1. Departament Analiz Makroekonomicznych i Sektorowych
Macroeconomic and Sector Analyses Department
Kwartalna analiza rynku nieruchomości mieszkaniowych
w Polsce (I kw. 2011 roku.)
Quarterly Residential Real Estate Market Report
(Q1 2011)
Warszawa, 27.05.2011
Przygotowała/ Prepared by: Monika Dybciak
Łukasz Patoła
Akceptował/ Approved by: Dariusz Winek
1

2. Niniejszy raport przedstawia tendencje na polskim rynku nieruchomości
mieszkaniowych w I kw. 2011 roku, ze szczególnym uwzględnieniem procesu kształtowania
się cen. Ponadto poniższy materiał prezentuje oczekiwania, co do przyszłych tendencji
występujących na analizowanym rynku.
Szczegółowe informacje na temat rynku nieruchomości mieszkaniowych
i niemieszkalnych oraz ziemi ornej otrzymają również Państwo kontaktując się
z pracownikami Departamentu Analiz Makroekonomicznych i Sektorowych.
This report presents trends in the Polish real estate market in the Q1 of 2011, with
particular emphasis on the price fluctuations. In addition, the following material presents
the expectations concerning future trends for the analyzed market.
Detailed information on the real estate market, non-residential building and
agricultural lands you can also receive by contacting with the staff of the Macroeconomic
and Sector Analyses Department.
Kontakt/ Contact:
Monika Dybciak
Ekspert II Stopnia ds. Analiz, Koordynator Analiz Sektorowych
Senior Regional and Real Estate Market Analyst
Departament Analiz Makroekonomicznych i Sektorowych/
Macroeconomic and Sector Analyses Department
Centrala BGŻ S.A. / BGŻ S.A. Headquarters
ul. Kasprzaka 10/16, 01-211 Warszawa
tel. 0 22 860 54 09, fax 0 22 860 58 68
e-mail: monika.dybciak@bgz.pl
2

3. Spis Treści
Summary _________________________________________________________________ 4
Najważniejsze fakty i komentarze _____________________________________________ 5
1. Rynek nieruchomości – porównanie międzynarodowe _________________________ 6
2. Podaż lokali mieszkalnych _______________________________________________ 7
3. Popyt na lokale mieszkalne _____________________________________________ 11
4. Tendencje cenowe _____________________________________________________ 14
Table of contents
Summary _________________________________________________________________ 4
1. Real Estate Market in Poland and European countries ________________________ 6
2. Housing market _______________________________________________________ 7
3. The supply of dwellings _________________________________________________ 7
4. The demand for dwellings ______________________________________________ 11
5. Price trends __________________________________________________________ 14
3

4. Summary
Real estate market
A significant increase in the supply of dwellings on the market, largely in the segment of
newly launched investments. The dynamics of the supply of dwellings completed was still
negative in Q1 2011, but the decline does not mean the supply gap, because the offer of the
dwellings completed is increased by the dwellings under construction. The number of
launched developer housing investments rose by 14,5% y/y in Q1 2011.
The increase in the number of newly launched investments is fostered by the mild policy
of the banks towards the participants of the real estate market. It is true that creditworthiness
of potential buyers has fallen, but the banks reduce this restriction decreasing the costs of
incurring debt (e.g. lower margins).
The risk aversion decreases. There are more purchasers of dwellings in the investments,
which are at the stage of “hole in the ground” (23% in 2011 compared to 17% in 2010 –
according to Home Broker). It is quite risky, however the obtained discount on the price of
dwelling constitutes a risk premium.
The demand was positively influenced not only by a slight improvement in the condition
of households, but mainly by a fear of introducing further restrictions on access to mortgage
loans. The positive trend is confirmed by the growth in a number of sold dwellings by
developers and the decrease in an average waiting time for sale of property from 100 days in
I-II 2010 to 86 days in I-II 2011 for Warsaw’s secondary property market. However,
according to the NBP data, the increase in demand was not so strong in Q1 2010, as it was
expected by the banking sector.
The stabilization of prices on the housing market. The average transaction prices from
AMRON system amounted 5.638 PLN in Q1 2011. It means the increase in costs of purchasing
1 sqm. on average by 8.1% y/y. This is an effect of the low base in Q1 2010. The quarterly
change in price was slight and amounted 0.5% q/q. Together with the information on changes
in the governmental program “Family on its own”, the demand for this type of loans has
significantly increased. According to the BGK data, there were granted 12.2 thou. of such
loans (about 13.5% of the total) on the total amount of 2.6 billion PLN (about 15% of total).
The preferential loans support mainly the purchase of dwelling / house on the secondary
market (share of above 53%), which is planned by the government to be excluded in the
future.
Despite the growth in demand in the first months of 2011, the housing market remains
the consumer market. In addition there are no factors which can influence the reversal of this
trend in the coming quarters. Improvement in the housing market stabilized the prices in
Q1 2011. At the same time, despite the increase in VAT (among others from 7% to 8% on the
dwellings from the secondary market), the prices of properties from the new investments tend
to be lower.
The average nominal dwellings’ prices are not likely to change they for annually, but will
decrease in real terms, especially due to the rising inflation. The demand for large-surface
dwellings and apartments will remain low, what could mean the further price correction. What
is more, the prices of dwellings from newly completed investments are likely to be lower than
the prices of dwellings from the existing offer and the increase in VAT for construction
materials will be included in developers’ costs, without changing the offer price.
4

5. Najważniejsze fakty i komentarze
Rynek nieruchomości mieszkaniowych
Istotny wzrost podaży mieszkań na rynku, w znacznej części pochodzących z nowo
rozpoczętych inwestycji. Dynamika podaży lokali gotowych w I kw. 2011 r. była jeszcze
ujemna, spadek nie oznacza jednak luki podażowej, ponieważ ofertę mieszkań gotowych
powiększa pula lokali będących w realizacji. W okresie I kw. 2011 r. wzrosła o 14,5% r/r liczba
rozpoczętych deweloperskich inwestycji budowlanych.
Wzrostowi liczby rozpoczynanych nowych inwestycji sprzyja łagodniejsza polityki
banków względem uczestników rynku nieruchomości. Co prawda spadła zdolność kredytowa
potencjalnych nabywców, ale banki ograniczenie to łagodzą zmniejszając koszty
zaciągnięcia długu (m.in. obniżają marże).
Wzrasta apetyt na ryzyko. Zwiększa się liczba nabywców mieszkań w inwestycjach
będących na etapie „dziury w ziemi” (23% w 2011 r., wobec 17% w 2010 r. - wg. Home
Broker). Jest to dość ryzykowne, jednak premią za ryzyko jest uzyskane dyskonto
w stosunku do ceny za mieszkanie.
Pozytywnie na popyt oddziaływały nie tylko nieznaczna poprawa kondycji gospodarstw
domowych, ale przede wszystkim obawa przed wprowadzeniem kolejnych ograniczeń
w dostępie do kredytów mieszkaniowych. Potwierdzeniem tej tendencji oprócz wzrostu liczby
sprzedanych mieszkań przez giełdowych deweloperów, jest spadek przeciętnego okresu
oczekiwania na sprzedaż nieruchomości, ze 100 dni w I-II 2010 r. do 86 dni w I-II 2011 r.
dla warszawskiego wtórnego rynku nieruchomości. Jednakże wzrost popytu wg. NBP
w I kw. 2010 r. nie był tak silny, jakiego oczekiwał sektor bankowy.
Stabilizacja cen na rynku lokali mieszkalnych. W I kw. 2011 r. przeciętne ceny
transakcyjne z Systemu AMRON kształtowały się na poziomie 5 638 zł. Oznacza to roczny
wzrost kosztów zakupu 1 mkw. mieszkania średnio o 8,1 % r/r i jest w istotnym stopniu
efektem niskiej bazy w I kw. 2010 r. Kwartalne zmiany cen wykazują zdecydowanie niższy
wzrost tj. o 0,5 % kw/kw. Wraz z pojawieniem się informacji o zmianach w rządowym
programie „Rodzina na swoim” istotnie wzrósł popyt na tego typu kredyty. W I kw. 2011 r. ,
zgodnie z danymi BGK, przyznano ich ponad 12,2 tys. kredytów (ok.13,5 % łącznej liczby),
na łączna kwotę 2,6 mld złotych (ok.15,0 % łącznej liczby). Kredyty z dopłatą
w największym stopniu (ponad 53% udział) wspierają kupno mieszkania/ domu na rynku
wtórnym, który wstępnie rząd planuje z programu wyłączyć.
Mimo wzrostu popytu w pierwszych miesiącach 2011 r. rynek nieruchomości pozostaje
nadal rynkiem konsumenta. Ponadto brak jest czynników, które w najbliższych kwartałach
mogłyby wpłynąć na odwrócenie tej tendencji. Poprawa na rynku nieruchomości wpłynęła
stabilizująco na poziom cen w I kw. 2011 r. Jednocześnie, pomimo wzrostu podatku VAT
m.in. z 7 do 8% przy sprzedaży mieszkań z rynku pierwotnego, widoczne jest zjawisko
obniżania cen ofertowych lokali z inwestycji wprowadzanych na rynek.
Przeciętne ceny mieszkań w relacji rocznej nominalnie nie ulegną raczej zmianie,
realnie natomiast spadną, choćby ze względu na wzrost poziomu wskaźnika inflacji. Na rynku
mieszkań wielko- powierzchniowych i apartamentów popyt utrzyma się na niskim poziomie
a tym samym może utrzymać się korekta cen. Ponadto w dalszym ciągu należy oczekiwać, że
ceny mieszkań z nowo wprowadzanych projektów będą niższe niż oferta istniejąca na rynku,
a podwyżka podatku VAT na materiały budowlano- montażowe będzie wliczana w koszty
dewelopera, bez zmiany ceny ofertowej.
5

6. 1. Rynek nieruchomości – porównanie międzynarodowe
W 2010 r. sytuacja na światowych Zmiana cen mieszkań (w %)
rynkach nieruchomości pozostawała
mało stabilna. W okresie tym wśród
31 analizowanych krajów
(wyłączając Polskę), w 14 z nich
ceny spadały, natomiast
w pozostałych 17 zmiany r/r były
dodatnie. Ponadto statystyki roczne
w 2010 r. były lepsze niż w 2009 r.
dla 16 krajów Najwyższe spadki
cen dotyczyły Irlandii (-10,8% r/r),
Ukrainy (-9,5 % r/r), Odwrócenie
tendencji spadkowej i najsilniejszą
poprawę sytuacji na rynku
nieruchomości odnotowano m.in. na
Łotwie (21,2% r/r) i Estonii (13,5 %
r/r). Jednocześnie pod koniec 2010
r. widoczne już było wyhamowanie
tych wysokich wzrostów.
Dynamika cen nieruchomości
w 2010 r. w krajach azjatyckich
wyhamowała (Tajwan, Tajlandia,
Japonia) ale wysokie wzrosty notuje
się nadal np. w Singapurze.
Jednocześnie w dalszym ciągu
niepewnie oceniania jest sytuacja na europejskim rynku nieruchomości. Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
W większości krajów z tego rynku notuje się jeszcze spadki cen jednak są Źródło: Global Property Guide, AMRON
one już zdecydowanie niższe od tych z 2009 r. Natomiast wyższa korekta
w 2010 r. względem 2009 r. notowana jest w przypadku cen
mieszkań/domów z USA. Oceniamy, że sytuacja w krajach europejskich
będzie się nadal poprawiała w wolnym tempie. Ograniczenie akcji
kredytowej i restrykcje rządowe w krajach azjatyckich będą prowadziły do
schłodzenia tego rynku, a tym samym zmniejszenia dynamiki cen r/r.
Roczna dynamika cen mieszkań (w %)
Australia - 8
Szwajcaria
Norwegia
Szanghaj
Japonia -
Tajlandia
Finlandia
Singapur
Estionia-
Szwecja
Francja
Niemcy
Łotwa -
Tajwan
Chiny -
Tallinn
Tokio
Izrael
miast
Ryga
RPA
2009 -53,3 1,8 22,4 -32,4 16,8 11,6 -13,9 13,9 -2,0 7,9 7,1 -1,5 -2,2 7,3 2,2 3,2
2010 21,2 17,6 16,2 13,5 10,9 6,6 5,9 5,8 5,8 5,3 5,2 3,2 3,1 2,7 2,0 1,1
Chorwacja
US (Case-
Portugalia
Hiszpania
Ukraina -
Słowenia
Słowacja
Holandia
Zelandia
Brytania
Bułgaria
Grecja -
Islandia
Irlandia
Shiller)
Polska
Wielka
Węgry
Ateny
Nowa
Kijów
2009 3,6 6,9 -5,1 -4,1 -8,4 -12,3 2,1 -11,3 -6,3 -2,4 -4,2 -5,0 -26,3 -2,0 -30,2 -18,5
2010 0,8 -0,7 -1,0 -1,0 -1,5 -2,1 -2,2 -2,7 -3,5 -4,1 -5,1 -5,2 -5,6 -5,7 -9,5 -10,8
Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
Źródło: Global Property Guide, AMRON
6

7. 2. Podaż lokali mieszkalnych
Pomimo silnego wzrostu liczby nowych inwestycji, ograniczenia podaży
Ograniczenie podaży
gotowych mieszkań w I kw. 2011 r. (wynikające z mniejszej skali
nowych oddanych do
realizowanego budownictwa w okresie kryzysu) był nadal obserwowane. użytkowania mieszkań
Jednakże oferta rynkowa obejmuje nie tylko mieszkania gotowe i lokale w dalszym ciągu jest
z rynku wtórnego, ale przede wszystkim lokale z projektów będących efektem ograniczenia
w trakcie realizacji - a takich ofert nie brakuje. Liczba wydanych pozwoleń inwestycji w ubiegłych
na budowę. w I kw. 2011 r. wzrosła o 5,2% r/r, jednak wciąż pozostaje latach. Jednocześnie
o około 20% r/r niższa niż w latach 2007- 2009. W latach 2007- 2008 istotnie wzrasta liczba
kategoria ta przekraczała liczbę nowo rozpoczynanych budów średnio rozpoczynanych
o ponad 30%. W latach 2009 i 2010 nadwyżka ta uległa znacznemu inwestycji, tym samym
zmniejszeniu, jednak szacuje się, że deweloperzy wciąż posiadają pewną oferta rynkowa jest duża.
liczbę inwestycji, w każdej chwili gotowych do ponownego uruchomienia.
Wzrost nowych inwestycji
Istotny wzrost nowych inwestycji powiązany jest również ze zmianą
powiązany jest ze zmianą
parametrów oferty, w tym znacznym zmniejszeniem przeciętnej wielkości parametrów oferty, w tym
budowanych lokali a przy tym niższym standardem wykończenia m.in. znacznym zmniejszeniem
części wspólnych nieruchomości., oraz obniżeniem cen jednostkowych przeciętnej wielkości
mieszkań w nowowprowadzanych projektach. Z tego też powodu budowanych lokali a przy
deweloperzy starają się lepiej dopasować ofertę do możliwości finansowych tym niższym standardem
gospodarstw domowych, a tym samym poszerzyć listę potencjalnych wykończenia. Dominują
nabywców. Wielu deweloperów modyfikuje projekty, biorąc pod uwagę mieszkania 2- i 3-
ograniczone możliwości kredytowe potencjalnych nabywców (spodziewany pokojowe (ich udział wg.
dalszy wzrost stopy procentowej, ograniczenia wynikające z rekomendacji Emmerson SA w I kw.
S i T, wycofywanie przez rząd programu „Rodzina na swoim”). Z analizy 2011 r. wyniósł 80-90%.
Emmerson SA wynika, że w I kw. 2011 r. udział mieszkań 2- i 3-
pokojowych w rozpoczętych inwestycjach w siedmiu największych
aglomeracjach wyniósł ok. 80 - 90%.
Według danych GUS w I kw. 2011 r. odnotowano spadek o 18,1% r/r
łącznej liczby oddanych do użytku mieszkań. Największe ujemne dynamiki
zanotowano w przypadku mieszkań spółdzielczych oraz pozostałych (tj.
zakładowych, komunalnych i społecznych czynszowych), odpowiednio
-69,5 % r/r i -44,1 % r/r. Jednakże Mieszkania oddane do użytkowania
stanowią one niewielki odsetek III 2011 Q1 2011
wszystkich mieszkań oddanych do Formy budownictwa Liczba Zmiana Zmiana Liczba Zmiana
użytkowania (4,2%). Spadek r/r [%] m/m [%] r/r [%]
równy -38,8% r/r odnotowano Spółdzielcze 37 -76,6% -84,8% 412 -72,5%
również w kategorii mieszkań Indywidualne 6 530 16,9% 16,2% 18 057 4,6%
przeznaczonych na sprzedaż Przeznaczone na
sprzedaż lub wynajem
i wynajem (w skład tej kategorii 3 006 -42,3% 24,7% 8 397 -38,6%
Pozostałe * 383 -12,6% 63,0% 902 -43,9%
wchodzi oferta deweloperów).
Ogółem 9 956 -12,6% 17,0% 27 768 -18,4%
Wzrost natomiast był udziałem *zakładowe, komunalne, społeczne czynszowe
jedynie mieszkań indywidualnych,
dynamika wyniosła 4,9% r/r. Opracowanie: GUS, AM, Bank BGŻ;
Źródło: GUS
Należy pamiętać, że istotny wpływ na sytuację w I kw. 2011 r. miała bardzo
niska liczba rozpoczętych inwestycji na przełomie lat 2008 i 2009, co
stanowi efekt załamania się rynku w tym okresie i wycofywania
się/odkładania w czasie planowanych inwestycji. Dodatkowo, w związku
z podwyżką podatku VAT od styczna 2011 r. na nowe mieszkania z 7% do
7

8. 8% oraz stawką 23% obejmującą lokale o powierzchni powyżej 150 m2
(szacuje się, że stanowią one ok. 2% podaży) część deweloperów zapewne
starała się oddać do użytkowania jak największą liczbę lokali jeszcze
w 2010 r., co determinowało skumulowaną podaż na koniec 2010 r. ale
i umożliwiło klientom nabycie lokalu jeszcze z niższą stawką VAT.
Spadek liczby mieszkań Realizowane i planowane budownictwo mieszkaniowe
oddanych do
użytkowania nie oznacza
luki podażowej, ponieważ
ofertę mieszkań
gotowych powiesza pula
lokali będących
w realizacji. Jak podał
GUS, w I kw. 2011 r.
rozpoczęto budowę
prawie 31 tys. nowych
mieszkań, tj. o 13,6% r/r
więcej niż w I kw. 2010
r., z czego o 16,8% r/r
wzrosła liczba nowo Mieszkania oddane do użytkowania
budowanych mieszkań
indywidualnych oraz
o 14,5% przeznaczonych
na sprzedaż lub wynajem.
Wyraźne tendencje
spadkowe zanotowano
w kategoriach mieszkań
spółdzielczych oraz
pozostałych
(odpowiednio -14,5% r/r
i -23,2% r/r). Łączna
liczba rozpoczętych
budów mieszkań w I kw.
2011 r. była niższa
o prawie 19% w Opracowanie: GUS, AM, Bank BGŻ;
porównaniu z rekordowym 2008 r., jednak już w marcu, w którym Źródło: GUS
rozpoczęto inwestycje o wolumenie ponad 17 tys. mieszkań, liczba ta była
o blisko 9% większa niż w marcu 2008 r., co wydaje się być dobrym
prognostykiem dla rynku na 2011 r, Tym samym liczba ofert pozostaje
wysoka, szczególnie w dużych aglomeracjach miejskich. Zgodnie z danymi
firmy REAS w I kw. 2011 r. w sześciu miastach (Warszawa, Kraków,
Wrocław, Trójmiasto, Poznań, Łódź) na rynek wprowadzono o 26% więcej
mieszkań względem analogicznego okresu 2010 r. i o 67% więcej
w porównaniu z I kw. 2009 r., kiedy w skali całego kraju notowano
maksymalne wartości liczby mieszkań oddanych do użytku. Różnice
w zmianach wielkości podaży w największych aglomeracjach w odniesieniu
do całego rynku prawdopodobnie wynikają z większej elastyczności
działających tam deweloperów, którzy po załamaniu się rynku dość szybko
8

9. przystąpili do nowych inwestycji oraz wznowili sprzedaż w projektach,
w których została ona wstrzymana z powodu kryzysu.
Realizowane i planowane budownictwo mieszkaniowe
Mieszkania, których budowę rozpoczęto Mieszkania na realizację, których wydano pozwolenia
Formy budownictwa III 2011 Q1 2011 III 2011 Q1 2011
Zmiana Zmiana Zmiana Zmiana
Liczba Liczba Liczba Liczba
r/r [%] q/q [%] r/r [%] q/q [%]
Spółdzielcze 423 42,4% 655 -14,5% 508 217,5% 746 40,0%
Indywidualne 9 909 5,4% 16 450 16,6% 9 274 6,1% 20 377 -1,3%
Przeznaczone na
sprzedaż lub wynajem 6 771 8,2% 13 215 14,5% 7 087 64,4% 15 369 15,7%
Pozostałe * 171 -31,9% 632 -23,2% 552 10,2% 771 -18,3%
Ogółem 17 274 6,6% 30 952 13,6% 17 421 27,1% 37 263 5,2%
*zakładowe, komunalne, społeczne czynszowe
Opracowanie: GUS, AM, Bank BGŻ;
Źródło: GUS
Obserwowany wzrost liczby rozpoczynanych nowych inwestycji ma miejsce
w sytuacji poluzowania ostrożnościowej polityki banków względem
uczestników rynku nieruchomości. Co prawda, zdolność kredytowa
gospodarstw domowych zmniejszyła się ale spadły też koszty około
kredytowe w tym m.in. marże. Ponadto zwiększa się również liczba
nabywców mieszkań w inwestycjach, będących na etapie „dziury w ziemi”
(23% w 2011 r., wobec 17% w 2010 r. - wg. Home Broker). Jest to dość
ryzykowne, jednak premią za ryzyko jest w tym wypadku uzyskane
dyskonto w stosunku do ceny za mieszkanie w stanie deweloperskim w tej
samej inwestycji w wysokości nawet kilkunastu procent. Część osób
decyduje się na takie posunięcie, jednak mimo dodatniej tendencji, wciąż
dzieje się to na znacznie mniejszą skalę niż w czasie ostatniego boomu
budowlanego.
W segmencie podaży mieszkań Procent przedsiębiorstw oczekujących, że w porównaniu do
realizowanych na sprzedaż lub wynajem poprzedniego roku liczba mieszkań wprowadzonych do
(w ich skład wchodzą mieszkania sprzedaży będzie w 2011 r. :
deweloperskie) oczekujemy poprawy
sytuacji, a tym samym wzrostu liczby
gotowych mieszkań na rynku. Tym
samym dla części regionów Polski nie
wykluczamy wzrostu wskaźnika
pustostanów. Sami deweloperzy dość
ostrożnie prognozują wielkość nowej
oferty, którą zamierzają w 2011 r.
wprowadzić na rynek. Zgodnie
z wynikami badania Polskiego Związku
Firm Deweloperskich (przedstawionymi
przez REAS) tylko 30% firm zakłada
podaż ich nowych ofert nieco większą niż
w 2010 r., a tylko 6% zdecydowanie nie
mniejszą niż była w 2010 r. Jednocześnie
Źródło: REAS
9

10. analizując obok przedstawiony wykres stwierdzić można, że oczekiwania
deweloperów na koniec 2010 r. są istotnie lepsze niż było to jeszcze pół
roku wcześniej.
W kolejnych kwartałach 2011 r. nie przewidujemy znaczących zmian Popularność domów
w segmencie budownictwa indywidualnego. Zamówienia na usługi firm jednorodzinnych pozostaje
działających w segmencie mieszkań budowanych na własne potrzeby wysoka. W kolejnych
pozostają nadal wysokie. Skala rozpoczętych w 2010 r. inwestycji w tym okresach oczekujemy
segmencie pozwala wnioskować, że popularność domów jednorodzinnych utrzymania się dobrej
pozostaje wysoka. koniunktury w tym
segmencie.
Od początku 2011 r. agencje nieruchomości oraz firmy doradztwa Wzrost zainteresowania
inwestycyjnego notują coraz większe zainteresowanie zakupem gruntów pod zakupem gruntów pod
budowę nieruchomości mieszkaniowych, a inwestorzy informują budowę nieruchomości
o rozpoczynaniu kolejnych projektów, zarówno w centrach dużych mieszkaniowych.
aglomeracji, jak i na przedmieściach a także w miastach powiatowych.
Ponadto istotna alternatywą do zakupu mieszkania na rynku pierwotnym
stają się lokale nabywane w celach inwestycyjnych w ciągu kilku
poprzednich lat. Często mieszkania te niczym nie odbiegają a wręcz nie
różnią się od lokali sprzedawanych w tym samym obiekcie bezpośrednio
przez dewelopera. Jednocześnie sytuacja ta ogranicza możliwości
podnoszenia cen lokali przez deweloperów, u których presja na obniżanie
cen wyraźnie spadła z tytułu wzrostu popytu na małe lokale.
„Główne problemy, cele
Na początku marca rząd przyjął dokument „Główne problemy, cele i kierunki programu
i kierunki programu wspierania rozwoju budownictwa mieszkaniowego do wspierania rozwoju
2020 roku”. Podkreślono w nim, że polityka mieszkaniowa państwa budownictwa
powinna bardziej wspierać sektor mieszkań na wynajem. Ponadto napisano, mieszkaniowego do 2020
że „zakłada się docelowe wygaszenie instrumentu wsparcia budownictwa roku”. – rządowy
własnościowego, jakim jest funkcjonujący od 2006 r. program „Rodzina na dokument zakłada m.in.
swoim”. Naturalnym kontynuatorem celów zawartych w powyższym wygaszenie programu
programie powinien być system docelowego nabywania własności przez „Rodzina na swoim”.
Kontynuowanie
najem”. Polegałby on przede wszystkim na zwiększeniu liczby lokali
wspierania budownictwa
socjalnych oraz rozwój społecznego budownictwa na wynajem w ramach poprzez zwiększeniu liczby
tzw. społecznych grup mieszkaniowych, gdzie własność docelowo miałaby lokali socjalnych oraz
być przenoszona na najemcę. Oczekujemy, że program ten w najbliższych rozwój społecznego
kwartałach będzie neutralnie oddziaływał na rynek. budownictwa na wynajem.
10

11. 3. Popyt na lokale mieszkalne
I kw. 2011 r. był kolejnym kwartałem w którym odnotowano wzrost
sprzedaży lokali mieszkalnych. Zgodnie z oczekiwaniami pozytywnie na Wzrost popytu na rynku
popyt oddziaływały nie tylko nieznaczna poprawa kondycji gospodarstw mieszkaniowym w I
kw.2011 r.
domowych, ale przede wszystkim obawa przed wprowadzeniem kolejnych
ograniczeń w dostępie do kredytów mieszkaniowych. Co prawda, akcja
kredytowa w I kw. 2011 r. odbywała się już przy silniejszych
ograniczeniach dot. zdolności kredytowej potencjalnych kredytobiorców
(wynikających z postanowień Rekomendacji T), to wysoka konkurencja
wymuszała na bankach obniżanie innych kosztów okołokredytowych (w tym
również marż). Ponadto znacznie mniejsza niż jeszcze rok wcześniej presja
na spadki cen przestała być czynnikiem Mieszkania wprowadzone do sprzedaży oraz sprzedane
silnie oddziaływującym w kierunku kwartalnie na tle oferty na koniec kwartału (agregacja dla rynków:
odkładania decyzji o zakupie Warszawy, Krakowa , Wrocławia ,Trójmiasta , Poznania ora z Łodzi)
nieruchomości w czasie. Coraz częściej
pojawiają się spekulacje dotyczące
wzrostu liczby mieszkań kupionych bez
udziału kredytu bankowego. Z uwagi na
brak jednoznacznych danych, trudno
jest określić jaka wielkość popytu jest
realizowana w taki sposób.
Reguła relatywnie niższej, a nawet
Źródło:REAS
najniższej w ciągu roku, liczby sprzedawanych lokali w pierwszych
miesiącach roku względem kolejnych okresów, w I kw. 2011 r. została
zaburzona. Sytuacja ta miała miejsce pomimo podwyżki podatku VAT,
który w mniejszym stopniu był uwzględniony w wyższej cenie ofertowej,
częściej zaś powiększał koszty deweloperów.
Utrzymywanie się cen na stabilnych, a przy tym istotnie niższych niż rok
wcześniej poziomach sprzyja wzrostowi popytu Wnioski te potwierdza
analiza danych dotyczących sprzedaży mieszkań na rynku pierwotnym
w I kw. 2011 r. Skala zawieranych przez giełdowych deweloperów
transakcji jest wysoka. Dla kilku deweloperów dwukrotnie wyższa
względem lat poprzednich. Obecnie popyt na mieszkania jest silnie
skorelowany ze stopniem dopasowania oferty do zainteresowania
nabywców. Największy zaś dotyczy korzystnie zlokalizowanych mieszkań
z segmentu popularnego.
Liczba sprzedanych lokali mieszkalnych przez wybrane, wiodące na rynku firmy deweloperskie
2008 2009 2010 2011
I II III IV I II III IV I II III IV I
Gant Development* 177 205 165 205 171 182 115 73 168 235 281 245 144
JW. Construction *** 200 150 90 90 120 190 257 260 286 270 345 361 258
Dom Development 328 352 222 92 100 156 156 300 343 312 320 400 380
Polnord 717** 95 168 66 78 131 116 116 129 150 292 193 284
Marvipol 31 86 b.d. 56 62 53 61 71 83 34 20 81 119
Ronson 17 27 b.d. 44 57 63 79 66 85 73 56 55 135
*Jako pierwszy zdecydował się na wprowadzenie znacznych obniżek cen mieszkań, co przyniosło wzrost sprzedaży lokali mieszkalnych. Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
**Polnord poinformował o sprzedaży 717 mieszkań. W tym jest jednak projekt w Gdańsku (działka z pozwoleniem na budowę przeszło 630
mieszkań) sprzedany z zyskiem innej firmie .***brutto bez rezygnacji Źródło: Parkiet.
11

12. Obserwowany wzrost popytu widoczny jest Średni czas sprzedaży mieszkań na rynku wtórnym
pośrednio również w spadku przeciętnego okresu w Warszawie (w dniach)
oczekiwania na sprzedaż nieruchomości. Pomimo
z reguły sezonowego wzrostu czasu sprzedaży
nieruchomości w pierwszych miesiącach roku,
w styczniu i lutym 2011 r. kategoria ta odnotowała
wartość poniżej 90 dni i była ona najniższą od
początku 2009 r. Agencja Metrohouse podje, że
wśród przeprowadzonych za ich pośrednictwem
transakcji, podobnie jak przeciętnie w 2010 r., ok.
44 % stanowiły mieszkania dwupokojowe. Ponadto
informuje ona, że największym zainteresowaniem
cieszą się dwie grupy mieszkań: lokale
w budynkach z lat 70-tych (wielka płyta) i lokale
w budynkach wybudowanych po 2000 r. (po 38 %). Oczekujemy, że Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
Źródło: Metrohouse S.A.
tendencja spadku okresu oczekiwania na sprzedaż mieszkania może
utrzymać się jeszcze tylko kilka miesięcy. Wraz z napływem dużej liczby
nowych inwestycji na rynek, opisywana statystyka będzie się pogarszała.
Zapowiedzi wprowadzenia zmian w rządowym programie „Rodzina Liczba i wartość kredytów
na swoim” niewątpliwie wpłynęły na popyt na nieruchomości. udzielonych w programie
Informacje o wycofaniu nieruchomości z rynku wtórnego z programu „Rodzina na swoim”
z jednej strony mogło wpływać na obniżanie cen ofertowych takich Ilość Wartość
Rok Miesiąc w szt. w mln PLN
nieruchomości, z drugiej jednak istotnie oddziaływało na wzrost
2007 I- XII 4 001 434,7
popytu, a tym samym na skrócenie czasu oczekiwania na sprzedaż
2008 I- XII 6 645 852,8
lokalu. Od początku trwania programu „Rodzina na swoim” niewiele
2009 I- XII 30 882 5 417,6
ponad 67,7 tys. gospodarstw domowych zaciągnęło kredyt z dopłatą 2010 I- XII 43 120 8 074,3
na łączną kwotę ok. 10,6 mld zł. W samym I kw. 2011 r. przyznano 2011 I- III 13 168 2 613,7
ich ponad 12,2 tys., na łączna kwotę 2,6 mld złotych.
Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
Oznacza to silny roczny wzrost zarówno wolumenów jak i łacznej wartości Źródło: BGK
tego typu kredytów. Jest to szczególnie widoczne w przypadku rynku
wtórnego w dużych miastach, gdzie wolumen wzrósł o 83,4 %, a wartość
udzielanych kredytów o 106 % (wzrost szybszy odpowiednio o 15,8 pp.
I 27,7 pp. niż w przypadku rynku pierwotnego). W odniesieniu do całego
kraju średnia wartość transakcji Roczne dynamiki liczby i wartość kredytów udzielonych
wzrosła o 6,9 % r/r w przypadku w programie „Rodzina na swoim” w odniesieniu do rynku
rynku pierwotnego i o 14,4% pierwotnego i wtórnego (Q1 2011 vs Q1 2010)
w przypadku rynku wtórnego. Różnice Miasta wojewódzkie Poza miastami woj. Razem
Rynek
w rocznych zmianach wielkości Liczba Wartość Liczba Wartość Liczba Wartość
popytu wynikają ze wzrostu Pierwotny 67,6% 78,3% 47,3% 55,8% 57,4% 68,3%
zainteresowania preferencyjnym Wtórny 83,4% 106,0% 44,5% 60,9% 56,7% 79,2%
kredytem oraz zwiększeniem limitów Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
cenowych, zaś szybciej wzrastająca popularność mieszkań z rynku wtórnego Źródło: BGK
może być efektem zapowiadanych w styczniu 2011 r. propozycji zmian w
programie.
Zainteresowanie kredytem z dopłatą będzie w ciągu najbliższego 1,5 roku
zmieniało się dynamicznie wraz z wdrożeniem kolejnych modyfikacji
wynikających z zapowiedzianej przez Ministerstwo Infrastruktury
12

13. nowelizacji ustawy. Zapowiadane na początku roku zmiany dotyczące m.in.
wyłączenia rynku wtórnego są jeszcze modyfikowane i ciężko jest wskazać
jakie ostatecznie zostaną wprowadzone. Pewnym wydaje się natomiast jego
całkowite wygaszenie RnS z dniem 1 styczna 2012 r. 1.
Wymienione zapowiedzi zmian wraz z nowelizacją
Rekomendacji T wpływają na wzrost popytu, Średnia wartość upustu przy negocjacji kupnia
jednocześnie wzrost podaży nowych lokali mieszkania w Warszawie (w %)
mieszkalnych stwarza istotne prawdopodobieństwo
wystąpienia nadwyżki podaży nad popytem, tym
samym brak jest symptomów wskazujących na wzrost
cen. Korzystnie na zaspokajanie popytu wpływają
wprowadzane przez deweloperów modyfikacje
struktury oddawanych do użytku nieruchomości na
korzyść bardziej dostępnych finansowo, mniejszych
lokali. Wzrost podaży na rynku pierwotnym
determinuje zmiany również na rynku wtórnym, gdzie
w pierwszych dwóch miesiącach 2011 r. dysproporcja
pomiędzy ceną ofertową a transakcyjną wzrosła.
Ponadto w segmencie apartamentów popyt w dalszym
ciągu jest zdecydowanie niższy względem podaży. To Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
Źródło: Metrohouse S.A.
właśnie w tym segmencie wartość upustu jest największa.
Do końca roku oczekiwane jest stopniowe wyhamowanie popytu oraz
dalszy wzrost podaży. Tym samym w niektórych segmentach rynku może
tworzyć się nadpodaż ofert. Trwała poprawa koniunktury na rynku
nieruchomości będzie zależała głównie od tempa rozwoju gospodarczego
w kraju, poprawy sytuacji na rynku pracy Procent przedsiębiorstw oczekujących, że w porównaniu do
oraz sytuacji finansowej gospodarstw poprzedniego roku liczba mieszkań przez nie sprzedanych
domowych. Dostępność kredytów będzie w 2011 r. :
hipotecznych będzie stanowiła
ograniczenia popytu, szczególnie dla
gosp. domowych o niskich dochodach.
Sami deweloperzy dość optymistycznie
zakładają wielkość sprzedaży planowaną
do zrealizowania w 2011 r. Zgodnie
z wynikami badania Polskiego Związku
Firm Deweloperskich (przedstawionymi
przez REAS) 39 % firm zakłada
sprzedaż nieco większą niż w 2010 r.
Całość badania wskazuje dość
optymistyczny scenariusz z przewaga
oczekiwanego dość stabilnego popytu na
lokale mieszkalne.
Źródło: REAS
1
Pierwotne zmiany w programie zostały szczegółowo opisane w poprzednich numerach „Raportu kwartalnego”.
Oraz publikacji: „Stan i perspektywy rozwoju rynku nieruchomości i użytków rolnych w Polsce w 2011r.” slajd 21
http://analizy.bgz.pl/files/analysis/f92eddb836ef02dfc68f1e5c82dbc08c.pdf .
13

14. 4. Tendencje cenowe
I kw. 2011 r. na rynku nieruchomości mieszkaniowych charakteryzował się Kontynuacja ożywienia na.
kontynuacją lekkiego ożywienia notowanego szczególnie pod koniec 2010 r. na rynku nieruchomości
Oczywiście skala poprawy sytuacji na poszczególnych rynkach mieszkaniowych.
regionalnych jest różna i nie oznacza ona, że ceny zaczęły dynamicznie
rosnąć. Mimo wzrostu popytu w pierwszych miesiącach 2011 r. rynek W I kw. 2011 r. roczna
nieruchomości pozostaje nadal rynkiem konsumenta. Ponadto brak jest dynamika przeciętnych cen
czynników, które w najbliższych kwartałach mogły by wpłynąć na wyniosła 8,1 % tj. wzrost
odwrócenie tej tendencji. o 424 złotych za 1 mkw.
Dynamika ta w istotnym
Wskazana poprawa na rynku nieruchomości wpłynęła stabilizująco na stopniu wynika z niskiego
odczytu średnich cen
poziom cen w I kw. 2011 r. Jednocześnie, pomimo wzrostu podatku VAT
w I kw. 2010 r. jednakże
m.in. z 7 do 8% przy sprzedaży mieszkań z rynku pierwotnego, widoczne kwartalna zmiana - wzrost
jest zjawisko obniżania cen ofertowych lokali z inwestycji wprowadzanych o 0,5% kw/kw pokazuje
na rynek. Klienci podejmujący wyższe ryzyko zakupu lokalu z inwestycji faktycznie występujące
będącej w początkowej fazie realizacji (a takich wg. badań Home Broker na zjawisko stabilizacji cen .
rynku przybywa - patrz str. 9), otrzymują wyższą premię w postaci niższych
kosztów zakupu. Ponadto szacuje się, ze na kształtowanie cen mogła mieć
Jednocześnie, pomimo
wpływ informacja o możliwym wycofaniu rynku wtórnego z programu wzrostu podatku VAT m.in.
„Rodzina na swoim”. Jej opublikowanie w styczniu 2011 r., mogło wpłynąć
z 7 do 8% przy sprzedaży
mieszkań z rynku
na nieznaczną obniżkę cen ofertowych mieszkań na rynku wtórnym, których
właściciele decydowali się na obniżki cen celem zbycia nieruchomości pierwotnego, widoczne jest
jeszcze w okresie kiedy program rządowy obejmuje ich mieszkania. zjawisko obniżania cen
ofertowych lokali
z inwestycji
Zgodnie ze statystykami opartymi na danych z Systemu AMRON przeciętna
2 wprowadzanych na rynek.
cena 1 mkw. lokalu mieszkalnego w I kw. 2011 r . wyniosła 5 638 zł.
Ponieważ sytuacja cenowa podlega istotnym fluktuacjom, wskaźnik średniej
ceny lokalu mieszkalnego należy
traktować w większym stopniu jako Średnia cena 1 mkw. lokalu mieszkalnego.
zmienną opisującą sytuacje na rynku niż
bezwzględny miernik poziomu cen
w Polsce. Dane Systemu AMRON
wykazują roczny nieznaczny wzrost
kosztów zakupów 1 mkw. mieszkania
średnio o 424 złotych za 1 mkw. tj.
o 8,1% r/r. Dynamika ta w istotnym
stopniu wynika z niskiego odczytu
średnich cen w I kw. 2010 r. Jednakże
kwartalna dynamika pokazuje bardziej
realną sytuację, tj. wzrost o 0,5% kw/kw
– czyli stabilizację . Najwyższe ceny
i najmniejsza nadpodaż dotyczy
mieszkań małych 1- 2 pokojowych, przy
czym na tle całego rynku liczba ofert
nowych lokali w tym segmencie
przybywa najszybciej. Przeciętnie
najniższe ceny za 1 mkw. dotyczą Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
Źródło: AMRON
2
Statystyki Systemu AMRON za okres 2004 - zostały wygenerowane na dzień 16.02.2011 r. a za I kw. 2010 r. na
dzień 27.04.2011 r. Wraz z kolejnymi zasileniami wskazanej bazy danych, jej statystyki mogą ulec nieznacznym
zmianom.
14

15. wdalszym ciągu mieszkań wielko- powierzchniowych, wyłączając
oczywiście apartamenty o bardzo wysokim standardzie, gdzie ceny często są
kilka razy wyższe niż te osiągane ze sprzedaży np. kawalerki.
Analogicznie jak
w poprzednich okresach, Dynamiki oraz przeciętna cena 1 mkw. lokalu mieszkalnego.
również w I kw. 2011 r.
utrzymało się znaczne 8 Przeciętne ceny w IQ 2011 25
[tys.]
Przeciętne ceny w IQ 2010
lokalne rozwarstwienie Dynamika cen r/r (prawa oś) 20
7
przeciętnych cen. Różnica Dynamika cen kw/kw(prawa oś)
15
w średniej cenie pomiędzy 6
najdroższym a najtańszym 10
5
województwem 5
w omawianym okresie 4
wyniosła ponad 4,3 tys. zł 0
za 1 mkw. Wielkość ta 3 -5
zawiera się w przedziale 2 -10
wahań tego wskaźnika
notowanego w 2010 r.
W okresie tym wahała się
ona od ok. 3,9 tys. zł/mkw
w II kw. do 4,6 tys. zł/mkw
w IV kw. Niezmienne Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
Źródło: AMRON
najwyższe ceny notowane są w województwach, na terenie, których
zlokalizowane są największe aglomeracje miejskie. Tym samym również
w I kw. 2011 r. najwięcej za 1 mkw. należało zapłacić w woj. mazowieckim
(7 483 zł/ mkw) i małopolskim (6 527 zł/ mkw). Niezmiennie najmniej za
1 mkw. lokalu należy zapłacić nabywając mieszkanie z woj. lubuskim
(3 196 zł/ mkw). Największa roczna korekta cen była udziałem woj.
opolskiego (spadek cen o 4,3% r/r) oraz woj. śląskiego (o ok. 1,1% r/r).
Największe wzrosty były w I kw. 2011 r. odnotowane m.in. w woj.
podlaskim (wzrost o 19,7 % r/r), woj. dolnośląskim (o 11,9 % r/r) oraz woj.
lubuskim (o 11,8 % r/r). Szacujemy, że najwyższy wzrost cen w woj.
podlaskim oraz lubuskim jest w większym stopniu wynika ze struktury
sprzedaży mieszkań niż jest przesłanką do utrzymania się tak wysokich
dynamik w kolejnych okresach. Na przeciętne ceny nieruchomości
w województwie dolnośląskiego istotny wpływ miało wznowienie
sprzedaży apartamentów we wrocławskim Sky Tower. Cena metra
wykończonego apartamentu w wersji premium rozpoczyna się od ok.
10 900zł brutto3. Przypominamy, że skala budownictwa mieszkaniowego
realizowanego w poszczególnych regionach kraju jest zróżnicowana,
a reprezentatywność4 baz danych w I kw. 2011 r. jest najwyższa w woj.
mazowieckim (ok. 33,5% wszystkich transakcji odnotowanych w bazie
SARFIN) i pomorskim (ok. 12,3% transakcji). Najmniejszy udział mają
transakcje z woj. podkarpackiego i świętokrzyskiego (po ok. 0,9%).
3
Zgodnie z danymi publikowanymi przez serwis pb.pl http://nieruchomosci.pb.pl/2391588,65878,ile-kosztuje-
apartament-od-czarneckiego
4
Reprezentatywność baz danych w niniejszym opracowaniu określana jest liczba transakcji kupna/ sprzedaży
lokali mieszkalnych zawartych w I kw. 2010 r.
15

16. Średnia ceny transakcji kupna/ sprzedaży 1 mkw. lokalu mieszkalnego wg. województw.
2006 2007 2008 2009 IQ 2010 IIQ 2010 IIIQ 2010 IVQ 2010 IQ 2011
Dolnośląskie 3 272,5 4 697,4 5 196,8 5 149,2 4 565,1 4 666,2 4 800,3 4 802,3 5 110,5
Kujawsko-pomorskie 2 259,8 3 388,8 3 895,3 3 687,4 3 660,1 3 589,3 3 611,4 3 796,3 3 803,4
Lubelskie 2 461,2 3 681,6 4 292,8 4 266,5 4 089,7 4 181,8 4 221,2 4 391,1 4 303,5
Lubuskie 1 696,6 2 511,2 3 093,0 3 099,0 2 859,4 3 119,4 3 099,9 3 151,3 3 196,1
Łódzkie 2 103,2 3 606,1 3 886,5 3 795,5 3 919,1 3 892,2 4 018,0 3 872,4 4 003,4
Małopolskie 4 736,2 6 326,3 6 536,4 6 137,1 5 951,1 6 073,4 6 330,0 6 336,2 6 527,5
Mazowieckie 5 206,6 7 451,0 7 877,3 7 480,8 7 338,3 7 056,7 7 311,6 7 781,1 7 483,4
Opolskie 1 944,6 3 010,7 3 265,0 3 321,9 3 494,3 3 536,1 3 435,5 3 602,4 3 344,1
Podkarpackie 2 276,1 3 314,1 3 763,8 3 659,0 3 579,7 3 634,7 3 810,4 3 682,9 3 939,0
Podlaskie 2 358,9 3 604,0 4 050,4 3 871,0 3 660,6 4 100,1 3 834,7 3 871,3 4 382,9
Pomorskie 3 506,1 5 227,7 5 659,3 5 489,5 5 261,8 5 178,6 5 228,3 5 398,8 5 547,5
Śląskie 1 765,7 2 702,2 3 337,1 3 287,7 3 276,9 3 267,4 3 291,2 3 338,8 3 241,4
Świętokrzyskie 2 153,1 3 557,7 3 994,4 4 091,0 4 066,8 3 847,0 4 025,6 3 866,0 4 385,1
Warmińsko- mazurskie 2 541,7 3 907,0 4 216,5 3 875,2 3 758,7 3 932,1 3 815,1 3 910,8 4 122,7
Wielkopolskie 2 866,7 4 303,6 4 845,1 4 842,4 4 571,8 4 664,7 4 606,8 4 840,7 4 968,3
Zachodniopomorskie 2 688,1 4 096,0 4 444,8 4 365,2 4 342,4 4 329,1 4 272,7 4 486,6 4 450,6
Polska 3 663,8 5 343,1 5 759,8 5 647,0 5 214,2 5 083,5 5 201,2 5 609,0 5 638,5
Opracowanie: AM, Bank BGŻ;
Źródło: AMRON
W kolejnych kwartałach 2010 r. nie przewidujemy znaczących zmian cen
Wysoka podaż nowych
w segmencie budownictwa mieszkaniowego. Wysoka podaż nowych
gotowych lokali a przy tym
gotowych lokali a przy tym wzrost liczby nowo rozpoczynanych inwestycji wzrost liczby nowo
przy relatywnie wysokim na początku roku oraz wyhamowującym rozpoczynanych inwestycji
w II półroczu 2011 r. popycie nie będzie sprzyjała wzrostowi cen. przy relatywnie wysokim
W dalszym ciągu szacujemy, że przeciętne ceny mieszkań w relacji rocznej na początku roku oraz
nominalnie nie ulegną zmianie, realnie natomiast spadną, choćby ze wyhamowującym
względu na rosnące poziomy wskaźnika inflacji. Na niewielkie wzrosty cen w II półroczu 2011 r.
mogą jedynie liczyć inwestorzy sprzedający bardzo korzystnie popycie nie będzie
zlokalizowaną nieruchomość z segmentu popularnego. Na rynku mieszkań sprzyjała wzrostowi cen.
wielko- powierzchniowych i apartamentów popyt utrzyma się na niskim
poziomie, a tym samym nadal może mieć miejsce korekta cen.
16

17. Procent przedsiębiorstw oczekujących, Procent przedsiębiorstw oczekujących,
że w najbliższych 12 miesiącach ceny że ceny mieszkań wprowadzonych przez nich
mieszkań znajdujących się w ich ofercie będą: do sprzedaży w najbliższych 12 miesiącach będą:
Źródło: REAS
W dalszym ciągu oczekujemy dostosowywania oferty deweloperów do Kontynuowany będzie
możliwości finansowych gospodarstw domowych. Tym samym oczekujemy, proces dostosowywania
że ceny mieszkań z nowowprowadzanych projektów będą niższe niż oferta oferty deweloperów do
istniejąca na rynku. Szacunki te potwierdza większość deweloperów, którzy możliwości finansowych
deklarują, że ceny mieszkań zarówno będących w ofercie jak gospodarstw domowych,
i nowowprowadzanych pozostaną bez zmian lub będą/są nieco niższe (patrz a ceny mieszkań z nowo
wprowadzanych projektów
wykresy powyżej).
będę niższe niż oferta
istniejąca na rynku.
17