1. บทที่ 5
การผลิ ต (PRODUCTION)

2. การผลิ ต หมายถึ ง การน าปั จ จั ย การผลิ ต ต่ า งๆ ได้ แ ก่ ที่ ดิ น และ
ทรัพยากรธรรมชาติ วัตถุดิบ ทุน แรงงาน และอืนๆ มาแปรสภาพให้ อยู่ในรู ป
่
ของสิ นค้ าหรือบริการเพือตอบสนองความต้ องการของมนุษย์
่

3. การผลิต คือ การทาให้เกิด เป็ นสิ นค้าหรื อบริ การขึ้นมา เพื่อสนองความ
ต้องการของผูบริ โภคสิ นค้าและบริ การ
้
สามารถจัดจาแนกได้ดงนี้
ั
สิ นค้า บริ การ

4. สิ นค้ า (Goods)
สิ นค้ า คือ สิ่ งที่ผลิตที่มีตวตนสามารถมองเห็นจับต้องได้ แบ่งเป็ น
ั
- สิ นค้ าบริโภค (Consumers Goods) หมายถึง สิ นค้าที่ผบริ โภคซื้ อ ู้
ไปเพื่อไปใช้โดยตรง ได้แก่ สิ นค้าทัวๆไป เช่น อาหาร เสื้ อผ้า เครื่ องใช้ต่างๆ
่
- สิ นค้ าอุตสาหกรรม (Industrial Goods) หมายถึง สิ นค้าที่ผซ้ื อๆ ไป เพื่อผลิต
ู้
เป็ นสิ นค้าต่อ ได้แก่ ผลผลิตทางเกษตร ของป่ า เครื่ องจักร
อุปกรณ์ต่างๆ

5. บริการ (Services)
คือ สิ นค้าที่ไม่มีตวตน มองไม่เห็น แต่มีค่า มีราคาซื้ อขายกันได้ ได้แก่
ั
- บริการโดยตรง คือ ผูที่มีอาชีพต่อไปนี้ บริ การตามบ้าน ตามร้าน นักร้อง นักแสดง
้
นักกีฬา โรงมหรสพ สถานเริ งรมย์ต่างๆ บริ การด้านการขนส่ ง บริ การท่องเที่ยว
- บริการทางอ้ อมหรือบริการด้ านการค้ า ผูผลิตบริ การด้านนี้ ได้แก่ ผูประกอบการ
้ ้
พาณิ ชย์ ธนาคาร สถาบันการเงินต่างๆ การประกันภัยและคลังสิ นค้า เป็ นต้น

6. ระบบการผลิต เป็ นกระบวนการเปลี่ยนแปลงสภาพปัจจัยการผลิต
(input) ได้ แก่ วัตถุดิบ แรงงาน เครื่ องจักร ให้ เกิดเป็ นผลิต (output) ของ
ระบบ ได้ แก่ สิ นค้ าต่ าง ๆ ภายใต้ อิทธิพลสภาวะแวดล้ อม โดยมีการส่ งข้ อมูล
ย้ อ นกลั บ จากการประเมิ น ค่ า ผลผลิ ต เพื่ อ น ามาควบคุ ม ระบบการผลิ ต
(อัญชลี แจ่ มเจริญ.2542. หน้ า 47)

7. ระบบการผลิต
มีลักษณะอย่ างไร ?

8. จลาจล ?
จราจร ?

9. มีวัตถุประสงค์
มีโครงสร้ างของระบบ
มีความสัมพันธ์ กับระบบอื่น

10. 1. ปัจจัยนาเข้ า (input) คือทรั พยากรหรื อสิ่ งที่จาเป็ นต้ องใช้ ในการผลิต
สิ นค้ าหรื อบริการ เช่ น ที่ดิน เงินทุน แรงงาน เครื่องจักร วัตถุดิบ วัสดุอุปกรณ์ ต่าง
ๆ ความรู้ ค วามสามารถ ทั ก ษะการจั ด การ ตลอดจนข้ อ มู ล ข่ า วสารต่ า งๆ และ
เทคโนโลยีทจาเป็ นในการผลิต
ี่

11. 2. กระบวนการผลิต (Process) หมายถึง กระบวนการที่นาเอาปัจจัยการ
ผลิตมาผ่ านการผลิตหรือแปลงสภาพให้ ได้ สินค้ าหรือบริการทีต้องการ
่
3. ผลผลิต (output) คือสิ นค้ าหรื อบริ การตามที่ต้องการ โดยให้ ได้
ปริมาณ คุณภาพ และทันตามเวลาทีกาหนดโดยมีต้นทุนการผลิตตา
่ ่
4. ข้ อมู ลป้ อนกลับ (feedback) คือส่ วนที่ใช้ ควบคุมการทางานของ
ระบบการผลิตเพือให้ บรรลุเปาหมายทีต้งไว้
่ ้ ่ ั
5. สภาพแวดล้ อมภายนอก (environment) คือ สิ่ งที่มีผลกระทบและ
เกี่ย วข้ อ งสั ม พัน ธ์ ต่ อ ระบบการผลิต ซึ่ ง การเปลี่ย นแปลงที่เ กิด ขึ้น จะมาจาก
ภายนอกระบบหรือนอกองค์ การหรืออาจเป็ นเหตุการณ์ ทไม่ ได้ คาดหมาย
ี่

12. Production System
Input Process Output
Feedback
Environment

13. Production System
Process
มาตรฐานการผลิตทั้งปริมาณ และ คุณภาพ
ภัยธรรมชาติ / นโยบายรัฐบาล

14. ผู้ประกอบ ทีดนและ
่ ิ
การ ทรัพยากร
เงินทุน แรงงาน

15. 1. ทีดนและทรัพยากรธรรมชาติ (Land and Natural Resources)
่ ิ
ทีดนเป็ นทรัพยากรธรรมชาติทสาคัญ ซึ่งมนุษย์ ไม่ สามารถจะสร้ าง
่ ิ ี่
เพิมขึนได้ ดังนั้นทีดนจึงเป็ นทรัพยากรธรรมชาติทมอยู่อย่ างจากัด และเป็ นปัจจัย
่ ้ ่ ิ ี่ ี
ในการผลิตทีสาคัญ เพราะเป็ นสถานทีทใช้ สาหรับปลูกสร้ างอาคาร โรงงาน หรือ
่ ่ ี่
เป็ นทีจ้งของเครื่องมือ เครื่องจักร หรืออืน ๆ
่ั ่

16. 2. แรงงาน (Labour)
แรงงาน หมายถึง ความสามารถของมนุษย์ ทถูกนามาใช้ ในการผลิตเพือทา
ี่ ่
ให้ เกิดเป็ นสิ นค้ าและบริการ แรงงานนับเป็ นปัจจัยทีสาคัญทีสุด เพราะถ้ าปราศจาก
่ ่
แรงงานแล้ วทรัพยากรต่ าง ๆ ทีกล่ าวมาทั้งหมดก็ไม่ สามารถจะถูกนามาใช้ ประโยชน์
่
ได้

17. 3. เงินทุน (capital)
ทุน หมายถึง เงินสด เงินลงทุนในการ
ประกอบธุ ร กิ จ เครดิ ต และหลั ก ทรั พ ย์ แต่
อย่ า งไรก็ ต ามในการด าเนิ น ธุ ร กิ จ ทุ น ไม่ ไ ด้
จ ากัด เฉพาะเงิ น ที่ ใ ช้ ใ นการลงทุ น เท่ า นั้ น แต่
รวมถึง เครื่องจักร เครื่องมือ และอุปกรณ์ ต่าง ๆ
ซึ่งเรียกว่ า Capital good ตลอดจนวัตถุดิบใน
การผลิตสิ นค้ าคงคลัง อาคาร และสิ่ งปลูกสร้ าง
ต่ างๆ

18. 4. ผู้ประกอบการ ( Entrepreneur)
ในการผลิตจาเป็ นต้ องมีผู้ประกอบการ ซึ่งเป็ นผู้ริเริ่มในการดาเนินการ
เป็ นผู้ลงทุนบริหารงาน รับผิดชอบในการเสี่ ยงภัยต่ าง ๆ โดยหวังให้ เกิดมีการผลิต
สิ นค้ าและบริการขึน รวมทั้งเป็ นผู้นาเอาปัจจัยการผลิต คือ ทีดน ทุน แรงงาน มาทา
้ ่ ิ
การผลิตหรือแปรสภาพให้ เป็ นผลผลิตคือสิ นค้ าและบริการนั่นเอง

19. ทีดนและ
่ ิ
ทรัพยากรธรรมชาติ
สิ นค้ า
เงินทุน ปัจจัย กระบวน
และ
การผลิต การผลิต
บริการ
แรงงาน
ผู้ประกอบการ

20. การบริหารการผลิต หมายถึง การบริหารระบบการผลิตเพือให้ ได้ ผลผลิตที่
่
มีคุณภาพ และเพือให้ เกิดประสิ ทธิภาพสู งสุ ด
่
องค์ ประกอบทีสาคัญในการบริหารการผลิต
่
1. การบริหารโรงงาน
2. การบริหารวัสดุในการผลิต
3. การดาเนินการผลิต
4. การควบคุมการผลิต

21. ในการผลิตจาเป็ นต้ องมีโรงงาน เพื่อเป็ นแหล่ งอานวยความสะดวก และ
เพื่อให้ การผลิตดาเนินไปอย่ างมีประสิ ทธิภาพ ดังนั้นการหาสถานที่ต้ังโรงงานที่
เหมาะสมจึงมีความสาคัญอย่ างยิงในการตัดสิ นใจเลือกทาเลทีต้งโรงงาน
่ ่ ั

22. ปัจจัยสาคัญทีใช้ ในการตัดสิ นใจมี 3 ประการ คือ
่
1. Proximity Factors (ความใกล้ )
2. People Factors (ปัจจัยทีเ่ กียวกับคน)
่
3. Physical Factors (ปัจจัยทางกายภาพและพลังงาน)

23. การบริหารโรงงาน
 โรงงานปลากระป๋ อง ่
ควรอยูใกล้ทะเล
 โรงงานปลาร้า ่
ควรอยูใกล้แม่น้ า/แหล่งปลาน้ าจืด
 โรงสี ขาว
้ ่
ควรอยูในจังหวัดที่ทานาข้าว
 โรงงานอุตสาหกรรม ่ั
ควรอยูจงหวัดที่มีแรงงานเพียงพอ
 โรงงานไฟฟ้ า ควรพิจารณาปัจจัยทางกายภาพ

24. วัสดุต่างๆ ทีใช้ ในการผลิต แบ่ งออกเป็ นประเภทต่ าง ๆ ดังนี้
่
1. วัตถุดบ ได้ แก่ สิ่ งของทีใช้ ในการผลิตโดยตรง เช่ น โรงพิมพ์ วัตถุดิบ คือ
ิ ่
กระดาษ โรงงานผลิตปลากระป๋ อง วัตถุดบ คือ ปลา ิ
2. ของใช้ ประกอบการผลิต เป็ นของใช้ ในสานักงาน ไม่ ได้ ใช้ ในการผลิต
โดยตรง เช่ น ปากกา ดินสอ กระดาษ หีบห่ อ เป็ นต้ น
3. ชิ้นส่ วนสาเร็ จรู ป ได้ แก่ วัสดุที่ผ่านกรรมวิธีการผลิตทุกขั้นตอนแล้ ว
เป็ นสิ นค้ าทีพร้ อมจะนาไปจาหน่ าย
่

25. 4. สิ นค้ าสาเร็จรู ป ได้ แก่ วัสดุทผ่านกรรมวิธีการผลิตทุกขั้นตอนแล้ ว
ี่
เป็ นสิ นค้ าทีพร้ อมนาไปจาหน่ าย
่
5. วัสดุครุภณฑ์ ได้ แก่ อุปกรณ์ ของใช้ ในสานักงาน เช่ น เครื่องเขียน
ั
กระดาษ อุปกรณ์ ทจาเป็ นต่ างๆ
ี่
6. วัสดุอน ๆ ได้ แก่ เครื่องจักร เครื่องอะไหล่ อน ๆ
ื่ ่ื
ทีไม่ สามารถจัดเข้ าประเภททีกล่ าวมาข้ างต้ นได้
่ ่
7. วัสดุเหลือใช้ ได้ แก่ เศษวัสดุของเหลือใช้ จากการผลิต

27. 1.Analytic Process เป็ นการนาวัตถุดบมาแยกส่ วนต่ าง ๆ ออกเพือให้ ได้
ิ ่
ผลิตภัณฑ์ ใหม่ เช่ น การกลันนามันดิบ
่ ้
2.Synthetic Process คือ วัสดุ วัตถุดบต่ างๆ จะถูกรวมเข้ าด้ วยกัน เพือให้
ิ ่
ได้ ผลิตภัณฑ์ ทต้องการ
ี่
3. Fabrication Process เป็ นวิธีการทีผลิตใหม่ ได้ จากการนาสิ นค้ า
่
สาเร็จรู ปจากอุตสาหกรรมอืนมาประกอบกัน เช่ น กางเกงยีนส์
่

28. 4. Assembly Process เป็ นการเปลียนรู ปของสิ นค้ าที่ได้ มาจากวิธีการ
่
synthetic โดยเอาวัสดุสาเร็จรู ปที่ได้ จากอุตสาหกรรมอื่น ๆ มารวมหรือเชื่อมต่ อ
เข้ าด้ วยกัน โดยไม่ ต้องมาเปลียนแปลงรู ปร่ างลักษณะอีก เช่ น การผลิตเครื่องบิน
่
5. Continuous and Intermittent Process
5.1 Continuous Process เป็ นวิธีการผลิตที่ใช้ เครื่องจักรและวิธีการผลิต
ทาการผลิตวัสดุซ้า ๆอย่ างเดิมเป็ นเวลานาน วิธีการนีใช้ ในการผลิตรถยนต์ ผ้ าใย
้
สั งเคราะห์ สารเคมี เป็ นต้ น

29. Analytics Process

30. Synthetic Process

31. Fabrication Process

32. Assembly Process

33. Continuous and Intermittent Process

34. 5.2 Intermittent Process เป็ นวิธีการผลิตที่มีการหยุดเครื่ องจักรเป็ นระยะ ๆ
และปรั บปรุ งแก้ ไขเครื่ องจักรใหม่ เพื่อให้ ได้ ผลผลิตที่มีความแตกต่ างกัน การผลิตจะไม่
ค่ อยเหมือนกันทุกวัน วิธีการนีเ้ รียกว่ า Job shop

35. ขั้นตอนการควบคุมการผลิตแบ่ งออกเป็ น 6 ขั้นตอน คือ
1. การวางแผน (Planning) คือการวางแผนการผลิต โดยผู้วางแผนจะต้ องรู้ ว่าใน
การผลิตจะต้ องใช้ วสดุอะไร เครื่องมือเครื่องจักรอะไร กระบวนการผลิตอย่ างไร
ั
2. การจั ดสายการผลิต (Routing) เป็ นขั้นตอนการควบคุ มการผลิตที่จะต้ อง
เป็ นไปอย่ างต่ อเนื่องในแต่ ละขั้นตอนการผลิต ผู้ควบคุมสายงานผลิตจะต้ องทารายการ
ขั้นตอนการผลิตเป็ นขั้น ๆ
3. การก าหนดระยะเวลาการผลิต (Scheduling) เป็ นการควบคุ ม การผลิต ที่
จะต้ องจัดแบ่ งเวลาสาหรั บการปฏิบัติงานในสายการผลิต ถ้ ากาหนดเวลาไม่ ดี จะทาให้ มี
การสู ญเสี ยเวลาในช่ วงของการทางาน

36. 4. การแจกจ่ ายงาน (Dispatching) เมื่อวางแผนการทางานเสร็ จแล้ ว
กาหนดเส้ นทางเดินของงานแล้ ว ก็ถึงขั้น
5. การติดตามงาน (Follow-up) เป็ นขั้นตอนการควบคุมการผลิต ซึ่งจะ
ควบคุมความก้ าวหน้ าของการผลิตแต่ ละขั้นตอนตามสายการผลิต ช่ วยแก้ ปัญหา
ความล่ าช้ า ความยุ่งยากที่เกิดขึน และเขียนรายงานเสนอผู้บังคับบัญชา ดังนั้น
้
เมื่อมีการหยุดชะงักหรื อชั กช้ าที่จุดใด ผู้วางแผนการผลิตจะสั งเกตเห็นได้ และ
สามารถแก้ ไขได้ ทนที
ั

37. 6. การควบคุ มคุ ณภาพ (Quality Assurance) หรื อการตรวจสอบคุ ณภาพ
บริษัทไม่ ได้ ม่ ุงหวังทาผลิตภัณฑ์ ที่ดที่สุด แต่ ต้องการได้ ผลิตภัณฑ์ ที่เหมาะสมกับงาน และ
ี
ความต้ องการของลูกค้ าและราคาพอเหมาะ

38. ก า ร ผ ลิ ต คื อ ก า ร น า ปั จ จั ย ก า ร ผ ลิ ต ต่ า ง ๆ ไ ด้ แ ก่ ที่ ดิ น แ ล ะ
ทรั พยากรธรรมชาติ วัตถุดิบ ทุนแรงงาน และอื่นๆ มาแปรสภาพให้ อยู่ในรู ปของ
สิ นค้ าและบริ การ ในการผลิตสิ นค้ าและบริ การต่ าง ๆ จาเป็ นต้ องใช้ ปัจจัยในการ
ผลิ ต ซึ่ ง ประกอบด้ ว ย ที่ ดิ น และทรั พ ยากรธรรมชาติ แรงงาน เงิ น ทุ น และ
ผู้ประกอบการ

39. กรณีศึกษา