Chief magistrate order dharam sansad bail yati
Chief magistrate order dharam sansad bail yatiChief magistrate order dharam sansad bail yati
Chief magistrate order dharam sansad bail yati
 
58 59
58 5958 59
58 59
 
Udham singh8
Udham singh8Udham singh8
Udham singh8
 
ENC Times-March 31,2017
ENC Times-March 31,2017ENC Times-March 31,2017
ENC Times-March 31,2017
 
ENC Times-August 21,2016
ENC Times-August 21,2016ENC Times-August 21,2016
ENC Times-August 21,2016
 
kabir (Pratap Computer's)
kabir (Pratap Computer's)kabir (Pratap Computer's)
kabir (Pratap Computer's)
 
ENC Times-March 30,2017
ENC Times-March 30,2017ENC Times-March 30,2017
ENC Times-March 30,2017
 

Destaque

Ni lo uno ni lo otro
Ni lo uno ni lo otroNi lo uno ni lo otro
Ni lo uno ni lo otroJUAN Carlos
 
How Online Advertising Works
How Online Advertising WorksHow Online Advertising Works
How Online Advertising WorksIAB Colombia
 
Cerere.oferta.rezultate macroeconomice
Cerere.oferta.rezultate macroeconomiceCerere.oferta.rezultate macroeconomice
Cerere.oferta.rezultate macroeconomiceStroe Sergiu Ionut
 
Display advertising IAB UK
Display advertising IAB UKDisplay advertising IAB UK
Display advertising IAB UKPablo Morales
 

Destaque (6)

Ni lo uno ni lo otro
Ni lo uno ni lo otroNi lo uno ni lo otro
Ni lo uno ni lo otro
 
Tugas ieb
Tugas iebTugas ieb
Tugas ieb
 
How Online Advertising Works
How Online Advertising WorksHow Online Advertising Works
How Online Advertising Works
 
Exporlux tp 2012
Exporlux tp 2012Exporlux tp 2012
Exporlux tp 2012
 
Cerere.oferta.rezultate macroeconomice
Cerere.oferta.rezultate macroeconomiceCerere.oferta.rezultate macroeconomice
Cerere.oferta.rezultate macroeconomice
 
Display advertising IAB UK
Display advertising IAB UKDisplay advertising IAB UK
Display advertising IAB UK
 

Decweb

  • 1.
  • 2.
  • 3. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 R.N.I. NO. UPPUN/2008/25934 POSTAL REGISTRATION : SSP/LW/NP/353/2012-2014 gzikph ;[wB gz i kph wkf;e ;kb 5 nz e 9 d;zpo 2012 BkBeFkjh wZ x o $ g' j sseok ;z g kde ;z g kdeh 3 e-mail ;fsr[o{ ~ 4 ;0 Bfozdo f;zx w'Irk r[ o { BkBe d/ t L nkgD/ pko/ 4 ;j-;z g kde gkme fbyd/ jB 5 ;0 nihs f;zx ypoBkwK ns/ ;orowhnK 6 ;zgkdeh ;bkjeko Upkwk dh fiZ s d/ noE 7 ;0 pqfizdo gkb f;zx uko ;kfjp}kfdnK dh Fjhdh 8 ;0 joGiB f;zx nBw' b ;[ w B 10 ;zgkdeh dcso gjo? 11 215$295 @e# ;[GkF wkor g/ q o Bk-;o' s 12 d[rktK byBT{ - 226004 ;wkitkd r[ o wfs d/ Mo' y / u' I 13 w'0 L 09336044069 rohp dk w{ z j r[ o { dh r' b e 16 Email : office@punjabisuman.com punjabisuman_media@rediffmail.com ekft ;[ w B - Bo? D { ;kX 17 http://www.punjabisuman.com ekft ;[ w B-;{ p k ;ojz d ns/ fBZ e / - fBZ e / ;fjp}kd/18 18 gzikph ;[wB fis[ ghs/ wfs d[ f o j' f J 19 gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/ p[ Z M ' s/ ikD' 20 ;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk, 182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{ jkJ/ ! feZ E / frnk u[ z B h s/ d[ g Z N k 21 s'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wB 215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK ]soBke toskok j? 24 byBT{ s'I gqekfFs ehsk. ;Ksk ebk} dh B;hjs 25 ;z g kde ;q h r[ o { rq z E ;kfjp ftu okrK pko/ ikBekoh-6 26 ;0 Bfozdo f;zx w'Irk b/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dk d;zpo dk Fjhdh e?bzvo 28 ;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?. ez u B ek:k ;[ w B 29 iatkch lqeu f;Z y Xkowe gq F B' I s oh 30 LoRokf/kdkjh] izdk'kd] eqnzd izohu dsljokuh }kjk ;[ w B tor gj/ b h - 6 31 vkQlsV bf.M;k] 182@4] yYywey jksM] e'kdxat y[kuÅ ls eqfnzr ,oa 215@295 d] lqHkk"k ekxZ] gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'. nqxkok¡] y[kuÅ ls izdkf'kr fd;kA gfsqek 20 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgB e'v ;w/s lEiknd % l0 ujsUnz flag eksaxk ;{fus eo' skeh ;jh gs/ s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/. (1)
  • 4. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 BkBeFkjh ;zws - 544 bwrh mwhw mWJ ieiqhwsk idhwVy g' f X s[yko[ B ftnkgJh ezfm fwfbnk jfo Bkj[. ShIdI v`fy swihbzwdy Aqy wB[ p/fXnk fwfbnk jfo Bkj[.. wB[ p/fXnk uoBkofpzd cmkOr swihb dy hor ShId 21 dsMbr do;fB brVk ;kj[.. UN r'ftzd r'gkb okfJ ;/tk ;[nkwh ShIdI BweI jIvn isMG jI 21 dsMbr bkj[.. fpfynk g'fj B ;eJh fwfb ;kX{ r[D rkj[.. ij s/ T[gih sj fwbh ;uh gqhfs ;wkj[.. eo[ rfj bhBh ShIdI BweI sMgq isMG jI 22 dsMbr gkopqjfw pj[fV B ftS[Vhnkj[.. pkfo ikT[ by p/ohnk jfo ShIdI Coty swihbzwdy Aqy mwqw gujrI jI 26 dsMbr ;iD[ nrw nrkj[.. ;ow gJh BkokfJD? BkBe dfo srkwrI Cu`tIAW qy hor idhwVy gJhnkj[.. g'y[ ;[jdk ;op ;[y fi;[ py;/ t/gotkj[..11.. ShIdI bwbw gurbKS isMG jI ' z 2 dsMbr Gkt L- fi; wB[y T[s/ gowkswk fwjo dh fBrkj eodk Z j?, T[j r[o{ dh FoB g? e/ gowkswk dh f;s-;bkj eoB jnm swihbzwdw &qih isMG jI 12 dsMbr ~ nkgDh f}zdrh dh n;b ewkJh ;wMdk j?. f;s-;bkj sQwpnw SR o mxI AkwlI dl 13 dsMbr dh poes Bkb T[; d/ nzdo'I ;[nkoE tkbk ihtB ]sw j' ikRsims-fy 25 dsMbr iKdk j?. T[; d/ nzdo jo t/b/ gowkswk d/ doFB dh sKx jnm ShId aUDm isMG 26 dsMbr pDh ofjzdh j?. do s/ nk fvZr/ dh fco gowkswk Gh bki oydk j?, s/ T[; TZ[s/ wkfJnk nkgDk }'o BjhI gk ;edh. (2)
  • 5. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 ;dkuko dh okj d/ ezv/ nZi f;Zy nytkT[D tkb/ pqkjwDh yko/ ;kro ftZu fJsB/ p[oh soK roe j' u[e/ jB fe tos oj/ tosko/ Bkb o{j ezp T[mdh j?. nkw f;Zy wksk fgsk Xow s'I nDikD jB B T[j y[d r[opkDh s'I ;/IX bI?d/ jB ns/ B jh nkgD/ pfZunk ~ r[opkDh d/ bVQ bkT[D ftu T[jBK dh e'Jh o{uh j?. T[BKQ d/ GkD/ E'Vh fizBh edh edh fpBK ;wM/ r[opkDh gVQ bJh, edh ;wK bfrnk sK r[od[nko/ ik e/ wZEk N/fenk, d/r eokJh bzro Sfenk s/ tkg; nk rJ/ ekch j?. fe;/ d[y ;[y t/b/ ftnkj iK iBw fdB t/b/ iK wK fgT[ dh Bfozdo f;zx w'Irk :kd ftu nyzv gkm eok fdZsk. E'Vk ehosB, nodk; j[ewBkwk bzro s/ ;wkgsh, p; j' frnk Xow uZeo g{ok. fJj ;kok toskok FoXk dk fJZe fjZ;k io{o j' ;edk j? go fJj Xow fpbe[b BjhI j?. wksk fgsk e/tb FoXk tkB jB go Xow dk frnkB BjhI j?. pZu/ ns/ B'itkB frnkBtkB jB go Xow gZy'I ;yD/ jB. T[BQK ~ Xow dk frnkB BjhI j? ;oXk dh ewh j? jK ;z;koh frnkB io{o j?. nkw Xow gqukoe nkgDh GkFk s'I tKM/ B'itkBK ~ gqGkts eoB tkbh GkFk s'I nBikD jB T[j nzro/ih ftu ftnkfynk eoB ftu n;woE jB. gqukoe th ;'qwDh r[od[nkok gqpXe ew/Nh tb'I gqekFs f;Zy z ofjs wo:kdk dh T[bzxDk eoB tkb/ v/fonK ns/ Ne;kbK s'I gqGkts j' e/ gquko eoe/ nB/e gqeko dh v/odkoh ~ jh T[sFkjs eo oj/ jB. gzikp ftu nkgD/ ;zsk dh wfo:kdk, T[BKQ dh fBih ejkDhnK T[BKQ dhnK / po;hnK ~ jh r[owfs wBD dh fid g[rkJh ik ojh j?. pj[frDsh gqpzXek ~ Xow dk e'Jh frnkB BjhI j? ns/ BK jh Xow Bkb fgnko j?. e/tb r[o{ dh r'be fet/ Be'Be Go/, fJjh Nhuk ofjIdk j?. BthI fJwkos, bzro, ;e{b ekb/i, j;gskbK, GbkJh e/doK d/ BK s/ nEkj g?;k fJeZmk ehsk iKdk j? fi;dk fJ;s/wkb ;jh I EK j'fJnk eh BjhI, Gkb eoD dh b'V iK ;wK, B s/ XB d/D tkfbnK ~ j? B jh pkeh ;zrs ~. Bshik gqpXek z dk bkbuh g[Dk ns/ wBwkBh g[Dk tX fojk j?. gqpXe T[; XB ns/ fJwkosK ~ fBih ;wM e/ fJ;swkb eod/ z jB. ;zrs ~ y[F oyD bJh bzro dk jfEnko fJ;s/wkb eoBk ;G s'I nk;kB j?. gVQh ns/ gqtkB uVh gBhoh ~ g[ZS" fe r[od[nko/ ftu s[jk~ ;G s'I tXhnk eh bZrdk j? sK itkp j[zdk j? ih bzro, feT[fe ehosB ns/ eEk gkm T[BQK dh ;wM s'I go/ j?. i/eo BthI gBhoh ~ r[opkDh dh ;'Mh j'Jh s/ gqpzXe g?db j' ikDr/. r[opkDh dk bkJht NqK;fwFB eoD tkb/ u/BbK s/ e[M xzN/ r[opkDh ehosB ns/ eZEk fob/ eoe/ coi ndkfJrh ehsh iKdh j? ns/ s[ozs jh T[; dk n;o ysw eoD bJh gzikph ;fGnkuko d/ BK s/ rzd, rkD/, vK; Br/i go'; fdZsk iKdk j?. Fofwzdrh fJ; rb dh j? n?;hnK u/BbK d/ wkbe jh gzE dh ofjB[wkJh dk I j'Iek God/ jB. gzikp ftu s/ jd jh gko j' u[eh j?. pj[frBsh f;yK dh gkoNh dh ;oeko j[zd/ j'J/ th 80 ch;dh s'I tX f;Zy B'itkB gfss g[D/ d/ fFeko jB id eh Bkb brd/ oki iZw{ eFwho ftu pj[frBsh w[;bwkBK tkbh ;oeko j? go gfss g[D/ ns/ BfFnk dk gqGkT[ FkfJd 20 ch;dh th BjhI fwb/rk. nZi gzE ~ nkgD/ jh B/sktK B/ ;G s'I tX B[e;kB gj[ukfJnk j?, xo d/ fuokrK B/ jh xo ~ nZr brkJh z j'Jh j?. FkfJd ;kvh e'w ftu oki eoD dk j[Bo jh BjhI j?, sdjh ipo eod/ nBwshnk d/ oki nkXhB f;Zyh gqc{Zbs j[zdh j? ns/ nkgD/ e'w ~ e[okj/ gKd/ jB. ni b'V j? nkgDh B'inkB ghVQh ~ ;wMkT[D dh eh ;kvQk n;bh fto;k eh j?, ;fGnkuko eh j?. fJ; [ bJh io{oh edw u[eD/ g?Dr/. TBQK dh wkBf;esk ~ ;wM e/ ;k~ nkgD/ nwho fto;/, g[oksD ;fGnkuko ~ ni d/ ;wki nZr/ T[ikro eoBk gt/rk. :kd oZy' ;dkuko dh okj s/ y[d uZbD tkb/ jh d{;o/ ~ ;dkuko dk ukBD fdyk ;ed/ jB. nkT[ ;ko/ obe/ jzGbk wko' ns/ e{VQ ~ o'eD bJh GKt/ ikBK tkoBhnK g?D nrbh ghVQh tk;s/ ;dkuko d/ ok;s/ s'I ezv/ io{o d{o eo'. pZfunk ~ f;Zyh dh fFeFk ns/ ;kfjs dk fJzsikw eo'I ns/ Bkekw B/sktK ~ T[ykV ;Z[N'. ftdtkB ns/ nfXnkswe frnkB s'I Gog{o ;dkukoh B/sk jh ;jh ojB[wkJh d/ ;ed/ jB. (3)
  • 6. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 e-mail r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/ ;fsr[ o { ~ 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 r[ o { BkBe d/ t ih dk t? d ~ ;z p ' X B 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 Guru Nanak Dev Addresses the Physician 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 gow ;fseko :'r pkpk BkBe ih, t? d [ p[ b kfJnk t? d rh, gefV Yz Y ' b / pKj, csfj gqtkB eoBh ih . G' b k t? d [ B ikDJh, eoe eb/ i / wkfj fgSbh fuZmh ftu nkg ih d/ iBw fdB dh fsnkohnK dh ypo nkg ih ~ fdsh ;h. fJj fuZmh nkg ih (ns/ nkg ih d/ f;ZyK) ~ fwbD wbko 1279 se nkg ih d/ iBw fdB d/ T[s;t ub oj/ j'Dr/ FkfJd nkg ih The physician has been called in d[BhnK dh gfjbh n?;h FyFhns j'tr/ fiBK d/ iBw fdB wjhBk wjhBk ' to diagnose my ailment, se wBkJ/ iKd/I jB pkeh jo Xow d/ ;z;EkgeK d/ fdB okw B"wh, Jhd, iBw nFN;h ns/ 25 fd;zpo ;w[u/ ftFt ftu fJe' fdB wBkfJnk iKdk Z and he feels my pulse. j?. But the ignorant one does not know gsk Bjh f;Zy n?;k feIT eod/ jB. iK sK nkg ih Bkb pj[sk that the pain is in my heart. fgnko doFkT[D bJh iK nkgDh u"Xo uwekT[D bJh. pkpk ih ;/ok Ffjo byBT{ Bk sK pj[s tZvk j? ns/ BK S'Nk go Malar, 1279 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 tZv/ S'N/ fwbk e/ brGr 40 r[od[nko/ jB ;ko/ r[og[opK dk e[b piN r[ o { BkBe ih dh wkfSz d o i' r h ~ fdZ s h ;bkj 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 xN' xZN fJe eo'V j'trk. ;w[uk f;Zy irs fJ; ekoi s/ fesBk you / Z 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 eodk j'trk. w?I sK fj;kp BjhI brk ;ekrK nkg ih ~ sK gsk jh j'Dk / Guru Nanak Dev Advises Machhindra 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 j?. nkg ih io{o fj;kp brkd/I j'tr/ ns/ jZ;d/ j'tr/ fe fJj f;Zy fe; ' ' ;[ f D wkfSz d q k , BkBe[ p' b ? , gk;/ s[o fgnk j? bzro fe; bJh j? < SeD dk e'D nfXekoh j?. nkg @@t;rfs gz u eo/ Bj v' b ? , ih B/ rohp ek w[zj r[o{ eh r'be fejk j? go ni HHHHHH n? ; h i[ rfs i' r eT[ gkb/ , pkpk ih n?seh nkg ih d/ gqekF fdjkV/ s/ w?th e[M EktK s/ frnk I ;h skfe ;zrsk d/ doFB eo ;eK r[o{ fgnkfonK ~ nkg d/ gqekF dh nkfg so? ;rb/ e[ b sko/ . ## okwebh, 877 tXkJh d/ ;eK go pkpk ih fiE/ sK Bkwh frokwh ehosBhJ/ nkJ/ ;B T[E/ Listen O Machhindra ! sK ;zrs ;h pkeh EktK s/ sK bGDk g?dk ;h fe tXkJh fe; ~ d/JhJ/ "He who discipline his five desires, feT[fe iK sK NktK NktK r[o{ fgnkok fd;dk ;h iK bzro gekT[Idh Labour fd;dh ;h. does not falter. pkpk ih 11H30 s'I ;ihnK ;zrsk dk jV nkfJnk 12H30 ti/ se He who practises Yoga in such a way. g{ohnK o'DeK ;h nr/ p?mhnK ;zrsK ehosB s/ thuko ;[DB ftu oZMhnK [ saves himself and his whole lineage. ;B pkeh fgZS/ dhnK egfVnk dh skohc, xo pko d/ jkbks, ~jK ;Z;K dh uouk iK bzro nozG j'D dh T[vhe eodhnK ;zrsK fdf;nK. e"w Ramkali 877 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 d/ Gfty B'itkB ghVh nkgD/ Bkb r?o f;Zy d';sK dk Mzv pDkJ/ swk;phB [ 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 r[ o { BkBe d/ t ih dk p[ f Bnkdh ;tkb dk itkp 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 pD/ j'J/ ;B fe;/ gqpXe B/ T[BQK ~ N'eD dk :sB BjhI ehsk. z 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 Guru Nanak Dev Answers Basic Question 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 pkpk ih bzro d/ th nkgD/ ozr ;B fiBQK bJh s[;h bzro nozG 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 3210987654321098765432121098765432109876543210987654321 ehsk ;h T[BQK ~ ;p s' pkd ftu SekfJnk ikfJrk g{oh Packing s'I ;tkb L pkd. yofunK piN ns/ pus jh wkgdzv j'trk, r[o{ got dh ;cbsk / fet ;funkok j' J hn? < dk. fet e{ V ? s[ N ? gkb < pkpk ih feogk eo' f;yK ~ d;tzX dk g?;k :'r EK s/ bkT[D dh ;'Mh py;' fe gzE dh uVdh ebk BthI gBhoh dh T[;koh ns/ b'Vtzdk TZs/ [ itkp L youh ikJ/. j[ e fw oikJh ubDk, ;Zu pkpk ih i/ nkg ih dh ;kih e'w ftu Discipline nk ikJ/ sK BkBe fbfynk Bkfb ig[ , 1 fJj d[BhnK dh ;G s'I wip{s e'w j' ikJ/. d;t/I ikw/I ftu nkg ih dh rb ~ fe Question : I Like Discipline Not Sikh ofjs fgnkoh w[M e' f;Zy fgnkok Bkfj How can one be true and qualified ~ fJ; B/ e/tb nfwqs Se e/ eeko XkoD eoD pkDh gVB ns/ for achieving attunement to the True One ? 4 pio e[ofjsK s'I puD ~ jh ;wM fbnk j?. pkeh i' j[dok gB j'Vk How can the veil of falsehood be rent ? gB eo' ;p wkc j?. r[o{ ih nkg ih feqgk eo'. Answer : G[bK u[eK bJh fywk By submitting to the Divine Order w/ok e-mail gsk L- briji.kiram@gmail.com dk; and by walking in God's will fpqfizdo gkb f;zx @feow# Which is ingrained in our being. Jap, 1 (4)
  • 7. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 gkme fbyd/ jB HHHHHHHHH ns/ xN soZeh pkcsk jh uzr/ ;K. xN' xN fJB;kBhns tkbh ;"uBK ;h. fJ; soZeh B/ ;kvk p/Vk roe eo fdsk d[fBnkth soZeh iK ;kwkfie e'jV j?. d[BhnK d/ ;ko/ ew e/tb d' sohfenK Bkb ehs/ ik fJE/ tkg; w[VB bJh c/o ;kv/ e'b d' jh sohe/ pkeh ;ed/ jB, :k sK vo Bkb :k F"e Bkb. okik eB; B/ jB :k sk ;kwkie vo Gkt ws/ gk; eoe/ fJ; e'jV s' puhJ/. Bkb/ Bkb GbkJh eoB dk ;ezbg bJhJ/. fJe ngDh ;Zeh G?D d/teh dhnK T[bkdK Gkt nkgD/ eJh GkDi/ ekeN/b gkoNh d/ you/ Bkb d' fBoXB puhnK dhnK GkDihnK esb ehs/. fJj ew T[; B/ w's d/ vo Bkb ehsk, FkdhnK eotkJhnk ik ;edhnK jB i' b'e gqbe d'Bk irk ' go ftXh dk ftXkB d/y' eB; dk ;zxko eoB tkbk ;qh ;jkJh j'D rhnK. d{;ok sohek wB dh dfoVsk nXhB fJj' fefoFB fiz d k fojk ns/ T; B/ nkgD/ wkw/ ~ wko ij' c?;b/ bJhJ/ fe n;h fJj' fijk e'Jh ew BjhI eoBk j?. w[ekfJnk. d{;o/ gk;/ ox{tFh oki/ ;qh okw uzdo ih B/ fgsk I nzsw ns/ nkyoh sohek fJj j? fe n;h nkgD/ wB' d/ nkd/F nB[;ko 14 ;kb dh pBtk; ;theko ehsk, go sB' ;fsr[o ;Zu/ gksFkj nZr/ dfoV fBFu/ Bkb nodk; T[; d/ S'N/ tho ;qh bSwD ns/ ;hsk ih B/ Bkb ikD dk eohj/ fe T[j ;k~ J/; fuZeV ftu'I eYe/ ;[ws pyF/ sK i' c?;bk vo nXhB BjhI F"e nXhB ehsk. n;h nkgD/ wB' fJj' ij/ ew s'I pu ;ehj/ ns/ j'oBk ~ n;h fgzvk dhnK T[jBK FkdhnK d/ rtkj jK fiBk puD bJh gqoDk ;o's pDhJ/. n;b ;wki dh ;/tk fJj' / ftu poks fJe s'I tX/o/ fdB th bVeh tkb/ d/ xo o[edh jh j'trh. / ;h. eJh soK dhnK y/vK ns/ Fohoe eosp fi;sok x'b G[b u{e bJh fywk. ns/ epZvh y/b e/ ;w/I gk; eod/ ;B. Frp Bk fe;/ ~ dk; fgbkJh iKdh ;h s/ Bk ghD fdsh iKdh ;h. bVeh tkb/ dk e?0 joGiB f;zx i0 ;eZso ;kok fgzv poks d/ ;tkrs bJh jk}o j[zdk ;h poks d/ byBT{ r[od[nkok gqpzXe ew/Nh jE X[nke/ ;ko/ fgIv tkb/ nkgD/ xo ike/ jh gqFkdk Sed/ byBT{ w'0 L 9455254935 ;B skfe bVeh tkb/ f;o p'M Bk gt/. @@fifrnk;k## j[D u{fz e n;h soZeh eo u[e/ jK ns/ ;ko/ nkdoF 1H j[ow b?D s'I pkd w{b wzso dk ikg ehsk iKdk j? G[bd/ ik oj/ jK. eJh tkoh pkoks dk fJzsiko ehs/ fpBk ns/ nzsw ikg d/ pkd @@ig[ nkfd ;u[ i[rkfd ;u[ j?Gh ;u[ gqFkdk gkDh Se e/ veko wkod/ j'J/ xoK ~ gos iKd/ jK. BkBe j' ;h Gh ;u[.. gVQe/ fco tkfjr[o,{ tkfjr[o{ dk ikg ;kvh fJ; d[fBnkth soZeh ;dek j[D e'Jh T[j poks :k ehsk iKdk j?. eh nzsw tko w{b wzso d/ pkd ig[ HHH ;u.. n?Nj'w th ;b bJh wfBnk iKdk fi; ftu ekeN/b ns/ eh ig[ih ;kfjp dk wzrbk uoD gVQBk io{oh j? id fe dkts/ dko{ Bk j't. fJj ew pkeh ezwk s' fGB j? fi; ftu / ig[ih ;kfjp dk gkm eoBk BjhI j[zdk. Bk vo j? Bk F"e j? e/tb wip{oh j?. vo sK r[opkDh ns/ 2H ftFt eowk fdt; - dh S[Nh nkgB/ gfsqek ftu 14 Z nekbg[oy dk ;h T[; T[s/ d[BhnKdkoh jkth j' rJh j?. Btzpo fbyh j? eh Gkt j? < id fe ftFteowk g{ik 17 ;"e th j? iK BjhI go wip{oh fJj j? T[j ftnesh eJhnK ;szpo ~ wBkJh iKdh j?. poksK ns/ gkoNhnK ftu w[s dk dko{ vkc u[fenk j? j[D irihs f;zx, nkFhnkBk, byBT{ T[j Bk fet/I eo/, b'e bki ns/ wkfJnk d/ gqrNkt/ nXhB (1H ig[ih ;kfjp d/ wzrbk uoD d/ ;b'e ~ i' ig[ T[; ~ fJj ew wip{oh ftu eoBk g? fojk j?. T[j fJj f;ob/y d/ pkd nzes j? j[ew b?D s'I pkd gVQBk T[fus rb th Gbh gqeko ikDdk j? fe w[cs dh wfjzrh Fokp iok BjhI j?. 2H fFo'wDh r[od[nkok gqpXe ew/Nh nzfwqs;o tb'I z e{ tX/ o h ghD bkb fe;/ B/ n;hotkd sK d/ D h BjhI gqekfFs izshq d/ nkXko s/ ;oekoh S[Nh ns/ fdjkV/ gqekFs Z T[bNhnK d' uko rkbK Gkt/ eYe/ ikt/. dk; dk fJj ehs/ iKd/ jB ns/ gzikp ftZu dhtkbh d/ d{;o/ fdB ftuko noEjhB BjhI j? fe fJ; soZeh Bkb'I n;h ni gV ft;teowk fdt; wBkfJnk iKdk j? ns/ ;oekoh S[Nh jo Z ;kb j'dh j?. - ;zgkde) I (5)
  • 8. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 pkpk wodkBk ih dh ;skothI ghVQ h d/ GkJh bkb ih BjhI oj/ bkj"o d/ j;gskb ftu dw s'fVnk bZyK o{jK ~ r[opkDh ehosB go 1947 ftu T[BQK ~ wkoXkV tkb/ okjhI r[o-xo Bkb i'VB tkb/ opkph { wkj"b ftu Go/ wB Bkb nzfwqs;o SvDk GkJh bkb ih dk 5 Btz p o 2012 fgnk s/ bkj"o ik t;/ go T[E/ ik e/ th ;t/o/ 5H30 ti/ d/jKs j' frnk. T[j T[BKQ B/ r[opkDh dk gZbk Bk Sfvnk ns/ 85 ;kb d/ ;B. GkJh bkb ih r[o{ ;zrs ~ r[opkDh ehosB Bkb fBjkb BkBe ;kfjp d/ fgnko/ ;kEh GkJh eod/ oj/. e[M ;kbK s'I T[j ;zrs dh wodkBk ih dh ;skothI ghVQh ftu'I p/Bsh #s/ Gkos nk e/ ehosB eod/ ;B. Bw{Bhnk j' ikD ekoB T[BQK ~ bkj"o d/ ;oto ;B. nzsookFNoh GkJh wodkBk ehosB dopko jogskb fty/ dk]b eotkfJnk frnk ;h. T[ j ;';kfJNh gzikp d/ whs gqXkB r[ogkb f;zx f;ZX{ B/ T[BKQ nkJhH;hH:{H ftu ;B. f}eo:'r j? fe GkJh bkb ih dh w"s s/ d[y dk gqrNk eofdnK fejk fe GkJh bkb Z B/ Gkos ftu nk e/ nzsw gqrokw o'}kBk ;g'e;w?B dh ' ih nkgD/ g[ZsoK ns/ g'fsqnK ~ th fJj B;hjs eod/ 7thI toQrY w"e/ eotkJ/ rJ/ ;wkrw ftu ehosB eo / z ;B fe r[opkDh ehosB BjhI SvDk, fJ; eo e/ T[j e/ fdsk ;h fi; ~ ;zrsK jw/Fk :kd oyDrhnK. fJj th r[opkDh ehosB gqzgok ~ nZr/ tXk oj/ jB. ;wkrw FzG{ p?ohno fty/ @T[uk do pkpk BkBe dk dh Z f}eo:' r j? fe GkJh bkb ih dk iBw Xosh s/ eotkfJnk frnk ;h. f}eo:'r j? fe GkJh r'fJzdtkb ;kfjp fty/ j'fJnk ;h. GkJh bkb ih d/ bkb ih fgSb/ 7 djkfenK s'I r[opkDh ehosB eod/ bVe/ BJhw B/ N?bh'B #s/ df;nk fe r[o{ BkBe d/t nk oj/ ;B. 1947 se T[ j nkgD/ ;kEhnK Bkb ih B/ T[BKQ d/ gqtko ~ r[opkDh ehosB dh dks p]Fh dopko ;kfjp, soBskoB, yzv{o ;kfjp, r'fJIdtkb ;h, fJ; bJh ;qh BBekDk ;kfjp s'I gftZso ib fbnk ;kfjp, v/jok ;kfjp bkj"o, BkBekDk ;kfjp, gzik e/ GkJh ;kfjp dh d/j ~ fJFBkB eotkT[D fgZS'I ;kfjp ns/ j'o fJfsjk;e r[o-xoK d/ j}{oh okrh ;B { dBkfJnk frnk. ÒÁÅÕÅôÒ ìäÅÀ°ä òÅñ¶ ðéÆå ÇÃ§Ø å°ñÆ ë¯ðìà çÆ Ã±ÚÆ ÒÚ ÇÃõðñ¶ AE ÒÚ ÇéÀ±ïÅðÕ, (¶ܧÃÆ)-ë¯ðìà êµåÇðÕÅ é¶ Òâ¶àÅÇò§âÒ Õ§êéÆ ç¶ íÅðåÆ î±ñ ç¶ î°µÖ ÕÅðÜÕÅðÆ ÁÇèÕÅðÆ Ã°éÆå ÇÃ§Ø å°ñÆ å¶ îËÃÅڰöàà åÕéÆÕÆ Ã§ÃæÅé (ÁËî. ÁÅÂÆ. àÆ.) ç¶ êz¯ëËÃð Áé§å Á×ðòÅñ 鱧 À°é·Åº ÇÃÖðñ¶ AE ñ¯Õź çÆ Ã±ÚÆ ÇòÚ ôÅÇîñ ÕÆåÅ ÔË Ü¯ ÁÅè°ÇéÕ åÕéÆÕ ç¶ ÇÂÃå¶îÅñ éÅñ ÇÃÇÖÁÅ Ö¶åð ÇòÚ ìçñÅÁ ÇñÁŶ Ôé¢ â¶àÅÇò§â À°Ô Õ§êéÆ ÔË ÇÜÃ é¶ íÅðå ÇòÚ Ãí 寺 صà ÕÆîå òÅñ¶ ÒÁÅÕÅôÒ àËìñ¶à çÅ ÇéðîÅä ÕÆåÅ ÔË¢ êµåÇðÕÅ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ DD ÃÅñŠðéÆå Çòôò ç¶ Ãí 寺 ÃÃå¶ àËìñ¶à Õ§ÇêÀ±àð ÒÁÅÕÅôÒ ç¶ î°µÖ ï¯ÜéÅÕÅð Ôé ÇÜé·Åº ÇòÚ ÇòÕÅÃôÆñ ç¶ôź ÇòÚ ÇõÇÖÁÅ ÇòÚ ÕðźåÆÕÅðÆ ìçñÅÁ ÇñÁÅÀ°ä çÆ ÃîðµæÅ ÔË¢ (6)
  • 9. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 úìÅîÅ çÆ Çܵå ç¶ Áðæ ÁîðÆÕÅ ç¶ ðÅôàðêåÆ ìðÅÕ úìÅîÅ çÆ Çܵå é¶ ÃÆ ÇÕ Ô¯ð Õ°Þ Ãîź Çîñä Òå¶ À°Ô ç¶ô 鱧 ÁÇÜÔÆ ÁÅÀ°ºç¶ ÚÅð òÇð·Áź ñÂÆ úìÅîÅ çÆÁź ÇêÛñ¶ ÚÅð î§çÆ ÒÚ¯º Õµãä ÒÚ ÕÅîïÅì Ô¯ ÜÅä׶¢ ÇÂÃ ç¶ éÅñ- ÃÅñź çÆÁź éÆåÆÁź Òå¶ î¯Ôð ñ×Å ÇçµåÆ ÔË¢ ÇÂà éÅñ àËÕÃź ÒÚ ÇÕò¶º çå°ñé ìäÅÀ°äÅ ÔË, À°Ã çÅ òÅð ÇðêìÇñÕé êÅðàÆ çÅ À°Ã çÅ òÆ À°Ô ÇòÃæÅð Çç§ç¶ ðÔ¶ Ãé, ÇÜà Çòð¯èÆ ð¯îéÆ òÆ ìó¶ ÇòôòÅà Áå¶ Òå¶ ñ¯Õź é¶ ÇòôòÅà Õð ÇñÁÅ À°îÆç éÅñ ÇÂà گä îËçÅé ÇòÚ ÜÅêçÅ ÔË¢ úìÅîÅ ç¶ ÇêÛñ¶ ÚÅð À°µåÇðÁÅ ÃÆ¢ ÇÂÔ òÆ êzíÅò ìä ÃÅñ ÚÅÔ¶ ìÔ°å òµâÆÁź Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ ç¯òź çÅ Ú¯ä î°ÕÅìñÅ åìçÆñÆÁź ÇñÁÅÀ°ä òÅñ¶ åź ñ×í× ìðÅìð Úñ ÇðÔÅ ÔË Üź éÔƺ î§é¶ ÜÅ ÃÕç¶ êð À°Ã é¶ ÇÂà ç¯òź ÒÚ¯º Õ¯ÂÆ òÆ Ü¶å± Ô¯ ÃÕçÅ ÔË¢ Ã ÒÚ ÕÆå¶ ÁÅêä¶ Õ§îź Òå¶ êð ÇéÕñ¶ Ú¯ ä éåÆÇÜÁź ÒÚ ÇòôòÅà ÷ð±ð ìäÅÂÆ ðµÇÖÁÅ¢ úìÅîÅ çÆ òµâÆ Çܵå é¶ Ãí 鱧 ÁîðÆÕéź 鱧 ÇÕò¶º î°ãñÆÁź ÔËðÅé Õð ÇçµåÅ ÔË¢ ÚÅÔ¶ ÇêÛñÆ Ú§×ÆÁź ÃÔ±ñåź ç¶äÆÁź Ôé, òÅðÆ éÅñ¯º À°Ã 鱧 Õ°Þ Øµà ò¯àź ÇîñÆÁź Ôé êð ÇÂà Ãì§èÆ À°é·Åº òµñ¯º êÇÔñź ô°ð± ÕÆåÆÁź ×ÂÆÁź Çëð òÆ À°Ã çÆ Çܵåź 鱧 ôÅéçÅð ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ ï¯ÜéÅòź çÅ Õ°Þ ÁÃð ÷ð±ð Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ¢ ÇÂà ׵ñ ÔË ¢ ÇêÛñ¶ ÃÅñź ÒÚ ÁîðÆÕÅ çÆ ÁÅðÇæÕåÅ çÅ ÇòôòÅà òÆ ìµÞçÅ ÔË ÇÕ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ã ÒÚ âÅòźâ¯ñ ðÔÆ ÔË¢ ç±ÃðÆ òµâÆ Ü§× å¯º êÇÔñź AIC@ò¶º ÇÂé·Åº Òå¶ ñ×ÅåÅð Áîñ Õðé éÅñ ÁîðÆÕÅ çÆ ÒÚ òÆ À°Ã çÆ ÁÅðÇæÕåÅ ñóÖóÅÂÆ ÃÆ êð ÇÂà ÁÅðÇæÕåÅ Òå¶ ÇÂÕ Ú§×Å êzíÅò êËä çÆ Ã§íÅòéÅ òÅð ÇÂÔ ñ§î¶ Ã 寺 ðèðé çÅ éźÁ éÔƺ ñË ðÔÆ¢ ÷ð±ð ìä ÜÅò¶×Æ¢ ÚÅÔ¶ ìðÅÕ úìÅîÅ é¶ òµâÆ Ç×äåÆ ÇÂÃ ç¶ ìÅòܱç úìÅîÅ çÆ Çܵå é¶ ÇÂÔ ÃÅìå Õð ÒÚ ÁîðÆÕéź çÅ ÇòôòÅà ÇܵÇåÁÅ ÔË êð ÇÂÃ ç¶ ÇçµåÅ ÔË ÇÕ ÁîðÆÕéź é¶ ÇÂà ÔÅñå ÒÚ¯º ÇéÕñä éÅñ-éÅñ À°æ¯º çÆÁź صà-Ç×äåÆÁź Áå¶ Çòô¶ô ñÂÆ ÇÂÕ òÅð Çëð úìÅîÅ Òå¶ òè¶ð¶ ÇòôòÅà êz×à å½ð Òå¶ íÅðåÆÁź é¶ Ôî¶ôÅ À°Ã ç¶ êzôÅÃé Ãì§èÆ ÕÆåÅ ÔË¢ Ôź-êµÖÆ Ô°§×ÅðÅ íÇðÁÅ ÔË¢ ÇÂà òÅð òÆ Ú¯äź ç½ðÅé À°é·Åº 寺 êÇÔñ¶ ðÅôàðêåÆ ì°ô é¶ ÇÂðÅÕ Òå¶ ÁÇÜÔÅ ÔÆ òðåÅðÅ ò¶ÇÖÁÅ ÜźçÅ ÇðÔÅ ÔË¢ úìÅîÅ ÔîñÅ Õðé çÆ òµâÆ öñåÆ ÕÆåÆ ÃÆ, ÇÜà éÅñ îÔÅåîÅ ×źèÆ çÅ å¶ éËñÃé î§â¶ñÅ ç¶ À°êÅôÕ ÁîðÆÕŠ鱧 ÕÂÆ êµÖź 寺 òµâÅ èµÕÅ êÔ°§ÇÚÁÅ ÃÆ¢ Ôé¢ ÇÂé·Åº ç¯òź ôõÃÆÁåź çÅ Ç÷Õð ÇêÛñ¶ Ã úìÅîÅ ÚÅÔ¶ ÇÂà ñóÅÂÆ ÒÚ¯º Ô°ä åµÕ ÁîðÆÕŠ鱧 ÒÚ À°é·Åº é¶ ñ×ÅåÅð å¶ òÅð-òÅð ÕÆåÅ ÔË¢ ÁîðÆÕÅ ìÅÔð åź éÔƺ Õµã ÃÕ¶ êð À°é·Åº é¶ ÁÇÜÔ¶ ÔÅñÅå ç¶ ÇÂÇåÔÅà ÒÚ êÇÔñÆ òÅð ÇÕö ÕÅñ¶ î±ñ ç¶ ÷ð±ð ìäÅ Ççµå¶ Ôé ÇÕ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ã ÒÚ À°Ô ÇòÁÕåÆ çÅ ðÅôàðêåÆ ìäéÅ Áå¶ Çëð ç±ÃðÆ òÅð ÁÅêäÆÁź ø½Üź 鱧 Çòç¶ôÆ èðåÆÁź 寺 òÅêà ì°ñÅ Ú°ÇäÁÅ ÜÅäÅ ÇÂÕ ÁÜ±ì¶ å¯º صà éÔƺ î§ÇéÁÅ ÜÅ ÃÕä׶¢ ÇÂà òÅð ç¶ Ú¯ä êzÚÅð ÒÚ À°é·Åº é¶ Çòç¶ôÆ ÃÕçÅ¢ î°µç¶ Òå¶ ÂÆðÅé ç¶ êzîÅä± åÜðÇìÁź Òå¶ òµâÅ ÇÕ§å± ÁµÜ ÁîðÆÕÅ ç°éÆÁÅ çÆ ÇÂÕ îÔźôÕåÆ ÷ð±ð ÕÆåÅ ÔË, êð Çòç¶ôÆ éÆåÆ çÆ æź À°é·Åº é¶ ç¶ô ÔË¢ À°æ¯º ç¶ ðÅôàðêåÆ çÆ Ã¯Ú ç°éÆÁÅ çÅ éÕôÅ çÆÁź Á§çð±éÆ ØÅàź òµñ òè¶ð¶ ÇèÁÅé Õ¶ºçÇðå ìçñä ç¶ Ãîðµæ Ô¯ ÃÕçÆ ÔË¢ ÇÂÔ À°îÆç ÕÆåÆ ÕÆåÅ ÃÆ¢ ÁÅêäÆ ÁÅðÇæÕåŠ鱧 ÇÕò¶º ÃÇæðåÅ ÜÅäÆ ÚÅÔÆçÆ ÔË ÇÕ ìðÅÕ úìÅîÅ ç°éÆÁÅ íð ÒÚ ìÖôäÆ ÔË å¶ ÕÃÅð¶ ÒÚ¯º ÇÕò¶º ìÅÔð ÇéÕñäÅ ÔË, àÕðÅÁ çÆ éÆåÆ é±§ Ûµâ Õ¶ íÅÂÆòÅñÆ òÅñÆ éÆåÆ ÇÂà Ãì§èÆ À°é·Åº é¶ Ú¯ä êzÚÅð ç½ðÅé ÇòÃæÅðå 鱧 Ôð êµÖ¯º Ô¯ð Áµ×¶ òèÅÀ°ä ñÂÆ ïåéôÆñ Ô¯ä׶¢ ï¯ÜéÅòź çÅ õ°ñÅÃÅ ÕÆåÅ, ÇÜà 寺 ÇÂÔ êzíÅò ìäçÅ ÇÂà Ã ÁÇÜÔÆ ÕÅîéÅ ÕÆåÆ ÜÅ ÃÕçÆ ÔË¢ (7)
  • 10. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 uko ;kfjp}kfdnK dh Fjhdh ;L r[odhg f;zx, b[fXnkDk ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ bkvb/ ;g[ZsoK dhnK ;t/o ~ jh t?oh-db B/ rVQh d/ uko'I so x/ok gk fbnk. FjhdhnK ;z;ko d/ fJfsjk; ftu p/iV jB. fi; soQK fJBQK ' ioB?bK d/ g[SD s/ fgzv tk;hnK B/ dZ; fdZsk fe r[o{ ih Bkb Z B/ pjkdoh, db/oh, fBoG?sk, fBFekwsk, ;t?wkB, Xow s/ Fkw t/b/ f;o 40 e[ f;zx nkJ/ ;B, oks t/b/ j'o gj[zu f;Zy e"w d/ nkdoFK dh ]kso ;t?eopkBh fdZsh, fJBQK dh [ rJ/ j'Dr/. f;zxK dh fJsBh xZN frDsh dk gsk bZrD s/ Fjhdh ;k~ 300 ;kb gfjbK dhnK :kdK tZb b? iKdh j?. t?oh db B/ pV/ j";b/ Bkb jZb/ eoB/ F[o{ eo fdZs. f;zxK / nB[dg[o febQ/ d/ gkJ/ x/o/ ~ ;Zs wjhB/ j' rJ/. z dk r'bh pko{d wZeD tkbk ;h ;' r[o{ ih B/ f;zxK d/ S'N- [ / f;zxK e'b dkDk gZmk w[Ze frnk. y[oke s/ gkDh dh E[V S'N/ iE/ pDk fdZs/ fJe fJe eoe/ jo/e iEk pkjo G/fink ekoB go;kdh jkEh tor/ ehwsh ikBto wo rJ/. fJj iKdk ;h. fJe iEk Fjhd j'D s/ d{ik iEk ikDk ;h. t?oh BjhI fe x/o/ ftu fBo/ f;zx n"y/ s/ d[yh ;B, w[rb "iK s/ ~ rVQh s'I go/ oZyD bJh edh edh sho th tos/ iKd/ ;h. T[BQK d/ ;kEh okfinK ~ th xZN sebh BjhI ;h. gfjbK d' ifEnK d/ ;odko pkpk nihs f;zx ih s/ pkpk i[Mko f;zx T[BKQ ~ rowh, fco pkoF ns/ jVQ dk ;kjwDk eoBk fgnk ih Ekg/ rJ/. pkpk nihs f;zx ih Bkb nZm f;zx GkJh ;h. j[D f;o s/ ;odh nk u[Zeh ;h. T[j th izr s'I fgZSk w'jew f;zx (i' gzi fgnkfonK ftu'I fJe ;B), GkJh JhFo S[vkT[Dk ukj[zd/ ;B. n"ozr}/p B/ th r[o{ ih tZb fuZmh f;zx, GkJh bkb f;zx, GkJh Bzd f;zx, GkJh e/;o f;zx, GkJh G/ih. r[o{ ih febQK SZvD tk;s/ Bk wzB. w[rbK s/ gjkVh / d/tk f;zx, GkJh ehosh f;zx, GkJh w/jo f;zx izr d/ w?dkB okfinK B/ e;wK uZe e/ febQK SZvD tk;s/ p/Bsh ehsh. ftu G/i/. nZm/ f;zx pj[s pjkdoh Bkb bVd/ Fjhd j' r[o{ ih ~ fJBQK dh yokp Bhns dk gsk ;h. ;' r[o{ ih Bk rJ/. w[|b "iK B/ uko/ gkf;T[I ;kfjp}kd/ nihs f;zx ~ wzB/. f;ZyK d/ dpk gkT[D s/ fe ;kok gzE nkg ih ~ i'o, x/ok gk fbnk go ;kfjp}kd/ d/ shoK B/ eJh SkshnK ftZBQ fdzd/ jK fe febQk SZv fdZsk ikt/, 20 s/ 21 d;zpo 1704 dh ;[ZNhnK. pkpk ih dh bbeko B/ T[BQK ~ shoK d/ fBFkB/ ftubh oks ~ r[od/t B/ nBzdg[o s'I gfotko ;w/s e{u pDkfJnk. id sho ]sw j' rJ/ sK sbtko ;zGkb bJh. ehsk. r[o{ ;kfjp ehosg[o s'I o'gV tZb tX/. fJsB/ sZe pkpk ih ~ w[rb ;odko B/ eZ; e/ B/ik wkfonk. nkg ih d[FwD B/ M{mhnK e;wK G[bk e/ fgSb/ gkf;T[I Xktk p'b tko puk rJ/ go x'Vk }]wh j' frnk. nkg ih T[; t/b/ fdZsk. d't/I fXo bVd/ fGVd/ ;o;k Bdh d/ ezY/ gj[zu g?db j' rJ/ s/ sbtko d/ i"jo fdykD bZr/ go fJeZfbnK rJ/. fJE'I gfotko ftSV frnk. r[o{ ;kfjp ih d/ wfjb ~ d/y e/ ;kfonK B/ fJe' ;w/I pkpk nihs f;zx T[go jwbk Z GkJh wBh f;zx d/ Bkb o'gV j[d/ j'J/ fdZbh ub/ rJ/. wksk z eo fdZsk s/ T[dI' sZe jwb/ eod/ oj/ id sZe nihs f;zx r{ioh ih fiBQK Bkb d'tI/ S'N/ ;kfjp}kd/ ;B, ~ rzr{ nkgD/ ih Fjhd Bk j'J. fiE/ ;kfjp}kd/ nihs f;zx dk ;oho / fgzv y/Vh b? frnk. fvZfrnk T[; d/ u"JhI gk;hI t?oh dbK d/ "ihnK dhnK bkFK r[o{ wjkoki, d'tI/ ;kfjp}kd/ s/ SZsh f;zx ;o;k dk Y/o ;h. gko j' e/ o'gV tZb tX/. o'gV s'I nZr/ bzx e/ r[o{ ih Bkb nkgD/ tZv/ Gok ~ Fjkds gKfdnK d/y e/ pkpk gzi f;zx j'o nk ob/ i' ;o;k d/ ezY/ s'I ftSV rJ/ ;B. i[Mko f;zx ~ ukn ufVQnk s/ T[BKQ izr ftu Fjkds bJh 21 d;zpo 1704 dh Fkw wjkoki uwe"o fJe pkr nkgk g/F ehsk. wjkoki B/ gzi fgnkfonK ftu'I d' GkJh ftu gj[zu rJ/. ;qh r[o{ ;'Gk gzBk 65 nB[;ko fJE'I dk fjzws f;zx s/ GkJh ;kfjp f;zx ih s/ fszB j'o f;zx pkpk f}whIdko r[o{ ;kfjp ~ nkgDh jt/bh b? frnk. nrb/ fdB i[Mko f;zx ih Bkb G/i. r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ |ohp fjzd{ / (8)
  • 11. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 iBsk dh ]kso nkgD/ firo d/ N'N/ nkgDhnK nZyK ;kjwD/ nZXh oks s'I e[M ;w/I pkd r[o{ ih B/ bbekfonk e[opkBh bJh g/F eoe/ d[BhnK tk;s/ p/-fw;kb g{oB/ gk sK fe gsk bZr ikJ/. T[uh fejk, @@gho/ fjzd w/ ot/d.## Z fdZs/ . d[pkok oD row j' frnk. b'EK s/ b'Ek fvZrD bZr pkd ftu r[o{ ih B/ nkgD/ }oBkw/ ftu fbfynk fe d/y' gJhnK. w[|b "iK d/ j";b/ tX/ j'J/ ;B go fco th pkpk tkfjr[o{ dk ewkb, T[BKQ ~ p/ns "i B/ x/o fbnk go Bk z ih yzvk fJT[I ubk oj/ ;B fit/I e'Jh fe;kB y/s ftu dksoh T[BKQ dk tkb ftzrk j'fJnk s/ Bk osk e[ MohN nkJh. r[o{ ubkT[dk j?. "i dh frDsh pj[s f}nkdk j'D eoe/ w[|bK I ih fdB uVQd/ sZe pj[s d{o fBeb rJ/. B/ n?;k x/ok gkfJnk i' N[N Bk ;fenk. f;zxK e'b jfEnko Z nrb/ fdB t?oh B/ Xktk p'b fdZsk. fgS/ oj/ f;zxK ]sw j' rJ/ go fco th t?ohnK Bkb w[ekpbk eod/ B/ dotk}/ y'bQ fdZs/ ns/ sbtkoK ;{s e/ t?oh T[Zs/ N[ZN oj/. ;kfjp}kdk i[Mko f;zx B/ w?dkB izr ftu t?ohnK d/ gJ/. pjkdoh d/ ekoBkw/ fdykJ/ s/ f;zxK B/ nkgD/ Bkb'I eJh nkj{ bkj/. S'N/ fij/ pho pjkdo d/ i"jo d/y e/ t?oh th r[Dk tZX w[|b ;?fBeK ~ wko e/ nzs Fjhdh gqkgs ehsh. dzr ofj rJ/. T[Xo ;{oi B/ w{j S[gkfJnk fJXo pkpk ih z GkJh ;zrs f;zx ih dh ;eb r[o{ ih Bkb fwbdh ;h. dh Fjkds j' rJh. t?ohnK ~ eJh fdB sZe G[byk fojk fe r[o{ ih Fjhd j' / id'I pkpk i[Mko f;zx ih s/ T[BKQ d/ Bkb G/i/ f;zx rJ/ jB. go w[|b "i eh ikD/ < Fjhd j' rJ/ sK rVQh ftu frnkoK f;zx ofj rJ/. T[BKQ fi; jt/bh ftu r[o{ ih B/ pkdFkjh "i dk Nkeok d/ Bkw fJ; soQK jB L ehsk T[E/ r[od[nkok (rVQh) ;kfjp pfDnk j'fJnk j?. GkJh dfJnk f;zx, GkJh Xow f;zx, GkJh wkB uwe"o dh oD-G{wh fiE/ ;kfjp}kd/ Fjhd j'J/ ns/ f;zx, GkJh ;zrs f;zx, GkJh okw f;zx, GkJh ;zs f;zx, GkJh fiE/ ;kfjp}kfdnK s/ j'o f;zxK dk ;;eko j'fJnk, T[E/ d/tk f;zx, GkJh ihT[D f;zx, GkJh ekmk f;zx, GkJh ;zs'y r[od[nkok pfDnk j'fJnk j? fi;dk Bkw esb rVQ j?. f;zx, GkJh e/jo f;zx. uwe"o dh jt/bh ftu ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ r[ o { ih B/ fJBQ K f;z x K ~ ;z p ' X B eod/ j' J / d' ;kfjp}kfdnK ns/ f;zxK ;w/s wodkBrh ns/ :[X-ebk Z owkfJnk fe d[FwB e;wK yk e/ fco rJ/ jB ns/ d/ n?;/ g{oB/ gkJ/ i' p/-fw;kb jB. p/JhwkB jB. j[D ;k~ th ;{ofwnk tKr bV e/ Fjkds pkpk }'okto f;zx ih s/ pkpk csfj f;zx ih d/Dh ukjhdh j?. n?;h dFk ftu f;zxK B/ wsk gekfJnk fe dhnK FjkdsK ;o;k Bdh (o'gV s'I 11 whb #s/ j?) s'I i/ r[o{ r'fpzd f;zx ih dh gktB j'd ekfJw ojh sK T[j T[; I ftSV e/ wksk ih d'tI/ ;kfjp}kfdnK Bkb rzr{ dh p/Bsh fpyV/ ;w/I th nrtkJh eoe/ gzE ~ fco ;[oihs eo b?Dr/ s/ rzr{ d/ fgzv y/Vh ub/ rJ/. o[fgnK dh Goh y[oih d/y go p/tes fdZsh Fjkds gzE bJh eokoh ;ZN ;kps e/ rzr{ dh Bhns yokp j' rJh. oks t/b/ T[; w'joK S[gk j'Jrh. rVQh ftu ofjzd/ pkeh f;zxK B/ gzi fgnko/ u[D. / / bJhnK s/ pkjo F'o gkT[D bZrk fe u'oh j' rJh j?. wksk GkJh dfJnk f;zx ih B/ nrtkJh eod/ j[ew fdZsk fe r[o{ r[ioh ih B/ T[; ~ ;wMkfJnk fe w'joK s{z oZy b? go o"bk ih T[;/ oks jt/bh SZv ikD. fJ; s/ r[o{ ih B/ j[ew nZr/ Bk gk, go T[; B/ j'o fJBkw d/ bkbu ftu fgzv d/ u"Xoh f;o M[ekT[fI dnK fJ; Fos #s/ jt/bh SZv ikD bJh gqtkB ~ Bkb b? e/ w'fozv/ EkD/ ik e/ dZ; fdZsk. EkD/dko B/ wksk ehsk fe T[j rVQh SZvfdnK tzrko }o{o gkDr/. r[o{ ih s/ d'BK wk;{w pZfunK ~ frqsko eo fbnk s/ ;ojzd ;kfjp B/ fszB f;zx GkJh dfJnk f;zx, GkJh Xow f;zx ns/ d/ Btkp t}ho ykB e'b gj[uk fdZsk. T[;B/ fJBQK ~ mzY/ z GkJh wkB f;zx ih ~ Bkb b? e/ ikD dh ftT[s dZ;h s/ j[ew I p[oi ftu e?d oZyD s/ nrbh ;t/o eufjoh g/F eoB dk fdZsk fe pkeh nZm/ f;zx jt/bh ftu ofjD s/ ;koh oks r'bh j[ew fdZsk. ubkT[d,/ Brkok yVekT[d/ ofjDA Gbe/ w?dkB ftu bV I I ;kfjp}kfdnK ~ eJh bkbu fdZs/ rJ/. fJ;bkw e/ Fjhd j' ikD. fiT{d/ ihn t?oh d/ ekp{ BjhI nkT[Dk. I ep{b eoB dh gq/oBk fdZsh. Bk wzBD s/ ek}h ~ stk (9)
  • 12. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 d/D bJh fejk go T[; B/ wip{oh dZ;h fe pZfunK ~ cstk d;thI ftu GkJh e'fJo f;zx w[skpe gfjbK pV/ s;hj/ fdZs/ BjhI ukfVQnk ik ;edk. ;Zuk Bzd B/ t}ho ]kB ~ GVekfJnk [ rJ/ go T[BKQ w[y'I ;hn Bk T[ukoh tkfjr[o{ dk GkDk wzBd/ s/ fJBQK f]bk stk d/D bJh fejk. pZfunK ~ voktk th j'J/ BhIjK ftu Fjhd j' rJ/. d;w/F fgsk ;qh r[o{ r'fpzd fdZsk frnk go pZfunK B/ T[so fdZsk, @@n;hI r[o{ r'fpzd Z f;zx ih d/ d[bko/ Fjhdh gk rJ/ go db/o pZfunK ~ je{ws f;zx ih d/ F/o pZu/ jK. F/oK tKr fe;/ s'I vod/ BjhI. f;Zyh d[nkok fdZs/ rJ/ vokt/ s/ bkbu Xow s'I Bk v/r ;e/. wksk ikB s'I fgnkoh j?. n;hI fJ;bkw ep{b BjhI eoKr/.## r[ioh ih B/ fJj ;kek ;[D e/ gqkD fsnkr fdZs. / nrb/ fdB 26 d;zpo 1704 ~ ;kfjp}kfdnK ~ ;;eko bJh EK N'vo wZb i"joh B/ gqkgs ehsh ns/ fco eufjoh ftu g/F ehsk frnk. vokT[D s/ XwekT[D 27 d;zpo 1704 dh Fkw ~ fszBK dk ;;eko fJeZmk jh eo dk BkNe d[jokfJnk frnk go ;kfjp}kd/ fdqVQ oj/. fdZsk frnk. fJE/ nZieZbQ r[od[nkok @i'sh ;o{g# ;[Ff' Gs eufjoh ftu ;kfjp}kdk }'okto f;zx s/ csfj f;zx ih j?. pkpk }'okto f;zx ih dh Fjhdh ;w/I T[wo ;Zs ;kb, B/ eVe e/ fejk L frnkoK wjhB/, nZm fdB ;h ns/ pkpk csfj f;zx ih dh ;kfjp}kfdnK eVQe e/ fejk ;{p/, e/tb gzi ;kb d; wjhB/ d; fdB. gops dkfpnK Bkb BjhI fjb iKd/ . fJjBK FjkdsK dk gqGkt fJj fgnk fe uko/ gk;/ pZ u / j' D fijV/ F/ o pZ p oK d/ , jkjkeko wZu rJh. r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ wkShtkV/ fJj ed/ G/ v K d/ ftu BjhI ob iKd/ . ;kok jkb ;[D e/ sho dh B'e Bkb ekjh d/ p{N/ ~ g[NfdnK Z ;kfjp}kd/ jo ;tkb dk itkp rZi-tZi e/ fdzd/ owkfJnk ;h, @@j[D w[|b oki dh iVQ gZ[Nh rJh.## oj/. eJh tko e'fFF eoB d/ pkti{d f;o BjhI M[ekfJnk. ;kfjp}kfdnK dh Fjhdh f;Zy e"w d/ tko;K ~ ek}h e'b'I fco cstk fbnk sK T[;B/ Btkp t}ho ]kB s/ fusktBh fdzdh j? fe Xow dk ;"dk BjhI eoBk. f;Zyh ;[uk Bzd d/ }'o gkT[D s/ pZu/ e;{otko ej/ i' p|kts bJh Z nw'be t;s{ j?. d[BhnK d/ tZv/ s'I tZv/ b'G bkbu f;Zyh dh s[b/ j'J/ jB ns/ BhIjK ftu fuD e/ Fjhd eoB dk j[ew T[Zusk s/ f;Zyh fgnko d/ ;kjwB/ e'Jh w[Zb BjhI oZyd/. fdZsk. fJ; s/ Btkp wb/oe'Nbk B/ jkn dk Bknok wkfonk ;kfjp}kfdnK dh pjkdoh d/ i"jo s/ FjhdhnK s/ T[Zm e/ ubk frnk. f;ZyK s/ ftF/F eoe/ f;Zy pZfunK bJh jw/Fk ukBD w[BkfonK 27 d;zpo 1704 ~ d'jK ;kfjp}kfdnK ~ BhIjK dk ezw eoBrhnK s/ f;Zy B"inkBK ~ Xow bJh ikBK tkoB [ ftu fuD e/ Fjhd eo fdZsk frnk. r[o fpbk; gksFkjh dh gqoBk d/dhnK ofjDrhnK. / I nBw' b ;[ w B 1- i' b'e n"y/ t/b/ fJe d{i/ dk ;kE BjhI d/Id/ T[BQK Bkb'I gF{ uzr/ jB i' d[y t/b/ eZm/ j' iKd/ jB. 2- gF{ wfonk j'fJnk th d; ezw ;Pko d/Idk j? go wB[Zy wo ikt/ sK T[; dk e"vh w[Zb th BjhI g?Idk. 3- T[Zuk wB[Zy T[j j? i' d[yhnK s/ rqhpK Bkb fgnko eo/, ns/ BhtK T[j j? i' T[BQK Bkb Bos eo/. 4- i' oZp dk wzrsk j? T[j ed/ G[Zyk BjhI ofjzdk, s/ i' wB[ZyK dk wzrsk j? T[j ed/ fsqgs BjhI j'Idk. 5- fit/I fBowb gkBh d/ ftu ngBk u/jok fd; g?Idk j?, fJ;/ soQK gftsq nkswK ftu gqG{ dk gqekF. 6- i' ngB/ nzdo oZph i's ~ nBGt BjhI eodk T[j feXo/ th T[; dk ibtk BjhI d/y ;edk. 7- T[; dh ok; tZXdh j? i' tZX d/t/ s/ xZN bt/, go T[; dh ;dk xNdh j? i' xZN d/t/ s/ tZX bt/. 8- wK ngB/ fe;/ pZu/ ~ o'Nh d/Bh G[Zb ;edh j? go tkfjr[o{ ed/ fe;/ ~ o'}h d/B s'I BjhI T[Zedk. 9- ;z;ko dk jo iht fgS'I g?dk j'fJnk j?, go T[; dh o'}h dk gqpzX nekb g[oy B/ g?jbK ehsk j?. 10- r[o{ d/ j[ew ftu s[fonK ed/ wB ftu n"r[D gqtF BjhI eod/ ns/ wB d/ nky/ bZfrnk r[D. / frnkBh T{Xw f;zx ih (10)
  • 13. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 r[o{ rZdh fdtF s/ ftF/F gjo? f;Zy, r[of;Zy ns/ BkBe Bkw b/tk id ;t/o/ gkbe ns/ oSQe j[zdk j? i' fBsB/w s'I T[gozs nodk; eodk j?, ik r[o{xoK u nrfB wkfj nkjko gj{ukdkz ;t/o/ nodk; j[dh j? sk fJj Fpd tos/ ikd/I jB fe z j?. j/ nekb g[oy uko gfjo oks nkg ih d/ GkD/ nzdo d[ ; o/ Fpd ftu nihs f;zx, ;[y Bkb tshs j'Jh j? uko gfjo fdt; nkfJnk nkgD/ r[ o d/ t fgjb/ gjo ftu byBT GkD/ ftu fpskT[DK ih, fJtI/ jh ;zfXnk dh nodk; ftu c[owKd/ jB fe fJj fJe p/Bsh ehsh ikdh j?, fJBQK geshnK s'I goshs j[dk j?z nu/sB nt;Ek j? fJ; nt;Ek ftu f;oc s/ f;oc fe fdB ftu nm gfjo j[zd/ jB, fJ; rb dh gq'Ysk eosk g[oy jh ;jkfJe j?, r[o{ r'fpzd f;zx ih th pkpk cohd ih d/ ;b'e s' th j[zdh j? L- c[owkT[d/ jB. uko rtkfJnk jz Y e/ , uko rtkfJnk ;[ z w . n' o eh pks ejk ej s' I ;' , b/ y k op wz r / ; hnk, s{ z nkfJnk fejV/ ez w . ;[ g/N jh e/ gN phu pukt?. gjo? - f;o b/y s/ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp d/ nzr 74 s'I d{ik gfjo - fJt/I fit/I iht pkb nt;Ek ftu 78 se uko Fpd ;'GkfJwkB jB fiBK ftu'I d' ;kfjp j[dk j? fi; dk u'frodk wk fgU[ se ;hfws j[dk j?. z z ;qh r[o{ BkBe d/t ih d[nkok T[ukfos jB fJe Fpd wks b'e ftu nkT[fI dnK jh T[;dh fbt nkgD/ r[o{ okw dk; ih dk ns/ nzfsw Fpd ;kfjp ;qh r[o{ ;B/IjhnK dh soc j'D ekoD nekb g[oy Bkb' N[N noiB d/t ih dh feqgk j?. uko/ jh Fpd ;qh okr ftu iKdh j?, gqG f;woB ft;o iKdk j?. tksktoD y[fFnK jB fJ; okr ~ ;qh r[o{ rqE ;kfjp ftu ;p s'I fgjbk z Gog{o, tXkJhnK dk nkdkB gqdkB G?Dk GrtK d/ jZEk ;EkB fdsk frnk j? ns/ fJ; okr dk rkfJB oks ~ ftu fJT[ Budk Ngdk j? fidK i;'Xk d/ xo ;qh feqFB j[zdk j?. ih fujed/ jB. fgjb/ Fpd ftu ;qh r[o{ BkBe d/t ih nekb jE' jE BukJhn? gqkDh, wks ej? ;[s w/ok. g[oy d/ F[eokB/ (È ;fsr[o gq;kfd..) T[gozs u/ s nu/ s w{ V wfB w/ o / , nz f s Bjh feS s/ o k.. pyfFF eod/ jB fe wB[y dk ihtB oks d/ uko gfjok o?D d/ d{i/ fgjo r[od/t ;k~ u/skT[d/I jB dh soK j?. fijVh wK w/okg[s w/okg[s efjfdnK BjhI Eedh, T[j G[b okfsq dk gfjbK gjo, fpbe[b ;Ks tksktoD ikdh j? fe fit/I oks dk gfjbk fgjo phs frnk j? fJj dh T[gwk iht dk roG ftu tk; j'Dk, fJj pj[s jh d{ik fgjo @@pkb nt;Ek## th jw/Fk BjhI ojDh. shi/ ;[Sw nt;Ek j? fi; dk fieo pkpk cohd ih fJ; soK gfjo o?D ftu ;kok ;z;ko nkgfDnK ekoK ftjkoK dh eod/ jB fusK ftu br ikT[Idk j? mhe fJ;/ soK wB[y fJ; @@gfjb/ gjo? c[bVk## nt;Ek (itkBh) nkgD/ i'pB[, i[nkBh ns/ XzB ewkT[D fJ; nt;Ek ftu iht c[b dh soK e'wb, wksk s'I S[N j'o e[M BjhI ;'udk, d/ roG ftu nftef;s o{g ftu j'dk j'fJnk th w{e I jfo ek Bkw B u/sjh tDikfonk o{g ftu nekb g[oy Bkb nkgDh fbt i'Vh oydk j?, fwsqk pXk S[Nfj fis.. roGn;B ftu T[bNk bNfenk th gqGk Grsh Bkb XB - i'pB ftu wksk j'fJnk, T[; go tdrko fBozso nkgDh ;[os i'V e/ nodk;K eodk j? feT[I fe ~ g{oh soK G[bk e/ Xow-eow, Bkw-f;woB s'I N[N iKdk n?;h nt;Ek ftu fJe nekb g[oy jh T[; dk fgqs j? fi; ekoD T[;dh feos th wkVh j' iKdh j?. (11)
  • 14. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 Xow ;/sh tkgko B ehs/, eow B ehs/ fws.. n?;h nt;Ek ftu iht dh ;[os T[; gowkswk wkVh feos ekoD wB nkb-izikb ftu c; tb j'Dk b'udh j? go gkgk dh rzd Gkoh j'D ekoD, iKdk j? ns/ j'o e{V eow fJ; dk fBs dk eow j' Fpd dh gSkD B j'D ekoD gSsktk jh jE nkT[dk I ikdk j?. j?. @@Xz B fust? , XB ;z u t? tDikfonk fwsq k , fJe osh r[D B ;wkfDnk tDikfonk fwsqk jfo Bkwk jfo B ;wkfb.## ntrD yD;fB pzfB.. fJBK nkr'Dk s' sK jh d{o fojk ik ;edk j? nz s ftu r[ o d/ t ;k~ ;[ u / s eod/ j' J / i/ nkg nekb g[oy fwjo eo e/ ;'Mh pyF/. T[ g d/ F pyFd/ jB fe pkb nt;Ek s' I gq h s T[ ; fi; B/ feogk eo/ r[ o [ w/ b / , ;' jfo jfo Bkw ;wkfb. npBk;h tkfjr[o{ Bkb brk e/, r[ow[yK tkbk ihtB ej[ BkBe shi/ gjo? gq k Dh, ;/ ikfJ fwb? jfo Bkfb. ih e/ jh fJ; Gtib irs s' gko T[skok j?. o?D dk u'Ek gfjo- noEks oks dk nzfsw gfs ;/sh ikt? ;jfi ;wkt?, ;rb/ d{y fwNkt?. gfjo oks ysw j'D ~, fJt/ jh wB[y dh itkBh i'pB Z ej[ BkBe gqkDh r[ow[fy S{N?, ;ku/ s/ gfs gkt?.. nzsw gVkT[ s/, p[Ykg/ tb ~ tXDk j?, u'Eh gksFkjh fJ; ftF/ s/ T[gd/F d/Id/ jB uT[ E ? gjo? o? D e/ tDikfonk fwsq k jfo ;/tj[ fyB[ fyB[ fYb w{b B efoj[ fpoX GfJnk sB yhD[. fis n;fEo i[r i[r j'tj[.. fijVk Foho eb se fe;/ s' Ykj BjhI ykT[dk I jfo ;/sh ;d wkDj[ obhnK, ;h ni nkgDk nkg BjhI ;zGkb ;edk, feT[fI e Foho iBw woD d[y y'tj[.. d/ ;ko/ fJzdq/ ShDsk dh soc ikD br gJ/, fJ; soK ;fsr[o{ d/ T[gd/FK s/ ufbnk o?D d/ nyh nz X B fd;Jh tDikfonk uko/ gfjo o{gh iht nkswk dh fJj c/oh ;cbsk jkf;b fwsqk ezBh ;[D? B t?D.. eo ;edh j?. êz¶ðéÅ-Ãð¯å ÃÚÅÂÆ ÃÅ鱧 åÅÕå êzçÅé ÕðçÆ ÔË åÅÕå Áå¶ ìÔÅçðÆ ç¶ Ãì§è ÇòÚ ÃòÅîÆ Çòò¶ÕÅé§ç çÅ ÇòÚÅð ÔË ÇÕ ÒÕ¶òñ ÃÚÅÂÆ ÔÆ åÅÕå êzçÅé ÕðçÆ ÔË¢ åÅÕå ÔÆ Ã§ÃÅð ç¶ ð¯×ź çÆ çòÅÂÆ ÔË¢ ÇÂÔ ÇÂÕ á¯Ã åµå ÔË ÇÕ åÅÕå Ç÷§ç×Æ ÔË, Õî÷¯ðÆ î½å¢ åÅÕå ÔÆ ÁÅé§ç ÔË, ÃçÆòÆ Ç÷§ç×Æ ÔË, Õî÷¯ðÆ ñ×ÅåÅð åäÅú Áå¶ ç°µÖ ÔË¢ Õî÷¯ðÆ î½å ÔË¢ Ãëñ Ô¯ä ñÂÆ ÷ìðçÃå ÇÂðÅçÅ Áå¶ Ççzó·åÅ Ô¯äÆ ÷ð±ðÆ ÔË¢ Ççzó· ÁÅåîÅ òÅñÅ ÇòÁÕåÆ åź ÕÇÔ§çÅ ÔË, Òî˺ Ãî°§çð 鱧 êÆ ÜÅòź×Å, î¶ðÆ ÇµÛÅ éÅñ êÔÅó òÆ Ú±ð-Ú±ð Ô¯ ÜÅä׶¢ ÁÇÜÔ¶ ÇÂðÅç¶ ôÕåÆ Áå¶ ÇîÔéå çÆ ñ¯ó ÔË¢ î¶ð¶ é½ÜòÅé ç¯Ãå¯! åÅÕåòð ìä¯, ÇÂÔ ÔÆ å°ÔÅⶠñÂÆ î¶ðÅ À°êç¶ô ÔË¢ ×ÆåÅ çÅ êÅá Õðé éÅñ¯º å°Ãƺ ë°µàìÅñ Ö¶âç¶ Ô¯Â¶ ÁÅêä¶-ÁÅê 鱧 Ãòð× ç¶ òè¶ð¶ é¶ó¶ êÅú׶¢ î˺ å°ÔÅ鱧 ÇÂÔ ôìç ÇÂà ñÂÆ ÕÇÔ§çÅ Ôź, ÇÕÀ°ºÇÕ î˺ å°ÔÅ鱧 ÇêÁÅð ÕðçÅ Ôź¢ Õî÷¯ðÆ çÅ ÇÂñÅÜ Õî÷¯ðÆ Òå¶ Þ°ðÆ ÜÅäÅ éÔƺ, Ãׯº ÁÅêäÆ åÅÕå 鱧 ÇÚåÅòäÅ ÔË¢ å°Ãƺ òÆ ñ¯Õź 鱧 À°Ã ôÕåÆ ìÅð¶ Ç×ÁÅé ÕðòÅú, ܯ À°é·Åº Á§çð êÇÔñź ÔÆ î½Ü±ç ÔË¢ ÇÂÔ ôÕåÆ ÃÅ鱧 ÃÚÅÂÆ å¯º êzÅêå Ô°§çÆ ÔË, ÇÂà ìÅð¶ ðڶå Ô¯ä çÆ ñ¯ó ÔË¢ -çÜÆòé ÇÃ§Ø âãòÅñ (12)
  • 15. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 ;wkitkd r[ o wfs d/ Mo' y / u' I fgqz0 jfoGiB f;zx ;'Ffb}w (Socialism) Fpd dh ;G s'I gfjbh pzj{ d'bs, d{i/ dk jZe wkoB iK y'jD s'I fpBK fJe EK pj[bsk tos'I ;zB 1833 ftu j'Jh ;h, gqs{ fJ; dk fJj Gkt BjhI fe z ftu fJemh BjhI j' ;edh ns/ nzs ~ ;kE th BjhI fdZdh. ;wki ~ fe;/ Bk fe;/ Feb ftZu gfjbK edh ;wfMnk iK J/t/I w{oy b'e fJ; bJh JhwkB t/ud/ s/ yZib j[zd/ jB. bkr{ jh BjhI ehsk frnk. br Gr ;ko/ wZs fe;/ Bk fe;/ c[owkB j? L- jZd se b[N y;[N dh fto'Xsk s/ fJB;kBh jwdodh, ;/tk Z fJ;[ io ekofD xDh ftZr[sh, fJfB io xDh y[nkJh.. s/ e[opkBh d/ i}p/ dh uouk s/ tos'I eod/ nkJ/ jB. jK, gkgk pkMj[ j' t ? Bkjh, w[ f Jnk ;kfE B ikJh.. i' T[Zu n;EkB ;wkitkd d/ oh;-eoB-i'r e[M fJe (wL 1H gzBk 417) f;XKsK ~ f;y wZs ftu ni s'I gzi ;" ;kb gfjbK jh gqkgs r[owfs nB[;ko ;z;ko ftu ;jh ;wkitkd sK jh ;zGt j?, T[; s'I T[uok n;EkB j'o feXo/ bGDk ;zGt BjhI. f;Zyh, / j? i/ jo/e wB[y d{i/ dk jZe Bk wko/. feT[fI e, d[BhnK d/ Z fJe nkdoFe ihtB-iku j? ns/ fJ; ftu ;wkitkd tkb/ ;ko/ eb/FK, MrfVnK ns/ fyu'skD dk w{b ekoD j? jh d{i/ ;ko/ T[j ;[ui/ s/ nB/e j'o wB[y GbkJh d/ ;ob, ;kd/ s/ Z Z dk jZe wkoB dh o[uh. t/y,' r[o{ d/t wB[y ~ fJ; pko/ feZvh ;dhth f;XKs nk iKd/ jB, i' wB[yh ;[y, FKsh s/ efbnkD Z Z tZvh ;"j gkT[d/ jB L- I bJh jtk, gkDh s/ o"FBh tkr }o{oh jB. je[ gofJnk BkBek, T[ ; [ ;{ n ko T[ ; [ rkfJ. fJj fJe neZN ;ukJh j? fe i/ e'Jh gqkDh f;Zy Xow r[ o { gho[ jkwK sk Go/ , i' w[ o dko B ykfJ.. d/ ;KMhtkbsk d/ ;op-ekbh s/ ;op d/Fh f;XKsK ~ nwbh (wL 1 gzBk 141) s"o T[s/ ngDkn bt/ sK T[; ~ j'o fe;/ soQK d/ ;wkitkd r[o{ ih, fpBK fe;/ br bg/N d/, fJj ;wkitkdh d/ fgS/ GNeB dh b'V BjhI ofjzdh. ;ukJh th ;gFN eod/ jB fe wkfJnk dh pj[bsk fuzsk nkU L }ok e[ tX/o/ gqphBsk s/ rj[ Bkb fJjBK f;XksK dk, i' wkB;e o'rK dk o'r j?, ekoB j? ns/ E[V GNeDk dk ;ot/yD eohJ/. dk. fJ; bJh ;jh s/ ;[yh ;wki T[jh j?, fi; ftu fe;/ gk; ;wkitkd dk tZvk s/ fyZu-gkT{ Bknok fJj j? fe B E'Vh j't,/ B pj[sh. r[otke j? L- b'eK ftu fJj XB d"bs, ikfJdkd ns/ j[ew jkf;b dh fi;[ frq f j pj[ s [ fs;? frq f j fuz s k.. ekDh tzv ]sw j't. fJ; fBFkB/ dh gqkgsh bJh T[j ipo / fi;[ frq f j E' o h ;[ fco? Gq w z s k.. s/ ]{Bh fJBebkp dk okj u[Dd/ jB. r[owfs dk T[es d{ j [ fpt;EK s/ i' w[ e sk ;' J h ;[ j / b k Gkbhn? . . fBFkB/ dh g{osh bJh ;wkitkdhnK tZbI' tos/ ikD tkb/ YzrK (wjbk 5 gzBk - 1019) Bkb ws G/d j?, gqs{ fBFkB/ Bkb BjhI. r[owfs pV/ ;gFN z ofjsBkfwnk ftu th ;gFN nkd/F j? fe L- FpdK ftu n?bkB eodh j? fe Xow dh feos eo' ns/ T[; @f;Zy f;Zy d/ gk; ikt/, SkdB G'iB (o'Nh egVk) b/ ~ b"VtzdK Bkb tzv e/ Se'. sK-s/ e/tb sK jh, s[jk~ oZph b/t?, b'G Bfj eo?..## wkor dh ;'Mh gt/rh. r[o{ tke j? L- Gkt fJj j? fe f;ZyK dh ;G ;zgsh, wkb XB, sB wB, xkfb ]kfJ feS[ jEj[ d/ f J.. ;G r[o{ dk j? ns/ fJ; Bks/ T[j ;G dk ;KMk j?. fJ; bJh BkBe, okj[ gSkDfj ;/fJ.. jo b'Vtzd f;Zy T[; ~ b'V nB[;ko tosD dk nfXeko (wL 1, 1284) oZydk j?. r[owfs c/o ;gFN eodh j? fe fJj wkfJnk, XB- fejk ;[zdo fgnko-Gog{o j? f;Zyh dk fJj nd[Zsh (13)
  • 16. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 ;wk}tkd. fi; fo}e ;/ nksh j' , gotk} w/ e' s kjh.. T[ges jtkb/ fJj @f;y# Fpd sK fJe ;zes j?. f;Zyh 'q / (Gkt-n? gqG-wzvbK (T[uo/ nkekFK) ftu T[vD tkb/ { / Z ftu f;Zy dh tzv e/ SZeD dh fJj ;KM sK gqkDh wksq Bkb gzSh, T[; u'r/ Bkb'I w"s p/jso j?, fi; Bkb T[uo/ T[vD / Z j?. fJE'I se fe f;y wZs nB[;ko ;fsr[o{ th T[jh j' ;edk ftu ftxB g?dk j't,/ (fi; o'Nh Bkb ;[ofs fvZrdh j't). I / j?, i' fpBK fe;/ ftseo/ d/ ;w[uh b'ekJh ~ nkgDh fgnko- Z fiE'I se gqkgs o'Nh ~ ;kEhnK Bkb, b'VtzdK Bkb ob rbteVh dh fBZx d/t/ s/ ;kfonk ~ fBok ;kEh (Comrade) fwb e/ tzv SeD dk ;zpzX j? r[od[nkok, r[o{ e/ bzro jh BjhI, ;r'I GkJh, ;e/ tho, pDk d/t,/ t/y', ;fsr[o{ nkg d[nkok, nkoEe gZXo T[s/ X";/ dh u'N Bkb sB ~ e/tb I th fJ; ;pzX ftu fet/I @tuB-pZX# jz[d/ jB L- o'Nh jh BjhI fdzdk, ;r'I wB s/ nkswk bJh nkswe ][oke BkBe ;fsr[ o [ n? ; k ikDhn? , dk th gq p z X eodk j? . b[ s fJj j? fe ;fsr[ o K B/ i' ;G;? bJ/ fwbkJ/ ihT[ . . r[od[nko/ d/ bzro ~ fe;/ wbe Gkr' iK fe;/ wjkB (wjbk 1, gzBk-72) nepo dk bzro BjhI pBD fdsk. xkb xkbe/ Xow dh r[o{ ih ;G ~ fwbkT[D tkb/ th sK, sK jh jB, i/ ;[uh feos eoB tkb/ feoshnK dk bzro pDkfJnk j?. i/ Z T[jBK dk fgnkok gqG{ È ih, tkfjr[o{ ih, ;G dk ;KMk, r[o{ BkBe d/t ih, fgsk ih tb'I fpT[gko bJh fwbh wkfJnk ;G dk nkgDk, ;G dk fgsk j? ns/ e[b ]be Bkb fJe Bkb, b'VtzdK ~ gqFkfd Sek e/ ;Zu/ ;"d/ eod/ s/ @s/ok# ;wkB tosD tkbk j?. noFkd j? L- @s/ok# dh X[B ns/ Bkw dh w;sh ftu rqhpK dhnK M'bhnK 1H ;G/ ;kMhtkb ;dkfJfB, God/ jB sK r[o{ nzrd d/t ih dk bzro fxnkbhnK ]hoK s{ fe;? B fd;? pkjok ihT[ . . d/ rZc/ btkT[dk j?. okfJ pbtzv dh T[rkjh jk}o j? - I (wkM wH 5, gz B k 98) bzrfo dT[bfs tzvhn?, o;[ nzfwqs, yhfo fxnkbh. 1H r[ o k, fJe d/ f J p[ M kJh.. r[o{ nzrd d/t ih s/ B/e-}B, wksk yhth ih, bzro ;GBk ihnK ek fJe[ dksk dh ;/tk eod/ BjhI ;h Eed/. ;qh r[o{ nwodk; ih sk ;' w? ft;fo B ikJh.. (ig[ i h) doFB jh T[jBK ~ fdzd/ ;B, i' r[o{ d/ ;KM/ bzro ftu fJZe nkt', j'o nr/ s[ohJ/. ew:{fB;NK dh ;koh f;nk;s gzrs p?m e/ gq;kfd Se/. nepo wjkB tor/ FkfjBFkj o'Nh d[nkb/ x[wDh j?. o'Nh dk, ihtB - fBopkj ftu, tvk ~ th fJ; ;zpX ftu S'N BjhI fdZsh iKdh. rb eh, ;w{j z n;EkB j?, gqs{ fJj ;G e[M BjhI. fit/I sB s'I wB s/ nkswk z r[o{ ;kfjpkB B/ th bzro dh ;/tk ftu nkgDh FkB, T[uo/ jB, fJ;/ soQK r[of;ZyK bJh o'Nh s'I nDy, nkB, ;Zs, / efbnkB s/ tfvnkJh ;wMh ns/ ni/jk eoe/ ;zes fdZsk / ;zs'y ;po, GkT[, jZe jbkb dh feos dh fposh s/ dhB fe fJjh bzro gqkDh wksq bJh, ;KMk nEtk ;wkitkdh d[yhJ/ bJh e[opkBh fes/ tX n}h} jB. i/ fJB;kB d/ eoe/ oki-gZXo T[s/ ;KMk th ubkfJnk ik ;edk j?. jK, nkg; ftu d/ ;zpXK dh wkg-SVh e/tb o'Nh, wkfJnk, jh z fJ; ~ tZv/ g?wkB/ T[s/ s'oB d/ s"o sqhfenK ftu coe j' j? sK fe;/ n;{b, f;XKs, d[fynko/ iK go;[nkoE bJh e'Jh ;edk j?, f;XKs ftu BjhI. e[opkBh feT[I eo/ < fco Xow, d/F iK T[geko fjs Fjkds id'I bzro (d/|) dh okyh bJh s/r dh b'V gJh sK feT[I s/ fe; bJh < fi;[ fo}e s'I wB[y ftu d?th r[DK dk Z fJj Bknok bkT[D dh jdkfJs j'Jh, gqs,{ ojh gfjb/ Bzpo z nGkt j[zdk j't/ T[; Bkb'I sK w"s uzrh. t/y', vkeNo T[s/ d/r jh L- fJepkb B/ th fJ; jehes ~ fe; ]{p;{osh Bkb ebw- d/ r , s/ | ir w? d' T { ub? . . pzd ehsk j? L- oky nkg w' f j nto B db? . . n? skfJfo bkj{ s h, T[ ; fo}e ;/ w" s nZ S h.. (;qh d;w/F ih) (14)
  • 17. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 i/ oki Gkr gqkgs j'D T[gs f;Zek s'fonk sK T[; dh zq SeD tkbh ;qFN wkbk - fposh d/ wDe/ ntZF fpyo ikDr/ / w'jo Skg d/r s'I jh nozG ehsh rJh s/ fJj ;h L- ns/ fJ; dh EK wZb b?Dr/ L XZek, ;[nkoE s/ y'jk wkjh. d/ r ' s/ | ' sj t B[ ; os p/ d oz r , c/o ;jh ;KMhtkbsk s/ ;wkitkd feZE. / :ks n} BkBe, r[ o { r' f pz d f;z x .. f;Zy ;fsr[o{nK d/ s]:b dk tkfjr[o{ fiE/ e/tb fJ;/ d?th f;XKs ~ ofjs BkfwnK ftu th fJT[I jh fJZe' fJZe j?, ;G dk fgsk j?, ;G/ T[jd/ ;KMhtkb jB, T[E/ ;gFN ehsk frnk j? L- T[j ;dk w/jotkB j?, fwm p'bk j? s/ ;G dh fJe ;wkB ;ko |ohp dk w{ z j , r[ o { dh r' b e j? . b?D tkbk th j?. T[; B/ sK jtk, gkDh ns/ ;{oi dh o"FBh J/E/ |ohp nEtk b"Vtzd d/ w}jph nehd/ iK B;bh tKr ;w{j dksK wB[y ~ fJe ;wkB pyFhnK jB, fJj ekDh Z ws G/d Bkb f;Zy dk e'Jh ;zpX BjhI. f;Zyh ftu wB[y dk z tzv sK nk]o ;[nkoEh s/ us[o wB[y nkg eo b?dk j?, T[; Z I wB[y Bkb ns[N foFsk e/tb wkB[ysk dh fpBkn T[s/ wzfBnk Z Z ~ j'VBk j? fgnko Bkb, thuko Bkb ns/ fwZms Bkb, gqs{ z frnk j?. fJT[I j't/ th feT[I Bk id fe dFw/F ih f;y ~ i/ b'V gt/ sK b'e - okih iK fe;/ j'ot/I Yzr d/ oki - gqpX z fJ; pko/ fJT[I ;/X fdzd/ jB L- dh fB:wktbh Bkb th. jK, Bos Bkb BjhI. r[owfs sK e' T { GfJU w[ z v hnk ;z f Bnk;h e' T { i' r h GfJT[ , n?;/ p/rw g[o/ d/ oki dk ;[gBk b?dh j?, fiE/ ;G b'e oZi/ I e' T { pq j wukoh e' T { ish nB wkBp' . . g[i/ s/ ;"y/ tZ;D, gqs{ oki dk Yzr j't/ fgnko tkbk, fwZms Z z fjz d { s[ o e e' T { okcih nwkw Fkh, tkbk, ;/tk Gkt tkbk. ;qh r[o{ noiB d/t ih d/ jb/wh wkB; eh iks ;p? J/ e ? gfjukBp' . . oki dk ;[gBk sd ;keko j'trk, id ;w;s ;z;ko ftu / ;fsr[oK B/ @@r[o{ e/ bzro# dh gqEk ubkJh j?. r[o{ ni/j/ fBowb T[u/ s/ ;[u/ ;wkitkd dk p'b pkbk j'trkL- Z / ek bzro fJe soQK ;Gdk ;KMk bzro, nEtk Common j[ f D j[ e w[ j' n k fwjotkD dk.. iK Community Kitchen j?. gqs{ gqkDh wksq bJh nfijk z g? e' f J B fe;? otkDdk.. ;KMk s/ nkdoFe bzro ub ;eDk sK jh ;zGt j? i/ f;y ;G ;[ y kbh t[ m hnk, fJj j' n k jb/ w h oki[ ihT[ . . d/ nzdo È dh fJekJh j't/ ns/ ;fjtk; (Coexistence) (wjbk 5 - gzBk 84) s/ Gkte J/esk (Emotional Integration) Bkb Gog{o ;qh ;qh r[o{ BkBe d/t ih dhnK nB/eK ;kyhnK ftu ;gFN r[o{ rqE ;kfjp fijk w?Bh?;N'. T[gozs jfowzdo fijk ;KMk z f}eo nkT[dk j? fe T[j fi; XB e[po e'b th rJ/, T[; I / Xow n;EkB ns/ BkBe Bkw uVQdh ebk, s/o/ GkD/ ;ops ~ fJjh T[gd/F fdZsk fe |ohpK dk jZe wko e/ s/ bj{ u{; dk Gbk wzrD dh fBsk gqsh b'uk j't,/ fJjBK oZph nodk; u{;e/ fJeZmk ehsk XB, |ohpK ftu tzv fdsk ikt/. wbe ftu i[VB tkfbnK dh. n? r[of;y, eh fJj ;G e[M nd[sh Z Gkr'I, ;ZiD mZr, d[Bh uzd XZ[gV nkfd dhnK ;kyhnK dk BjhI < ;jh s/ nkdoFe ;KMhtkbsk BjhI < jtkbk tzBrh ti'I fJ; dknt/ dh g[FNh ftu fpBk sodhd wkoe; dk ;wkitkd f;Zyh d/ Xow dh feos eoB fdsk ik ;edk j?. s/ tzv e/ SZeD d/ ;[Bfjoh f;XKs ~ sK nkgD/ Yzr Bkb j'o t/y', Grs oftdk; ih d/ s;Zto dk ;wkitkdh ngDkT[dk j?, gqs{ nkdoFe ;ziwh ;KMhtkbsk bJh È I z ;z;ko, fiE/ B |w j?, Bk fuzsk, B vo, Bk eo. T[E/ ;G b'e dh fJekJh s/ Bkw igD dk w{b s/ gqoe n;{b BjhI wzBdk. / ;'y,/ ;[yh s/ nkdoFe nkuko tkb/ jB. fJ; bJh T[jBK w/ok fdqVQ ftFtk; j? i/ È ;fs Bkw[ eosk g[oy[ fBoGT[ ~ fes/ ikD'I o'e BjhI. ;ko/ fJe È d/ T[gkFe s/ ;fs;zrh fBot?o[ nekb w{ofs ni{Bh ;?Gz r[o gq;kfd.. fij/ r[DK i{ j'J/ L- tkb/ tkfjr[o{ dh ;Zsk dk Xkrk wB[Zy d/ fttjko nEtk p/ r wg[ o k ;jo e' BkT[ . . ubB dh wkbk ftu'I eY d/JhJ/ sK feos eoB ns/ tzv e/ d{ y [ nz d ' j [ Bjh fsfj mkT[ . . (15)
  • 18. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 BK sFthF fyoki[ B wkb[ . . ;qh r[o{ BkBe d/t ih dk df;nk @|kvh okj* edh th yT[ c [ B ysk B so;[ itkb[ . . fe;/ XZe/, }'o s/ }[bw dk jkwh BjhI j' ;edk, ukj/ T[j np w' f j y{ p tsB rj gkJh.. Xkofwe y/so ftu j't,/ ukj/ ;wkie, okiBhse iK nkoEe T[ j K y? f o ;dk w/ o / GkJh ..ñ .. ojkT[ . . y/so ftu. fJjh ekoB j? fe ;fsr[oK B/ pkDh ftu nXowh ekfJw[ ekfJw[ ;dk gkfsFkjh.. okfinK ~ FhIj s/ T[jBK s/ nfjbekoK ~ eZs/ sZe nkyD [ d' w B ;/ w J/ e ;' nkjh.. dh db/oh ehsh. T[BQK B/ edh o{; d/ gkdohnK d/ ;w/bB nkpkdkB[ ;dk wFj{ o .. (Synod) tKx fe;/ }kbw s/ fBjebze nytkT[D tkb/ T{ j K rBh p;fj wkw{ o .. pkdFkj (}ko) dh jwkfJs BjhI ;h ehsh. fJ;/ soQK fsT[ fsT[ ;? b eofj fiT[ Gkt? . . wjow wjb B e' nNekt? . . foFtsh ek}hnK, }ks nfGwkBh pqkjwDK, i[rsjhB-i'rhnK efj oftdk; ybk; uwkok.. s/ eow eKvh gkyzvhnK ~ yohnK yohnK ;[DkT[D'I ed/ i' jw Fjoh ;[ whs[ jwkok.. ;zeu BjhI ehsk. pkpo ~ ikpo e/tb ;qh r[o{ BkBe d/t ' (rT[Vh gz0 345) ih tork p/pke dot/F jh efj ;edk ;h. rohp dk w{ z j r[ o { dh r' b e - r[otzs f;zx E'VQh fijh g[okDh rZb j?. r[od[nkok ;kfjp fty/ ft;kyh dk fdjkVk wBkfJnk ik fojk ;h. nodk; dh ;wkgsh s'I pknd bzro ns[N tos fojk ;h. ;/tkdko pVh jh FoXk s/ fgnko Bkb ;/tk eo oj/ ;B. r[od[nkok Z w/B o'v s/ j'D eoe/ rZvhnK o'e-o'e e/ th bzro SekfJnk ik fojk ;h. jo bzro SeD tkb/ ~ ukj dk rZck th SekfJnk ik fojk ;h. dk; posB X'D s/ ;k eoB dh ;/tk eo fojk ;h. tkfjr[o{ dh feogk Bkb ;G sB wB XB Bkb ;/tk eo oj/ ;B. dk; dk fXnkB fJe pj[s jh p}[or tZb fgnk i' pkjo dotk}/ bkr/ gsk BjhI ed'I dk yVQK ;h s/ fpBK ;jko/ s[o th BjhI ;h ;edk. T[;~ ;/tkdko efj oj/ ;B fe pkjo ik s/ pknd ftu nkthI. T[j E'VQK fijk fgZS/ jN e/ p?m frnk. E'VQh d/o pknd fco o'Nh wzrD tk;s/ nZr/ nkfJnk. fco fejk ;odko ih-G[Zy bZrh j?. d' o'Nh jh ukjhJ/. fco gfjbK tkbh rZb j'Jh. tkfjr[o{ dh feogk j'Jh. dk; T[; e'b frnk s/ g[fZ Snk p}[or fco T[;/ soQK p'fbnk. dk; B/ posB ;k eoB dh ;/tk SZv e/ T[;~ fejk fe s[;hI nZr/ nk e/ gzrs ftu p?m e/ bzro Se' go T[j Bk wzfBnk. vodk ;h ;/tkdkoK e'b. dk; B/ Ekbh b? e/ p}[or ~ bzro SekfJnk. T[j y[F j' frnk s/ T[m e/ Ekbh X'D tk;s/ nZr/ 'I nkfJnk. dk; B/ T[; e'b'I Ekbh cVB dh e'fFF ehsh go T[j Bk d/t. go T[; e'b'I Ekbh b? e/ dk; Ekbh ;k / eoe/ fco T[; e'b frnk ukj dk frbk; b? e/. T[; B/ efjD #s/ ukj th gh bJh s/ T[go tZb wz{j eoe/ gsk BjhI fezBh tkoh fejk-;odko ih nkg ek Gbk j'. T[j tko-tko w{j T[go ~ eoe/ fJ; soQK nkyh frnk s/ T[; z Z dhnK nZyK ftu Bho nk frnk s/ dk; dhnK nZyK ftu th Bho nk frnk. T[j fJ;/ soQK jh efjzdk j'fJnk ik fojk ;h. dk; edh T[; tZb t/y fojk ;h s/ edh d{i/ gk;/ uZb ojh bzro dh ;/tk tZb. fJ; pkp/ ~ bzro SekT[D dk ns/ gq;B j' e/ ikD dk fe;/ ~ th gsk BjhI ;h. ;/tk ;cb j'Jh, y[Fh gqkgs j'Jh s/ Bkb jh f]nkb nkfJnk- z @@rohp dk w{ z j r[ o { dh r' b e## (16)
  • 19. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 ekft ;[ w B Bo?D{ ;kX ;0 oxtho f;zx fBwsk ;kX Bo? D { BBekD/ dk, ;h gq p z X e tZ v k r[o{ d[nko/ ftu pDkfJnk, u'o mZrK bJh nZvk g{ok ;h fveN/No pfDnk, ;h wBwkBh eodk r[o[ d[nkok T[BQ/ ikfDnk, j? ;h nkgD/ xo dk. ;kX Bo?D{ d/ wB nzdo, ;h tZ;dh y[droih ;kX ;zrs dk T[j BK b? e/, rZbK eodk co}h ;kX ;zrs i' T[;~ efjzdh, ed/ BjhI T[j eodk r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk, j? ;h nkgD/ xo dk. ;kX ;z r s ~ p[ Z X { ikD, nkg~ pVk f;nkDk ;kX ;zrs ftu r[o{ dk tk;k, ikD/ fenk fJnkDk B'N eoB jo rZb ~ ;zrsK, j? eh-eh- fJj eodk r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk, j? ;h nkgD/ xo dk. r[o{ fJfsjk; d/ jo gzB/ s/, b/y fJ; soQK fd;d/ phj ft;t/ r[o ~ do;kfJnk, ;zrs fJZeh ft;t/ ;kX ;zrs ~ d/ rJ/ ;fsr[o, ;G s'I tZvk doik r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk . wB wo}h Bkb r'be tos', ;h T[; ;kX dk j'ek ;kX ;z r s dk Bkjok bkt/ , d/ D tk;s/ X' y k ekoi ;ko bt' fiZdK th, j? r[o{ xo u'I ;odk r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk . i/ okj s[fonk gzX w[Zedk, ekjs'I gJhJ/ vzvh nDiz w / dk i' Bkw oZ y / , ekjdh nebwz d h ;Zu M{m s'I bkj jh fdzdk, i' th coih godk r[o{ dnkok T[BQ/ ikfDnk, j? ;h nkgD/ xo dk. r[owZs ftZu fveN/No BjhI ;h, ebrhXo ~ GkT[d/I fveN/No i/ uzrk j[zdk, feT[I gzukfJs pDkT[Id/ ;{os fpB f;Zy GkT[Id/ i/, Bk gzi eekoh eodk r[o{ d[nkok T[B/Q ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk . (17)
  • 20. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 gzukfJs pDke/ ebrhXo B/, f;Zfynk F[G ;[DkJh Z Mm u[ r bh j/ o k-c/ o h, SZ v fdT[ p[ f onkJh bkbu tZ ; j' f Jnk pz d k, XZ e / Fkjh eodk r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk . u' o ;kX dk pkDk gk e/ , ;kX BjhI pD iKd/ eK s/ e' f Jb Gkt/ I j? ekb/ , p' b gSkD/ iKd/ u" X o Bkb' I ;/ t k uz r h, j? fBwsk Sz d Godk r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk. nkg ~ pVk f;nkDk ;wM/, fgnk neb s/ godk r[o{ d[nkok T[BQ/ ikfDnk j? ;h nkgD/ xo dk . ;{ p k ;ojz d ns/ fBe/ - fBe/ ;fjp}kd/ fsqb'uB f;zx @uzB# byBT{ Gkt/ I pkb fJnKD/ ;B, G' b / nBiKD/ ;B. sd fejk ;h pkbK B/ , d;w/ F d/ bkbK B/ . go Xow puKtD d/, T[BQk tb ;G ikD/ ;B.. s{ z ;KG e/ oy Svh, eoB? eh j{ o K ~ .. p/ F e ni/ pZ u / ;B, T[ w o' I th eZ u / ;B. eh Bkb fJj ikD rhnK, eh ;kE fBGkD rhnK. go fisB/ G'b/ ;B, T[sB/ jh f;nkD/ ;B.. cK;h d/ s]s/ s/ , se e/ wB;{ o K ~ .. id ;{p/ p[bkfJnk ;h, B ;h; M[ekfJnk ;h. fezT[ d/oh fgnk bkBk J/, fgnk tes rtkBk J/. ns/ cfsj efujoh ftu, ik roi e/ p'b/ ;B.. B dhB ~ wZBK r/, ns/ jZ; jZ; wo iK r/. n;h cK;h th M{ b kr/ I , B dhB ep{ b K r/ . s/ o h g/ ; B iKDh J/ , s{ z w{ z j dh yKDh J/ . fJj fejk ;h pfunK B/, ns/ osk B v'b/ ;B.. wo iK r/ go s/ o k, w{ z j ekbk eo iK r/ . se ;{ p k F/ o K ~, fJBQ K pKe/ db/ o K ~. ;[D ;{pk bkb j'fJnk, r[;/ #u p/jkb j'fJnk. j' dzr s/ w{jz nzdo ;h, T[IrbK gKD brk.. fdtkoK T[ m tD dk, MN j[ e w ;[ D k fdsk. feT[ dhB s'I vod/ j', gJ/ w[s #u wod/ j'. p/d'F pkbk ~, d;w/F d/ bkbK ~. Sv' BkdkBh ~, n? d K ;wMKD brk.. ftu ski d/ iVB dh EK, BhjK u/ fuDk fdsk. fJj oki s[ j kvk j? , fJj ski s[ j kvk j? . ;[fDnk iK wK r[ioh, T[jd/ fdb s/ fJzT r[ioh. iBZs dhnK j[oK ~, feT[ s[;h r[nKd/ j'.. fit/I uwe oj/ @uzB# s/, j't/ ekby wZbh rJh .. s[;h e[M s/ ;wM eo', fe;/ rb s/ ezB Xo'. skfjT[ ofj B ;eh ;h, T[E/ pfj B ;eh ;h. d'bs ;koh d[Bhnk dh, fezT[ m'eo bKd/ j'.. fi; okj ;B pkb rJ/, T[;/ okj ubh rJh .. (18)
  • 21. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 fis[ ghs/ wfs d{fo j'fJ HHHHH e?gNB ot/b f;zx fis[ ghs? wfs d{fo j'fJ - pob[ gt? ftfu nkfJ. nkgDk gokfJnk Bk gSkDJh y;wj[ Xe/ ykfJ. fis[ ghs? y;w[-th;o?, dorj fwb? ;ikfJ. (r[0 rqz0 ;kfjp, nzr 554) r[o{ ih efjzd/ jB L BfFnK dk ;/tB eoB gkJhnK. wktK fezM XZe/ yk yk e/ g[s bZGdhnK jB. ;"- Z Bkb p[Xh wkoh iKdh j?. fdwkr ftu y'o{ g? iKdk j?- ;" ;[ZyDk ;Z[ydhnK BjhI EZedhnK @@shoE shoE y?o Z wB F?skB pD iKdk j?-nkgD/ gokJ/ dh gSkD G[Zb wzrkt?## nZi T[; wK d/ fdb dh ghV e"D ikD ;edk iKdh j?. ;qh tkfjr[o{ ih eh eufjoh ftZu XZe/ g?d/ jB j? fi;dk rZGo{ g[s nZi T[; d/ ;kjwD/ ;dk dh BhId I Z ns/ ;}k fwbdh j?. nZr/ i' ;}k fwbdh j?, T[j sK ;" frnk. Fokph nkgDh f}zdrh sK popkd eodk jh pknd dh rZb j? go Fokph ~ fJZE/ jh ;}k fwbBh F[o{ j?, ;kE nkgDh xotkbh ns/ pZfunK dh f}zdrh th j' iKdh j?. fe; pzd/ Bkb fe; soQK pks uhs eoBh ezfvnK dh ;/i pDk fdzdk j?. jkJ/ Fokp s{z gsk BjhI j?, T[j fJj ;'Mh rtk b?dk j?. T{b-ib{b p'bd/ T[j j'o fezB/ xo popkd eoB/ jB. fezB/ popkd eo u[eh I Z d{;o/ d/ em'o Fpd rqfjD eoB bJh w}p{o j[dk j?. j?. z xo dh jkbs fdB'I fdB gsbh j[dh iKdh j?. T[j fJe z n;hI nodk; s'I pknd @@BkBe Bkw[ uVQdh fdB nkgD/ y{B ~ th BjhI gfjukDdk ns/ n?o/ r?o/ BZE{ ebk## efjzd/ jK. ;qh tkfjr[o{ ih d/ Bkw[ dh jw/FK uVQdh y?o/ e'b'I i[ZshnK yKdk wo iKdk j?. n;hI fJe d[yKs ebk j?. pkeh ;G Yfjzdh ebk j?. uzdowk dh ebQK pNkb/ Ffjo dk sjkv/ fdqFNhr'uo eo oj/ jK L- 15 fdB uVQdh j[dh j? ns/ 15 fdB Yfjzdh ebk j[dh z z Fokph nkgDh f}zdrh sK popkd eodk jh j? j?. ;z;koe BF/ Fk~ ;kv/ gfotko ~ YfjzfdnK ebk go xo gfotko ~ fiT[fI{ dnK Boe G'rD bJh w}p{o tZb b? e/ iKd/ jB. oks ~ ehsk BFk ;t/o/ ~ T[so eo fdzdk j?. fJe Fokph B/ BF/dh s'V g{oh eofdnK iKdk j?. go Bkw dh y[wkoh oks fdB poeoko ofjzdh nkgD/ xo dh wkbh jkbs pj[s jh wkVh eo bJh. j?. fJe fdB T[j Fokp yohdD bJh xo d/ GKv/ b? ftbhnw F/e;ghno B/ mhe fejk ;h L UB/ s[fonK. fgZS/ fgZS/ T[; dh xo tkbh s/ w[vk nk frnk. nkdwh ;w[zdo ftu vZ[p e/ BjhI wo/ - fizB/ Fokp dh z w[zvk efjD bZrk - @@v?vh ih !## @@w?I GKv/ BjhI t/uD fgnkbh ftu v[p e/ wo rJ/ jB. T[jBK jh fejk ;h Z d/D## efjzfdnK T[; B/ fgU ~ iZch gk bJh. go fgU - ;kvQh jo ;t/o fJe ftXtk d/ o'D Bkb nkozG j[zdh / ~ bkb goh dh s'N bZr ojh ;h. T[; ~ j'o e[M ;[M j?. Z jh BjhI fojk ;h. w[zv/ B/ fejk-i/eo s{z xo d/ GKv/ ofpzdok BkE N?r'o ;kfjp B/ nkgD/ ftuko t/u/ sK w?I nksw jZfsnk eo btKrk. Fokp pko/ fJzM fpnkB ehs/ jB L ;w[doK ns/ dfonktK z fgU B/ Mzi'V e/ goQ/ wkfodnK w[zv/ ~ fejk - dh fB;ps Fokp dh fgnkbh B/ f}nkdk wB[ZyK ~ @@ebQ woBk j? sK w/o/ tZbI' nZi wo## @@nkgDk gokfJnk v'fpnk j?. fwbNB ;kfjp nkgD/ ftuko ;kv/ fdqFNh Bk gSkDJh## fgT[ nkgD/ y{B ~ BjhI gfjukD ;fenk r'uo fJzM eod/ jB L feT[fI e fis[ ghs? wfs d{fo j'fJ## tkbh T[; Fokph dh ;z;ko dhnK ;kohnK "iK fwbe/ fJzBhI ikfJdkd jkbs j' u[Zeh ;h. n]ho B'itkB rZGo{ dZ;thI ftu XzB-d"bs ns/ wB[yK ~ spkj BjhI eo ;edhnK, fizBhI Z gVQdk rzd/ pkg dh eos{s dh pbh uVQ frnk. fBzZs fe Fokp ghD dh nkds. d/ eb/F ~ ;fjB Bk eo ;fenk. nksw jZfsnk eo ftdtkB jkfc} ;kfjp efjzd/ jB L ;'ch jkbs bJh. ;ko/ ;wki B/ Fokph ezio fgU ~ bkjBsK ftu Fokph foFs/ dkoK ;kjwD/ gqD eodk j?, ;j[z u[edk Z (19)
  • 22. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 j?. ezBK ~ jZE brkT[Idk j?. go Fokp dh fgnkbh o[eBb nky? BkBek-;uk d/j itkp.. ;kjwD/ nkT[Id/ T[j ;G e[M G[Zb iKdk j?. dorfj fsBK eT[D jkb i' ghId/ Gzr Fokp.. fcbk;co e'fJu ;kfjp Fokph pko/ nkgD/ ghtB fgnkb/ pd nwb yktB Bkb epkp.. ftuko fJzM gqrN eod/ jB. i/eo s[;hI eZu dh p'sb Gzrh-nhwh-g';sh-SeD T[bw B gke.. ftu pzd ofj e/ ;wK r[}koBk j? sK d[BhnK ~ s[jkvh ykD wi{BK esbhnK Bkb nchw fwbkJ/. b'V BjhI j?. @@uzrk j?## s[;hI d[BhnK s'I ibdh fwN eod/ fJ;e jokw go Bkoh ezfm brkfJ.. ikU. d/j ]po dorfj dh ;uh w[yj[ nbkfj.. s/ik f;zx ;kpo efjzd/ jB L itkp ;qh r[o{ BkBe d/t ih L fJe tko Fokp w{j ~ bZr ikt/ j"bh j"bh pzdk z BkBe nky? o[eBdhB fbfynk ftZu feskp.. fJ;dk r[bkw j' iKdk j?. fco y[Fh Bkb XzB d"bs dorj nzdo wkohnB i' ghId/ Gzr Fokp.. b[NkJh iKdk j? feT[fI e fJ;dh :koh ed/ Bk N[ZN,/ oZp ykB wi{BK esbhnK ;hyh bkfJ epkp.. dh :koh N[ZN ;edh j?. d[BhnK wkBD w;shnK dorfj b?D ;ikJ/.. nfrnks ;kfjp efjzd/ jB L fiT[ fsb xkDh ghVhnB, d[jK ijkBK wkfj.. fujok ;[fZ ink-nZyK bkb ntk} p/;oh-vokT[Dk [ owD gokJhnK n"osK-sgs Ezw rb bkfJ.. fujok ns/ nkgDh ;[X p[X rtk p?mdk j? go wkvoB Z Z sVc sVc fpb bkfJ g[ekoB gkg eo/ fiB Gko/ j'.. }wkB/ dhnK e[M wKtK efjzdhnK jB @@g[s, wod jh sK Z Jh;k-w{;k-okw w[jzwd e'fJ B fe;/ SvkJh j'.. bZrdk j? i' fJe d' g?r ghIdk j?. fJ; ;G fJ; bJh I (iBw ;kyh ftu') I fe ~j okDh d/ fdb ~ dZ[y B bZr/. fJ; ekoB wK eZ[mk-jZ[ek-uo;-swke{.. rKik N'gh skVh yke{.. nkgD/ g[Zso ~ Fokp (}fjo) ghD bJh db/oh fdzdh fJBeh n"o B epj{ d/y.. ofjstzs i' f;Zy fp;?y'.. / ofjzdh j?. j[D g[so B/ ;'uDk j? T[j e?;h wK j? i' nkgD/ Z (ofjsBkwk GkJh d/;k f;zx ih) g[Zso ~ }fjo d/ e/ y[F j[zdh. n?;/ xoK ftu pkg ~ go Bkoh-i{nK-nZ;s-u'oh wfdok ikB.. ;ogq;sh dk o'b ndk eoBk ukjhdk j?. gKu n?p :' irs w'-si? ;' f;zx ;[ikB.. ;qh r[o{ BkBe d/t ih ns/ ekih o[eBdhB (ofjsBkwk GkJh d/;k f;zx ih) dh tkoskbkg L d/yD ~ ;qh r[o{ BkBe d/t ih wZe/ yk; eoe/ fgsk ih ~ nkgD/ pZfunk ;kjwD/ nz d o ekih ;kfjp d/ Fz e / Bftos eo oj/ ;B. @BFk w[es# nkgD/ ihtB dh s;tho g/F eoBh ukjhdh don;b T[j ;kv/ Fze/ d{o eo oj/ ;B. ;qh r[o{ j?. pZfunK B/ wK pkg d/ ihtB s'I jh ;/X b?Dh j[dh j?. z nwodk; ih c[owkT[d/ jB L I BFJh pkg fezM pZfunK ~ toi ;edk j? fe @@p/Nk @@goEkfJ ;kyh wjk g[oy p'bd/ ;KMh ;rb ijkB?## f;roN-swke{-Fokp-BF/ tosD/ rbs ns/ gkg j?. ;tkb ekih o[eBdhB (p'b' ih ;fsBkw[ ;qh tkfor[o{ ih) ì°µÞ¯ å¶ ÜÅä¯ Ôðç¶ò Ú½ÔÅé 1. çÃÅð çÆ Ãí 寺 À°µÚÆ ÇÂîÅðå ÇÕæ¶ ÔË? À°µåð : 2. ì°ðÜ ÖñÆøÅ ÇÕ§éÅ À°µÚÅ ÔË? (1) ç°ìÂÆ ÇòÖ¶ ì°ðÜ ÖñÆøÅ, 3. ð±Ã ÇÕÔóÅ ñóÅÕ± ÜÔÅ÷ ìäÅ ÇðÔÅ ÔË? (2) HBF îÆàð À°µÚÅ, 4. íÅðå çÅ Ãí 寺 Û¯àÅ Õ¶ºçðÆ ôÅÃå êzç¶ô ÇÕÔóÅ (3) ð±Ã, íÅðå éÅñ ԯ¶ Ãź޶ ÃîÞ½å¶ åÇÔå Òð֯ÂÆ- ÔË? àÆ-E@, ÃàÆñæ ñóÅÕ±Ò ÜÔÅ÷ ìäÅ ÇðÔÅ ÔË, 5. ñÕôçÆê ÇòÚ ÇÕÔó¶ ð°µÖ òè¶ð¶ Ç×äåÆ ÇòÚ (4) ñÕôçÆê, Ôé? (5) éÅðÆÁñ ç¶ ð°µÖ (20)
  • 23. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 jkJ/ ! feZE/ frnk u[zBh s/ d[gZNk < phph oDihs e"o soB skoB d[gZN/ iK u[zBh d/ d{jo/ x[Zv ftu ;Zi ftnkjh fcodhnK pkbVhnK fezBhnK neoFe s/ wB ~ w'j-b?D tj[Nh dk o{g d{o'I jh fyZu gkT[dk ;h. jo e'Jh t/yD I tkbhnK j[dhnK ;B ;wM' fit/I noFK s'I gohnK Xosh z bJh bwe bwe g?dk ;h. g[okD/ ;fwnK ftu fgzv dhnK I s/ T[so nkJhnK j'D. fizBKQ tk;s/ nkg w[jko/ jh pzd/ ;tkDhnK g[Zi e/ Bt-ftnkjh tj[Nh ~ t/yD iKdhnK d/ fdb ftu wwsk ;B/j ikr T[mdk ;h L ;B. i/eo e'Jh fgZS/ ofj iKdh ;h sK d{;oh ;j/bh ~ wwsk ;B/j fgnko dh w{os, yk; eoe/ g[ZSdhnK ;B. @@Bh gkF' !## r'o/ dh tj[Nh s[w go ihtB nogB j?. BjhI t/yD ikDk <## w?I ;[fDnk, @@;skfonK tkbh u[Bh z ;tS BeF-pkDh nzfwqs ;w ftu tj[Nh dk o{g BjhI Mfbnk iKdk ;h.## fjodk s[wkok dogB j?. d[gNk fi; ~ u[Bh-u[Boh-UVBh th fejk iKdk Z z (wfje G?D dh ftu'I) j?. i' g{oh soQK pdB ~ YZe bJ/. u[Bh Bkb'I E'Vk tZv/ z go nc;'; ! fBih ;e{bK B/ d[gNk fBi jh eo Z pod/ eZgV/ ~ bhVk efjzd/ jB. fe;/ ;w/I tj[NhnK fdZsk j?. gzikph g[Fke ;btko ewh} s/ uzBh gzikp d/ [ fprkB/ wodK d/ ;kjwD/ f;o YZe d/ j'fJ nkgDh Sksh ;e{bK ftu'I pzd j' rJh j?. nypkoK ftu gVQB ~ ~ th bhV/ Bkb YZe e/ oydhnK ;B. f;o ns/ ;oho fwbdk j?. ;kvh nkgDh wK p'bh gzikph Bkb th XZek d[nkb/ eZgV/ ~ UVQ b?D eoe/ bhV/ iK u[Bh ~ UVBh z j' fojk j?. gzikp d/ gqkJht/N ;e{bK-ekbiK d/ j?Iv nkfynk frnk j?. wk;No fgq z ; hgb j[ e w eod/ jB - pfuU ;e{ b UVBh - u[zBh - bhV/ dk gqf;ZX Bkw d[gZNk th ;w/I nzdo nkgB/ e/tb fjzdh s/ nzro/}h jh p'bDh j?. j?. wjkB e"F d/ eosk GkJh ekB f;zx @BkGk# nB[;ko d[gNk b?D ~ gZbk eoBk-f;o YZeDk, tZfvnK Z d[gNk j?. ;XkoD u[Bh iK d[gN/ ~ e[VhnK nkgD/ jZEhI Z z Z dh fJZ}s s/ gfjok d/Dk j[zdk ;h. e[nkohnK XhnK ;{Jh Xkr/ Bkb d[gN/ d/ feBkfonK Bkb pVh ohM Bkb Z g/e/ xo nzdo p/Fe Bzr/ f;o ofj b?IdhnK ;B. go ;sko/ brkT[IdhnK ;B. Gkt L nkgD/ ftnkj dhnK ;j[o/ xo f;o YZe e/ oZyD tkbh e[Vh ~ ;wki ;{MtkB fsnkohnK eodhnK ;B. s/ f;nkDh phph ;wMe/ ftF/F fJZ}s d/dk ;h.## fi; I gfjbK gfjb wb wb d/ d[gN/ j[d/ ;B. yk; Z z dk f;o BjhI YZfenk j[zdk ;h ;wki ;wMdk ;h -fJj eoe/ Yke/ (pzrkb) dh wbwb pj[s jh gqf;ZX j[dh ;h. z e[Vh f;o'I Bzrh j?. Gkt ftXtk j?. fJ; soQK d[gNk f;o Z efjzd/ jB wb wb d/ d[gN/ SZb/ (Skg) ftZu'I bzx iKd/ Z dk ;KJh j[zdk ;h. Bzr/ f;o tkbhnK e[VhnK ~ ;wki ;B. wb wb d/ bhV/ B/ b'eK s/ fJBQK gqGkt gk ofynk p/-j:kj, p/-Fow efjzdk ;h. t/y' ih ! cbQkD/ dh e[Vh ;h i' rkD/ d/ o{g ftu b'eK d/ fdb ftu irk pDk p?mk ~ e'Jh Fow j? jh BjhI j? f;o' Bzrh j'Jh fcodh j?. ;h. g[okD/ ;fwnK ftu x[v dk th fotk} j[dk ;h fi; dh z z @@jtk w/ T[Vsk ikJ/, w/ok bkb d[gZNk wb- @jtk Mbe gzikph b'e rhsK ftu fwbdh ;h. @@x[v ftu BjhI z wb ek## ns/ @@uz[Boh ;zGkb r'oh, UVh ubh ikJ/ b[ed/-;iDK B?D e[nko/## s[;hI fJe s;tho f;o s/ o/HHH## r[io/ ;fwnk ftu ;e{bK dk gfjoktk (todh) d[gNk b? e/ pDkT[ s/ fJe Bzr/ f;o, d'tK s;thoK dh Z th e[VhnK bJh gzikph ;{N ;btko ewh} s/ u[Bh j[dh z z nkg; ftu s[bBk eo'. d[gN/ tkbh s;tho ftu s[;hI Z ;h. fuZNh ;btko ewh} fuZNk d[gNk gfjB e/ s[odhnK Z ;zdo B}o nkT[r. d[gNk sK ;ji-;[dosk dk wkbe [ / Z z (21)
  • 24. gzikph ;[wB wkf;e d;zpo 2012 j?. bJh r[o{ BkBe d/ xo B/ pj[s jh e[opkBhnK ehshnK d[gN/ ~ Xkofwe irs ftu uho th fejk frnk Z jB. d;t/I gksFkj r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ w[rb je{ws j?. fe;/ ;w/I gZe/ ozr ftu ozrhnK gZrK s/ u[BhnK BjhI z dhnK iVk fjbk fdZshnK. p/Fe }[bwh oki ysw eoB j[dhnK ;B. fuZNh (e'oh) u[Bh s/ gZr yohd e/ bbkoh z z bJh T[jBK ~ g{ok ;opz; fgsk ih, r[o{ s/r pjkdo GkJh e'b ikDk g?Idk ;h. T[j ozr Bkb E'Vh wkfJnk ih, wksk r[ioh ih. uko/ g[so uKo ;kfjp}kd/ Fjhd Z th eZgV/ ~ brk d/d/ ;B sK jh s[ob/ tkbh gZr pzBQh I eoB/ gJ/ ;B. fJ; uz[Bh - fJ; d[gZN/ fJ; bhV/ dh iKdh ;h. e'Jh phph - G?D p}ko ub/ rJh T[E/ T[jB/ bki pukT[D bJh r[o{ d/ f;ZyK B/ e[opkBhnK dk fJe t/fynk bbkoh ozr pozrhnK u[BhnK ozr fojk ;h. fdb z fJfsjk; f;ofink ;h. ehsk fe w?I th u[zBh ozrk b?Idh jK. bbkoh ~ efjD u[Bh-d[gNk fjzd[;skB dh bki j[dh ;h. fjzd{ z Z z bZrh- @@thok !## w/oh u[zBh th ozr d/.## Xow nB[;ko nZi th @@Xkofwe g{ik## ftZu u[zBh dk bbkoh efjD bZrk, @@G?D ih !## nkgD/ f;o ftF/F n;EkB j?. wzdoK ftu d/th wksk ~ bkb ozr s'I uzBh T[sko e/ w?~ cVkT[ w?I u[Bh ~ s[jkvh g;zd dk [ z dhnK u[BhnK dh feBkoh s/ r'Nk brk e/ nogB ehshnK z ozr eo d/Idk jK. phph efjD brh L iKdhnK jB. B?Dk d/th - t?FB' d/th d/ wzdoK ftu f;o dk uho T[sko yb'tK, EhIth Bzrh ftu p}kok.. u[Bh gq;kd d/ o{g ftu fdZsh iKdh j?. BokfsnK d/ ;w/ z ;j[o/ g/e/ fwb/ Bk Y'Jh, jk;h eoB rtkok.. I i's irkT[D bfrnk e[nkoh ezieK (pkb ezfBnk) ~ jZ; e/ fejk bbkoh nr'I, e[M G?D/ t; Bk w/o/, u[BhnK nogB ehshnK iKdhnK jB. fJ; Xkofwe o;w z wkNh d/ ftu gk e/ eh w?I ozrK i/ uho fojk f;o s/o/HH s'I gsk bZrdk j? fjzd{ Xow nzdo u[zBh-d[gZN/ dk fJ; rhs okjhI fe;/ eth B/ d[gN/ dh ;wkfie Z ftF/F n;EkB ;h. ftnkj FkdhnK d/ gq'rokwK ftu nfjwsh edoK ehwsK fpnkB ehshnK jB fe Bzr/ f;o ozr pozrhnK u[BhnK d[gfZ NnK ftu e[VhnK fssbhnK z e[Vh dk j'Dk pj[s tZvk r[Bkj ;wfMnk iKdk ;h. T[j brdhnK ;B. ;wK j'bh j'bh pdfbnk d[gZNk-u[zBh, d'tK gotkoK g/e/ ;j[fonK d/ xo ftu fJZ}s eokT[D ;wki ftu'I T[v rJh. r[zw j' rJh. r[nku rJh. d/ ekpb BjhI ofj ;edh ;h. e[VhnK B/ d' r[sk eo w/ohnK## tkb eNk fdZs-GotZN/ Z / fe;/ ;w/I fjzd{ gotkoK ftu iK fjzd{ Xow nzdo eNtk bJ/ - ihB Nkg gfjB e/ wkvoB pD rJhnK. pqkjwD ezfBnk dk f;o YZe e/ oZyDk pj[s jh }o{oh fi; fe;/ B/ uz[Bh bJh th j[zdh j? sK fJzM fi; soQK ;h. f;o d/ bhV/ Bkb tZfvnK s'I x[v eZYDk fjzd{ Xow z Ye'I;bk ehsk j't/. dh yk; otkfJs ;h. T[;dk tZvk bkG fJj ;h. w[rb gzikph e[VhnK B/ uz[Bh goQ/ trkj e/ wkoh j?. je{ws ;w/I jkew b'e fjzd{nK dhnK ;'jDhnK e[VhnK Bzrk f;o oZyDk s/ p/eko ;VeK dk xZNk fwZNk tkbk ~ XZe/ Fkjh Bkb u[e e/ b? iKd/ ;B. fujo/ x[v ftu Z z ftu gtkT[Dk, nZi dk c?FB pD frnk j?. i/eo e'Jh b[e/ j[D eoe/ T[j }kbw jkewK d/ fFeko s'I puhnK ;{MtkB bVeh f;o YZe e/ ubdh j? sK wkvoB e[VhnK ofjzdhnK ;B. Bkdo Fkj - wfjw{d riBthI, nfjwd T[; ~ wy"b eodhnK jB. s{z sK fgSVh j'Jh e[Vh j?. Fkj npdkbh tor/ }kbw jkew Gkos dh XB d"bs e[VhnK-n"osK dh ;yFhns ~ T[GkoB tkbk fJj d[gNk Z s/ fJZ}s nkpo{ fjzd{nK dhnK ;'jDhnK e[VhnK ~ bZik j? Fow j?. ekpb, ezXko dhnK wzvhnK ftu NZe/ NZe/ (d' d' g?;/) }wkB/ dh oh; eofdnK e[M fJe nzfwqsXkoh dhnK t/ud/ ;B. fijVh uzBh w"e/ d/ jkewK d/ g?oK ftu [ phphnK th Bzr/ f;o s/ y[bQ/ j'J/ tkb ~ nkgDh FkB o[bdh ;h. T[; u[zBh dh bki, nkpo{, fJZ}s pukT[D ;wMdhnK jB. rb ftu ;qh ;kfjp j[zdh j? s/ w'No (22)