"2.0 Webaren bidezko talde-lana" Material de apoyo para el curso "Trabajo cooperativo mediante la web 2.0".

1. 2.0 Weba
eta ezagueraren
partaidetza-kudeaketa
Dani Gutiérrez Porset
2011ko Urtarrila
jdanitxu@gmail.com
http://danitxu.com
http://slideshare.net/danitxu
http://delicious.com/danitxu
Itzulpena
Arrate Landaluze Barrutia
Unai Martinez Corral

2. Aurkezpen honen edukia
Sarrera
Berri sozialak
Laster-marka sozialak
CC BY http://www.flickr.com/photos/wwworks/3328850666
Blogak Agregazioa eta sindikazioa
Microblogging-a Blog bilatzaileak
Sare sozialak Podcast-ak y Vidcast-ak
Wikiak
Ofimatika 2.0 Fitxategi biltegia
Web mahaigaina
PIM
Argazkiak Mapak
Bideoak 2

3. Zer da 2.0 Weba?
Erabiltzaileen parte-hartzea
Sindikazioa eta agregazioa
Mahaigainetik nabigatzailera
Kanalak (Feeds)
RSS y Atom
Erabiltzen erraztasuna
Taxonomiak: kategoriak eta Hodeia
etiketa [hodeiak] (tag-ak) Widget-ak
Blog-ak
Folksonomiak Nahasketak (mash-ups)
Microblog-ak
Podcast-ak, Vidcast-ak
Wiki-ak
Laster-marka sozialak
Komunitateak
Talde ezagutza
Erlazionatzeko modu berriak
3

4. CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/28793002@N03/2999803905
Baina 2.0 weba ez da teknologia soilik,
jarrera eta kultura ere bada...
4

5. trukatu nahi izatea
… informazioa eta ezagutza
5
CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/linsight/517082771

6. … ikasteko interesa izatea
6
CC BY-SA http://www.flickr.com/photos/visentico/438683396

7. Webaren historia
20??:
3.0 Weba
web semantikoa,
inteligentzia artifiziala,
1990: 2001: 3D,...
www eta burbuila
lehenengo teknologikoa: Protagonista:
nabigatzailea porrot asko eta prozesadoreak
zenbait
arrakasta
2004:
2.0 Weba
buruzko lehen
hitzaldia
1993: Protagonista:
Mosaic erabiltzailea
nabigatzailea
1.0 Weba 7

8. 2007-ko joeraren irudia
8
Information Architects Inc. Japan – Web Trends

9. Zertarako balio du 2.0 webak?
9
CC BY http://www.flickr.com/photos/21496790@N06/5065834411

10. Ez ahazteko
10
CC BY-NC-SA http://www.flickr.com/photos/lo_/263598266

11. Informazioa hobeto antolatzeko
11
CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/santos/1704875109

12. Tresna berrien berri izateko
12
CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/markop/1441643371

13. Gure informazio eta ezagutza hedatzeko
13
CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/frauleinschiller/4907459847

14. Gure itxura hobetzeko
14
CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/jorgemiente/399112089

15. Besteek nola ikusten gaituzten jakiteko
15
CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/matthewfield/2306001896

16. Badintza teknologikoak
Internet-era
konexioa
duen gailua
Nabigatzailea
eta gehigarriak
Programak
Bestelakoak
16

17. Eduki digitalak
●Testuak: artikuluak, liburuak,...
●Irudiak: argazkiak, marrazkiak..
●Tipografiak
●Koadroak
●Eskulturak
●Bideoak: pelikulak,...
●Antzezlanak
●Audioa: abestiak,...
●Softwarea
● Kontuan hartzekoak:
– Erregistroa: autoretza
– Lizentzia: eskubide y betebeharrak
17

18. Creative Commons Lizentziak
● Sortze-lanetarako, adibidez: artea,
argazkiak, idatziak, musika,...
● 6 lizentzia, BY
4 beharren SA (share alike)
konbinazioan NC (non-commercial)
No derivative works
oinarritura
● Bertsioak (adib. 3.0) eta itzulpenak
● Erabiltzen dituzten zerbitzuak:
http://flickrcc.bluemountains.net
http://www.archive.org/about/faqs.php#263
http://commons.wikimedia.org/
18

19. Lizentziak eta Askatasunak
●Berezkoa (besterik adierazi
Copyright ezean)
●EEBB sortu zen 1790
urtean, arte eta zientzien
garapena indartzeko.
●Berna-ko hitzarmenaren
ostea, 1881 urtean, Europan
Creative zehar hedatu zen.
commons
= Copyleft ●Copyright-a amaitzean
●Jabeak ez bazuen copyright-a
behar bezala berritu
●Jabeak nahita lizentzia hau
jartzen badio.
●Lana copyright-ak babestu
Dominio ezin badu, adib: paisaia
público
19

20. Harreman eremuak
Edonor
Lagunak Lan-harremanak
● Publikoa
● Pribatua ... Ikerketa
Ikaslegoa taldea
● Lagunarteakoa
Ni
20

21. Zerbitzuaren azpiegitura
● Lehen “desktop” programak.
● Orain “webtop”. Aukerak:
Hodeian Zerbitzarian
soilik beran
instalatu
daiteke
“Handietan” kontzentrazio ”Taberna hutsaren”
handia, efektua?
adb. Google ia guztietan
21

22. Arriskuak
● Fidagarritasuna
● Datuen jabetza
● Pribatutasuna
● Infoxikazioa
22

23. Datu-kontrola eta Software librea
● Datuen atzipena:
– Automatikoa: API irekiak
– Eskuzkoa, adb.:
http://www.dataliberation.org/
● Kodearen atzipena
● Alternatibak:
http://wiki.debian.org/FreedomBox/LeavingTheCloud
http://autonomo.us/wiki/Wish_list
23

24. Zerbitzuen arteko erlazioa
Lotura
Identifikazioa. ikonoa
Baimena.
Edukien
integrazioa
(mash-up)
24

25. Web zerbitzuetan argitalpena
● Baldintza: kontu bat izatea
● Argitaratzeko aukerak:
– Zerbitzuko orrialdean
– Ikonoekin beste orrialde batetik:
– Programekin: nabigatzailetik luzapen batekin,
edo beste baten batekin.
25

26. Identifikazioa web zerbitzuetan
● Orokorrean independenteak, baina noizean
behin batzuek beste batzuentzako balio dute
● Erabiltzailearen identifikatzaile “polita”
● Giltzarriak:
– Sendotasuna
– Ugari. ¿Denak berdinak?
– Nabigatzailean gordetzeko aukera
● Robot-spamaren aurkako “Captchak”
26

27. Aukeraketa irizpideak
Publizitatea
web 1.0 Hizkuntzak
Lekua
Prezioa
web 2.0
2.0 Webaren Azpiegitura
funtzionaltasuna
-Instalatu daitekeen so
-Argitalpen partekatua Edukiak /Software librea
-Etiketak
-Sindikazio -Lizentziabilitatea
-APIen elkarrekintza -Jabetza
-Erabileta eta pribatutasuna
-Eskuzko sarbidea
Erabilera zabala (export/import)
27

28. Zerbitzu bakoitzerako ikasketa
Zertan datza
Zertarako Nola
X zerbitzua
balio du erabiltzen da
Zer
alternatiba daude
28

29. Praktiketarako kontuak
Gomendagarriak:
● google
● delicious (edo yahoo)
● wikispaces (edo openid)
● wordpress.com
Hautazkoak:
● twitter, identi.ca
● facebook
● flickr (edo yahoo)
● dropbox, sugarsync, spideroak
29

30. Gizarte-berriak
30
CC BY-NC-SA http://www.flickr.com/photos/itmightbedave/5222772657

31. Gizarte-berriak
Zertan datza?
● Publikoaren artikuluak biltzen dituzten
webak dira, adb.: berriak, ekitaldiak...
● Batzuetan publikoaren balorizazioaren
arabera hierarkizatzen dituzte
(agerikoagoak):
– Boto kopurua (erabiltzaile anonimo edo
erregistratuak)
– Zenbat denbora argitaratu zenetik
– Komentario kopurua
31

32. Gizarte-berriak
Zertarako balio du?
● Berri “demokratikoagoak: erabiltzaile
komunitateak erabakitzen du zer den
berri
● Jatorri lekurako bisitak areagotzen dira.
Batzuetan banakako blogetako
komentarioak “eramaten dituzte”.
32

33. Gizarte liburu-markak
33
CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/25533361@N00/297623347

34. Gizarte liburu-markak
Zertan datza?
● Liburu-marken web zerbitzuaren
orrialdean, web orrialdeetako helbideak
gordetzean datza.
● Etiketen bidez antolatu daitezke
● Publikoak eta Pribatuak
34

35. Gizarte liburu-markak
Zertarako balio du?
● Orrialde interesgarriak etiketen bidez
antolatzeko
● Liburu-marketara sarbidea izateko
internet-konexioa duen edozein
ordenagailutik
● Ezaguera koletiboa sortzeko eta honetara
sarbidea izateko:
– Beste pertsonekin liburu-markak
partekatzerakoan
– Beste pertsonek erabiltzen dituzten etiketa
berak erabiltzerakoan 35

36. Blogak
36

37. Blogak
Zertan datza?
● Bloga (webloga edo bitakora) web
orrialde bat da non:
– Edukia sarrerak edo postak legez ezagutzen
diren artikulu laburretan oinarritzen den
– Argitaratutako sarrerak era kronologikoan
azaltzen diren
– Informazioa sindikazioaren bidez banatu
daitekeen
– Batzuetan irakurleek komentarioak utz
ditzaketen
37

38. Blogak
Zertarako balio du?
● Nolabaiteko gaurkotasuna duen
informazioa edo iritzia emateko
● Audientzia potentziala sortzeko eta
mantentzeko. Marketina: batzuek dirua
jasotzen dute blogetan idazteagatik.
● Gure iritziaren inguruko komentarioak
jasotzeko
38

39. Blogak
Nola jarri abian blog bat?
● Giltzarri batzuk:
– [Ia] eguneroko lana
– Gardentasuna eta zintzotasuna. Kanpoko
kritikak jasotzeko gaitasuna
– Kalitate oneko edukiak (garrantzia=eragina,
onarpena, aginpidea). Adierazleak:
● Posten maiztasuna
● Beste lekuetatik estekak
● Komentario kopurua
39

40. Blogak
Nola erabiltzen da?
● Edukia:
– Berezkoa (pertsona bakarra edo zenbait
pertsona) eta kanpokoa adb. bideoak
– Mota: Testua eta irudiak, kanpokoa, widgetak
– Antolaketa: Kronologikoa (Fitxategi) eta
etiketen eta/edo kategorien araberakoa
– Egoera: argitaratua, moderatzeke, zirriborroa
● Itxura: txantiloia
● Baimenak : argitaratu, postak ikusi,
komentatu 40

41. Agregazioa
41
CC BY http://www.flickr.com/photos/nikonvscanon/3447217277

42. Agregazioa
Zertan datza?
● Agregatzea edo eranstea iturri
desberdinetako edukiak leku bakarrean
biltzea da
● Metodo aldaketa:
– Lehen:
● Web orrialde ugari kontsultatu
● Posta elektronikoen zerrendetara harpidetu
– Orain: kanaletara harpidetu
42

43. Agregazioa
Zertarako balio du?
● Gai interesgarri baten berri izateko:
– Pertsonala: zaletasunak, eguraldia, berriak
– Lan-mundukoa: ezagutza eremua, lehia,
bezeroak, hornitzaileak...
● Erlazioak mantentzeko: harremana dugun
pertsona eta erakundeek argitaratzen
dutena jarraitu.
43

44. Agregazioa
Nola erabiltzen da? (kanal batera
harpidetza)
● 1. Agregatu edo erantsi daitezkeen
edukiak edo eduki “sindikatuak” dituzten
orrialdeak bilatu:
(Firefoxen ikonoa helbide-barran dago)
● 2. Kanala programa agregatzaile batera
gehitu
44

45. Agregazioa
Nola erabiltzen da? (edukien
irakurketa)
● Agregatzaileek kanal bakoitzeko N sarrera
berrienak aurkezten dituzte
● Sarrerak irakurritako gisa/irakurri gabeko
gisa markatu
● Sarrera jakin batzuk biltegiratu edo
etiketatu
● Besteak: ordenagailurako abisuak,
ikonoak nabigatzailean, gailu
mugikorretarako web orrialde bereziak 45

46. Sindikazioa
46
CC BY-ND http://www.flickr.com/photos/28047774@N04/4821217491

47. Sindikazioa
Zertan datza?
● Iturri bakar baten bidez eta euskarri
desberdinetan artikuluak aldi berean
argitaratzean datza.
● Kontzeptu:
– Kanal edo Feed
– Barneko formatuak: RSS, Atom, RDF/XML
● Ikono adierazleak eduki sindikatuak
dituzten web orrialdeetan:
47

48. Sindikazioa
Zertarako balio du?
● Edukiak batera leku desberdinetan
argitaratzeko
● Bezeroekin fideltasun harremana sortzeko
48

49. Sindikazioa
Nola erabiltzen da?
● Automatikoa da. Erabiltzaile
argitaratzaileak ez du ezer egin behar
(Adb.: Lehen jakinarazpen bat bidali
behar zen mailez)
● Agregazioa duten zerbitzuak:
– Blogak, podcastak, vidcastak
– Gizarte-berriak
– Gizarte liburu-markak
– … eta 2.0 webaren beste hainbat tresnetan
49

50. Podcast eta Vidcast
50

51. Podcast eta Vidcast
Zertan datza?
● Soinu- eta bideo-fitxategiak sindikatu eta
eranstean, eta
● Kanalak aurkitzea ahalbidetzen duen
programa baten bidez eranstean eta
dagokion fitxategiak entzun/ikusi edo
deskargatzean:
– Audio-fitxategia. Adb.: irakurgailu
eramangarria
– Bideo-fitxategia
● vidcast = vodcast 51

52. Podcast eta Vidcast
Nola erabiltzen da?
● Sindikazioa:
– 1. Argitaratzea baimentzen duen sindikazio
zerbitzu batean alta hartu
– 2. Audio-/Bideo-fitxategia sortu eta feedera
igo
● Agregazioa: programa edo gailu
agregatzaileekin, adb:
52

53. Blog bilatzaileak
53
CC BY http://www.flickr.com/photos/sudhamshu/3300238326

54. Blog bilatzaileak
Zertarako balio dute bilatzaileak
badaude?
● Blogen eta posten inguruko
informazioaren bilaketak zenbait
irizpideren arabera:
– ...ri buruz hitz egitea, …bezala etiketatuak
– Aginpide handia edo txikia izatea
– Orain dela... argitaratuak
● Emaitzak etiketen edo sindikazioaren
bidez jarraitzea
● Joerak forma grafikoan aztertzea 54

55. Wikiak
55
http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_wiki_farms

56. Wikiak
Zertan datza?
● wiki wiki = azkar (hawaiiarra)
● Zenbait pertsonek aldi berean eta modu
errezean editatu ditzazketen web
orrialdeak dira.
● Hauek eta Google docak, esaterako, ez
dira gauza bera
56

57. Wikiak
Zertarako balio dute?
● Elkarlaneko ediziorako: zenbait pertsonek
batera argitaratzen dute gutxi gora-
behera
● Ezaguera esplizitatu eta partekatzeko:
– Argitaratu (argitaratzailea, hizkuntza
bereziak)
– Historia: bertsio berreskuragarrien kontrola
eta aldaketen jakinarazpena
– Bilatu
57

58. Wikiak vs Blogak
● Blog ● Wiki
– Batena/Gutxi – Zenabitena/Askorena
batzuena – Edukiaren araberako
– Denboraren antolaketa
araberako
antolaketa
(Irmotasun gehiago
eskatzen du)
– Iritziak bilatu/bildu
ditzake
58

59. Wikiak
● Adibide nagusia: Wikipedia
– Boluntarioek kudeatutako entziklopedia
askea: edozeinek kontsulta dezake, baita
ekarpenak egin edo zuzendu
– Estatistikak (2009ko maiatza):
● Erabiltzaileak: > 1.000.000 izena emandakoak,
134 liburuzain
● Sarrerak: es > 474.000, eu > 38.000
– Auzia: zorroztasuna.
● Etengabeko berrikusketak daude
● “Lehenengo informazio-iturria” vs “beste
kontsulta-iturria”
59

60. Wikiak
● Beste proiektuak:
– Wikipediarekin erlazionatuta:
● Commons: http://commons.wikimedia.org
● Hiztegia: http://es.wiktionary.org
● Denen eskura dauden testuak:
http://es.wikisource.org
● Eduki askeko liburuak: http://es.wikibooks.org
● Aipuak: http://es.wikiquote.org
● Unibertsitatea: http://es.wikiversity.org
– http://www.indymedia.org
– http://www.wikihow.com
– http://www.wikitravel.com 60

61. Wikis
● Bandalismoa
– Edukiak modu desegokian aldatu edo
ezabatzeko aukera da, adb.:
● publizitate-erauntsia
● Intentzio txarreko pertsonak: edukiak ezabatu,
nahastu, webgunearekin erlazionatuta ez dauden
materialak igo...
– Konponbideak
● “Eskuz” zuzendu
● Izena eman gabe editatzeko baimenik ez izatea
● Orrialdeak bloketau, IP bandalikoak blokeatu
61

62. Wikiak
Wiki bat abian jartzeko giltzarriak
● Ezaguera esplizitatzeko jarrera
● Kolaboratzeko kultura
● Prozesua dinamizatuko du(t)en
pertsona(k)
62

63. 2.0 Ofimatika
63
CC BY-NC http://www.flickr.com/photos/stasiland/477377997

64. 2.0 Ofimatika
Zertan datza?
● Ofimatika = testu-dokumentuak, kalkulu-
orriak, aurkezpenak
● Funtzionaltasun arruntak:
– Ikusi
– Editatu, gorde, bertsioen kontrola
– Antolatu: tag eta/edo karpetak
– Inportatu, esportatu
– Argitaratu, irakurtzeko partekatu eta/edo
aldatu
64

65. (PIM)
Info. pertsonalaren kudeaketa
65
CC BY-SA http://www.flickr.com/photos/24293932@N00/3719157266

66. Info. pertsonalaren kudeaketa
(PIM)
Zertan datza?
● Posta elektronikoa
● PIM (Personal Information Management)
– Egutegiak
– Kontaktuak
– Zereginak
● Chat (berriketa): google talk
● Gqueues
● Lankidetza eta Web conference
66

67. Microblogging
67
CC BY-NC http://www.flickr.com/photos/outsanityphotos/2457746322

68. URL laburtzaileak
68
CC BY-NC http://www.flickr.com/photos/kristinroach/3161944132

69. Gizarte-sareak
CC BY-NC http://www.flickr.com/photos/calafellvalo/2860952642
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_social_networking_websites
69

70. Gizarte-sareak
Zertan datza?
● 2.0 webguneak dira, informazioa
argitaratu eta partekatzearen bidez
jendea erlazionatzeko euren interes
komunen arabera:
– Datu pertsonalak: argazkia, kontaktuak
– Testuak, argazkiak, musika, bideoak,...
– Mezularitza barne-sarea, berri-taldeak...
● Sailkapenak:
– Adinen arabera, eremu horizontalen
(pertsonala / profesionala) edo bertikalen
arabera (adb.: bidaiak) 70

71. Mapa
71

72. Fitxategien biltegia
CC BY-NC-SA http://www.flickr.com/photos/thedepartment/137413905
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_online_backup_services
72

73. Webeko mahaigaina
http://en.wikipedia.org/wiki/Web_desktop
73
CC BY-NC-SA http://www.flickr.com/photos/brenopeck/2668291185

74. Argazkiak
74
CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/postaletrice/4035030009

75. Bideoak
http://openvideoalliance.org
75
CC BY-NC-ND http://www.flickr.com/photos/philippeleroyer/4500772007

76. Mapak
76
CC BY-ND http://www.flickr.com/photos/caveman_92223/3183162056

77. Eskerrik asko etortzeagatik
77
CC BY-NC http://www.flickr.com/photos/48355243@N00

78. Aurkezpenaren inguruan
● Aurkezpen honen erabilera lizentzia:
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/es/
● Logotipo guztiak norbere jabearenak dira
● Aurkezpen hau egiteko erabili diren tresnak: kubuntu,
openoffice impress, firefox, ksnapshot
“As we enjoy great advantages from inventions of
others, we should be glad of an opportunity to serve
others by any invention of ours; and this we should do
freely and generously.”
Benjamin Franklin
78