การลงรายการบรรณานุกรมทรัพยากรสารสนเ่ทศ ตามหลักเกณฑ์การลงรายการ AACR2R

1. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
การลงรายการบรรณานุกรม
ตามหลักเกณฑ์ AACR2R
ส่วนที่ ١ : ส่วนชื่อเรื่องและการแจ้งความรับผิดชอบ (Title and
Statement of Responsibility Area)
ข้อมูลที่ลงในส่วนชื่อเรื่องและการแจ้งความรับผิดชอบ ประกอบด้วย
ชื่อเรื่องที่เหมาะสม ชื่อเรื่องเทียบเคียง ข้อมูลอื่นๆ เกี่ยวกับชื่อเรื่อง และ
การแจ้งความรับผิดชอบ
ชื่อเรื่อง (Title) หมายถึง ชื่อของหนังสือที่ปรากฎในหน้าปกใน (
แหล่งข้อมูลที่กำาหนดสำาหรับการลงรายการส่วนชื่อเรื่องและการแจ้งความ
รับผิดชอบ)
١. ชื่อเรื่องที่เหมาะสม (Title Proper) คือ ชื่อสำาคัญของ
หนังสือ รวมทั้งชื่อเรื่องเผื่อเรียก เป็นชื่อเรื่องที่ใช้ลงรายการส่วนชื่อ
เรื่องและการแจ้งความรับผิดชอบ โดยทั่วไปจะใช้ชื่อเรื่องที่ปรากฎ
ในหน้าปกใน
เช่น การทำาบัตรรายการหนังสือตามหลักเกณฑ์ AACR2
Introduction to cataloging and classification
٢. ชื่อเรื่องเทียบเคียง (Parallel Title) คือ ชื่อเรื่องอีกชื่อของ
หนังสือที่เขียนด้วยภาษาอื่น ที่ไม่ใช่ภาษาเดียวกับชื่อเรื่องที่เหมาะ
สม
เช่น การตลาดสำาหรับการบริการ = Services Marketing
การวิเคราะห์และออกแบบระบบ = Systems analysis and
design
3. ชื่อเรื่องเผื่อเรียก (Alternative Title) คือ ชื่อเรื่องที่ ٢ หรือ
ชื่อเรื่องอีกชื่อของหนังสือที่ปรากฎเป็นภาษาเดียวกับชื่อเรื่อง มักมี
คำาว่า “หรือ” หรือคำาว่า “or” คั่นอยู่ ถือเป็นส่วนหนึ่งของชื่อเรื่องที่
เหมาะสม
เช่น มัทนะพาธา, หรือ, ตำานานแห่งดอกกุหลาบ
Dakota land, or, The beauty of St. Paul
4. ชื่อเรื่องแบบฉบับ (Uniform Title) คือ ชื่อเรื่องที่กำาหนด
ขึนเพื่อใช้ลงรายการหนังสือเรื่องเดียวกัน แต่มีหลายฉบับ หลายชื่อ
้
เรื่อง โดยให้หนังสือที่เป็นเรื่องเดียวกันอยู่รวมกันในที่เดียวกัน
เช่น รามเกียรติ์
สามก๊ก
ไตรภูมิ
Bible
5. ชื่อเรื่องที่กำาหนด (Supplied Title) คือ ชื่อเรื่องที่ผู้ทำา
รายการกำาหนดขึ้นในกรณีที่หนังสือไม่ปรากฎชื่อเรื่อง โดยใส่ใน
© 2009 1

2. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
เครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ] และนำามาใช้ลงรายการในส่วนชื่อเรื่อง
และการแจ้งความรับผิดชอบ
เช่น [ตำาราอาหารมังสวิรัต]
[Photograph of Theodore Roovelt]
การแจ้งความรับผิดชอบ (Statement of Responsibility) หมายถึง
การระบุชื่อบุคคล หรือนิติบุคคลที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการจัดทำาหนังสือ
ได้แก่ ผูแต่ง ผู้แปล บรรณาธิการ ผู้รวบรวม เป็นต้น
้
หลักเกณฑ์การลงรายการ : ชื่อเรื่อง
١. การลงรายการชื่อเรื่องที่เหมาะสม
١.١ ลงชื่อเรื่องที่เหมาะสมตามที่ปรากฎในหน้าปกใน (ให้ลง
รายการตามที่ปรากฎ การใช้คำา การเรียงลำาดับคำา ตัวสะกดการันต์
ในลักษณะที่ไม่มีการแก้ไขข้อความใดๆ ทั้งสิ้น ยกเว้นการใช้
เครื่องหมายวรรคตอน การใช้อักษรตัวใหญ่สำาหรับชื่อเรื่องของ
หนังสือภาษาต่างประเทศ)
เช่น “ตุ๊กตาทอง” กับดารา
ทำาไม? อะไร? และอย่างไร? เกี่ยวกับวิทยาศาสตร์
การใช้ SPSS for Windows ในการวิเคราะห์ข้อมูล
เวอร์ชั่น ١٠-٧
Child – to – child
The 4 : 50 from Paddington
กรณีที่ไม่ปรากฎชื่อเรื่องในหน้าปกใน ให้ลงรายการชื่อเรื่องที่
เหมาะสมที่หาได้จากแหล่งข้อมูลอื่นในตัวเล่ม
กรณีที่ชื่อเรื่องที่ปรากฎในหน้าปกในมีเครื่องหมาย ... ให้
เปลี่ยนเป็นเครื่องหมายขีด ٢ ขีด (- -) และถ้ามีเครื่องหมายวงเล็บ
ใหญ่ [ ] ให้เปลี่ยนเป็นเครื่องหมายลงเล็บเล็ก ( )
١.٢ หนังสือที่มีชื่อเรื่องมากกว่า ١ ชื่อในภาษาเดียวกัน หรือ
ชื่อเรื่องเผื่อเรียก ถือเป็นส่วนหนึ่งของชื่อเรื่องที่เหมาะสม ให้ลงไว้
หลังชื่อเรื่องแรก แล้วคั่นด้วยคำาว่า “หรือ” หรือคำาว่า “or” หรือคำาอื่น
ตามภาษาที่ปรากฎ โดยใส่เครื่องหมายจุลภาค ( , ) ด้านหน้าและ
ด้านหลังคำาว่า “หรือ” หรือคำาว่า “or” ด้วย
เช่น ตำานานพระร่วง, หรือ, ขอมดำาดิน
นางนพมาศ, หรือ, ตำารับท้าวศรีจุฬาลักษณ์
Under the hill, or, The story of Venus and
TannhaÜser
© 2009 2

3. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
١.3 ชื่อเรื่องที่เหมาะสมมีอักษรย่อ หรือชื่อย่อ แยกกันไม่ว่าจะ
มีเครื่องหมายมหัพภาพ ( . ) คั่นหรือไม่ก็ตาม ให้ลงอักษรย่อ หรือ
ชื่อย่อนั้น โดยไม่เว้นระยะระหว่างตัวอักษรย่อ หรือ ระหว่างเครื่อง
หมายมหัพภาพกับตัวอักษรย่อที่ตามมา
เช่น ผลงานในรอบปีของ ขสมก. ส.ส.ท.ญ.สาร
How to use ERIC Introducing UNIX
System V
1.4 หน้าปกในของหนังสือปรากฎชื่อเรื่องมากกว่า ١ ภาษา ให้
ใช้ชื่อเรื่องที่เป็นภาษาเดียวกับภาษาที่ใช้ในหนังสือ เป็นชื่อเรื่องที่
เหมาะสม กรณีที่ชื่อเรื่องทุกชื่อไม่ได้เป็นภาษาเดียวกับภาษาที่ใช้
ในหนังสือ ให้ใช้ชื่อเรื่องแรกที่ปรากฎในหน้าปกในเป็นชื่อเรื่องที่
เหมาะสม และใช้ชื่อเรื่องภาษาอื่นเป็นชื่อเรืองเทียบเคียง
เช่น หน้าปกในระบุชื่อเรื่อง : การทำาบัตรรายการโสตทัศน
วัสดุ
Cataloguing of Audiovisual
Materials
เนื้อหาหนังสือเป็นภาษาไทย
ชื่อเรื่องที่เหมาะสม : การทำาบัตรรายการโสตทัศน
วัสดุ
ชื่อเรื่องเทียบเคียง : Cataloguing of audiovisual
materials
1.5 หนังสือที่เป็นฉบับเพิ่มเติม หรือเป็นตอนหนึ่งของหนังสือ
ที่มีหลายตอนจบ และไม่มีคำาเชื่อมกับชื่อเรื่องของฉบับหลัก ให้
ลงชื่อเรื่องของฉบับหลักแล้วตามด้วยชื่อเรื่องของฉบับเพิ่มเติม หรือ
ชื่อเรื่องของตอนนั้นๆ แล้วคั่นด้วยเครื่องหมายมหัพภาพ ( . )
เช่น คู่มือแม่ครัวสมัยใหม่. ตอน ١
คู่มือแม่ครัวสมัยใหม่. ตอน ٢
Journal of biosocial science. Supplement
1.6 หนังสือรวมเรื่องที่มีทั้งชื่อเรื่องรวม และชื่อเรื่องแต่ละตอน
ให้ใช้ชื่อเรื่องรวมเป็นชื่อเรื่องที่เหมาะสม และลงชื่อเรื่องแต่ละตอน
เป็นหมายเหตุสารบัญ ในส่วนหมายเหตุ (Notes Area)
เช่น ชื่อเรื่องที่เหมาะสม : รวมเรื่องน่ารู้เกี่ยวกับผู้สูงอายุ
ส่วนหมายเหตุ : สารบัญ: ปัญหากระดูหักและ
โรงกระดูกและข้อที่พบ
© 2009 3

4. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
บ่อยๆ ในผู้สูงอายุ / โดย นที รักษ์
พลเมือง - - ความ
รัก / ณรงค์ บุณยะรัตเวช - -
สรีรวิทยาของผู้สูงอายุ /
ธงชัย โคละทัต
٢. การลงรายการชื่อเรื่องเทียบเคียง
หลักเกณฑ์ : ให้ลงชื่อเรื่องเทียบเคียงต่อจากชื่อเรื่องที่เหมาะ
สม โดยใช้เครื่องหมายเท่ากับ ( = ) นำาหน้าชื่อเรื่อง
เทียบเคียง
٢.١ ลงชื่อเรื่องเทียบเคียงตามลำาดับที่ปรากฎในหน้าปกใน
เช่น การตลาดสำาหรับการบริการ = Services marketing
การวิเคราะห์และออกแบบระบบ = Systems analysis and
design
٢.٢ ชื่อเรื่องเทียบที่ไม่ปรากฎในหน้าปกใน ให้ลงรายการใน
ส่วนหมายเหตุ (Notes Area)
เช่น ชื่อเรื่องที่เหมาะสม : เมาคลีลูกหมาป่าฉบับสมบูรณ์
ส่วนหมายเหตุ : แปลจากเรื่อง: Mowgli
3. การลงรายการข้อมูลอื่นๆ เกียวกับชื่อเรื่อง ได้แก่ ชื่อเรื่องย่อย คำา
่
อธิบายชื่อเรื่อง หรือข้อความอื่นๆ ที่ขยายชื่อเรื่อง
٣.١ ลงรายการข้อมูลอื่นๆ เกี่ยวกับชื่อเรื่อง โดยลงข้อมูลตาม
ที่ปรากฎในหน้าปกใน
เช่น การตลาดสำาหรับการบริการ : แนวคิดและกลยุทธ์
Services marketing : concepts and strategies
٣.٢ กรณีที่ข้อมูลอื่นๆ เกี่ยวกับชื่อเรื่อง เป็นข้อมูลที่ไม่สำาคัญ
ไม่ต้องนำามาลงรายการ
٣.٣ ลงข้อมูลอื่นๆ เกี่ยวกับชื่อเรื่องตามหลังชื่อเรื่องที่เหมาะ
สม และชื่อเรื่องเทียบเคียงที่เป็นภาษาเดียวกัน
เช่น การตลาดสำาหรับการบริการ : แนวคิดและกลยุทธ์ =
Services marketing : concepts and strategies
หลักเกณฑ์การลงรายการ : การแจ้งความรับผิดชอบ
١. ชื่อบุคคล ให้ลงชื่อตามที่ปรากฏในหน้าปกใน โดยลงเพียงชื่อ
และนามสกุลเท่านั้น และให้ตัดคำานำาหน้านาม เช่น นาย นาง นางสาว นาย
© 2009 4

5. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
แพทย์ ด๊อกเตอร์ ศาสตราจารย์ เป็นต้น ยกเว้นกรณีดังนี้ที่ไม่ต้องตัดคำานำา
หน้านาม
١.١ คำานำาหน้านามที่แสดงบรรดาศักดิ์ ราชสกุลวงศ์ หรือ
สมณศักดิ์
เช่น พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระยาอนุมานราชธน
ม.ล. จ้อย นันทิวัชรินทร์
คุณหญิงจินตนา ยศสุนทร
Sir Thomas Beecham
Lord George Gordon
١.2 คำานำาหน้านามที่เป็นส่วนหนึ่งของนามแฝง
เช่น นายแก้วนายขวัญ
นายหนหวย
Dr. Seusse
١.3 คำานำาหน้านามที่เป็นส่วนสำาคัญในการแสดงตัวบุคคล
เช่น นางวิจิตรมาตรา (ภรรยาของขุนวิจิตรมาตรา)
Mrs. Charles H. Gibson (ภรรยาของ Mr. Charles
H. Gibson)
٢. ลงรายการการแจ้งความรับผิดชอบที่ปรากฎอย่างเด่นชัดในหน้า
ปกใน หรือแหล่งข้อมูลที่กำาหนดสำาหรับส่วนครั้งที่พิมพ์เท่านั้น โดยลง
รายการตามที่ปรากฎ บางกรณีอาจพบข้อความดังต่อไปนี้นำาหน้าชื่อผู้รับ
ผิดชอบ ให้ลงรายการโดยไม่ตัดคำาเหล่านี้ทิ้ง เช่น
โดย เรียบเรียงโดย รวบรวมโดย
ผลงานประพันธ์ของ บรรณาธิการโดย by
edited by compiled by illustrated
by เป็นต้น
เช่น ข้อคิดนักบริหาร / สมศักดิ์ ชาญศิริศักดิ์กุล
สาธารณทุกข์ หรือสาธารณสุข / โดย ประเวศ วะสี
การเพราะเลี้ยงและเพิ่มผลผลิตกุ้งกุลาดำา / รวบรวมโดยกอง
บรรณาธิการ กลุ่มบัณฑิต
เกษตรก้าวหน้า
รับมรดกตายาย / บัญญัติ เรืองศรี, ผู้รวบรวมและเรียบเรียง
The home medical encyclopedia / By David Forsyth
Women and men : roles, attitudes, and power
relationships / Eleanor L.
© 2009 5

6. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
Zuckerman, editor
An analysis of the election laws of Louisiana /
Legislative Council of Louisiana
٣. ข้อมูลเกี่ยวกับการแจ้งความรับผิดชอบได้จากแหล่งข้อมูลอื่น ที่
ไม่ใช่แหล่งข้อมูลที่กำาหนด (หน้าปกใน) ให้ลงรายการการแจ้งความรับผิด
ชอบไว้ในเครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ]
เช่น ทบทวนการศึกษาไทย / บรรณาธิการ, ไพฑูรย์ สินลารัตน์ ...
[และคนอื่นๆ]
٤. ข้อมูลเกี่ยวกับการแจ้งความรับผิดชอบไม่มี หรือไม่ปรากฎอย่าง
เด่นชัด (ไม่ได้ปรากฎในหน้าปกใน ส่วนนำาอื่นๆ หรือการแจ้งตอนท้าย
เล่ม) ไม่ต้องกำาหนดการแจ้งความรับผิดชอบขึ้นเอง หรือตัดตอนจาก
เนื้อหาของหนังสือ และไม่ต้องลงรายการการแจ้งความรับผิดชอบที่ไม่
ปรากฎเด่นชัดในส่วนชื่อเรื่องและการแจ้งความรับผิดชอบ ยกเว้นกรณีที่
จำาเป็นต้องแจ้งรายละเอียดการแจ้งความรับผิดชอบ ให้นำาไปลงในส่วน
หมายเหตุ (Notes Area)
เช่น การออกกำาลังกายรักษาโรค. - - กรุงเทพฯ : สุทธิการพิมพ์, ٢
٥٣١
การพับกระดาษ. - - [ม.ป.ท. : ม.ป.พ.], 2526
Home and school reading guide. - - Danbury, Conn. :
Grolier, 1987
٥. ข้อมูลการแจ้งความรับผิดชอบปรากฎที่หน้าชื่อเรื่อง (Half Title)
ให้ลงรายการการแจ้งความรับผิดชอบต่อท้ายจากรายการชื่อเรื่อง กรณีที่
การแจ้งความรับผิดชอบรวมเป็นส่วนหนึ่งของชื่อเรื่องให้ลงรายการตามที่
ปรากฎ
เช่น หน้าปกใน : สว่าง วงศ์พัวพันธุ์
ไวยากรณ์ฝรั่งเศส : การศึกษารูปแบบและ
เปลี่ยนแปลงรูปแบบของคำาต่างๆ
การแจ้งความรับผิดชอบ :
ไวยากรณ์ฝรั่งเศส : การศึกษารูปแบบและ
เปลี่ยนแปลงรูปแบบของคำาต่างๆ /
สว่าง วงศ์พัวพันธุ์
หน้าปกใน : Eileen Ford’s a more beautiful you in 21
days
การแจ้งความรับผิดชอบ :
Eileen Ford’s a more beautiful you in 21 days
© 2009 6

7. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
(ชื่อผู้แต่งเป็นส่วนหนึ่งของชื่อเรื่อง ไม่ต้องแยกชื่อผู้
แต่งออกจากชื่อเรื่อง)
٦. บุคคลหรือนิติบุคคล ٢ รายร่วมกันทำาหน้าที่อย่างเดียวกัน ให้ลง
การแจ้งความรับผิดชอบเป็นรายการเดียวกัน
เช่น จิตวิทยาการศึกษา = Educational psychology / โดย วาริ
นทร์ สายโอบเอื้อ,
สุรีย์ ธีรดากร
บรรณานุกรม : บรรณานุกรมและบรรณนิทัศน์ศาสตราจารย์
ปกรณ์ อังศุสิงห์ / โดยคณะ
สังคมสงเคราะห์ศาสตร์ และสำานักหอสมุด มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์
Foundation of chemistry / Ernest R. Toon, George L.
Ellis
Contemporary poets / editors, James Vinson, D.L.
Kirkpatrick
٧. บุคคลหรือนิติบุคคลมากกว่า ٣ รายขึนไปร่วมกันทำาหน้าที่อย่าง
้
เดียวกัน ให้ลงการแจ้งความรับผิดชอบเฉพาะชื่อแรกของแต่ละหน้าที่ และ
ใช้เครื่องหมายจุดสามจุด ( ... ) แทนชื่ออื่นที่ละไว้ แล้วตามด้วยคำาว่า “
และคนอื่นๆ” สำาหรับชื่อบุคคล หรือคำาว่า “และอื่นๆ” สำาหรับชื่อนิติบุคคล
(หนังสือภาษาไทย) หรือคำาว่า “et al.” (หนังสือภาษาต่างประเทศ) โดย
ใส่ไว้ในเครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ]
เช่น การใช้ยาในโรคติดเชื้อไวรัสและโรคมะเร็ง / บรรณาธิการ, สุ
ภาภรณ์ พงศกร ...
[และคนอื่นๆ]
Dickens 1970 : centenary essays / by Walter Allen …
[et al.]
٨. บุคคลหรือนิติบุคคลมีการแจ้งความรับผิดชอบมากกว่า ١ หน้าที่
ให้ลงการแจ้งความรับผิดชอบตามลำาดับที่ปรากฏในหน้าปกใน โดยใช้
เครื่องหมายอัฒภาค ( ; ) คั่นระหว่างรายการของแต่ละหน้าที่ สำาหรับการ
แจ้งความรับผิดชอบที่ไม่สำาคัญไม่ต้องนำามาลงรายการ
เช่น จ้าวแห่งแมลงวัน / วิลเลียม โกลดิง เขียน ; ม.จ. ประสบสุข
สุขสวัสดิ์ ทรงแปล
มหกรรมในท้องทุ่ง / เขียนโดย อัศศิริ ธรรมโชติ ; พิบูลย์ศักดิ์
ละครพล, บรรณาธิการ ;
ภาพประกอบโดย เตรียม ชาชุมพร
Table of a fourth grade noting / by Judy Blume ;
illustrated by Roy Doty
© 2009 7

8. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
٩. หน้งสือมีชื่อเรื่องเทียบเคียง และมีรายการแจ้งความรับผิดชอบ
มากกว่า ١ ภาษา ให้ลงการแจ้งความรับผิดชอบแต่ละภาษา หลังชื่อเรื่อง
เทียบเคียงและข้อมูลอื่นๆ เกี่ยวกับชื่อเรื่องที่เป็นภาษาเดียวกัน กรณีที่ไม่
เหมาะที่จะลงรายการตามแบบข้างต้น ให้ลงรายการเฉพาะการแจ้งความรับ
ผิดชอบที่เป็นภาษาเดียวกับชื่อเรื่องที่เหมาะสม และตัดการแจ้งความรับ
ผิดชอบที่เป็นภาษาอื่นๆ ออก
เช่น คณิตศาสตร์เบื้องต้น / วิไล พลประเสริฐสุข = Basic
concepts of mathematics / Wilai
Pholprasertsuk
หรือ
คณิตศาสตร์เบื้องต้น = Basic concepts of mathematics /
วิไล พลประเสริฐสุข
ส่วนที่ 2 : ส่วนครังที่พิมพ์ (Edition Area)
้
ข้อมูลที่ลงในส่วนครั้งที่พิมพ์ ประกอบด้วย การแจ้งครั้งที่พิมพ์ และ
การแจ้งความรับผิดชอบเกี่ยวกับครั้งที่พิมพ์
คำาศัพท์ที่เกี่ยวข้อง
Edition หมายถึง ครั้งที่พิมพ์ หรือฉบับที่พิมพ์ การจัดพิมพ์
ต้นฉบับเข้ารูปเล่มครั้งหนึ่งออกมาเป็นฉบับครั้งหนึ่ง ถ้ามี
การพิมพ์เรื่องเดิมครั้งต่อไปใช้ชื่อเรื่องเดิม แต่มีการ
แก้ไขเปลี่ยนแปลงเนื้อเรื่องให้ถูกต้องทันสมัย หรือ
สมบูรณ์ยิ่งขึ้น นับเป็นครั้งที่พิมพ์ครั้งใหม่ หรือฉบับพิมพ์
ครั้งใหม่ (จารุวรรณ สินธุโสภณ ٢٥٢١ : 54)
Issue หมายถึง หนังสือจำานวนหนึ่งที่พิมพ์ในฉบับพิมพ์ครั้งหนึ่ง
ซึ่งต่างจากหนังสือเล่มอื่นๆ ในฉบับพิมพ์นั้น ในด้าน
ลักษณะของการจัดพิมพ์ เช่น การพิมพ์ออกมาครั้งใหม่
© 2009 8

9. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
ของฉบับพิมพ์ครั้งนั้นออกแบบหน้าปกใหม่ เป็นต้น เพื่อ
ให้เห็นว่าเป็นการพิมพ์ออกมาใหม่
Version หมายถึง การจัดพิมพ์ออกมาโดยมีการปรับปรุง หรือ
เปลี่ยนแปลงด้านวัตถุประสงค์ หรือวิธีการนำาเสนอเนื้อหา
เช่น การแปลคัมภีร์ไบเบิล การนำาเทพนิยายมาเล่าเป็น
สำานวนต่างๆ เป็นต้น (Young, and others, eds.
1983 : 124, 238)
Reprint หมายถึง การพิมพ์ขึ้นมาใหม่จากของเดิม มักไม่มีการ
เปลี่ยนแปลงด้านเนื้อหา หรืออาจมีการเปลี่ยนแปลงด้าน
การพิมพ์บ้าง
Impression หมายถึง การพิมพ์ซำ้าออกมาในลักษณะเดียวกับ
การพิมพ์ครั้งก่อนของฉบับพิมพ์นั้นทุกประการ (Young,
and others, eds. 1983 : 1 ٩٢,١١٥)
หลักเกณฑ์การลงรายการ
١. ลงการแจ้งครั้งที่พิมพ์ (Edition Statement) ที่แตกต่างไปจาก
ครั้งที่พิมพ์ครั้งอื่นๆ ของงานนั้น หรือเป็นครั้งที่พิมพ์ครั้งใหม่ ให้ลงการ
แจ้งครั้งที่พิมพ์ตามที่ปรากฏในหนังสือ โดยใช้อักษรย่อมาตราฐานและ
ตัวเลขระบุครั้งที่พิมพ์
เช่น พิมพ์ครั้งที่ ٢ ٢nd ed.
พิมพ์ครั้งที่ ٤ ٤th rev. and enl ed.
ฉบับปรับปรุงใหม่ New rev. ed.
แก้ไขเพิ่มเติม Rev. and expanded
2. คำาที่แสดงถึงครั้งที่พิมพ์ ได้แก่ ฉบับ, edition, issue, version
ให้ถือเป็นการแจ้งครั้งที่พิมพ์ เช่น ฉบับนักเรียน
Student ed.
ฉนับรวมเล่ม World cup ed.
International ed. North American
ed.
3. ไม่ต้องลงรายการแจ้งครั้งที่พิมพ์ กรณีที่พบว่าการพิมพ์นั้นไม่มี
การแปลี่ยนแปลงจากการพิมพ์ครั้งก่อน หรือปรากฏคำาว่า “การตีพิมพ์” “
การพิมพ์ซำ้า” “reprint” ”impression”
٤. หนังสือที่ไม่ปรากฏ หรือไม่แจ้งครั้งที่พิมพ์ไว้ แต่ทราบว่ามีการ
เปลี่ยนแปลงจากฉบับพิมพ์ครั้งที่ผ่านมา ให้ลงรายการแจ้งครั้งที่พิมพ์
โดยหาคำาที่เหมาะสม สั้น และเป็นภาษาเดียวกับชื่อเรื่องที่เหมาะสม ใน
เครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ]
© 2009 9

10. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
เช่น [แก้ไขเพิ่มเติม]
[New ed.]
٥. การแจ้งครั้งที่พิมพ์ใช้สัญลักษณ์ที่ไม่ใช่ตัวเลข หรือตัวอักษร ให้
ลงการแจ้งครั้งที่พิมพ์ด้วยคำาที่เป็นภาษาเดียวกับชื่อเรื่องที่เหมาะสม ใน
เครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ]
เช่น ฉบับ ***** ลงรายการว่า ฉบับ [٥ ดาว]
*** Edition ลงรายการว่า [Three asterisks] ed.
٦. การแจ้งครั้งที่พิมพ์ที่มีมากกว่า ١ ภาษา ให้ลงการแจ้งครั้งที่พิมพ์
เป็นภาษาเดียวกับชื่อเรื่องที่เหมาะสม หรือลงการแจ้งครั้งที่พิมพ์ภาษาแรก
ที่ปรากฏ
เช่น Canadian ed. ข้อมูลที่ปรากฏ คือ Canadian
Edition, Edition Canadienne
ทางเลือก : ลงการแจ้งครั้งที่พิมพ์ภาษาแรกและภาษาอื่นๆ ที่ปรากฏ
โดยใช้เครื่องหมายเท่ากับ
( = ) คั่นแต่ละภาษา
เช่น Canadian Ed. = Ed. Canadienne
ส่วนที่ 4 : ส่วนการพิมพ์และการเผยแพร่ (Publication,
Distribution, etc. Area)
© 2009 10

11. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
ข้อมูลที่ลงในส่วนการพิมพ์และการเผยแพร่ ประกอบด้วย สถานที่จัด
พิมพ์ สถานที่จัดจำาหน่าย สถานที่ของโรงพิมพ์ ผู้จัดพิมพ์ ผูจัดจำาหน่าย
้
ข้อความแสดงหน้าที่ของผู้จัดพิมพ์/ผู้จัดจำาหน่าย โรงพิมพ์ ปีที่จัดพิมพ์
ปีที่จัดจำาหน่าย ปีที่พิมพ์
หลักเกณฑ์การลงรายการ : สถานที่พิมพ์ สถานที่จัดจำาหน่าย
สถานที่ของโรงพิมพ์
١. ลงชื่อเมือง ตามที่ปรากฎในแหล่งข้อมูลที่กำาหนด
เช่น กรุงเทพฯ New York
นครราชสีมา London
2. แหล่งข้อมูลที่กำาหนดปรากฏชื่อเมืองและชื่อรัฐ หรือชื่อเมืองและ
ชื่อประเทศ ให้ลงรายการชื่อเมืองและชื่อรัฐ หรือชื่อเมืองและชื่อปรเทศ
โดยใช้เครื่องหมายจุลภาค ( , ) คั่นระหว่างชื่อเมืองกับชื่อรัฐ / ชื่อประเทศ
เช่น Englewood Cliffs, N.J. Lake Crystal, Minn.
3. หนังสือปรากฏชื่อเมืองที่พิมพ์ หรือเมืองที่จัดจำาหน่ายมากกว่า ١
แห่ง ให้ลงรายการดังนี้
٣.١ ลงชื่อเมืองแรกที่ปรากฏ แต่ไม่มีชื่อเมืองใดพิมพ์เด่นชัด
หรือไม่มีชื่อเมืองซึ่งอยู่ในประเทศที่หน่วยทำารายการตั้งอยู่
เช่น หนังสือระบุสถานที่ : New York  Sydney  Tokyo
 London
หน่วยทำารายการ : นครราชสีมา ประเทศไทย
ลงรายการ : New York
3.2 ลงชื่อเมืองแรกที่ปรากฏ และชื่อเมืองที่ตามมาซึ่งพิมพ์
เด่นชัด โดยคั่นด้วยเครื่องหมายอัฒภาค ( ; ) ระหว่างชื่อเมืองแรก
และชื่อเมืองที่พิมพ์เด่ดชัด
เช่น หนังสือระบุสถานที่ : New York  Sydney 
London
ลงรายการ : New York ; London
3.٣ ลงชื่อเมืองแรกที่ปรากฏ และชื่อเมืองที่ตามมาซึ่งอยู่ใน
ประเทศที่หน่วยทำารายการตั้งอยู่ โดยคั่นด้วยเครื่องหมายอัฒภาค
( ; ) ระหว่างชื่อเมืองแรกและชื่อเมืองที่หน่วยทำารายการ
เช่น หนังสือระบุสถานที่ : New York  London 
Bangkok
หน่วยทำารายการ : นครราชสีมา ประเทศไทย
ลงรายการ : New York ; Bangkok
© 2009 11

12. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
3.٤ ชื่อสถานที่พิมพ์ หรือสถานที่จัดจำาหน่ายปรากฏไม่ชัดเจน
แต่สามารถหาข้อมูลได้จากแหล่งข้อมูลอื่นในตัวเล่ม หรือทราบได้
จากแหล่งข้อมูลอื่นๆ ให้ลงชื่อเมืองที่ปรากฏในเครื่องหมายวงเล็บ
ใหญ่ [ ] และกรณีที่ไม่แน่ใจในข้อมูล ให้กำากับด้วยเครื่องหมาย
ปรัศนี ( ? )
เช่น [กรุงเทพฯ] [London?]
3.٥ ไม่ปรากฏชื่อสถานที่พิมพ์ หรือหาชื่อสถานที่พิมพ์ที่น่าจะ
เป็นไม่ได้ ให้ลงอักษรย่อ “ม.ป.ท.” (ไม่ปรากฏสถานที่พิมพ์)
สำาหรับหนังสือภาษาไทย และ “s.l.” (Sine Loco / Without Place)
สำาหรับหนังสือภาษาต่างประเทศ ในเครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ]
เช่น [ม.ป.ท.] [s.l.]
หลักเกณฑ์การลงรายการ : ผูจัดพิมพ์ ผูจัดจำาหน่าย โรงพิมพ์
้ ้
١. ลงชื่อผู้จัดพิมพ์ ผู้จัดจำาหน่ายในรูปแบบที่สั้น ซึ่งเป็นที่เข้าใจและ
รู้จักกันแพร่หลาย ถ้าเป็นสำานักพิมพ์ให้ระบุเพียงชื่อ ไม่ต้องใส่คำาว่าสำานัก
พิมพ์
เช่น ไทยวัฒนาพานิช McGraw-Hill
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย Allen and Unwin
คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ Prentice-Hall
สมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทย American Library
Association
กองโบราณคดี กรมศิลปากร Institute of Gas
Technology
2. กรณีที่ปรากฏคำาหรือวลีที่บ่งถึงหน้าที่ความรับผิดชอบอื่น นอก
เหนือจากหน้าที่จัดพิมพ์ ให้ลงรายการตามที่ปรากฏในแหล่งข้อมูล (ไม่ใช่
หน้าปกใน)
เช่น จัดพิมพ์และจัดจำาหน่ายโดย ซีเอ็ดยูเคชั่น
เผยแพร่โดย มูลนิธิดวงประทีป
เมืองโบราณจัดพิมพ์และจัดจำาหน่าย
Distributed by New York Graphic Society
Printed of the CLA by the Morris Print Co.
3. ลงชื่อผู้จัดพิมพ์ ผู้จัดจำาหน่าย อย่างสั้น กรณีที่ชื่อผู้จัดพิมพ์ ผู้จัด
จำาหน่าย ลงในรายการหลัก หรือในรายการการแจ้งความรับผิดชอบ (ต่อ
จากชื่อเรื่อง) ในส่วนชื่อเรื่องและการแจ้งความรับผิดชอบ
เช่น ชื่อผู้จัดพิมพ์ : สมาคมการศึกษาแห่งประเทศไทย
© 2009 12

13. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
ส่วนที่ ١ : สามทศวรรษสมาคมการศึกษาแห่ง
ประเทศไทย / สมาคม
การศึกษาแห่งประเทศไทย
ส่วนการพิมพ์ฯ : กรุงเทพฯ : สมาคม, ٢٥٣٠
ชื่อผู้จัดพิมพ์ : กองส่งเสริมพลศึกษาและสุขภาพ
กรมพลศึกษา
ส่วนที่ ١ : โครงการและงบประมาณประจำาปี ... / กอง
ส่งเสริมพลศึกษา
และสุขภาพ กรมพลศึกษา
ส่วนการพิมพ์ฯ : กรุงเทพฯ : กอง, ٢٥٣٠
ชื่อผู้จัดพิมพ์ : University of Chicago Press
ส่วนที่ ١ : A manual of style / The University of
Chicago Press
ส่วนการพิมพ์ฯ : Chicago : The Press, 1979
4. หนังสือปรากฏชื่อผู้จัดพิมพ์ ผูจัดจำาหน่ายตั้งแต่ ٢ แห่งขึ้นไป ให้
้
ลงชื่อผู้จัดพิมพ์ตามลำากับที่ปรากฏในแหล่งข้อมูลที่กำาหนด
٤.١ ชื่อผู้จัดพิมพ์ ผู้จัดจำาหน่ายแห่งแรกและชื่อรองถูกเชื่อม
เป็นข้อความเดียวกัน เช่น กระทรวงมหาดไทย ร่วมกับ
กระทรวงศึกษาธิการ
Macmillan for the University of York
٤.2 ชื่อผู้จัดจำาหน่ายปรากฏเป็นชื่อแรก หรือเป็นชื่อที่เด่นกว่า
ชื่อผู้จัดพิมพ์ ให้ลงชื่อผู้จัดจำาหน่าย แล้วตามด้วยชื่อสำานักพิมพ์
โดยใช้เครื่องหมายทวิภาค ( : ) คั่นระหว่างชื่อผู้จัดจำาหน่ายกับผู้จัด
พิมพ์
เช่น ชมรมเด็ก [ผู้จัดจำาหน่าย] : สุวีริยาสาส์น
٤.٣ ชื่อผู้จัดพิมพ์ที่ ٢ ปรากฏเป็นชื่อที่เด่นกว่าชื่อแรก (ด้วย
ลักษณะตัวอักษร / การวางตำาแหน่งชื่อ) ให้ลงชื่อผู้จัดพิมพ์ที่ ٢
ก่อนแล้วตามด้วยชื่อผู้จัดพิมพ์แรก โดยใช้เครื่องหมายทวิภาค ( : )
คั่นระหว่างชื่อผู้จัดพิมพ์
เช่น สุวีริยาสาส์น : ชมรมเด็ก (สุวีริยาสาสน์ พิมพ์
เด่นชัดเป็นพิเศษ)
McClelland and Stewart : World Crafts Council
(McClelland and Stewart
พิมพ์เด่นชัด)
5. ไม่ปรากฏชื่อผู้จัดพิมพ์ ผูจัดจำาหน่าย ให้ลงอักษรย่อ “ม.ป.พ.
้
” (ไม่ปรากฏสำานักพิมพ์) สำาหรับหนังสือภาษาไทย และ “s.n.” (sine
© 2009 13

14. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
nomime / Without a name) สำาหรับหนังสือภาษาต่างประเทศ ใน
เครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ]
เช่น [ม.ป.พ.] [s.n.]
หลักเกณฑ์การลงรายการ : ปีที่จัดพิมพ์ ปีที่จัดจำาหน่าย ปีที่
พิมพ์
١. ลงปีที่จัดพิมพ์ ปีที่จัดจำาหน่าย ตามที่ปรากฏในแหล่งข้อมูล โดย
ระบุเฉพาะเลขของปี พ.ศ. หรือ ปี ค.ศ. ด้วยเลขอารบิค
เช่น ٢٥٥٠ ٢٠٠٧
٢٥٤٨ ٢٠٠٥
٢. ถ้าไม่ปรากฎปีที่จัดพิมพ์ ปีที่จัดจำาหน่ายในแหล่งข้อมูล ให้ใช้ปี
ลิขสิทธิ์ หรือปีที่ตีพิมพ์ โดยระบุว่าเป็นปีลิขสิทธิ์ หรือปีที่ตีพิมพ์
เช่น ปีลิขสิทธิ์ ٢٥٣٥ c2007
2548 ปีที่ตีพิมพ์ 2005 printing
2000 pressing
٣. ถ้าไม่ปรากฎปีที่จัดพิมพ์ ปีที่จัดจำาหน่าย ปีลิขสิทธิ์ หรือปีที่ตี
พิมพ์ ในแหล่งข้อมูล ให้ประมาณปีพิมพ์ของสิ่งพิมพ์นั้น โดยระบุปีไว้ใน
เครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ] และกรณีที่ไม่แน่ใจให้ใส่เครื่องหมายปรัศนี
( ? ) กำากับต่อจากปีที่ระบุ
เช่น [٢٥٢٠] แน่ใจว่าเป็นปี พ.ศ. ٢٥٢٠
[٢٥25?] น่าจะเป็นปี พ.ศ. ٢٥٢٥
[٢٥٢٠ หรือ ٢٥٢١] แน่ใจว่าเป็นปี พ.ศ. ٢٥٢٠ หรือ
ปี พ.ศ. ٢٥٢١
[ระหว่าง ٢٥٢٨ และ ٢٥٣٠] แน่ใจว่าระหว่างปี พ.ศ. ٢
٥٢٨ ถึงปี พ.ศ. ٢٥٣٠
[ประมาณ ٢٥٢٢] ประมาณปี พ.ศ. ٢٥٢٢
[2002?] น่าจะเป็นปี ค.ศ. ٢٠٠٢
[ca. 1999] ประมาณปี ค.ศ. ١٩٩٩ (ca. = circa)
[196-?] น่าจะอยู่ในช่วง ١٠ ปีนี้ (-١٩٦٠
١٩٦٩)
[between 1985 and 1990] แน่ใจว่าระหว่างปี ค.ศ. ١٩٨٥
ถึงปี ค.ศ. ١٩٩٠
٤. หนังสือมีหลายเล่มจบ และมีปีที่จัดพิมพ์ ปีที่จัดจำาหน่ายแตกต่าง
กัน ให้ลงรายการโดยใช้ปีแรกสุด และปีที่ล่าสุด โดยคั่นด้วยเครื่องหมาย
ยติภังค์ ( - )
© 2009 14

15. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
เช่น ٢٥٤٥-٢٥٣٠ ١٩٩٩-١٩٩٠
٥. หนังสือหลายเล่มจบ แต่ยังพิมพ์ออกมาไม่ครบทุกเล่ม ให้ลง
รายการเฉพาะปีแรกสุด ตามด้วยเครื่องหมายยติภังค์ ( - ) และเว้น ٤ ระยะ
เช่น .٢٥٤٩ -٢٥٤٩ ١٩٩٩ -٢٠٠٠.
(หมายเหตุ : เครื่องหมายมหัพภาค ( . ) เป็นเครื่องหมายปิด
ท้ายการลงแต่ละส่วน)
ส่วนที่ 5 : ส่วนลักษณะรูปร่างของวัสดุ (Physical Description
Area)
ข้อมูลที่ลงในส่วนลักษณะรูปร่างของวัสดุ ประกอบด้วย จำานวนหน้า
(หรือจำานวนเล่ม) ภาพประกอบ ขนาด และวัสดุที่ใช้ประกอบ
หลักเกณฑ์การลงรายการ : จำานวนหน้า หรือจำานวนเล่ม
١. หนังสือที่จบในเล่ม (Single Volume) ให้ลงจำานวนหน้า หรือ
จำานวนแผ่นของหนังสือ
١) ใช้คำาว่า “ หน้า ” หรือ “ p. ” (Page) สำาหรับหนังสือที่
พิมพ์ทั้งสองด้านของแผ่น
เช่น ٢٥٠ หน้า ٦٥٩ p.
© 2009 15

16. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
ก-ต, ٥٤٠ หน้า xii, 250 p.
٢) ใช้คำาว่า “ แผ่น ” หรือ “ leaves ” สำาหรับหนังสือที่พิมพ์
ด้านเดียวของแผ่น
เช่น ٩٩ แผ่น 99 leaves
ก-จ, ١٥٦ แผ่น ca.500 leaves
٣) ใช้คำาว่า “ คอลัมน์ ” หรือ “ columns ” สำาหรับหนังสือที่มี
มากกว่า ١ คอลัมน์ใน ١ หน้า
เช่น ١٨٠ คอลัมน์ ٢٥٤ columns
การลงรายการจำานวนหน้ามีวิธีการลงรายการดังนี้
١.١ ลงหมายเลขหน้าสุดท้ายเป็นเลขอารบิค แล้วตามด้วยคำา
เรียกของหน้า (ตามลักษณะที่ปรากฏ)
เช่น ٧٨ หน้า ٥٢ p.
١.٢ เลขหน้าเป็นตัวอักษรแสดงลำาดับ ให้ลงรายการด้วยตัว
อักษรตัวแรกและตัวสุดท้าย โดยคั่นด้วยเครื่องหมายยติภังค์ ( - )
เช่น ก-พ หน้า a-aa p.
١.٣ ส่วนนำาเล่มของหนังสือบางเล่ม (หน้าสารบัญ หน้าคำานำา
หน้ากิติกรรมประกาศ) ใช้ตัวอักษร หรือเลขโรมันเป็นหมายเลขหน้า
และส่วนเนื้อเรื่องของเล่มใช้เลขอารบิคเป็นหมายเลขหน้า ให้ลง
รายการจำานวนหน้าส่วนนำาเล่ม และส่วนเนื้อเรื่องตามลำาดับ โดยคั่น
ด้วยเครื่องหมายจุลภาค ( , )
เช่น ก-จ, ٥٩٠ หน้า xiv, 1640 p.
Xii, ٤٣٥ หน้า xxviii, 680 p.
١.٤ หนังสือไม่มีหมายเลขลำาดับหน้า แผ่น หรือคอลัมน์กำากับ
ให้นับจำานวนหน้า แผ่น หรือคอลัมน์ทั้งหมด โดยใส่จำานวนตัวเลขที่
นับได้ไว้ในเครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ] หรือลงจำานวนหน้าโดย
ประมาณ หลังคำาว่า “ประมาณ” หรือ “ca.” (circa) โดยไม่ต้องใส่ใน
เครื่องหมายวงเล็บใหญ่ [ ]
เช่น [90] หน้า [400] p.
ประมาณ ٤٠٠ หน้า ca. 550 p.
٢. หนังสือที่หลายเล่มจบ (More than one Volume) มีวิธีการลง
รายการดังนี้
٢.١ ลงจำานวนเล่ม (Number of Volume) โดยใช้คำาว่า “ เล่ม
” หรือ “ v .” (Volume)
เช่น ٣ เล่ม ٢٠ v.
© 2009 16

17. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
٢.٢ หนังสือที่มีจำานวนเล่มตามเนื้อหาไม่ตรงกับจำานวนเล่มที่
จัดพิมพ์ ให้ลงรายการด้วยจำานวนเล่มตามเนื้อหา ตามด้วยคำาว่า
“ใน” หรือ “in” และจำานวนเล่มที่จัดพิมพ์ออกมา
เช่น ٤ เล่ม ใน ٣ ٤ v. in 3
(หนังสือมีเนื้อหาแบ่งเป็น ٤ เล่ม แต่พิมพ์ออกมา ٣ เล่ม
ประกอบด้วย เล่มที่ ١
เล่มที่ ٢ และเล่มที่ ٣ (รวมเล่ม ٣ และ ٤ ไว้ในเล่มที่٣)
จึงทำาให้หนังสือชุดนี้มี
เพียง ٣ เล่มเท่านั้น แต่เนื้อหาแบ่งเป็น ٤ เล่ม)
٢.٣ หนังสือที่มีเลขลำาดับหน้าต่อเนื้องกันตั้งแต่เล่มแรกจนถึง
เล่มสุดท้าย ให้ลงรายการด้วยจำานวนเล่ม และจำานวนหน้าทั้งหมด
ในเครื่องหมายวงเล็บเล็ก ( )
เช่น ٣ เล่ม (٩٠٠ หน้า) ٢ v. (xxiii, 1404 p.)
٢.4 หนังสือที่ยังพิมพ์ออกมาไม่ครบทุกเล่ม ให้ลงรายการ
โดยเว้นระยะไว้ ٣ ระยะ หน้าคำาว่า “ เล่ม ” หรือ “ v .”
เช่น ١١١ เล่ม ١١١ v.
หลักเกณฑ์การลงรายการ : ภาพประกอบ
١. ลงรายการด้วยคำาว่า “ ภาพประกอบ ” หรือ “ ill. ” (Illustration)
สำาหรับหน้งสือที่มีรูปภาพประกอบเนื้อเรื่อง (ภาพพระกอบ ไม่นับรวม
รูปภาพในหน้าปกใน หรือภาพประกอบเพื่อการตกแต่งภายในเล่มให้
สวยงาม)
เช่น ٣٢٠ หน้า : ภาพประกอบ
xiv, 1640 p. : ill.
٢. ภาพประกอบทั้งหมดเป็นประเภทใดประเภทหนึ่ง หรือหลาย
ประเภท และมีความสำาคัญต่อผู้ใช้ (ที่ควรทราบ) ให้ลงรายการด้วยคำา
หรือคำาย่อที่แสดงประเภทของภาพประกอบตามลำาดับดังนี้
ตารางแสดงวงศ์วาน coats of arms
ตัวอย่าง facsimiles
โน้ตเพลง forms
แบบพิมพ์ genealogical tables
แปลน maps
แผนที่ music
ภาพคน plans
สำาเนา portraits
samples
© 2009 17

18. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
โดยคั่นภาพประกอบแต่ละประเภทด้วยเครื่องหมายจุลภาค ( , ) และ
ภาพประกอบอื่นๆ นอกเหนือจากนี้ให้ใช้คำาว่า “ ภาพประกอบ ” หรือ “ ill.
” เท่านั้น
เช่น ٣٢٠ หน้า : ภาพประกอบ
255 หน้า : ภาพประกอบ, แผนที่
xiv, 1640 p. : ill.
xiii, 540 p. : ill., plans
٣. ภาพประกอบประเภทต่างๆ มีสีตั้งแต่สองสีขึ้นไป ให้ระบุคำาว่า “ สี
” หรือ “ col. ” (colour) แต่ถ้าเป็นภาพสีเพียงบางภาพให้ระบุไว้ใน
เครื่องหมายวงเล็บเล็ก ( )
เช่น ٣٢٠ หน้า : ภาพประกอบ (ภาพสีบางภาพ)
255 หน้า : ภาพประกอบสี, แผนที่
xiv, 1640 p. : ill. , maps (some col.)
xiii, 540 p. : col. ill., ports
٤. ระบุจำานวนของภาพประกอบ กรณีที่ทราบจำานวนที่แน่นอน เช่น มี
บัญชี / สารบัญภาพประกอบแจ้งไว้ในหนังสือ
เช่น ٣٢٠ หน้า : ภาพประกอบ ٥٠ ภาพ
255 หน้า : ภาพประกอบสี, แผนที่ ١١ หน้า
xiv, 1640 p. : ١٠٠ ill.
xiii, 540 p. : ٥٠ col. ill., ١٥ ports
٥. หนังสือมีภาพประกอบทั้งเล่ม หรือมีภาพประกอบเป็นส่วนสำาคัญ
ให้ลงรายการ โดยใช้คำาว่า “ทั้งหมดเป็น” หรือ “ส่วนใหญ่เป็น” สำาหรับ
หนังสือภาษาไทย และ “all” หรือ “chiefly” สำาหรับหนังสือภาษาอังกฤษ
นำาหน้าคำาว่าภาพประกอบ หรือประเภทของภาพประกอบ
เช่น ٣٢٠ หน้า : ทั้งหมดเป็นภาพประกอบสี
255 หน้า : ส่วนใหญ่เป็นแผนที่
xiv, 1640 p. : all col. ill.
xiii, 540 p. : chiefly maps
หลักเกณฑ์การลงรายการ : ขนาด
วิธีการวัดขนาดตัวเล่มหนังสือ
١. วัดความสูงของปก
٢. ถ้าไม่มีปกให้วัดความสูงของตัวเล่ม
٣. ถ้าความสูงที่วัดได้ เป็นค่าจำานวนเต็มพร้อมเศษ ให้
ปัดเศษเป็นจำานวนเต็ม
เช่น วัดได้ ٢٣.٤ ซม. ให้ลงรายการว่า ٢٤ ซม.
© 2009 18

19. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
١. ลงความสูงของหนังสือ มีหน่วยการวัดเป็น เซนติเมตร โดยใช้คำา
ย่อว่า “ซม.” หรือ “cm.”
เช่น ٢٥ ซม. ٢٤ cm.
٢. หนังสือมีความสูงไม่เกิน ١٠ เซนติเมตร ให้เปลี่ยนหน่วยการวัด
เป็นมิลลิเมตร โดยใช้คำาย่อว่า “มม.” หรือ “mm.”
เช่น 95 มม. ٧٥ mm.
٣. หนังสือที่มีความกว้างน้อยกว่าครึ่งของความสูง หรือมีความกว้าง
มากกว่าความสูง ให้ลงรายการทั้งความสูงและความกว้างของหนังสือ โดย
คั่นด้วยเครื่องหมายคูณ ( x )
เช่น ٢٥ x 8 ซม. 16 x 30 cm.
4. หนังสือที่มีหลายเล่มจบ แต่ละเล่มมีความสูงไม่เท่ากัน ให้ลง
รายการความสูงของเล่มที่มีความสูงน้อยที่สุด และความสูงของเล่มที่มี
ความสูงมากที่สุด โดยคั่นด้วยเครื่องหมายยติภังค์ ( - )
เช่น ٢٥-٢٠ ซม. ٣٢-٢٤ cm.
หลักเกณฑ์การลงรายการ : วัสดุที่ใช้ประกอบหนังสือ
วัสดุที่ใช้ประกอบหนังสือ (Accompany Material) หมายถึง
วัสดุที่จัดทำาออกมาพร้อมกับหนังสือ และใช้ประกอบหนังสือ ได้แก่
คู่มือ เฉลย แบบทดสอบ แผนที่หรือวัสดุอื่นๆ เป็นต้น
١. ลงรายการวัสดุที่ใช้ประกอบหนังสือ ต่อจากรายการขนาดของ
หนังสือ โดยคั่นด้วยเครื่องหมายบวก ( + )
เช่น 255 หน้า : ภาพประกอบ ; ٢٥ ซม. + แบบฝึกหัด
xiv, 1640 p. : col. ill. ; ٢٩ cm. + 1 computer optical
disc (4 3/4 in.)
2. ลงรายละเอียดของวัสดุที่ใช้ประกอบหนังสือไว้ในส่วนหมายเหตุ
เช่น มีคู่มือประกอบ / โดยวิสุทธิ ธรรมวิวัฒน์. ٦٠ หน้า
มีสไลด์ประกอบชื่อ : วิธีการใช้หนังสืออ้างอิง
Accompanied by filmstrip entitled : Mexico and Central
American
© 2009 19

20. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
ส่วนที่ ٦ : ส่วนชื่อชุด (Series Area)
ข้อมูลที่ลงในส่วนชื่อชุด ประกอบด้วย ชื่อของชุด ชื่อเทียบเคียงชื่อ
ชุด การแจ้งความรับผิดชอบเกี่ยวกับชื่อชุด หมายเลขมาตรฐานสากล
ประจำาวารสารของชุดหรือชุดรอง และหมายเลขของชุดหรือชุดรอง
หลักเกณฑ์การลงรายการ : ชื่อของชุด
ใช้หลักเกณฑ์การลงรายการเช่นเดียวกับหลักเกณฑ์การลง
รายการชื่อเรื่อง
١. การลงรายการชื่อที่เหมาะสมของชุด
เช่น (ชุดความรู้เกี่ยวกับเมืองไทย)
(เอกสารวิชาการหอสมุดแห่งชาติ)
(Working paper series)
(The Library of America)
٢. การลงรายการชื่อเทียบเคียงของชุด
เช่น (ชุดธรรมชาติกับชีวิต = Nature and life series)
(Gazetteer of Canada = Repertories geographique du
Canada)
٣. การลงรายการข้อมูลอื่นๆ เกียวกับชื่อชุด ซึ่งเป็นข้อมูลที่พิจารณา
่
แล้วว่ามีความสำาคัญ
เช่น (ชุดการศึกษา : สมัยสุโขทัย)
(Words : their origin, use, and spelling)
หลักเกณฑ์การลงรายการ : การแจ้งความรับผิดชอบเกี่ยวกับ
ชุด
การลงรายการการแจ้งความรับผิดชอบที่ปรากฏร่วมกับชื่อชุด
ใช้หลักเกณฑ์การลงรายการเช่นเดียวกับหลักเกณฑ์การลงรายการ
การแจ้งความรับผิดชอบของหนังสือ
เช่น (เอกสารเพื่อการศึกษา / กรมการศึกษานอกโรงเรียน)
(Technical report series / World Health Organization ;
no. 434)
© 2009 20

21. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
หลักเกณฑ์การลงรายการ : หมายเลขลำาดับของชุด
การลงรายการหมายเลขลำาดับของชุด ให้ลงลำาดับของชุดเป็น
ตัวเลข หรือตามที่ปกรกฎในหนังสือ
เช่น (ชุดวรรณกรรมเอเชีย ; อันดับที่ ٣٠/٠٦)
(เอกสารการนิเทศการศึกษา ; อันดับที่ ١٣٥)
(ASTM special technical publication ; no. 361)
(Know your library series ; v. 2)
ส่วนที่ ٧ : ส่วนหมายเหตุ (Notes Area)
ข้อมูลที่ลงในส่วนหมายเหตุ ประกอบด้วย ข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวกับ
หนังสือ ที่ผู้ทำารายการเห็นว่ามีความสำาคัญ มีประโยชน์ต่อผู้ใช้งานหนังสือ
และเป็นข้อมูลที่ไม่ปรากฏในส่วนรายการใดๆ
หลักเกณฑ์การลงรายการ
١. การเรียงลำาดับข้อมูล กรณีที่ข้อมูลเกี่ยวข้องกับข้อมูลในส่วนใด
ส่วนหนึ่ง เช่น ส่วนชื่อเรื่องและการแจ้งความรับผิดชอบ ส่วนครั้งที่พิมพ์
ส่วนการพิมพ์และการเผยแพร่ ส่วนลักษณะรูปร่างของวัสดุ และส่วนชื่อชุด
ให้ลงข้อมูลเหล่านี้เรียงลำาดับตามหลักเกณฑ์การลงรายการ และใช้
เครื่องหมายตามที่กำาหนดใช้งานของข้อมูลในส่วนนั้นๆ ยกเว้นเครื่องหมาย
. - - ให้เปลี่ยนไปใช้เครื่องหมายมหัพภาค ( . ) แทน
เช่น ปรับปรุงจาก: พิมพ์ครั้งที่ ٥. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, ٢٥٢٩
Originally published: New York : McGraw-Hill, 1940
٢. การลงข้อความที่คัดลอกจากหนังสือ หรือแหล่งข้อมูลอื่นๆ ไว้ใน
เคร่องหมายคำาพูด พร้อมระบุแหล่งที่มาของข้อความต่อท้ายข้อความที่คัด
ลอก โดยคั่นด้วยเครื่องหมายยัติภังค์ ٢ ขีด ( – – ) ยกเว้นข้อความที่มา
จากหน้าปกใน ไม่ต้องระบุแหล่งที่มา และห้ามใช้เครื่องหมายวรรคตอน
ใดๆ เป็นอันขาด
เช่น “พิมพ์แจกในงานฌาปนกิจศพ นายประเสริฐ อังกาพทิพย์” –
– หน้าปกนอก
“A textbook for 6th form students” – – Pref.
٣. การลงรายการที่เป็นแบบแผน ให้ใช้คำาหรือวลีที่เป็นความนำา หรือ
ข้อความที่มแบบมาตรฐาน
ี
เช่น บรรณานุกรม: หน้า ١٨٧-١٨٠
© 2009 21

22. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
ชื่อเรื่องที่ปกนอก: หลักการทำาบัตรรายการหนังสือ
Index: p. 216-240
Bibliography: p. 450-455
Includes bibliographies
Includes index
Includes bibliographies references and index
٤. การลงรายการที่ไม่เป็นแบบแผน ให้ใช้ข้อความสั้นๆ ที่ชัดเจน
เข้าใจง่าย และถูกหลักไวยากรณ์
เช่น มีคำาบรรยายภาษาอังกฤษประกอบทั้งเล่ม
รวมภาพประกอบอยู่ตอนท้ายของเล่ม
มีบรรณานุกรมท้ายบท
Limited ed. of 50 copies
ประเภทและการเรียงลำาดับหมายเหตุ
١. หมายเหตุเกี่ยวกับลักษณะ ขอบเขต หรือรูปแบบการเขียนหรือ
ทางศิลป์
เช่น เป็นหนังสือภาพ
“ได้รับรางวัลชั้นที่ ١ ของมูลนิธิธนาคารกรุงเทพ ประจำาปี ٢
٥٢٨”
Annotated
Poems
٢. หมายเหตุเกี่ยวกับภาษาของหนังสือ และ/หรือการแปล การ
ดัดแปลง
เช่น แปลจากฉบับภาษาอังกฤษของ เอดวาร์ด จี. ไซเคนสติกเกอร์
มีคำาแปลภาษาอังกฤษกำากับทุกหน้า
Text in English ; commentaries and notes in German
English and French on opposite pages
٣. หมายเหตุเกี่ยวกับแหล่งข้อมูลของชื่อเรื่องที่เหมาะสม กรณีที่
แหล่งข้อมูลไม่ใช่หน้าปกใน
เช่น ชื่อเรื่องจากปกนอก
ชื่อเรื่องจากสันหนังสือ
Caption title
Title form spine
٤. หมายเหตุเกี่ยวกับชื่อเรื่องที่แตกต่างจากชื่อเรื่องที่เหมาะสม
เช่น ชื่อเรื่องปกนอก: ประวัติหนังสือและการพิมพ์
© 2009 22

23. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
ชื่อเรื่องสันหนังสือ: ดาวเรือง
Spine and cover title: The tale is told
Previously published as: List of subject heading
٥. หมายเหตุเกี่ยวกับชื่อเรื่องเทียบเคียง และข้อมูลอื่นๆ เกี่ยวกับชื่อ
เรื่องที่ไม่ได้นำามาจากส่วนหน้าปกใน
เช่น ชื่อเรื่องย่อย: เอกสารประกอบการสอนวิชา ٢٠٢١٠١
ชื่อเรื่องย่อยจากปกนอก
Subtitle: Explaining and illustrating Anglo-American
cataloging rules
Title on added t.p.: Les rats
٦. หมายเหตุเกี่ยวกับการแจ้งความรับผิดชอบ ให้ลงหมายเหตุชื่อ
บุคคลหรือนิติบุคคลที่เกี่ยวข้องกับหนังสือที่มีความสำาคัญแต่มิได้
ลงรายการในส่วนชื่อเรื่องและการแจ้งความรับผิดชอบ เช่น ชื่อที่
ปรากฏอยู่ก่อนชื่อเรื่อง แต่ไม่สามารถระบุได้ว่ารับผิดชอบหน้าที่ใด
โดยนำาหน้าข้อความชื่อบุคคลหรือนิติบุคคลว่า “ส่วนนำาของชื่อ
เรื่อง” หรือ “At head of title” นอกนั้นให้ลงหมายเหตุชื่อบุคคล
หรือนิติบุคคลที่เกี่ยวข้องกับหนังสือ หรือมีความสำาคัญต่อฉบับ
พิมพ์ครั้งก่อน แต่ไม่ได้ลงรายการในส่วนชื่อเรื่องและการแจ้งความ
รับผิดชอบ
เช่น ไมตรี ลิมปิชาติ เป็นผู้รวบรวม – – คำานำา
Also attributed to Jonathan Swift
٧. หมายเหตุเกี่ยวกับฉบับพิมพ์และประวัติการพิมพ์ของหนังสือ
เช่น พิมพ์ครั้งแรกในวารสารเศรษฐกิจรายสัปดาห์ ٢٥٣٠
จัดพิมพ์ครั้งแรก: กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ٢
٥١٠
Previously published in Traffic management magazine
Revision of: Guide to reference books / Constance M.
Winchell. 8th ed. 1967
٨. หมายเหตุเกี่ยวกับการพิมพ์และการจำาหน่าย
เช่น “อนุสรณ์เนื่องในวาระครบรอบ ٢٠٠ปีเกิดของพระสุนทร
โวหาร (ภู่) พุทธศักราช ٢٥٢٩”
“จัดพิมพ์เป็นที่ระลึกเนื่องในวันครบรอบ ١٠ ปี ของห้องสมุด
อนุมานราชธน ١٤ ธันวาคม
٢٥٢١”
“Distributed in Canada by: West Coast Enterprises”
© 2009 23

24. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
“Published simultaneously in Great Britain by
Methuen”
٩. หมายเหตุเกี่ยวกับลักษณะรูปร่างที่พิเศษกว่าหนังสือทั่วไป ให้ลง
หมายเหตุเกี่ยวกับหนังสือนูน สำาหรับคนตาบอด และหนังสือประ
เภทอื่นๆ ด้วย
เช่น มีลายเซ็นของผู้แต่ง
มีเลขหน้าเฉพาะหน้าคี่
ส่วนที่เป็นภาพประกอบพิมพ์หน้าเดียว
Library’s copy signed by the author
Two columns per page
Maps on lining papers
١٠. หมายเหตุเกี่ยวกับวัสดุที่ใช้ประกอบหนังสือ ซึ่งไม่สามารถลง
รายการในส่วนลักษณะรูปร่าง ให้ลงในส่วนหมายเหตุ อาจระบุ
แหล่งที่เก็บของวัสดุและรายละเอียดของวัสดุด้วย
เช่น มีคู่มือประกอบ: 60 หน้า
มีเฉลยแบบฝึกหัด: ٢٨ หน้า
Part of illustrative matter in pocket
Six transparent overlays inserted in pocket
١١. หมายเหตุเกี่ยวกับชุด เช่น ชื่อชุดของฉบับพิมพ์ครั้งก่อนแตก
ต่างจากชื่อชุดของฉบับพิมพ์ครั้งปัจจุบัน
เช่น เดิมอยู่ในชุด: การศึกษาไทย
Original issued in series: Library science series
١٢. หมายเหตุเกี่ยวกับวิทยานิพนธ์ ให้ลงรายการดังนี้
١) วิทยานิพนธ์
รูปแบบการลงรายการ :
วิทยานิพนธ์ (ชื่อย่อปริญญา) – – สถาบันหรือคณะ, ปีที่
ได้รับปริญญา
เช่น วิทยานิพนธ์ (อ.ม.) – – จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ٢
٥٤٥
ปริญญานิพนธ์ (กศ.ม.) – – มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
ประสานมิตร, ٢٥٣١
Thesis (Ph.D.) – – Oxford University, 1989
Thesis (M.S.) – – West Virginia University, 1986
2) บทคัดย่อหรือการแก้ไขของวิทยานิพนธ์
รูปแบบการลงรายการ :
© 2009 24

25. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
บทคัดย่อวิทยานิพนธ์ (ชื่อย่อปริญญา) – – สถาบันหรือ
คณะ, ปีที่ได้รับปริญญา
เช่น บทคัดย่อวิทยานิพนธ์ (อ.ม.) – – จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย, ٢٥٣٠
Abstract of thesis (Ph.D.) – – University of Toronto,
1990
3) วิทยานิพนธ์ทนำามาจัดพิมพ์เป็นตำาราโดยผู้อื่น โดยมีผู้
ี่
เสนอวิทยานิพนธ์เป็นบรรณาธิการ ให้ระบุข้อมูลเกี่ยวกับ
เจ้าของวิทยานิพนธ์ด้วย
รูปแบบการลงรายการ :
วิทยานิพนธ์ของเจ้าของวิทยานิพนธ์ (ชื่อย่อปริญญา) –
– สถาบันหรือคณะ, ปีที่ได้รับปริญญา
เช่น วิทยานิพนธ์ของอุทัย รัตนาทิตย์ (ค.ม.) – –
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, ٢٥٢٧
Takeo Kanade’s thesis (Ph.D.) – – Harvard
University, 1980
١٣. หมายเหตุเกี่ยวกับผู้ใช้ ถ้าหนังสือระบุข้อมูลเกี่ยวกับผู้ใช้ไว้ ให้
นำามาลงรายการด้วย
เช่น สำาหรบเด็กอายุ ١٢-١٠ ปี
สำาหรับนักเรียนชั้นประถมตอนต้น
Undergraduate text
High school text
Eleven story lessons for children, aged 8-11
١٤. หมายเหตุเกี่ยวกับเรื่องย่อ ให้ลงเรื่องย่อของเนื้อเรื่อง
เช่น เรื่องย่อ: เป็นเรื่องนำาเที่ยวประเทศต่างๆ ในยุโรป เน้น
เฉพาะการท่องเที่ยวสถานที่ทาง
ศิลป์ และวัฒนธรรม
Summary: A history of Arabs in the United Stated
with illustrative documents,
appendices and bibliography
١٥. หมายเหตุเกี่ยวกับสิ่งที่อยู่ในตัวเล่มหนังสือ
เช่น ดรรชนี: หน้า ١٨٦-١٨٢
บรรณานุกรม: หน้า ٣٩٠-٣٨٠
ภาคผนวก: มาตรฐานของห้องสมุดแต่ละประเภท
© 2009 25

26. 204213 INFORMATION RESOURCES MANAGEMENTโดย
อ.พรอนันต์ เอี่ยมขจรชัย
สารบาญ: นิราศเมืองเพชรบุรี / ภิมเสน – – นิราศเมืองเพ
ชร์ / สุนทรภู่ – – นิราศเขา
ลูกช้าง / ต่วน – – นิราศเขาหลวง / ขุนวรการ – – นิราศ
บ้านแหลม / พิน
สารบาญ: เล่ม ١. ดนตรีไทย – – เล่ม ٢. ดนตรีสากล – –
เล่ม ٣. การอ่านตัวโน๊ตเพลง
Bibliography: p. 450-454
Includes bibliographies and index
١٦. หมายเหตุเกี่ยวกับหมายเลขของหนังสือที่นอกเหนือจากเลข
มาตรฐานสากลประจำาหนังสือ (ISBN) ที่ผู้ทำารายการเห็นว่ามี
ความสำาคัญ
เช่น เอกสารหมายเลข กส.٣/٢٥٤٠
Supt. Of Docs. N.: HE 20-8216:11
١٧. หมายเหตุเกี่ยวกับเล่มที่มีในห้องสมุด ให้ลงหมายเหตุเกี่ยวกับ
ลักษณะพิเศษ หรือความไม่สมบูรณ์ของหนังสือ ได้แก่ หนังสือ
ชุดที่มีการตีพิมพ์ไม่ครบทุกเล่มตามที่ระบุ หนังสือเล่มที่มีในห้อง
สมุดเป็นเล่มที่มีบางส่วนขาดหายไป
เช่น ฉบับที่ห้องสมุดมีไม่สมบูรณ์: ขาดหลังหน้า ٣٢٤
เป็นต้นไป
ไม่มีการพิมพ์ออกมาอีกแล้ว
Library’s copy is imperfect: all after p. 164 wanting
No more published
Limited ed. of 25 signed and numbered copies. This is
no. 15
١٨. หมายเหตุ “พร้อมด้วย” หรือ “With” ใช้สำาหรับหนังสือรวมเรื่อง
ที่ไม่มีชื่อเรื่องรวม ไม่มีเรื่องใดในเล่มเด่นเป็นพิเศษ
เช่น พร้อมด้วย: ตำาราอาหารว่าง / สมจิต เทพทอง – – การบริบาล
ทารก / นวลศรี วังไพจิตร
With: Of the sister arts / H. Jacob. New York : [s.n.],
1970
With: Aimless love / J.M. Morgan – – Head winds / Joe
M. Philipson
© 2009 26