1. เอกสารประกอบการเร ี ย น
กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม
รายวิชาประวัติศาสตร รหัสวิชา ส ๒๑๑๐๓ ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๑
หนวยที่ ๓ เรื่อง
นางภัทรานิษฐ อิ่มศิล
ตำแหนง ครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการ
โรงเรียนวังบอวิทยา
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๔๒
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

2. ก
คำนำ
ในปจจุบันสภาพการจัดการเรียนการสอน มุงเนนให
ผูเรียนไดศึกษาหาความรูดวยตนเองใหมากที่สุด เพื่อใหผูเรียน
มีนิสัย ใฝเรียน ใฝรู อยูเสมอ ดังนั้นการจัดทำเอกสารประกอบ
การเรียน เปนแนวทางหนึ่งที่สงเสริมใหผูเรียนคนควาหาคำตอบ
ดวยตนเอง
เอกสารประกอบการเรียน รายวิชาประวัติศาสตร
ส ๒๑๑๐๓ เรื่อง สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย ประกอบดวย
หัวขอเรื่อง ความนำ สาระสำคัญ จุดประสงคการเรียนรู แบบทดสอบ
กอนเรียน เนื้อหา กิจกรรม แบบฝก และแบบทดสอบหลังเรียน
พรอมเฉลย ซึ่งจะทำใหผูเรียนเกิดการเรียนรูไดดวยตนเองและมี
ความเขาใจในเนื้อหาสาระไดเปนอยางดี อีกทั้งทำใหผูเรียนสะดวก
ต อ การศึ ก ษาหาความรู ไ ด ด ว ยตนเอง จึ ง นั บ ได ว า เป น เอกสาร
ประกอบการเรียนที่มีประโยชนตอการเรียนการสอนเปนอยางยิ่ง
ขอขอบคุณเจาของตำราที่นำมาอางอิงไวในเอกสาร
และนายเชาวฤทธิ์ จงเกษกรณ ศึกษานิเทศกเชี่ยวชาญ สำนักงาน
เขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต ๔๒ ที่ใหคำปรึกษาจนเอกสาร
ฉบับนี้มีความชัดเจนและสมบูรณยิ่งขึ้น
ภัทรานิษฐ อิ่มศิล

3. ข
สารบัญ
เรื่อง หนา
หนา
คำนำ ก
สารบัญ ข
คำชี้แจง ค
หนวยที่ ๓ สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย ๑
แบบทดสอบกอนเรียน ๒
เฉลยคำตอบแบบทดสอบกอนเรียน ๕
ตอนที่ ๑ เรื่องราวสมัยกอนประวัติศาสตรในดินแดนไทย ๖
กิจกรรมที่ ๑ ๒๐
แนวตอบกิจกรรมที่ ๑ ๒๑
กิจกรรมที่ ๒ ๒๒
แนวตอบกิจกรรมที่ ๒ ๒๓
กิจกรรมที่ ๓ ๒๔
แนวตอบกิจกรรมที่ ๓ ๒๕
ตอนที่ ๒ พัฒนาการจากชุมชนมาสูรัฐโบราณ ๒๖
กิจกรรมที่ ๔ ๓๒
แนวตอบกิจกรรมที่ ๔ ๓๓
ตอนที่ ๓ รัฐโบราณและรัฐไทยในดินแดนไทย ๓๔
กิจกรรมที่ ๕ ๖๑
แนวตอบกิจกรรมที่ ๕ ๖๒
กิจกรรมที่ ๖ ๖๓
แนวตอบกิจกรรมที่ ๖ ๖๔
กิจกรรมที่ ๗ ๖๕
แนวตอบกิจกรรมที่ ๗ ๖๖
แบบทดสอบหลังเรียน ๖๗
เฉลยคำตอบแบบทดสอบหลังเรียน ๗๐
บรรณนุกรม ๗๑

4. ค
คำชี้แจงสำหรับนักเรียน
เอกสารประกอบการเรียนเลมนี้ นักเรียนสามารถศึกษา
และเรียนรูไดดวยตนเอง กอนที่จะศึกษาและเรียนรูใหนักเรียนอาน
คำชี้แจง ดังนี้
๑. ศึกษา หัวขอเรื่อง ความนำ สาระสำคัญ จุดประสงคการเรียนรู
เพื่อใหทราบวา เมื่อจบบทเรียน นักเรียนสามารถเรียนรูอะไร
ไดบาง
๒. ทำแบบทดสอบกอนเรียน จำนวน ๒๐ ขอแลวตรวจคำตอบ
จากเฉลย
๓. ศึกษาเนื้อหา สาระ รายละเอียดในตอนที่ ๑ ถึงตอนที่ ๓
๔. ทำกิจกรรมตามที่กำหนดใหดวยตนเอง ถาทำไมได หรือสงสัย
ใหอานทบทวนเนื้อเรื่องใหม แลวตรวจคำตอบจากเฉลย
๕. ทำแบบทดสอบหลังเรียน แลวตรวจคำตอบจากเฉลย

5. หนวยที่
สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย
๓
สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย
เวลา ๗ คาบ
1
หัวขอเรื่อง
๑. เรื่องราวสมัยกอนประวัติศาสตรในดินแดนไทย
๒. พัฒนาการจากชุมชนมาสูรัฐโบราณ
๓. รัฐโบราณและรัฐไทยในดินแดนไทย
ความนำ
การตั้ ง ถิ่ น ฐานของชุ ม ชนในดิ น แดนประเทศไทย จะมี พั ฒ นาการแบบค อ ยเป น ค อ ยไป
กลาวคือจากชุมชนขนาดเล็ก ก็คอยๆ พัฒนาจนเปนเมือง แวนแควน และอาณาจักรในที่สุด ซึ่งจาก
สภาพภูมิศาสตรและสิ่งแวดลอมที่เอื้ออำนวย ทำใหมีการตั้งถิ่นฐานกอตัวเปนรัฐหรืออาณาจักรขึ้น
ทั่วทุกภาคของประเทศไทย ซึ่งอาณาจักรบางแหงก็เสื่อมสูญสลายไปตามกาลเวลา และบางอาณาจักร
ก็มีพัฒนาการตอเนื่องเรื่อยมา และไดผนวกรวมเขาเปนประเทศไทยในที่สุด
สาระสำคัญ
ดินแดนที่เปนประเทศไทยในปจจุบันมีมนุษยอาศัยอยูตั้งแตสมัยกอนประวัติศาสตร
และได มี พั ฒ นาการในการดำรงชี วิ ต เรื่ อ ยมา นั บ ตั้ ง แต ก ารรู จั ก พั ฒ นาเครื่ อ งมื อ หิ น มาใช โ ลหะ
รูจักสรางบานเรือน เพาะปลูก เลี้ยงสัตว และรวมตัวกันเปนชุมชน จากชุมชนเล็กๆ ก็สามารถพัฒนา
จนเปนเมือง เปนแวนแควนหรือรัฐ และเปนอาณาจักรในที่สุด โดยมีรัฐตางๆ ถือกำเนิดขึ้นในทุกภาค
ของไทย ซึ่งรัฐเหลานั้นนอกจากจะสรางสรรคความเจริญขึ้นจนเปนมรดกทางวัฒนธรรมแลว บางรัฐ
ก็ไดเปนรากฐานของประเทศไทยในปจจุบันนี้ดวย
จุดประสงคการเรียนรู
หลังจากศึกษาเนื้อหาและทำกิจกรรมในหนวยนี้แลว ผูเรียนจะสามารถทำสิ่งตอไปนี้ได
๑. อธิบายเรื่องราวสมัยกอนประวัติศาสตรในดินแดนไทยโดยสังเขปได
๒. อธิบายพัฒนาการจากชุมชนมาสูรัฐโบราณไดอยางถูกตอง
๓. อธิบายพัฒนาการของอาณาจักรโบราณในภาคตางๆ ในดินแดนไทยได

6. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 2
ประจำหนวยที่ ๓
คำชี้แจง ขอสอบเปนแบบปรนัย ชนิด ๔ ตัวเลือก จำนวน ๒๐ ขอ
คำสั่ง จงเลือกคำตอบที่ถูกตองที่สุดเพียงคำตอบเดียว แลวกากบาท ( ) ลงใน
กระดาษคำตอบ
๑. “มนุ ษ ย เร ร อ นเก็ บ หาอาหาร ล า สั ต ว ๔. บริ เวณที่ เ หมาะสมกั บ การตั้ ง ถิ่ น ฐาน
ใชเพิงผาหรือถ้ำเปนที่หลับนอน รูจัก ของชุมชนโบราณควรจะเปนที่ใด
เพาะปลู ก และนำสั ต ว ป า มาเลี้ ย ง” ก. ที่ราบสูง
ข. หุบเขา
ขอความดังกลาวแบงตามเกณฑขอใด ค. ที่ราบเชิงเขา
ก. แบงตามอาชีพ ง. ที่ราบลุมแมน้ำและชายฝงทะเล
ข. แบงตามทำเลที่ตั้ง ๕. การสรางเครื่องมือเครื่องใชของชุมชน
ค. แบงตามลักษณะการดำรงชีวิตของ มนุษยยุคหินเกาจะมีลักษณะตามขอใด
มนุษย ก. ประดิษฐกลองมโหระทึก
ข. ทำเครื่องประดับจากแกว
ง. แบงตามเทคโนโลยีการทำเครื่องมือ
ค. ทำขวานกำปนกะเทาะหนาเดียว
เครื่องใช ง. ทำเครื่องปนดินเผาแบบสามขา
๒. สุวรรณภูมิหรือดินแดนแหงทองคำ ๖. การดำรงชีวิตของมนุษยในยุคแรกเริ่ม
เปนชื่อเดิมของดินแดนใด นาจะมีลักษณะสอดคลองกับขอใด
ก. เอเชียใต ก. เพาะปลูกขาว
ข. เอเชียตะวันออก ข. ลาสัตวปาเปนอาหาร
ค. คาขายกับชุมชนใกลเคียง
ค. เอเชียตะวันตกเฉียงใต ง. ทำภาชนะดินเผาไวใสอาหาร
ง. เอเชียตะวันออกเฉียงใต ๗. “มีการพบโครงกระดูกมนุษยและสัตว
๓. ลักษณะการดำรงชีวิตของมนุษยในชวง ภาชนะดินเผาลายเขียนสีทั้งลายเชือก
แรกๆ ตรงตามขอใด ทาบ ลายขูดขีดบนผิวขัดมัน เครื่อง-
ก. ลาสัตว เก็บหาของปา ประดับทำจากลูกปด” แสดงใหเห็นถึง
พัฒนาการของชุมชนในขอใด
ข. อาศัยกันอยูเปนชุมชน
ก. บานเชียง จังหวัดอุดรธานี
ค. เพาะปลูกพืชธัญญาหาร ข. บานเกา จังหวัดกาญจนบุรี
ง. ใชเงินตราเปนสื่อกลางในการแลก ค. ถ้ำผีแมน จังหวัดแมฮองสอน
เปลี่ยน ง. บานดอนตาเพชรจังหวัดกาญจนบุรี

7. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 3
๘. ป จ จั ย สำคั ญ ในการพั ฒ นาชุ ม ชนไปสู ๑๓. รากฐานของวัฒนธรรมละโวมาจากที่ใด
การเปนแควนหรืออาณาจักรคือขอใด ก. จีน
ก. เกิดชนชั้นในสังคม ข. อินเดีย
ข. มีการจัดระเบียบการปกครอง ค. สรางขึ้นเอง
ค. มีการติดตอคาขายกับชุมชนอื่น ง. ทวารวดีและขอม
ง. มีการรับอารยธรรมจากตางชาติ
๑๔. ผลงานของอาณาจักรใดที่ทำใหพระพุทธ
๙. เหตุผลสำคัญที่ทำใหอาณาจักรโบราณ
มักตั้งอยูริมแมน้ำหรือชายฝงทะเลคือ ศาสนาหยั่งรากลึกในดินแดนไทยมาจน
อะไร ถึงปจจุบัน
ก. ประชาชนใชเรือเปนพาหนะ ก. ละโว
ข. ปองกันไมใหขาศึกลอมเมือง ข. หริภุญชัย
ค. สะดวกในการคาขายและเพาะปลูก ค. นครศรีธรรมราช
ง. ฝกฝนกองทัพทางทะเลใหมีประสิทธิ ง. โคตรบูรณ
ภาพมากขึ้น ๑๕. เรื่ อ งราวของ พระนางจามเทวี มี
๑๐. ขอใดกลาวไดถูกตอง ความเกี่ยวของกับอาณาจักรในขอใด
ก. ชุมชนทุกแหงจะตองอยูริมน้ำ ก. ลานนา
ข. ชุมชนจะเจริญไดตองใชสำริดกอน
ข. หริภุญชัย
ค. ชุมชนทุกแหงจะตองขยายไปเปน
แควน ค. ทวาราวดี
ง. ชุมชนแตละแหงมีพัฒนาการไมเทากัน ง. ลังกาสุกะ
๑๑. เพราะเหตุใดจึงสันนิษฐานวาศูนยกลาง ๑๖. เพราะเหตุใดอาณาจักรโยนกเชียงแสน
ของทวาราวดีนาจะอยูที่จังหวัดนครปฐม จึ ง ต อ งย า ยศู น ย ก ลางการปกครอง
ก. พบพระพุทธรูปปางนาคปรกสำริด หลายครั้ง
ข. ปรากฎเรื่ อ งราวอยู ใ นตำนานมู ล ก. ถูกศัตรูรุกราน
ศาสนา ข. ไดรับภัยธรรมชาติ
ค. จดหมายเหตุจีนเรียกอาณาจักรนี้วา ค. ทำเลที่ตั้งไมเหมาะสม
“หลอหู” ง. ตองการหาทางออกทะเลเพื่อคาขาย
ง. พบเหรียญเงินที่มีคำจารึกเปนภาษา
๑๗. จากหลักฐานที่พบ ชุมชนใดนาจะเปน
สันสกฤต
๑๒. งานศิลปกรรมในขอใดที่ไมพบในศิลปะ แหลงเริ่มตนของพัฒนาการการตั้งถิ่น
ทวาราวดี ฐานในบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ก. พระปรางคสามยอด ก. พิมาย จังหวัดนครราชสีมา
ข. พระพุทธรูปศิลาขาว ข. บานเชียง จังหวัดอุดรธานี
ค. จุลประโทณเจดีย ค. ฟาแดดสงยาง จังหวัดกาฬสินธุ
ง. ธรรมจักรศิลาและกวางหมอบ ง. หนองหารหลวง จังหวัดสกลนคร

8. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 4
๑๘. มรดกที่สังคมไทยไดรับจากนครศรีธรรมราช ๒๐. เหตุ ผ ลสำคั ญ ที่ ท ำให พ ระยามั ง ราย
คือขอใด มหาราชทรงสรางราชธานีที่เชียงใหม
ก. การเขียนอักษรไทย นาจะเปนเพราะอะไร
ข. การนับถือพระโพธิสัตว ก. มีธรรมชาติที่สวยงาม
ค. การสรางเจดียทรงพุมขาวบิณฑ ข. ปองกันการรุกรานจากทางใต
ง. การนั บ ถื อ พระพุ ท ธศาสนานิ ก าย ค. จะไดดูแลอาณาจักรอยางทั่วถึง
เถรวาทลัทธิลังกาวงศ ง. ตองการใหเปนเมืองทาคาขาย
๑๙. ปราสาทหิ น ของขอม สั น นิ ษ ฐานว า
สรางขึ้นเพื่อจุดประสงคใด
ก. เปนที่ประกอบศาสนพิธี
ข. เปนแหลงทองเที่ยวพักผอน
ค. เปนศูนยกลางการปกครอง
ง. เปนที่ประทับของพระมหากษัตริย

9. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 5
Ẻ·´Êͺ¡‹Í¹àÃÕÂ
ประจำหนวยที่ ๓
¹
ขอ คำตอบ ขอ คำตอบ
๑ ค ๑๑ ง
๒ ง ๑๒ ก
๓ ก ๑๓ ง
๔ ง ๑๔ ข
๕ ค ๑๕ ข
๖ ข ๑๖ ก
๗ ข ๑๗ ก
๘ ค ๑๘ ง
๙ ค ๑๙ ก
๑๐ ง ๒๐ ค

10. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 6
µÍ¹·Õè ñ
เรื่องราวสมัยกอนประวัติศาสตร
ในดินแดนไทย
กอนที่ชนชาติไทยจะเขามาตั้งรัฐไทยในดินแดนที่เปนประเทศไทยปจจุบันนั้น ไดมีหลาย
กลุมชนตั้งหลักแหลงอาศัยอยูมากอนแลว โดยกระจายอยูทั่วทุกภูมิภาคของไทย กลุมชนเหลานี้
ไดสรางความเจริญของตนจนมีพัฒนาการมากขึ้น โดยเติบโตจากชุมชนเปนบานเมือง จากบานเมือง
เปนแควนหรือรัฐ และจากแควนเปนอาณาจักร
การศึกษาพัฒนาการของชุมชนโบราณกอนประวัติศาสตรในดินแดนประเทศไทย จะทำให
เขาใจรากฐานอารยธรรมไทยมากขึ้น เพราะไทยไดรับมรดกทางวัฒนธรรมจากชุมชนโบราณตางๆ
เมื่อไทยตั้งอาณาจักรขึ้นมา ขอมูลที่ใชศึกษาเรื่องราวเหลานี้มาจากหลักฐานทางโบราณคดี เชน รองรอย
การอยูอาศัย เครื่องมือเครื่องใช ตลอดจนโบราณสถานและโบราณวัตถุตางๆ
๑. หลักเกณฑการแบงยุคสมัยกอนประวัติศาสตรในประเทศไทย
เราทราบมาแลววา ดินแดนที่เปนประเทศไทยปจจุบันมีผูคนอาศัยอยูมากมาย เครื่องมือหิน
ที่เกาที่สุดที่พบมีอายุประมาณ ๗๐๐,๐๐๐ ป แตหลักฐานเกี่ยวกับมนุษยที่เกาที่สุดที่พบมีมนุษยอายุ
ประมาณ ๑๘๐,๐๐๐ ป
สมัยประวัติศาสตรในดินแดนที่เปนประเทศไทยเริ่มเมื่อประมาณ พ.ศ. ๑๑๘๐ ซึ่งถานับ
มาถึงปจจุบัน สมัยประวัติศาสตรในประเทศไทยจะมีอายุไมถึง ๑,๔๐๐ ป ซึ่งนับวาสั้นมากเมื่อเทียบ
กับการที่มนุษยตั้งถิ่นฐานในดินแดนประเทศไทย และกอนที่มนุษยในประเทศไทยจะรูจักใชตัวหนังสือ
ยาวนานมาก คือ ประมาณ ๗๐๐,๐๐๐ ป สมัยนี้เรียกวา “สมัยกอนประวัติศาสตร” ชวงเวลาที่เปน
สมัยกอนประวัติศาสตรที่ยาวนานมากขึ้น จึงตองมีหลักฐานการแบงยุคสมัยเพื่อใหชัดเจนและใหงาย
แกการทำความเขาใจใหตรงกัน ซึ่งแบงเปน ๒ ประเภท ดังนี้
๑. แบงตามเทคโนโลยีการทำเครื่องมือ เครื่องใช
๒. แบงตามลักษณะการดำรงชีวิตของผูคน ยุคหินเกากับยุคหินใหมหมูบานเกษตรกรรม
จากชีวิตที่เรรอนเก็บหาอาหาร ลาสัตว เมื่อเย็นค่ำก็หาเพิงผาหรือถ้ำเปนที่หลับนอน มาเปนการตั้ง
ถิ่นฐานทำการเพาะปลูก และนำสัตวปามาเลี้ยง ทำใหมีการอยูรวมกันเปนชุมชน เปนหมูบาน

11. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 7
มนุษยสมัยกอนประวัติศาสตร
จะอาศัยอยูตามถ้ำหรือเพิงผา
มีการใชเครื่องมือหินแบบตางๆ
ที่มา : http://www.oknation.net/blog/print.php?id=261132
การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตของผูคนดังกลาวนี้ เกิดขึ้นในประเทศไทยเมื่อประมาณ ๔,๓๐๐
ป ล ว งมาแล ว ซึ่ ง นั บ ว า อยู ใ นเวลาใกล เ คี ย งกั น มากกั บ ความก า วหน า ของมนุ ษ ยชาติ ใ นภู มิ ภ าค
อื่นของโลก และมีการเรียกกันวา “การปฏิวัติเกษตรกรรม” และถือกันวา “เปนคลื่นลูกที่หนึ่ง” ใน
ความกาวหนาของมนุษยชาติ (คลื่นลูกที่สอง คือ การปฏิวัติอุตสาหกรรม เมื่อตนพุทธศตวรรษที่ ๒๔
เริ่มในทวีปยุโรป คลื่นลูกที่สาม คือ การปฏิวัติทางเทคโนโลยีโดยเฉพาะดานการสื่อสาร ในตนพุทธ
ศตวรรษที่ ๒๖ เริ่มในสหรัฐอเมริกา)
๒. การขยายตัวของชุมชนในสุวรรณภูมิ
สุวรรณภูมิเปนชื่อเดิมของดินแดนเอเชียตะวันออกเชียงใต หรือโดยเฉพาะดินแดนที่เปน
ประเทศไทย สุวรรณภูมิ แปลวา “ดินแดนแหงทองคำ” หมายถึง ดินแดนที่มีความอุดมสมบูรณ
มากเหมาะแกการตั้งหลักแหลงของชุมชน จากรองรอยการตั้งถิ่นฐานของชุมชนที่พบในดินแดนนี้
ปรากฏวามนุษยไมไดเขาไปตั้งหลักแหลงในทุกทองถิ่นทุกพื้นที่พรอมกัน เนื่องจากในบริเวณนี้เปน
ดินแดนที่มีผูคนอาศัยอยูนอยมาตั้งแตสมัยกอนประวัติศาสตรแลว ดินแดนหลายแหงจึงไมมีมนุษยเขา
ไปอาศัยอยู และหลายแหงเพิ่งมีสภาพเปนชุมชน เปนเมืองมาเมื่อไมกี่รอยปที่ผานมา
การขยายตัวของชุมชนในสุวรรณภูมิ มีลักษณะการขยายตัวของชุมชนอื่นๆ คือ ตั้งแตสมัย
กอนประวัติศาสตรดินแดนหลายแหงมีกลุมชนเล็กๆ อาศัยอยู ตอมาเมื่อบริเวณนั้นไมอุดมสมบูรณ
ก็ จ ะอพยพเคลื่ อ นย า ยไปหาแหล ง อาหารแหล ง ใหม เมื่ อ มนุ ษ ย รู จั ก การเพาะปลู ก ทำให อ ยู เ ป น
หลักแหลงมากขึ้น ชุมชนบางแหงไดขยายเปนชุมชนขนาดใหญ มีการติดตอแลกเปลี่ยนสิ่งของกับชุมชน
ใกลเคียงและชุมชนที่อยูหางไกล ดังเห็นไดจากหลักฐานทางโบราณคดีที่พบของมีคาจากตางถิ่นหรือ
ของที่ไมมีในทองถิ่นนั้นๆ

12. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 8
สุวรรณภูมิ
สุวรรณภูมิ เปนชื่อเดิมของภูมิภาคเอเชีย
ตะวันออกเฉียงใตที่คนอินเดียเรียก แตนักวิชาการ
หลายคนมี ค วามเห็ น สุ ว รรณภู มิ คื อ ดิ น แดนที่
เป น ประเทศไทยในป จ จุ บั น เพราะมี อ ำเภอและ
จังหวัดหลายแหง มีชื่อหรือมีความหมายเชนเดียว
กั บ สุ ว รรณภู มิ เช น อำเภอสุ ว รรณภู มิ (จั ง หวั ด
ร อ ยเอ็ ด ) อำเภออู ท อง (จั ง หวั ด สุ พ รรณบุ รี )
จังหวัดกาญจนบุรี และจีนเคยเรียกรัฐแหงหนึ่งวา
ตุกตารูปบุคคลจูงลิง พบที่เมือง “จี น หลิ น ” หมายถึ ง ดิ น แดนแห ง ทองคำ หรื อ
โบราณอูทอง จังหวัดสุพรรณบุรี สุ ว รรณภู มิ ซึ่ ง นั ก วิ ช าการหลายคนเชื่ อ ว า คื อ
ที่มา : http://www.sujitwongthes.com
/suvarnabhumi เมืองอูทอง
การขยายตัวของชุมชนในดินแดนสุวรรณ
ภู มิ นี้ มี ทั้ ง การเคลื่ อ นย า ยอพยพของกลุ ม ชน
ที่ อ าศั ย อยู ม าตั้ ง แต ยุ ค หิ น และมี ก ลุ ม ชนอื่ น
อพยพจากภายนอกนอกเข า มาตั้ ง หลั ก แหล ง
ผสมผสานอยู ด ว ย โดยเป น การอพยพเข า มาใน
ชวงเวลาที่ตางกัน และกระจายกันอยูตามที่ตางๆ
ทั่ ว ทุ ก ภาคของผื น แผ น ดิ น ไทย เห็ น ได จ ากการ
ขุดพบหลักฐานทางดานโบราณคดีตางๆ บริเวณที่ราบ
ภาคกลาง ตลอดจนบริ เ วณคาบสมุ ท รภาคใต
ตะเกียงโรมัน พบที่ตำบลพงตึก อำเภอ มีการสันนิษฐานวา การกอตัวของชุมชนเหลานี้
ท า มะกา จั ง หวั ด กาญจนบุ รี เป น หลั ก
ฐานแสดงให เ ห็ น ถึ ง การติ ด ต อ ระหว า ง น า จะเกิ ด จากป จ จั ย ทางด า นการค า เป น สำคั ญ
ชุมชน ในสุวรรณภูมิกับชุมชนที่อยูทาง เมื่ อ ชุ ม ชนเหล า นี้ มี ผู ค นอาศั ย อยู ม ากขึ้ น และ
ดินแดน ดานตะวันตกที่หางไกล
ที่มา : http://www.kayasit.com/bbs/fo- มี ค วามเจริ ญ มากขึ้ น ก็ จ ะพั ฒ นาเป น บ า นเมื อ ง
rum.php?mod=viewthread&tid=1109 เปนแควนและเปนอาณาจักรในที่สุด

13. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 9
๓. พัฒนาการของชุมชนโบราณในภาคตางๆ ของไทย
๑) พัฒนาการของชุมชนโบราณบริเวณภาคกลาง ชุมชนโบราณสมัยกอนประวัติ
ศาสตรในภาคกลาง สวนใหญจะพบอยูตามฝงตะวันออกและตะวันตกของภาค โดยมีพัฒนาการ
ที่สำคัญ ดังนี้
(๑) ชุมชนยุคหินเกา ที่ถ้ำพระ อำเภอไทรโยค ถ้ำเขาทะลุและถ้ำเมน อำเภอ
บานเกา จังหวัดกาญจนบุรี พบเครื่องมือหินที่เปนเครื่องมือหินที่เปนเครื่องมือขุด เครื่องมือสับ ตัด
และขวานที่มีขนาดใหญและหนัก สันนิษฐานวาเปนเครื่องมือที่ใชปรับแตงไมเพื่อนำไปทำอาวุธลาสัตว
(๒) ชุมชนยุคหินกลาง ที่บานหนองโน อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี พบเครื่องมือ
หิน เครื่องปนดินเผาลายขีดและขัดมัน ถ้ำหีบ จังหวัดกาญจนบุรี พบกระดูกปลาฉลามปลาโลมา
กวาง วัวปา ที่เปนเครื่องมือเครื่องใช เชน เครื่องมือปลายแหลม เบ็ดตกปลา และภาชนะดินเผา
ลายเชือกทาบ
(๓) ชุมชนยุคหินใหม บานเกา อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี พบโครงกระดูก
มนุษยยุคหินใหม ขวานหินขัด เครื่องประดับทำจากเปลือกหอย และภาชนะดินเผาที่คลายกับที่พบใน
ประเทศจีน เชน หมอสามขา หมอกนกลม โดยมีการตกแตงลวดลายภาชนะ ทั้งลายเชือกทาบ ลายขูด
ลายเสนโคง รูปงู ที่หุบเขาวงพระจันทร จังหวัดลพบุรี พบโครงกระดูกมนุษยฝงรวมอยูกับภาชนะ
ดินเผา ซึ่งมีทั้งลายเชือกทาบลายขูดขีด และเคลือบผิวดวยน้ำโคลนสีแดง เครื่องประดับที่พบอยูกับ
โครงกระดูก มีลูกปด กำไลขอมือและแหวนทำจากเปลือกหอยทะเลและหิน
ภาชนะดินเผา พบที่บานเกา จังหวัด
กาญจนบุรี เปรียบเทียบกับภาชนะ
ดินเผาสามขา พบที่มณฑลชานตุง
ประเทศจีน
ที่มา : http://www.gotoknow.org/blogs/posts/4954
(๔) ชุมชนยุคสำริด ที่บานหนองโน อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี มีมนุษยอาศัย
อยูตั้งแตยุคหินกลาง พบหลุมศพจำนวนมาก ในหลุมมีภาชนะดินเผาเคลือบน้ำโคลนสีแดงรูปทรงคลาย
พาน สันนิษฐานวาใชบรรจุอาหารเซนไหวคนตาย เพราะมีกระดูกสัตววางอยู และพบกำไลหินออน
กำไล สรอยทำจากสำริดและเปลือกหอยทะเล ตุมหูทำจากดีบุก และของที่มาจากตางถิ่น เชน ทองแดง
หินทราย หินมีคา แสดงวามีการติดตอกับชุมชนตางถิ่น

14. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 10
โครงการดูกมนุษยในหลุมฝงศพ พบที่บานเกา โครงกระดูกมนุษย มีอายุราว ๓.๐๐๐ ป
อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี มาแลว ขุดพบที่บานโคกพนมดี อำเภอ
พนัสนิคม จังหวัดชลบุรี
ที่มา : http://kanchanapisek.or.th/kp6/New/sub/ ที่มา : http://kanchanapisek.or.th/kp6/New/sub/
book/ book.php? book=8&chap=1&page=picture_ book/ php?book=15&chap=6&page=picture_
detail8_1.html detail15_6.html
(๕) ชุมชนยุคเหล็ก ที่บานดอนตาเพชร อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี
จากการขุดพบหลุดศพที่บรรจุสิ่งของฝงรวมกันมากมาย เชน ภาชนะดินเผา เครื่องประดับอาวุธและ
เครื่องมือเครื่องใชที่ทำจากเหล็ก นอกจากนี้ ยังพบของมีคาจากตางถิ่น เชน เศษผาฝาย ผาปาน
จากอินเดีย ตุกตาสิงโตแกะจากหินมีคาจากอินเดีย ลูกปดแกว ซึ่งจะแสดงใหเห็นวามีการติดตอกับ
ชุมชนภายนอกแลว
เครื่องมือเครื่องใช และของมีคาตางๆ ไดแก เครื่องประดับลูกปด เครื่องมือเหล็ก
นกยูงสำริดและไกสำริด พบที่บานดอนตาเพชร อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี
ที่มา : http://www.sujitwongthes.com/2011/07/weekly15072554/
ที่ถ้ำองบะ อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี พบโลงไมมีลักษณะคลายเรือทำจากไมเนื้อแข็ง
ที่ปลายและหัวแกะเปนรูปหัวนก ภายในโลงพบของมีคา เชน เครื่องมือเหล็ก หินมีคา ลูกปดแกว เปนตน
ชุมชนในภาคกลางหลายแหงไดมีการพัฒนาการจากชุมชนเล็กๆ เปนหมูบาน เปนเมือง เปน
แควน และเปนอาณาจักร

15. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 11
๒) พัฒนาการของชุมชนโบราณบริเวณภาคเหนือ ภูมิประเทศสวนใหญบริเวณ
ภาคเหนือของไทยเปนเทือกเขา ภูเขา หุบเขา และที่ราบระหวางภูเขา บริเวณเทือกเขา เชน เทือกเขา
แดนลาว เทือกเขาหลวงพระบาง เทือกเขาผีปนน้ำ เปนตนกำเนิดของแมน้ำหลายสาย เชน ปง วัง
ยม นาน และเปนดินแดนที่มีมนุษยอาศัยอยูมาตั้งแตสมัยกอนประวัติศาสตร โดยพบการอยูอาศัย
ของมนุษยหลายแหง เชน
(๑) ชุมชนยุคหินเกา ที่ถ้ำผีแมน จังหวัดแมฮองสอน พบเครื่องมือหิน ใบหอกหิน
ที่บานแมทะ บานดอนมูล จังหวัดลำปาง พบเครื่องมือหินกะเทาะ และยังพบเครื่องมือหินกะเทาะ
ที่แหลงโบราณคดีผาบุง อำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม
(๒) ชุมชนยุคหินกลาง ที่ถ้ำผีแมน จังหวัด
แมฮองสอน พบเครื่องมือหินที่เปนเครื่องมือขุด เครื่องมือสับ
ตัด ขนาดใหญ เครื่องมือหินขัด และเครื่องมือหินกะเทาะ
เครื่องมือกะเทาะ พบที่
แหลงโบราณคดีผาบุง
อำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม ที่มา : www.thailandmuseum.
com/nan/hilight2.htm
(๓) ชุมชนยุคหินใหม พบเครื่องมือยุคหินใหมซึ่งตอเนื่องถึงโลหะ โดยพบเครื่อง
มือหินของชุมชนยุคหินใหมกระจายอยูทั่วไปตามลุมแมน้ำตางๆ ในเขตจังหวัดแมฮองสอน เชียงใหม
ลำปาง นาน อุตรดิตถ เปนตน
ถ้ำลอด ถ้ำผีแมน จังหวัดแมฮองสอน มีเรื่องราวลี้ลับหลังความตาย ที่กลายมาเปน
แหลงโบราณคดีล้ำคาจากการสำรวจคนพบเครื่องมือเครื่องใชโบราณในถ้ำ สันนิษฐาน
ไดวามีอายุประมาณ 2,000 ปมาแลว
ที่มา : http://www.muangthai.com/mmnews/index.php?mod=article&cat=alltravel&article=660

16. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 12
(๔) ชุมชนยุคสำริด พบรองรอยชุมชนกสิกรรมที่มีพัฒนาการตอเนื่องมาตั้งแต
ยุคหินใหมมาถึงยุคสำริดในเขตจังหวัดแมฮองสอน เชียงใหม เชียงราย นาน อุตรดิตถ ตาก ลำพูน
โดยพบวามีการใชทั้งเครื่องมือสำริดและหินขัด เครื่องมือเครื่องใชหลายชนิดของชุมชนในภาคนี้
แสดงใหเห็นวามีการผสมผสานแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมระหวางชุมชนตางๆดวย
หลุมฝงศพและกำไลสำริด ขุดพบที่บานยางทองใต อำเภอดอยสะเก็ด
จังหวัดเชียงใหม
ที่มา : http://gist.soc.cmu.ac.th/lanna/chapter03/c03_p08.html
กลองมโหระทึกหรือกลองสำริด อายุราว ๒,๕๐๐ ป
พบที่ อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ
ที่มา : http://www.sujitwongthes.com/
suvarnabhumi/2011/06/03062554/
(๕) ชุมชนยุคเหล็ก ไดพบแหลงชุมชนโบราณที่ใชเครื่องมือทำจากเหล็ก กระจาย
อยูตามลุมแมน้ำสายตางๆในเขตจังหวัดแมฮองสอน เชียงใหม เชียงราย นาน อุตรดิตถ ลำพูน
หลักฐานทางโบราณคดีตางๆ แสดงใหเห็นวาชุมชนในบริเวณภาคเหนือมี
พัฒนาการชากวาภูมิภาคอื่น แตถึงกระนั้นในภาคเหนือก็มีการตั้งหลักแหลงอยูอาศัยกันอยางตอเนื่อง
และสามารถพัฒนาจากชุมชนเปนบานเมือง เปนแควน และเปนอาณาจักรเชนเดียวกัน
๓) พัฒนาการของชุมชนโบราณบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พื้นที่สวนใหญ
ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เปนที่ราบสูงที่ยกตัวสูงจากตะวันตกและลาดเอียงไปทางตะวันออกลงสู
แมน้ำโขง ตอนกลางของภาคมีลักษณะเปนแองคลายกนกระทะ มีแมน้ำชีและแมน้ำมูลไหลผาน มี
แนวเทือกเขากั้นเปนขอบของภาคทางดานตะวันตกและดานใต

17. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 13
บริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยเปนแหลงที่มีมนุษยอาศัยอยูตั้งแตสมัย
กอนประวัติศาสตร โดยพบหลักฐานหลายแหง เชน
(๑) ชุมชนยุคหินเกา ที่อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย และอำเภอดอนตาล จังหวัด
มุกดาหาร พบเครื่องมือหินกะเทาะเปนเครื่องขุด สับ และตัด
(๒) ชุมชนยุคหินกลาง ที่อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย และอำเภอดอนตาล จังหวัด
มุกดาหาร พบเครื่องมือขุดและเครื่องมือสับ ตัด ซึ่งตอเนื่องมาจากยุคหินเกา
(๓) ชุมชนยุคหินใหม ที่บานโนนนกทา อำเภอภูเวียง จังหวัดขอนแกน พบภาชนะ
ดินเผาลูกปดทำจากเปลือกหอย ขวานหินขัด หินสับ
(๔) ชุมชนยุคสำริด ที่บานเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี ซึ่งไดรับประกาศ
ใหเปนมรดกโลก เปนแหลงสำริดที่เกาแกและสำคัญที่สุดในประเทศไทย สิ่งของที่พบคือ ภาชนะ
ดินเผาลายเขียนสีแดงบนพื้นสีนวล มีทั้งลายเชือกทาบ ลายขูดขีดบนผิวขัดมัน โครงกระดูกมนุษย
โครงกระดูกสัตว เครื่องประดับทำจากลูกปด สิ่งของเครื่องใชทำจากหินและโลหะภาชนะและ
เครื่องมือเครื่องใชที่ทำจากสำริด แมพิมพ หินทรายที่ใชหลอสำริด นอกจากนี้ยังพบภาพเขียนสี
สมัยกอนประวัติศาสตร เชน ภาพเขียนสีที่ผาแตม ผาหมอนนอย อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี
ภาพเขียนสีที่เขาจันทรงาม อำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา เปนตน
เครื่องปนดินเผาเขียนสีแดง
พบที่บานเชียง จังหวัดอุดรธานี
แสดงพัฒนาการของชุมชน
ในสมัยกอนประวัติศาสตร ใน
การประดิษฐเครื่องมือเครื่องใช
เพื่อการดำรงชีวิต
ที่มา : http://travel.thaiza.com/%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%
B2%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8
%A2%E0%B8%87-%E0%B8%88%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%
B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0
%B8%B5/127576/
(๕) ชุมชนยุคเหล็ก ชุมชนโบราณที่บานเชียง จังหวัดอุดรธานี นาจะเปนผูนำในการ
ใชเหล็กกอนที่อื่น ซึ่งจากหลักฐานทางดานโบราณคดีแสดงใหเห็นวาชุมชนที่บานเชียงมีความกาวหนา
ดานโลหกรรมมาก นอกจากที่บานเชียงแลวยังคนพบเครื่องมือยุคเหล็กในที่อื่นๆ อีก เชน ที่บานนาดี
บานโนนนกทา จังหวัดขอนแกน เนินอุโลก จังหวัดนครราชสีมา เปนตน นอกจากนี้ยังพบแหลงแร
เหล็กในเขตจังหวัดเลยที่มีอายุประมาณ ๒,๘๐๐ ป ลวงมาแลว

18. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 14
หอกและขวานสำริ ด พบที่
บานเชียง อำเภอหนองหาน
จังหวัดอุดรธานี
ที่มา : http://www.oknation.net/blog/print.php?id=141740
๔) พัฒนาการของชุมชนโบราณบริเวณภาคใต บริเวณภาคใตเปนแหลงที่มีมนุษย
อาศัยอยูตั้งแตกอนประวัติศาสตรเชนกัน ซึ่งมีพัฒนาการ ดังนี้
(๑) ชุมชนยุคหินเกา ที่จังหวัดกระบี่ พบเครื่องมือยุคหินเกาที่ทำเปนเครื่องขุด
เครื่องมือสับ ตัด โดยเฉพาะที่ถ้ำหลังโรงเรียนทับปริก ตำบลทับปริก อำเภอเมือง จังหวัดกระบี่ พบ
หลักฐานการพำนักอาศัยของมนุษยเกาแกที่สุดในดินแดนไทยตั้งแต ๓๗,๐๐๐ - ๒๗,๐๐๐ ปลวงมา แลว
และยังพำนักอาศัยตอมาอีกหลายสมัย
(๒) ชุมชนยุคหินกลาง พบเครื่องมือหินกะเทาะ ที่จังหวัดกระบี่ เชนเดียวกับที่
พบเครื่องมือในยุคหินเกา และพบขวานหิน ที่แหลงโบราณคดีบานพลีควาย ตำบลกระดังงา อำเภอ
สทิงพระ จังหวัดสงขลา
(๓) ชุมชนยุคหินใหม พบภาชนะดินเผาที่ทำเปนหมอสามขาแบบเดียวกับในเขต
จังหวัดกาญจนบุรี แสดงใหเห็นการติดตอกันระหวางชุมชน และพบขวานหินขัดชนิดมีบาและไมมีบา
ในจังหวัดกระบี่ และพังงา
(๔) ชุมชนยุคสำริด ที่ถ้ำผีหัวโต จังหวัดกระบี่ พบภาพเขียนสีสมัยกอนประวัติ
ศาสตรเปนภาพคนสวมชุดยาว ที่ศีรษะมีรูปรางคลายเขาสัตว แยกเปน ๒ แฉกพบรองรอยการกอตั้ง
ชุมชนบริเวณอาว ริมทะเล และริมแมน้ำ ในเขตจังหวัดสุราษฎรธานี นครศรีธรรมราช กระบี่ พังงา
สงขลา เปนตน หลักฐานทางดานโบราณคดีที่สำรวจพบ เชน ขวานหินขัด หมอดินเผาสามขา ภาชนะ
ดินเผาลายเขียนสีแดง ใบมีด กำไล แหวน ลูกปด กลองมโหระทึกสำริด เปนตน
(๕) ชุมชนยุคเหล็ก ทีอำเภอคลองทอม จังหวัดกระบี่ พบลูกปดพืนเมืองจำนวนมาก
่ ้
และพบชิ้นสวนเครื่องมือเหล็กในสภาพสึกกรอนและชำรุดมาก นอกจากยังพบที่จังหวัดพังงา นครศรี-
ธรรมราช สุราษฎรธานี และสงขลาดวย
การตั้งหลักแหลงของชุมชนในภาคใต พบวามีการอาศัยกันอยางตอเนื่องและ
สามารถพัฒนาเปนชุมชน เปนบานเมือง เปนแควน และเปนอาณาจักรในที่สุด

19. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 15
ที่มา : http://www.siamsouth.com/
smf/index php?topic=24094.0
หลักฐานทางโบราณคดีตางชาติ ที่เกาแกที่สุด มีอายุราวพุทธศตวรรษ
ที่ ๑ – ๓ ไดแก ลูกปดแกวมีตาของโรมัน พบในแหลงโบราณคดี
คลองทอม จังหวัดกระบี่
๔. การสรางสรรคภูมิปญญาของมนุษยกอนประวัติศาสตร
ในดินแดนประเทศไทย
การศึกษาเกี่ยวกับการสรางสรรคภูมิปญญาของมนุษยกอนประวัติศาสตรในดินแดน
ประเทศไทย ก็เพื่อใหเขาใจถึงภูมิปญญาของมนุษยในสมัยนั้น อันจะเปนตัวอยางในการนำไปใช
ในการดำเนินชีวิตของคนไทยในปจจุบันได
๑) ปจจัยที่มีอิทธิพลตอการสรางสรรคภูมิปญญาของมนุษยกอนประวัติศาสตร
การสรางสรรคภูมิปญญาของมนุษยกอนประวัติศาสตรเกิดจากปจจัยที่สำคัญๆดังนี้
๑. ความตองการความมั่นคงในการดำรงดำรงชีวิตประจำวันในเรื่องอาหาร
ที่อยูอาศัย เครื่องนุงหม และยารักษาโรค
๒. สภาพภูมิศาสตรและสิ่งแวดลอม เชน การเกิดภัยธรรมชาติ โรคระบาด
๓. คติความเชื่อ เชน ความตาย ความเชื่อในเรื่องวิญญาณ เปนตน
๒) การสรางสรรคภูมิปญญาของมนุษยกอนประวัติศาสตร การสรางสรรคภูมิปญญา
ของมนุษยกอนประวัติศาสตร เปนการสรางสรรคภูมิปญญาเพื่อดำเนินชีวิตเปนหลักโดยมีพัฒนา
การขึ้นเปนลำดับ ที่เห็นไดชัดเจนมีดังนี้
(๑) ดานเกษตรกรรม จาการขุดคนทางโบราณคดีสันนิษฐานไดวามนุษยใน
ยุ ค หิ นใหมมีการเพาะปลูกแบบทำไรเลื่อนลอย บางแหงมีการเพาะปลูกขาวในที่ลุม โดยจะยาย
แหลงเพาะปลูกไปเรื่อยๆ ขณะเดียวกันก็มีการลาสัตวเปนอาหาร การปลูกขาวเริ่มเมื่อ ๔,๓๐๐ ป
ลวงมาแลว

20. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 16
ตอมาในยุคสำริดและยุคเหล็กมีการใชสำริดและเหล็กเปนเครื่องมือ เครื่องทุนแรง
ในการเพาะปลูก มีการรูจัก “การทดน้ำ” มาใชในการเกษตรกรรมอีกดวย
(๒) ดานโลหกรรม จากการศึกษาเกี่ยวกับมนุษยในสมัยกอนประวัติศาสตรพบวา
มนุษยในสมัยนี้รูจักการทำเครื่องมือ เครื่องใชสำริดและเหล็กในยุคโลหะ
มนุษยยุคเริ่มแรกทำนาปลูกขาว ดังคนพบหลักฐานปรากฏในภาพเขียนสี
ที่ผาหมอนนอย อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี
ที่มา : http://bjw539.freeoda.com/archeology.html
พบเปลือกขาวของมนุษยยุค
เริ่มแรกทำนาปลูกขาวที่ถ้ำปุงฮุง
จังหวัดแมฮองสอน
ที่มา : http://www.sujitwongthes.com
/2011/07/weekly08072554/
ในยุคสำริด มนุษยรูจักนำทองแดงผสมกับดีบุกหลอหลอมออกมาเปนสำริด
และนำมาทำเปนเครื่องมือ เครื่องใช เครื่องประดับ เชน ขวาน หมอ กำไล เปนตน ตอมามีการผลิต
สำริดที่มีดีบุกผสมปริมาณมาก อันเปนโลหะที่มีความแข็ง และมีสีนวลบางกวาสำริดสามัญ
แมพิมพใบหอกสำริดและขวาน เปนแบบแมพิมพ 2 ชิ้น
ทำจากหินทราย พบจากแหลงโบราณคดีบานเชียง
อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี
ที่มา : http://www.google.co.th/imgres?q=%E0%B8%82%E0
%B8%A7%E0%B8%B2%

21. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 17
เครื่องมือหิน พบที่บานโคกไมเดน เครื่องมือเหล็ก พบที่บานดอนตาเพชร
อำเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี
ที่มา : http://www.sujitwongthes.com/suvarnabhu ที่มา : http://www.sujitwongthes.com/2011/07/
mi/ 2011/03/%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8 weekly15072554/
%81%E0%B8%81%E0%B8%A7%E0%B9%88%
E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B9
%88%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%
E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9
%89%E0%B8%97%E0%B9%89%E0%B8%AD%
E0%B8%87%E0%B8%96-2/
ในยุคเหล็ก การใชเหล็กในดินแดนประเทศไทยนั้น ในระยะแรกๆ มีการประดิษฐ
ใบหอกที่มีสวนบองเปนสำริด แตสวนปลายเปนเหล็ก ตอมาเหล็กกลายเปนวัตถุหลักในการทำ
เครื่องมือเครื่องใช เหล็กที่ใชในสมัยนี้ไดจากการถลุงแรเหล็ก และการทำเครื่องมือเหล็ก
คนในสมัยนั้นรูจักการถลุงแรเหล็ก โดยการนำแรเหล็กที่ทำความสะอาดเรียบรอย
แล ว และเตรียมใหไดขนาด มาผสมคลุกเคลากับถานแลวใสลงในเตาถลุงเพื่อเปลี่ยนใหแรเหล็ก
เปนโลหะเหล็ก รูจักใชปูนขาวหรือวัสดุที่มีหินปูน เชน กระดูกหรือเปลือกหอยใสลงไปในถลุงเหล็ก
การถลุงเหล็กแบบนี้เหล็กจะไมหลอมเหลว แตจะรวมตัวกันเกาะเปนกอนเหล็ก หลังจากนั้นจะนำเหล็ก
นี้ไป เผาใหรอนแดง แลวตีเหล็กซ้ำไปมา เพื่อขับไลขี้แรที่ยังเหลืออยูออกมาใหมากที่สุดสำหรับนำมา
ประดิษฐเปนเครื่องมือเครื่องใชตอไป
(๓) ดานหัตถกรรม สำหรับภูมิปญญาสมัยกอนประวัติศาสตรทางดานหัตถกรรม
ไดแก การทอผา จากการศึกษาคนควาทางดานโบราณคดีพบวา ผูคนในสมัยกอนประวัติศาสตร
ในดินแดนประเทศไทยรูจักนำเสนใยจากพืช คือ ปาน กัญชา และเสนใยจากสัตว คือ ไหม มาทอ
เปนผืนผา ดวยเทคนิคการทอแบบงายๆ นอกจากนี้ยังพบหลักฐานอื่นๆ อีก เชน หินทุบ เปลือกไม
ซึ่งสันนิษฐานวานาจะใชสำหรับผลิตเสนใยในการทอผาในแหลงโบราณคดีกอนประวัติศาสตรอีกดวย

22. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 18
(๔) ดานการสรางที่อยูอาศัย ในยุคหินใหม มนุษยไดมีการดัดแปลงสภาพแวดลอม
เพื่อใชเปนที่อยูอาศัย ดวยการใชถ้ำหรือเพิงเผาเปนที่ปองกันอันตรายจากภัยธรรมชาติและสัตวปา
อันเปนการเริ่มตนการตั้งถิ่นฐานของมนุษย
ตอมาในยุคโลหะ ไดพบรองรอยของหลุมเสาในแหลงโบราณคดีหลายแหง
ในประเทศไทย กอใหเกิดขอสันนิษฐานในยุคนี้นาจะเริ่มมีการคิดคนวิธีการสรางที่อยูอาศัยบางแลว
ในยุคหินใหม มนุษยรูจักเพาะปลูก
และสรางที่อยูอาศัย
ที่มา : http://civedu.0catch.com/china/preciv.htm
ยุคหินใหมตอนตน มีการสราง
กระทอมดินดิบมุงหลังคาดวย
ใบไม
ที่มา : http://www.thaigoodview.com/node/45752
(๕) ดานการรักษาโรค นักโบราณคดีไดขุดคนแหลงโบราณคดีที่เปนแหลงชุมชน
พบหัวกะโหลกมนุษยที่เจาะเปนรูกลมและแตงขอบรูเรียบ สันนิษฐานวา เปนวิธีการรักษาโรคปวด
ศีรษะหรือโรคลมบาหมู แตนักมานุษยวิทยาเชื่อวาเปนการกระทำเพื่อปลดปลอยผีรายที่ทำใหเกิด
อาการเจ็บปวดใหออกไปจากศีรษะมนุษย เพื่อลดอาการปวดศีรษะ

23. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 19
สรุปเวลาแสดงความเจริญของมนุษยกอนประวัติศาสตรในดินแดนประเทศไทย
ราว ๗๐๐,๐๐๐ ปลวงมาแลว
พบเครื่องหิน
ราว ๑๘๐,๐๐๐ ปลวงมาแลว
พบหลักฐานเกี่ยวกับมนุษย
ราว ๓๗,๐๐๐ ปลวงมาแลว
พบหลักฐานการพักพิงอาศัยของมนุษย
ราว ๔,๓๐๐ ปลวงมาแลว
เริ่มปลูกขาว ตั้งถิ่นฐาน
ราว ๓,๕๐๐ ปลวงมาแลว
เริ่มนำสำริดมาทำเครื่องมือ เครื่องใช
ราว ๒,๐๐๐ ปลวงมาแลว
เริ่มนำเหล็กมาทำเครืื่องมือ เครื่องใช

24. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 20
กิจกรรมที่ ๑
คำสั่ง ใหนักเรียนวิเคราะหพัฒนาการของมนุษยกอนประวัติศาสตรในดินแดน
ประเทศไทย
สรุปพัฒนาการ .......................................................
มนุษยยังตองอาศัย ......................................................................................
ธรรมชาติ ......................................................................................
......................................................................................
สรุปพัฒนาการ .......................................................
......................................................................................
มนุษยเริ่มตั้งถิ่นฐาน
......................................................................................
......................................................................................
สรุปพัฒนาการ .......................................................
มนุษยเริ่มพัฒนา ......................................................................................
เปนชุมชน ......................................................................................
......................................................................................

25. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 21
á¹ÇµÍº¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè ñ
มนุ ษ ย มี ชี วิ ต ที่ เร ร อ น
สรุปพัฒนาการ .......................................................
เก็ บ อาหาร ล า สั ต ว ทำอาวุ ธ หรื อ เครื่ อ งมื อ
......................................................................................
มนุษยยังตองอาศัย
ธรรมชาติ เครื่องใช ดวยหิน กระดูกสัตว อาศัยอยูตาม
......................................................................................
ถ้ำหรือเพิงผา
......................................................................................
พั ฒ นาการมนุ ษ ย เริ่ ม
สรุปพัฒนาการ .......................................................
เคลื่ อ นย า ยที่ อ ยู อ าศั ย จากถ้ ำ หรื อ เพิ ง ผามา
......................................................................................
มนุษยเริ่มตั้งถิ่นฐาน
เปนอยูใกลแหลงน้ำ หรือที่ราบลุม เริ่มมีการตั้ง
......................................................................................
ถิ่นฐาน ทำการเพาะปลูก
......................................................................................
เกิดการเคลื่อนยายอพยพ
สรุปพัฒนาการ .......................................................
มนุษยเริ่มพัฒนา หาแหลงอาหารใหมของกลุมชนที่อาศัยอยูมา
......................................................................................
เปนชุมชน ตั้งแตยุคหิน ผสมผสานกับกลุมชนที่อพยพมา
......................................................................................
จากที่อื่น
......................................................................................

26. สมัยกอนสุโขทัยในดินแดนไทย 22
กิจกรรมที่ ๒
คำสั่ง ใหนักเรียนยกตัวอยางชุมชนโบราณในภูมิภาคตางๆ ของประเทศไทย
ลงในชองวาง
ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
................................................... ...................................................
................................................... ...................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
........................................................................ ........................................................................
ภาคกลาง ภาคใต
................................................... ...................................................
................................................... ...................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
............................................................................... ...............................................................................
........................................................................ ........................................................................