1. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
АЖЛЫН ХУУДАСНЫ БҮТЭЦ
Excel бол Microsoft компанийн бүтээсэн, spreadsheet буюу хүснэгтэн
тооцоолол хийдэг, хэрэглээний томоохон програм билээ. Хамгийн анхны
хувилбар нь 1987 онд гарсан ба хамгийн сүүлийн хувилбар нь 2007 онд
Microsoft Office Excel 2007 гэсэн нэртэйгээр гараад байна. Excel нь Word,
Access, PowerPoint гэх мэт бусад програмтай нийлж Microsoft Office багц
програм болдог.
Excel 2007 програмыг нээнгүүт өмнөх хувилбараасаа авч үлдсэн зүйл
нэлээд олон харагдана. Мөн шинээр нэмэгдсэн боломж ч цөөнгүй. Эндээс
таны хамгийн түрүүнд анхаарвал зохих зүйл бол Microsoft Office товчлуур,
Quick access toolbar - Гарын доорх багаж хэрэгсэл, Туушин гурав юм.
Ажлын хуудас болгон мөр ба багануудаас тогтоно. Нэг ажлын хуудас
нь А-аас Z хүртэл, цааш нь үргэлжлуүдэн АА, АВ, АС гэх мэтээр XFD хүртэлх
латин цагаан толгойн үсгээр тэмдэглэсэн 16,384 баганыг, 1, 2, 3, 4 г.м араб
тоогоор дугаарласан 1,048,576 мөрийг агуулна. Тэдгээр TOO ба үсгүүдийг
багана ба мөрийн толгой гэнэ. Аждын хуудсан доторх багана ба мөрийн TOO
нь таны компьютерын санах ой ба системийн нөөцүүдээр хязгаарлагдана.
Ажлын хуудасны дээд захаар багануудыг тэмдэглэсэн үсэгнүүд, зүүн захаар
мөрүүдийг тэмдэглэсэн тоонууд бүхий хүрээг та харж байгаа.
Ажлын хуудаснууд нь эхлээд sheet n ( n-ажлын хуудасны дугаар) гэсэн
нэртэй байх бодовч та тухайн хуудсан доторх мэдээлэлтэй нь холбоотой
нэрээр түүнийг нэрлэж болох бөгөөд ингэснээр та цагаа хэмнэх болно. Тухайн
мөчид та зөвхөн нэг л ажлын хуудсан дээр ажиллаж байдаг бөгөөд түүнийг
идэвхтэй ажлын хуулас гэнэ.
Нүд ба түүний хаяг. Мөр ба баганын огтлолцлыг нүд [cell] гэж нэрлэнэ.
Тухайн нүдэн дээр огтлолцож байгаа мөрийн дугаар ба баганын үсэг хоёр
нийлээд тэр нүдний хаягийг (address) бүрдүүлнэ. Жишээлбэл, ажлын хуудасны
4-р мөр ба В багана хоёрын огтлолцол дээр В4 гэсэн хангтай нүд байрлана.
Нүдний абсолют хаяг. Excel дээр томьёог хуулах үед хаяг нь өөрчлөгдөж
хувирдаггүи нүдний хаягийг абсолют (хувирлаггүй) хаяг гэж нэрлэдэг.
Нүдний хаягийг абсолют хаяг болгох гэвэл түүний мөрийн дугаар ба баганын
үсгийн урд талд нь долларын тэмдэг ($) оруулах хэрэгтэй. Жишээлбэл, А1
нүдний абсолют хаяг нь $А$1 гэсэн байдалтай харагдана.
Нүдний холиллог хаяг. Нүдний холимог хаягийн үед мөр эсвэл баганын
Хуудас 1

2. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
зөвхөн нэг нь л абсолют байдаг. Холимог хаягийг бичихийн тулд түүний
хэрэгтэй хэсгийнх нь өмнө долларын тэмдэг ($) оруулах хэрэгтэй. Жишээ
нь, $А1 гэсэн холимог хаягийг агуулсан томьёог хуулах үед баганын нэр нь
өөрчлөгдəхгүй, А$1 гэсэн хаягт мөрийн дугаар нь өөрчлөгдəхгүй.
Идэвхтэй нүд. Тухайн мөчид таны TOO, текст эсвэл томьёо оруулж, засаж
эсвэл устган ажиллаж байгаа тэр нүдийг илэвхтэй нүл гэж нэрлэдэг. Ажлын
хуудсан дээр идэвхтэй нүд нь тод хар хүрээтэй харагдана. Анх удаа ажлын
хавтсыг нээх үед Sheet1 ажлын хуудасны А1 нүд идэвхтэй байдаг.
Ямар нэгэн нүдэнд өгөгдөл оруулахын тулд та эхлээд нүдийг илэвхжүүлээд,
дараа нь хэрэгтэй өгөгдлөө оруулаад Enter товчийг дарна.
Нүдний муж. Excel дээрх олон үйлдлүүд таныг нүдний муж тодорхойлохыг
шаардана. Зэрэгцэн орших бүдэг нүдийг нүдний муж [Cell range] гэнэ.
Идэвхитэй нүд
Сонгож ялгасан
нүдний муж
Нүдний муж нь хэсэг бүлэг нүднээс эхлээд бүтэн мөр, багана, бүхэл бүтəн
ажлын хуудас хүртэл байж болно. Хэрэв та нэгээс дээш тооны хэсэг бүлэг
нүдэнд яг нэг ижил үйлдэл хийх шаардлагатай бод нүд болгон дээр тухайн
үйлдлийг хийхийн оронд эхлээд тэдгээр нүднүүдийг ялгаж идэвхжүүлээд,
дараа нь зохих үйлдлийг хийх хэрэгтэй. Ингэснээр та олон дахин давтан
хийх үйлдлийг нэг удаагийн үйлдлээр л хийж цаг, хөдөлмөрөө ихээхэн хэмнэх
болно. Томьёон дотор нүд ба нүдний хаягийг хэрэглэснээр ямар нүдний
утгуудыг та тооцоололдоо хэрэглэхийг хүсэж байгааг Excel-д хэлж өгдөг юм.
Нүдний хаягийн тусламжтайгаар ажлын хуудасны өөр өөр хэсэгт байгаа
өгөгдлүүдийг нэг томъёонд хэрэглэх, эсвэл нэг нүдний утгыг хэд хэдэн
томьёонд хэрэглэх боломжтой болдог.
Томьёон дотор өөр ажлын хуудасны ямар нэгэн нүдний хаягийг зааж
өгөхийн тулд нүдний хаягний урд талд нь ажлын хуудасны нэр ба анхаарлын
тэмдгийг (!) бичиж өгнө. Жишээлбэл, =AVERAGE (lncome!C8:C23) гэсэн
томьёо нь тухайн ажлын хавтсан доторх Income нэртэй ажлын хуудсан дээрх
С8:С23 нүдний мужид байгаа утгуудын дундажийг тооцоолж гарна.
Нүдний мужийг томьёо болон командын харилцах цонхон дотор
тодорхойлохдоо түүний зүүн дээд өнцгийн нүдний хаяг ба баруун доод
өнцгийн нүдний хаягуудыг тодорхойлох хоёр цэг (:) эсвэл ердийн цэгээр (.)
тусгаарлан бичнэ. Жишээ нь, Зураг дээрх B2:E6 гэсэн нүдний муж нь В2,
ВЗ, В4, В5, В6, С2, СЗ, С4, С5,C6, D2, D3, D4, D5, D6,E2, E3, E4, E5, E6
гэсэн 20 нүдийг агуулсан мужийг илэрхийлнэ. Доорх хүснэгтэн дээр нүдний
мужуудыг илэрхийлэх жишээнүүдийг харуулсан байна
Хуудас 2

3. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Spreadsheet гэдэг нь янз бүрийн төрлийн өгөгдлийг хүснэгтлэн хадгалсан
электрон баримт юм. Энэ нь багана, мөр бүхий хүснэгтэн бүтэцтэй. Багана мөр
хоёрын огтлолцож буй хэсгийг нүд гэнэ. Чухам энэхүү нүдэнд л өгөгдөл
хадгалагдаж, тооцоолол хийх боломжтой болно. Excel spreadsheet нь workbook,
worksheet буюу ном, хуудаснаас бүрдэнэ. Ном нь хуудсаа агуулна.
Microsoft Office товчлуур
Энэ товч нь Excel-ийн өмнөх хувилбаруудад File цэсэнд байсан функцүүдийг
агуулдаг. Шинээр workbook үүсгэх, байсан workbookийг нээх, хадгалах, хэвлэх,
хаах гэх мэт.
Туушин гэдэг бол баримтын дээд хэсэгт байрлах товчлууруудын өргөн зурвас
юм. Энэ нь Home, Insert, Page Layouts, Formulas, Data, Review, View гэсэн
долоон таабтай (tab - шошго, тэмдэг, хэсэг). Тааб бүр нь дотроо хэд хэдэн
бүлэгтэй. Бүлэг гэдэг нь Excel-ийн spreadsheet-тэй ажиллахад гүйцэтгэх
үүргээрээ ижил төстэй функцүүдийн цуглуулга юм.
Түгээмэл хэрэглэгддэг функцүүд нь туушин дээр ил харагддаг. Бүлэг бүрийн
нэмэлт боломжийг харахын тулд уг бүлгийн баруун доод буланд байгаа жижиг
суман дээр дарах хэрэгтэй.
Туушин дээрх долоон тааб, түүний бүлгүүдийг дэлгэрэнгүйгээр харуулбал:
Home: Clipboard, Fonts, Alignment, Number, Styles, Cells, Editing
Insert: Tables, Illustrations, Charts, Links, Text
Page Layouts: Themes, Page Setup, Scale to Fit, Sheet Options, Arrange
Formulas: Function Library, Defined Names, Formula Auditing, Calculation
Data: Get External Data, Connections, Sort & Filter, Data Tools, Outline
Хуудас 3

4. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Review: Proofing, Comments, Changes
View: Workbook Views, Show/Hide, Zoom, Window, Macros
Quick Access Toolbar
Quick access toolbar бол та өөрийн хамгийн түгээмэл хэрэглэдэг команд,
функцүүдээ нэгтгэн байршуулсан хэсэг юм. Үүнийг туушингийн дээр, доор хаана
ч байрлуулж болно. Жишээ нь түүлбаарын байрлалыг туушингийн доор
шилжүүлэхийн тулд түүний төгсгөл дэх суман дээр дараад гарч ирэх командын
жагсаалтаас Show Below the Ribbon буюу Туушингийн доор байрлуулах
(харуулах) гэдгийг нь сонгоно.
Мөн та Quick Access Toolbar т команд нэмж болно. Office товч юмуу туушин дээр
байгаа ямар ч зүйл дээр баруун товчоо (хулганы) дараад Add to Quick Access
Toolbar гэдгийг сонгож нэмнэ.
Mini Toolbar
Office 2007 -д нэмэгдсэн шинэ боломж бол mini toolbar юм. Энэ нь текст сонгох,
эсвэл тект дээр баруун товчоо дарах үед гарч ирдэг. Энд фонтын өргөн, хэмжээ,
хэлбэр, өнгө зэргийг тодорхойлох хэлбэржилтийн түгээмэл хэрэгслүүд байна.
Хуудас 4

5. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Workbook үүсгэх: Шинэ workbook үүсгэхийн тулд:
• Microsoft Office товчин дээр дарна
• New гэдэг дээр дарна
• Blank Document гэдгийг сонгоод Create гэдэг дээр дарна
Хэрэв шинэ баримтаа ямар нэг template (хэв, загвар) -ээр үүсгэх бол өөрт
таарах хувилбараа сонгоод Create гэж дарна. Template бол доторх текстийг нь
солиод л шууд ашиглаж болох бэлэн загвар юм.
Хуудас 5

6. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Workbook ээ сануулах
Сануулахад Save, Save As гэсэн хоёр сонголт бий. Эхнийх нь тухайн баримтыг
шууд сануулахад хэрэглэгдэнэ. Дараагийнх нь тухайн баримтын хуулбарыг өөр
нэрээр сануулах, эсвэл Excelийн өмнөх хувилбарт тохируулан сануулахад
хэрэглэгдэнэ.
Workbook-ээ сануулахын тулд (1):
• Microsoft Office товчин дээр дарна
• Save гэдэг дээр дарна
• Файлынхаа нэрийг өгөөд Save гэдэг дээр дарна
Хуудас 6

7. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Workbookээ сануулахын тулд (2):
• Microsoft Office товчин дээр дарна
• Save As гэдгийг дарна
• Workbookийнхээ нэрийг өгнө
• Save as Type гэсэн хэсгээс Excel 97-2003 Workbook гэдгийг сонгоод Save гэдэг
дээр дарна
Хуудас 7

8. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Excel 2007 дээр ингэж өмнөх хувилбараар сануулахгүй бол Excel 97-2003
хувилбаруудад таны баримт нээгдэж чадахгүйд хүрнэ. Баримтын өргөтгөлийн
хувьд ч ялгаатай. Өмнөх хувилбаруудад Excel баримтын өргөтгөл name.xls
байсан бол Excel 2007 -с эхлээд name.xlsx болсон.
Workbookийг нээх
Өмнө нь үүсгэж сануулсан workbook-ийг нээхдээ:
• Microsoft Office товчин дээр дарна
• Open гэдэг дээр дарна
• Нээх workbookээ олж сонгоно
• Open гэдэг дээр дарна
Хуудас 8

9. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Баримтад өгөгдөл оруулах
Excel-ийн баримтад өгөгдөл шивж оруулах хоёр хувилбар бий. Эхнийх нь
идэвхтэй байгаа нүдэнд шууд оруулах, дараагийнх нь томъёоны мөрөөр
оруулах.
Идэвхтэй байгаа нүдэнд өгөгдөл оруулахдаа:
Өгөгдөл бичих нүдээ сонгож дарна
Бичнэ
Томъёоны мөрөөр өгөгдөл оруулахдаа:
Өгөгдөл оруулах нүдээ сонгож дарна
Хулганы заагуурыг Томъёоны мөрөнд аваачиж байрлуулна
Өгөгдлөө бичнэ
ӨГӨГДӨЛТЭЙ АЖИЛЛАХ
Excelийн нүдэн дэх өгөгдлийг хуулж, хайчилж, зөөж, тавьж болдог.
Ингэхийн тулд эхлээд тухайн нүдээ сонгох хэрэгтэй.
Excel-ийн нүд (өгөгдөл) -ийг сонгох
Нүд юм уу өгөгдлийг хуулах (эсвэл хайчлах) -р сонгохдоо:
- Тухайн нүдэн дээр дараад сонгож болно
Хуудас 9

10. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
- Тухайн нэг нүднээс эхлүүлэн хулганаараа чирж хэд хэдэн нүдийг сонгож
болно
Мөр ба баганыг сонгох
Мөр юмуу баганыг сонгохдоо тухайн мөр (эсвэл багана) -ийн толгой дээр
дарна.
Хуулах, тавих
Өгөгдлийг хуулж тавихдаа
- Хуулах нүдээ сонгоно
- Home таабны Clipboard бүлэг дэх Copy товчин дээр дарна
- Хуулсан өгөгдлийг тавих нүдээ сонгоно
- Home таабны Clipboard бүлэг дэх Paste товчин дээр дарна
Хуудас 10

11. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Хайчлах, тавих
Өгөгдлийг хайчилж тавихдаа
- Хайчлах нүдээ сонгоно
- Home таабны Clipboard бүлэг дэх Cut товчин дээр дарна
- Хайчилсан өгөгдлийг тавих нүдээ сонгоно
- Home таабны Clipboard бүлэг дэх Paste товчин дээр дарна
Undo ба Redo
Undo ба redo бол байнга ашиглагддаг үйлдэл юм.
Хэрэв ямар нэг зүйл буруу хийсэн бол (жишээ нь хэрэгтэй нүднүүдээ
санамсаргүй устгасан бол) undo (undo - үл хийх) хийж буцаадаг.
Хэрэв хүссэн үр дүнгээсээ хэтрээд буцаачихвал redo ( дахин хийх) хийж
сэргээнэ.
Үүнийг хийхийн тулд:
- Quick Access Toolbar-ын Undo ба Redo -г дарна.
Бөглөх залуур. Идэвхтэй нүд эсвэл нүдний мужийн баруун доод
буланд бөглөх залуур (Fill handle) байрладаг. Идэвхтэй нүд эсвэл
нүдний мужийн өгөгдлийг баруун эсвэл доод талынх нь зэргэлдээх
нүднүүд рүү хуулах, өгөгдлийн цувааг үүсгэхийн тулд бөглөх
залуураас чирнэ.
Хуудас 11

12. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
бөглөх залуур
Мөн Auto fill команд ашиглаж болно. Auto fill –ийн товч гарч ирнэ. Энэ
товчин дээр дархад бөглөхөөр сонгож ялгасан нүднүүд дээр хийж болох
дараах үйлдлийн жагсаалт гарч ирнэ.
• Copy Cells Бөглөх үйлдлийн үр дүнд тэмдэглэсэн нүднүүдийг сонгож
ялгасан нүднүүдийн агуулгаар бөглөнө.
• Fill Series Бөглөх үйлдлийн үр дүнд тэмдэглэсэн нүднүүдийг цуваа
буюу дараалалын дараагийн утгуудаар бөглөнө.
• Fill Formating Only Бөглөх үйлдлийн үр дүнд тэмдэглэгдсэн
нүднүүдийг сонгож ялгасан нүднүүдийн зөвхөн форматаар бөглөх
боловч утгууд нь хуулагдахгүй.
• Fill Without Formating Бөглөх үйлдлийн үр дүнд тэмдэглэсэн
нүднүүдийг цуваа буюу дараалалын дараагийн утгуудаар бөглөх
боловч формат нь хуулагдахгүй.
• Fill.. Энэ параметр нь дараалалыг илрүүлэх зарчмаар ажиллах
бөгөөд үйлдлээрээ Fill Series параметртэй адилхан. Хэрэв мэдэхгүй
цувааг оруулбал энэ параметр гарч ирэхгүй.
Автоматаар дүүргэх
Энэ бол тухайн нүдний өгөгдлийг бусад нүдэнд дүүргэх, эсвэл тухайн
өгөгдлийн дараалсан утгуудыг бусад нүдэнд дүүргэх үйлдэл юм.
Жишээ нь, А баганын зургаан нүдийг 2009-09-14 -с эхлээд он, сар, өдрийн
дараалсан утгаар дүүргэх хэрэгтэй болсон гэж үзье. Тэгвэл, эхлэх огноог
нь А2 нүдэнд бичээд түүнийгээ чирж бусад нүдийг дүүргэж болно.
Үүний тулд:
Тухайн нүдэнд өгөгдлөө бичнэ
Уг нүдээ сонгоно
Нүдний Fill Handle буюу дүүргэх товчин дээр дарж үлдсэн нүднүүдээ
дүүртэл чирнэ
Хуудас 12

13. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Нүд, мөр, багана оруулах
Excelд нүд, мөр, багана оруулахдаа:
Мөр нэмэх бол курсорын дээр, багана нэмэх бол курсорын зүүн талд
нэмэгддэгийг бодолцож курсороо байрлуулна
Home таабны Cells бүлэг дэх Insert товчин дээр дарна
Ингээд нүд нэмэх бол Cell, мөр нэмэх бол Row, багана нэмэх бол Column
дээр дарна
Нүд, мөр, баганыг устгах
Нүд, мөр, баганыг устгахдаа:
Устгах гэж байгаа нүд, мөр, баганан дээр курсороо байрлуулна
Home таабны Cells бүлэг дэх Delete товчин дээр дарна
Гарч ирэх сонголтоос юуг устгах гэж байгаадаа тохируулан Cell, Row,
Column -с нэгийг дарна
Нүд, мөр, багана оруулах
Excelд нүд, мөр, багана оруулахдаа:
Мөр нэмэх бол курсорын дээр, багана нэмэх бол курсорын зүүн талд
нэмэгддэгийг бодолцож курсороо байрлуулна
Home таабны Cells бүлэг дэх Insert товчин дээр дарна
Ингээд нүд нэмэх бол Cell, мөр нэмэх бол Row, багана нэмэх бол Column
дээр дарна
Хуудас 13

14. MS-Excel2007 Дэлгэцийн орчин, өгөгдөл оруулах, муж, ажлын хуудастай ажиллах,
Нүд, мөр, баганыг устгах
Нүд, мөр, баганыг устгахдаа:
Устгах гэж байгаа нүд, мөр, баганан дээр курсороо байрлуулна
Home таабны Cells бүлэг дэх Delete товчин дээр дарна
Гарч ирэх сонголтоос юуг устгах гэж байгаадаа тохируулан Cell, Row,
Column -с нэгийг дарна
Хуудас 14