3. ISBN 978-83-934165-0-9
Nakład 2000 egzemplarzy
Opracowanie graficzne i druk: Pasaż Sp. z o. o.
Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich
2
8. „Podbabiogórze”
Obszar Babiej Góry
To nasz Cud Natury
Stworzył go sam Stwórca Świata
By urzekał długie lata.
Nasze walory przyrody
To smukłe świerki i jodły,
To urwiska i potoki
Polnych kwiatów rodzaj wszelki.
Szlaki Podbabiogórskie
Pełne są kultury i tradycji twórczej
Jest w niej rozkochana
„Lokalna Grupa Działania”.
Dziedzictwo kulturowe
Urzekło nasze gminy
Stąd „Gmin Podbabiogórskich”
działa Stowarzyszenie.
Więc turysto chciej odwiedzić
Ten zakątek Polski
Ciekawych miejsc i ludzi
Strome ścieżki, leśne dróżki.
Autor: Poetka Maria Strączek
7
9. „P O D B A B I
„Podbabiogórze”
Podbabiogórze to obszar typowo górski, a naturalne bogactwo regionu stanowią lasy, co
ma swoje odbicie w gospodarce lokalnej, która w głównej mierze opiera się na przemyśle
drzewnym. Obszar Podbabiogórza to potężne zaplecze rękodzieła i sztuki ludowej, atrakcyj-
ne tereny turystyczne oraz wyjątkowe walory krajobrazowe i przyrodnicze.
Podbabiogórze to teren bliski kulturowo góralszczyźnie, krzyżują się tu bowiem wpływy
górali: od północy Babiogórcy; od południa Orawianie, od zachodu Żywczaki, od wschodu
Kliszczacy. Każda z tych grup wykształciła swoisty typ budownictwa, stroju, zdobnictwa,
rzeźby, malarstwa, muzyki i obrzędów. Ważnym momentem w historii osadniczej całego rejo-
nu Babiej Góry, wspólnym zarówno dla północnych, jaki południowych jej stoków, było przy-
bycie na ten teren pasterskiej ludności wołoskiej, której najsilniejsza fala dotarła tu w XVII
wieku. Mieli oni duży wpływ na kulturę duchowąi materialną górali regionu Babiej Góry.
Na obszarze Podbabiogórza wyraźne są również wpływy kultury górali Podhala oraz Orawy.
Liczne ślady tych wpływów pozostały w miejscowym nazewnictwie pasterskim i topograficz-
nym. Na dziedzictwo kulturowe mieszkańców Podbabiogórza składa się przede wszystkim:
gwara, przebogata obrzędowość doroczno – rodzinna (do dziś kultywuje się tradycje zwią-
zane z dożynkami, kolędowaniem, jasełkami czy święceniem palm, przetrwały starodawne
przyśpiewki i opowieści z wieloma bardzo specyficznymi obrzędami jak chociażby palenie
hub, sobótki), folklor słowno - muzyczny, architektura tradycyjna: drewniana i murowana,
zabudowa wiejska i małomiasteczkowa, dworska i zamkowo – pałacowa, sakralna i świecka,
również i tzw. „mała architektura” (np. liczne kapliczki i krzyże przydrożne), sztuka ludo-
wa – nieprofesjonalna oraz rękodzieło ludowe (przede wszystkim: zabawkarstwo, rzeźba
w drewnie, malarstwo na szkle, hafciarstwo, plecionkarstwo – wyroby z wikliny i łuby dartej,
bibułkarstwo).
Z tradycji wywodzą się również potrawy regionalne. Królową góralskich potraw jest kwa-
śnica z kiszonej kapusty z ziemniakami, a nie mniej smakowite są kluski bulate przygotowy-
wane z tartych ziemniaków z dodatkiem mąki razowej, a także wyrabiane do dziś tradycyj-
nymi metodami wędzone i suszone sery, czy oryginalna nalewka – miodówka, przyrządzana
z miodu wielokwiatowego i spadziowego.
Bogate tradycje rękodzieła dzisiaj najbardziej znane są dzięki tzw. haftowi makowskiemu,
wyrobom z wikliny, a także produkcji oryginalnych, drewnianych zabawek, będących jed-
nymi z bardziej charakterystycznych wizytówek regionu i wciąż cieszą się niesłabnącą sławą
spełniając wszelkie wymogi tak poszukiwanych dziś produktów ekologicznych.
8
10. O G Ó R Z E”
Babia Góra (1725 m n.p.m.) – położona jest we wschodniej części Beskidu Żywieckie-
go, a zarazem jest jego najwyższym wzniesieniem. Z najwyższego wierzchołka Babiej Góry
roztacza się przepiękna panorama we wszystkich kierunkach. Możemy podziwiać ze szczytu
większość pasm Beskidów (Śląski, Żywiecki, Makowski, Mały, Wyspowy, Gorce, Tatry oraz
góry Słowacji, a także kotlinę Orawsko-Nowotarską).
Dlaczego Babia? Nie dość, że kształtem przypomina siedzącą kobietę, czyli babę-góralkę,
to jeszcze według ludowych opowieści w niedostępnych rozpadlinach pod szczytem, czy też
w znajdującym się na nim zamku, zbójnicy więzili ujęte dla okupu brankii od obecności tych
bab góra została nazwana Babią. Tutaj też miały spotykać się czarownice, w wigilie Świętej
Łucji by odprawiać swoje doroczne sabaty. Bohaterkami opowieści o powstaniu Babiej Góry
i jej nazwy były od niepamiętnych czasów baby, czyli niewiasty.
Jedna z legend mówi, że góra ta została usypana przez olbrzymkę, która wyrzuciła śmieci
po zamieceniu swojej chałupy grzebiąc pod nimi wsie i miasteczka; stąd nieraz z wnętrza
góry dobiegają głosy dzwonów z zasypanych kościołów. Według innej, masyw Babiej Góry
to zamieniona w kamień zbójnicka frajerka. Siadywała ona na pagórku nad Przełęczą Kro-
wiarki, czekając na miłego sobie harnasia. Gdy zobaczyła jak towarzysze niosą go zabitego,
skamieniała z żalu.
Babia Góra z całym swoim bogactwem jest nie tylko częścią krajobrazu ale i ważnym
składnikiem tożsamości ludzi mieszkających u jej podnóża. Babia Góra słynie z wspania-
łych widoków, pięter roślinnych, wielu unikatowych gatunków zwierząt i roślin chronionych
przez Babiogórski Park Narodowy (BPN) oraz z wspaniałych wschodów i zachodów słońca.
Babia Góra znana jest z bardzo kapryśnych warunków atmosferycznych, gdzie pogoda potra-
fi zmienić się w ciągu kilkunastu minut, dlatego też nazywana jest Matką Niepogód.
Z niezwykle bogatą kulturą związało się aż siedem gmin: Budzów, Bystra-Sidzina, Jorda-
nów, Maków Podhalański, Stryszawa, Zawoja oraz Zembrzyce.
Niniejsza publikacja przybliży Państwu bogactwo tych ziem.
źródło: ZSROW Podbabiogórza
9
12. Gmina Budzów
G
mina wiejska Budzów położona jest w północno – wschodniej części Podba-
biogórza. Graniczy od północy z gminą Lanckorona i Stryszów, od wschodu
z gminą Sułkowice, Pcim i Tokarnia, od południa z gminą miejsko – wiejską
Maków Podhalański, od zachodu z gminą Zembrzyce.
W skład gminy Budzów wchodzi 6 wsi: Baczyn, Bieńkówka, Budzów, Jachówka, Palcza
i Zachełmna. Wszystkie wsie leżą na obszarze Beskidu Makowskiego (Średniego) nad
rzeką Paleczką (prawy dopływ Skawy) i jej dopływami: Jachówka (Kamieńcem) oraz
Zachełmką. Jednocześnie położone są u stóp górskich pasm: Babicy (727 m n.p.m.)
i Chełmu (603 m n.p.m.) oraz Koskowej Góry (866 m n.p.m.), najwyższej w tym re-
jonie. Cały obszar gminy stanowi kotlinę z najniższym punktem na zachodniej granicy
na wysokości około 330 m n.p.m. Teren ma charakter wyrównanych pasm górskich
oddzielonych dolinami rzek i usytuowanych równoleżnikowo. Cechą charakterystycz-
ną rzeźby terenu jest tu rozdolinienie. Stoki charakteryzują się spadkami w granicach
15 – 25 %. Są to stoki stosunkowo łagodne, ale nieprzychylne dla produkcji rolniczej,
sprzyjające natomiast erozji gleb.
Historyczne początki wsi należących do gminy Budzów związane są z czasami Kazi-
mierza Wielkiego w 2. poł. XIV stulecia. Na terenie gminy można odnaleźć przykła-
dy tradycyjnego drewnianego budownictwa i szereg kapliczek przydrożnych z XVIII
i XIX wieku. Od wielu lat mieszkańcy gminy zajmują się chałupniczą produkcją wy-
robów z łuby dartej i wikliny.
Walory krajobrazowe i klimatyczne stwarzają możliwości rekreacyjne i wypoczynko-
we. W sąsiedztwie gminy prowadzona jest budowa zbiornika wodnego Świnna Poręba.
Związane są z tym plany rozwoju turystyki i rekreacji. Przez teren gminy przebiegają
trzy znakowane szlaki turystyczne.
źródło: ZSROW Podbabiogórza
13. KOSZE z łuby - galanteria drewniana
Firma SECO
P
owstała w 1992 roku. Właściciel Pan Czesław Sikora
jest promotorem wyrobów z łuby. Wyrabiane produk-
ty z łuby i drewna mają szeroki asortyment wzorów
i kolorów. Te ekologiczne produkty charakteryzuje niska
cena. Obecnie firma prowadzi sprzedaż na rynku krajowym
oraz Unii Europejskiej.
Firma Seco
Adres:
34-211 Budzów 47
tel. 33 874 01 06
fax 33 874 00 34
e-mail: seco@pro.onet.pl
www.seco.org.pl
PASIEKA ,,NA STOKU''
Mirosławy i Adama Światłoń
P
asieka rodzinna założona została w 1994 roku, która znajduje się przy leśni-
czówce w Budzowie. Obecnie liczy około 50 rodzin pszczelich w ulach typu
ostrowskiej. W pasiece pozyskuje się miód wielokwiatowy oraz spadziowy
z jodły. W niewielkich ilościach robione są świece. Pasiekę można odwiedzić i do-
wiedzieć się wszystkiego na temat pszczelich wyrobów, prowadzone są zajęcia
edukacyjne dla dzieci.
Właściciel jest Członkiem Koła Pszczelarzy „Jodła” w Budzowie z tytułem Mistrza
Pszczelarstwa.
Mirosława Adres:
i Adam Światłoń 34-211 Budzów 1
tel. 33 874 00 03
12 606 738 868
14. HAFT MAKOWSKI Maria
Maria Strączek Strączek
H
afciarka, ceniona twórczyni ludowa, od lat angażująca się
aktywnie w życie lokalnej społeczności i biorąca udział
w licznych konkursach i przeglądach, organizowanych na
terenie powiatu suskiego oraz poza jego granicami. Wyrabia obrusy,
pościel, bieżniki, serwety, nakrycia ołtarzowe, obrazki, a także
bluzki i sukienki; ponadto pisze wiersze i krótkie opowiadania
oparte na własnych przeżyciach oraz podaniach i opowieściach
ludowych. Od urodzenia nieprzerwanie mieszka i tworzy
w rodzinnej Jachówce. Jej prace były prezentowane na
wielu wystawach lokalnych, a także na wystawie zbiorowej
„Beskidzka Sztuka Ludowa” w Lublinie w 1985 r. oraz
wystawie w Kłajpedzie na Litwie w 1990 r. Dwukrotnie
zdobywała II nagrodę w konkursie „Rękodzieło Ludowe
Górali Babiogórskich” (Sucha Beskidzka 2000 r. i 2002 r.). Prace
jej znajdują się też m.in. w zbiorach Muzeum Etnograficznego
w Toruniu. M. Strączek jest członkiem Stowarzyszenia Twórców
Ludowych. Przez wiele lat pracowała w Spółdzielni Rękodzieła
Ludowego i Artystycznego „Makowianka” w Makowie
Podhalańskim, a swoje umiejętności chętnie przekazuje dzieciom
i młodzieży podczas spotkań i specjalnych pokazów organizowanych Adres:
m.in. w przedszkolach i szkołach na terenie gminy Budzów. 34-211 Budzów
M. Strączek jest również kilkukrotną laureatką Powiatowego Jachówka 92
Konkursu Literackiego „Podbabiogórskie Opowieści”. Kachnicówka Dolna
tel. 33 874 07 06
RZEŹbA LuDOWA
Jacek Skubisz
P
an Jacek to osoba, która samodzielnie kształtowa-
ła swój ogromny talent artystyczny oraz zdolno-
ści plastyczne. Zwiedzając jego pracownię można
oglądać i podziwiać rzeźby wykonane przez artystę, po-
słuchać opowieści i historii związanych z rzemiosłem oraz
uczestniczyć w warsztatach malarstwa i rzeźby. Na pose-
sji pana Skubisza znajduje się także pasieka z dziewięcio-
ma pniami pszczelimi, dzięki którym można uczestniczyć
w degustacji miodu. Zwiedzanie po uprzednim kontak-kontak
cie telefonicznym.
Jacek
Skubisz Adres:
34-212 Bieńkówka 367
tel. 508 107 091
13
15. HAFCIARSTWO
Marianna Jończyk
P
racownia haftu mieści się w domu pani Marianny z pięknym
przydomowym ogrodem. Właścicielka organizuje pokazy
haftu, prezentacje bibułkarstwa oraz w piękny sposób opo-
wiada o rękodziele hafciarskim i tradycjach panujących w okoli-
cach Bieńkówki. Adres: 34-211 Budzów
Zwiedzanie codziennie po uprzednim kontakcie telefonicznym. Bieńkówka 372
Marianna Jończyk
tel. 33 874 01 87
PASIEKA - MIODY WIELOKWIATOWE
i ŚWiEcE WOSkOWE - Stanisław Rymarczyk
P
asieka znajduje się na rozległym zielonym obsza-
rze i liczy 40 uli. Miody są produktem zdrowot-
nym i leczniczym; mają wiele właściwości np.
miód wielokwiatowy łagodzi stany wyczerpania fi-
zycznego, a spadziowy korzystnie wpływa na przewód
pokarmowy i serce. Ponadto produkowane są świece
z naturalnego wosku pszczelego.
Stanisław
Rymarczyk
Adres:
34-212 Bieńkówka 264
tel. 609 485 545
14
16. Gmina Bystra-Sidzina
G
mina wiejska Bystra-Sidzina położona jest w południowej części obszaru Pod-
babiogórza i graniczy z gminami Jordanów, Lipnica Wielka, Maków Podha-
lański, Spytkowice i Zawoja. Tworzą ją dwie sąsiadujące wsie Bystra i Sidzina,
leżące na wschodnich krańcach Beskidu Żywieckiego pod Babią Górą. Oba sołectwa
są położone w dolinie potoku Bystrzanka, lewego dopływu Skawy, u południowych
podnóży Pasma Policy (1369 m n.p.m.).
Początki gminy sięgają XVI w. Z dokumentów wiadomo, że już pod koniec XVI w. stał
w Sidzinie drewniany kościół. Z ciekawych zabytków znajdujących się na terenie gmi-
ny na uwagę zasługuje zwłaszcza skansen, złożony z chałupy z 1806 roku, spichlerza
i kuźni, w którym urządzono muzeum regionalne.
Malownicze położenie, piękno krajobrazu, specyficzny mikroklimat, czyste potoki
i lasy to atuty sprzyjające rozwojowi w tej gminie zarówno turystyki zorganizowanej
jak i indywidualnej.
Przez obszar gminy przebiegają cztery znakowane szlaki turystyczne w tym czerwony
– przez Halę Krupową, Policę na Babią Górę i zielony
– z Sidziny do schroniska PTTK na Hali Krupowej.
źródło: ZSROW Podbabiogórza
15
17. bALSAM kARMELitAńSki W MiODZiE
Pasieka beskidzka Romana i łukasza Schodnickich
P
asieka jest gospodar-
stwem rodzinnym z sie-
dzibą w Bystrej – Rola
Wiertelowa Dolna. W obec-
nym miejscu pasieka usytu-
owana jest już od 1921 r. Od Adres:
początku 1990 roku następuje 34-235 Bystra 50,
rozwój ilościowy pasieki i jej k./Jordanowa
wędrówki. Wtedy to zaczęto
wyrabiać w pasiece miód z do-
tel. 33 82 27 568
datkiem ziołowych olejków ete- e-mail:
rycznych. Balsam Karmelitański pasiekabeskidzka@gmail.com
w miodzie to esen-
cja karmelitańska
będąca mieszaniną
olejków eterycznych
Pasieka Beskidzka podawana w biologicznie aktywnym miodzie rzepako-
wym. Balsam działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie,
uspokajająco, reguluje zaburzenia trawienia a stoso-
wany na skórę działa antyseptycznie. Posiada Certyfi-
Romana i Łukasza Schodnickiego kat nr 19 Polskiego Związku Pszczelarskiego. Produkt
jest corocznie prezentowany na Międzynarodowych
Targach Pszczelarskich „API EXPO” w Lublinie, gdzie
miody z tej pasieki otrzymały srebrny medal. Balsam
Karmelitański otrzymały Znak Promocyjny „Łączy
nas Babia Góra” w roku 2006.
RZEŹbA LuDOWA
Aleksander Basiura
W
jego rękach drewno ożywa. Tam, gdzie jeszcze przed chwilą była płaska powierzchnia, dzięki kilku ruchom
Adres:
dłuta, wyłania się twarz. Magiczny pokaz sprawności i talentu. A trzeba przyznać, że właśnie twarze sprawia-
ją, że obok prac Aleksandra Basiury nie można przejść obojętnie. Jego rzeźby żyją. Każda Bystra 502
34-235 postać jest charak-
tel. 18 268 11 81
terystyczna, każda twarz ma niepowtarzalny grymas – skrzywienie warg, kształt nosa, wyraz oczu.
Aleksander Basiura rzeźbi w drewnie, kamieniu, węglu i soli. Okazjonalnie wyrabia także figurki z gliny. Pracuje w każ-
dym rodzaju drewna.
Tematyka rzeźb Aleksandra Basiury jest bardzo szeroka. Mówi, że robi wszystko, co przychodzi mu do głowy, ale są
to głównie rzeźby sakralne i postacie z ludowych wierzeń.
Aleksander Basiura zajmuje się także odnawianiem okolicz-
nych kapliczek. Sporadycz-
nie wyrabia figurki z gliny
i maluje obrazy na szkle.
16 Aleksander Basiura
18. KORONKARSTWO -
katarzyna chorąży
W
jej domu odnajdujemy zarówno serwety, obrusy,
chusty, jak i niezliczone ilości kapeluszy, czape-
czek, sukienek, spódniczek, bluzek czy narzutek.
Nie sposób wymienić wszystkiego.
Pani Katarzyna ozdabia wszystko, co tylko ozdobić moż moż-
na. Szklanki stoją w koszyczkach z muliny, a pokrywki
słoików ukryte są pod wymyślnymi białymi czepeczkami.
Pani Katarzyna ma nawet, robione na szydełku, podstawki
do jajek. Do szydełkowania pani Katarzyna używa głów-
nie barwnych nici. Wielokrotnie podkreśla, że lubi kolory
i bardzo cieszy ją ozdabianie.
Katarzyna
Chorąży Adres:
34-235 Bystra 750
ul. Kowalczykowa 539
tel. 508 343 871
PASiEkA DyDAktycZNA - ZAJĘ
iEkA ZAJĘciA EDukAcyJNE
Janina i Marian totoś
P
asieka i pracownia w której można prześledzić
produkcję miodu, wosku, pyłku kwiatowego
oraz propolisu. Bezpiecznie obserwować pracę
i życie pszczół w ulu dydaktycznym. Tu degustując mio-
dowe ciasteczka lub miodówkę sidzińską można po-
słuchać ciekawych opowieści o życiu pszczół,
rozwoju rodziny pszczelej, zobaczyć królową
i zastępy robotnic. Można również zaopa-
trzyć się w produkty z pasieki, a mają one
właściwości lecznicze i odżywcze. Pasieka
jest prowadzona zgodnie z zasadą „przyja-
zny dla środowiska”, bez użycia środków
chemicznych. Właściciele pasieki zapra-
szają do siebie przez cały rok. Pasieka
spełnia wymogi jakościowe oraz wpro-
wadziła system HACAP Posiada również
.
certyfikat gospodarstwa ekologicznego.
Produkt otrzymał Znak Promocyjny
„Łączy nas Babia Góra” w roku 2003,
Janina i Marian
2005, 2006.
Adres:
34-236 Sidzina 694
tel. 18 26 73 732
Totoś 17
19. SKANSEN W SIDZINIE
Muzeum Kultury Ludowej
S
kansen Muzeum Kultury Ludowej w Sidzinie powstał z inicja- Adres:
tywy księdza Józefa Świstka i jego kontynuatora Adama Le- 34-236 Sidzina
śniaka. Podjęli się oni w latach 50-tych XX wieku zbierania tel. 501 597 208
lokalnych zabytków kultury ludowej. Szybko powiększające się zbio- e-mail:
ry przeniesiono na teren skansenu wraz z zabytkowymi chałupami skansensidzina@interia.
z okolicznych przysiółków. Otwarcie nastąpiło w 1963 roku – pierw-
pl
www.skansen.bystra
szym oddanym do zwiedzana budynkiem była chałupa Banasików
z 1809 roku. W 1967 roku odbyło się tutaj pierwsze powojenne spo- -sidzina.net
tkanie byłych partyzantów Armii Krajowej z rejonu Policy i Babiej
Góry. W 1968 roku otwarto na poddaszu chałupy Banasików Izbę
Pamięci Narodowej. W kolejnych latach na teren skansenu przenie
przenie-
Skansen w Sidzinie
siono kuźnię z Górnej Sidziny, chałupę wójta z Sidziny i chałupę ze
Spytkowic. Obecnie na terenie Skansenu znajdują się zabytkowe bu-
dynki i przedmioty codziennego użytku typowe dla XIX i pierwszej
połowy XX wieku.
bu-
RZEŹbA LuDOWA
bartłomiej trzop
P
an Bartłomiej jest rzeźbiarzem. Materiał który wykorzystuje do rzeźbienia
to drewno lipowe, brzoza, czereśnia. Otrzymał nagrodę w XXVI Konkur-
sie Twórczości Plastycznej Dzieci i Młodzieży w Częstochowie – 2003, na-
grodę w konkursie „Ziemia Ojczysta” w Zakopanym 2003, wyróżnienie w XXV
Wojewódzkim Konkursie Twórczości Plastycznej Dzieci i Młodzieży w Nowym
Sączu – 2003, III miejsce w konkursie „Boże Narodzenie w obrazach” w Makowie
Podhalańskim – 2004, II miejsce w konkursie ogólnopolskim im. E. Zegadłowicza
w Gorzeniu – 2004, I i III miejsce w II Konkursie Malarstwa i Rzeźby „Boże Na-
rodzenie w obrazach”, II miejsce w konkursie na rzeźbę ludową przyznaną przez
Stowarzyszenie Twórcze Artystyczno-Literackie. Jego prace można również zoba-
czyć podczas lokalnych wystaw. Jest członkiem Stowarzyszenia „Tradycja i Natu-
ra”. Produkty otrzymały Znak Promocyjny
„Łączy nas Babia Góra” w roku 2003,
2005, 2006.
Adres:
34-236 Sidzina 185
Trzop
tel. 696 187 625
Bartłomiej 18
e-mail: bartek439@vp.pl
20. Gmina Jordanów
G
mina wiejska Jordanów położona jest we wschodniej części obszaru Podbabio-
górza i graniczy z miastem Jordanów oraz gminami Lubień, Tokarnia, Raba
Wyżna, Bystra-Sidzina i gmina Maków Podhalański. Gmina Jordanów obejmu-
je swoim zasięgiem 5 wsi – Łętownia, Osielec, Toporzysko, Naprawa, Wysoka. Gmina
położona jest na pograniczu Beskidu Wysokiego i Beskidu Średniego. Całe terytorium
gminy można zaliczyć do terenów górskich, z uwagi na fakt, iż jej terytorium mieści się
w przedziale 397-859 m n.p.m. Miejscowości położone są na różnych wysokościach
i w zróżnicowanych formach topograficznych, tj. zarówno w dolinach poprzecinanych
rzekami – głównie Skawą i Rabą, jak też i na wododziałach i zboczach poszczególnych
pasm górskich.
Historyczne początki wsi należących do gminy Jordanów związane są z akcjami osie-
dleńczymi z XIV i XVI w. Szczególnie cennym zabytkiem znajdującym się na terenie
gminy jest obronny dwór w Wysokiej pochodzący z I poł. XVII w. Cennym zabytkiem
budownictwa sakralnego jest drewniany kościół parafialny w Łętowni pochodzący
z lat 1760 - 1765. Warto wspomnieć także o bohaterskiej postawie ludności wsi Wy-
soka, w czasie walk we wrześniu 1939 roku. Lasy, malownicze wzgórza, rzeki i górskie
potoki oraz bliskie sąsiedztwo Podhala i Orawy czynią z tych terenów atrakcyjne miej-
sce zarówno dla krótkich jak i długich pobytów turystycznych.
źródło: ZSROW Podbabiogórza
21. GOSPODARSTWO EKOLOGICZNE
I AGROTURYSTYCZNE - Halina Grubarek
G
ospodarstwo oferuje wyżywienie z domowej ekologicznej
kuchni z własnych upraw. Posiada „Certyfikat Zgodności”
potwierdzający prowadzenie produkcji rolnej metodami
ekologicznymi oraz dyplomy i nagrody za ogródek i gospodar-
stwo rolne w Gminie Jordanów. Produkt otrzymał Znak Promo- Adres:
cyjny „Łączy nas Babia Góra” w roku 2003, 2006. 34-242 Łętownia 204
Halina Grubarek tel. 18 27 73 024
DWÓR NA WYSOKIEJ
Antoni Pilch
S
taropolski dwór, w którym można usłyszeć dawne pieśni dworskie i ludowe,
zaprasza do wypoczynku i spotkania z tradycją. Staropolska kuchnia domowa
zadowoli wszelkie gusta. Do dyspozycji Gości czeka 30 miejsc w 2 – 5 osobo-
wych komfortowych pokojach w zabytkowym domu gościnnym i we dworze. Dwór
otrzymał Znak Promocyjny „Łączy nas Babia Góra” w roku 2003.
Antoni Pilch
Adres:
34-240 Jordanów
Wysoka
tel. 18 267 29 32
e-mail: fundacja@lutnia.pl
www.lutnia.pl 20
22. HiPOtERAPiA, JEŹDZiEctWO, kOLARStWO
KLUB SPORTOWY ,,BÓR''
P
owstał w 1995 roku, a dwa lata później założono Stowarzy-
szenie KS „BÓR”- ośrodek rehabilitacji i hipoterapii. Stowa-
rzyszenie w 2004 roku otrzymało statut organizacji pożytku
publicznego. Klub oferuje jazdę konną dla początkujących jak i za-
awansowanych, hipoterapię oraz zakwaterowanie wraz z pełnym
wyżywieniem. Prowadzi sekcję kolarstwa górskiego. Klub Sporto-
wy posiada Certyfikat Polskiego Towarzystwa Hipoterapeutyczne-
go oraz Ośrodka Patronackiego Polskiego Związku Jeździeckie-
go. Produkt otrzymał Znak Promocyjny „Łączy nas Babia Góra”
w roku 2003, 2006.
BÓR
Adres:
34-240 Jordanów
Toporzysko 454
tel. 18 28 73 832
604 690 489
e-mail:
.pl
folwark@toporzysko.iaw
www.toporzysko.pl
bibułkARStWO
Małgorzata kowalczyk-Mysza
P
ani Małgorzata Kowalczyk-Mysza jest rodowitą
mieszkanką Toporzyska. Jest artystką wszechstron-
ną. Artystka swoje inspiracje czerpie głównie z na-
tury. Obserwując żywy kwiat, potrafi wyczarować jego
wierną kopię. Do swoich wyrobów używa głównie krepi-
ny i bibuły marszczonej, ale zdobi je również naturalnymi
elementami florystycznymi (patyki, gałęzie, susz).
Małgorzata
Adres:
Kowlaczyk-Mysza
34-240 Jordanów
Toporzysko 518
tel 889 080 046
e-mail:
adriankowalczyk13@wp.pl 21
23. bibułOWE kWiAty
Maria Kania
Adres
34-240 Jordanów
P
ani Maria Kania mieszkanka Naprawy. Naprawa 525
Pani Maria od dziecka zajmuje się bibuł-
karstwem. Wykonuje bibułkowe kwiaty,
tel 788 849 679
żywo przypominające te stworzone przez natu-
rę; róże, narcyzy, krokusy, tulipany, maki, cha-
bry itp. Swoje umiejętności przekazuje młod-
szemu pokoleniu. Co roku bierze udział w ko-
misji oceniającej konkurs palm wielkanocnych.
Jest wieloletnią członkinią Koła Gospodyń,
a wykonywane przez nią kwiaty zdobią wieńce
i kosze dożynkowe.
Maria Kania
bibułkARStWO
WO
GOK w Jordanowie
R
óże z bibuły i inne kwiaty są wytwarzane
w Gminnym Ośrodku Kultury Jordanów fi-
lia w Naprawie gdzie odbywają się warsztaty
zdobnictwa bibułkarskiego. Miejscowa twórczyni
ludowa pani Maria Kania oraz instruktor kultury
pani Anna Wyka przekazują technikę wykonywania
kwiatów z bibuły. Na stronie internetowej Gminy
Jordanów ogłaszane są terminy warsztatów. Produkt
otrzymał Znak Promocyjny „Łączy nas Babia Góra”
w roku 2006.
Adres:
GOK Jordanów filia
Naprawa
tel. 18 26 72 165
e-mail:
bib.naprawa@interia.pl
GOK 22
24. Gmina Maków Podhalański
G
Gmina miejsko – wiejska Maków Podhalański położona jest w beskidzkiej czę-
ści Karpat Zachodnich w Beskidzie Średnim zwanym też Makowskim. Obszar
gminy obejmuje również część Beskidu Wysokiego pogranicze Pasma Jałowiec-
kiego i Pasma Policy. Poszczególne miejscowości, tworzące gminną jednostkę admini-
stracyjną, układają się wzdłuż rzeki Skawy oraz jej dopływów: Grzechynki, Skawicy,
Cadyńki, Tarnowianki i Wieprzczanki.
Miasto rozbudowało się wzdłuż rozległej doliny rzeki Skawy – po jej prawej stro-
nie. Od północy otoczone jest łagodnymi wzniesieniami Pasma Koskowej Góry, po
wschodniej stronie miasto sięga po ujście potoku Żarnowianka i Kamienną Górę.
Miasto i Gmina Maków Podhalański obejmuje obszar 108,94 km2. Oprócz miasta Ma-
kowa Podhalańskiego /20,12 km2/ w skład gminy wchodzą następujące miejscowości:
Białka, Grzechynia, Juszczyn, Kojszówka, Wieprzec, Żarnówka.
Początki Makowa sięgają 2. poł. XIV w.
W Makowie istniała od schyłku XIX wieku szkoła hafciarska, a tzw. haft makowski
znany był i jest szeroko nie tylko w kraju.
Zdrowy, leczniczy mikroklimat, na którego właściwości zwrócono uwagę już na po-
czątku tego wieku, a także piękno krajobrazu – łagodne, górskie zbocza, ukwiecone
łąki i czyste potoki – sprawiają, że Maków i okoliczne wioski odwiedza corocznie
wielu turystów. Przez teren gminy prowadzą cztery znakowane szlaki turystyczne.
źródło: ZSROW Podbabiogórza
25. ObRuSy, biEŻNiki, POŚciELE
Anna Koziana Anna Koziana Adres:
34-220
Maków Podhalański
A
nna Koziana jest hafciarką. Haftem zajęła się już w wieku 17 lat, przejmu- oś. Makowska Góra 11
jąc umiejętności od matki. Wykonuje obrusy, serwety, pościele, bluzki i far-
tuszki do strojów regionalnych. Prowadzi własną działalność gospodarczą
tel. 33 87 71 281
i prowadzi kursy hafciarskie. Jej hafty posiadają symbol jakościowy PKWiU
17.40.13- 55.00. Prace artystki były prezentowane na wielu wystawach
w kraju i za granicą. Jest twórcą zasłużonym dla sztuki hafciarskiej Regio-
nu Babiogórskiego. Otrzymała odznakę „Zasługi dla województwa biel-
skiego – 1979, odznakę „Zasłużony dla Cepelii” – 1984, odznaczenie Mi-
nistra Kultury i Sztuki „Zasłużony Działacz Kultury” – 1989 oraz cenną
Nagrodę im. Oskara Kolberga – 1997. Posiada Medal 40-lecia Ogólno-
polskiego Festiwalu Kapel
i Śpiewaków Ludowych
w Kazimierzu Dolnym
nad Wisłą 2006 oraz me-
dal Sigullum – Civitatis za
zasługi dla turystyki 2006.
Jest członkiem Stowarzy-
szenia Twórców Ludo-
wych. Produkty otrzymały
Znak Promocyjny „Łączy
nas Babia Góra” w roku
2005, 2006.
BRYCZKI KOLOROWE I WYPALANE,
KARUZELE, PTASZKI BUJANE,
kONiki NA kÓłkAcH i iNNE
barbara Piaseczny
Z
ajmuje się produkcją wyrobów z drewna takich jak zabawki i pamiąt-
ki, które są związane z regionem. Pani Barbara Piaseczny swoje pro-
dukty wykonuje przeważnie ręcznie. Mają one szeroką gamę kolorów
i wzorów, które można nabyć w przystępnej cenie. Jest to produkt natu-
ralny, przyjazny dla środowiska. Produkty były wystawiane w Galerii pod
Cylem w Zawoi, w Babiogórskim Parku Narodowym. Produkty otrzymały
Znak Promocyjny „Łączy nas Babia Góra” w roku 2005 oraz 2006.
Barbara Piaseczny
Adres:
Białka 127
34-220 Maków Podhalański
tel. 33 87 73 214
880 593 845
e-mail:
marian.piaseczny@neostrada.pl 24
26. ObRuSy, biEŻNiki, SERWEty
Anna Malinowska
R
ęcznie haftowane (haft Makowski) na płótnie lnianym. Wzory
posiadają atest i są zatwierdzone przez Krajową Komisję Arty-
styczną i Etnograficzną w Krakowie. Autorem i wykonawcą pro-
duktów jest Pani Anna Malinowska.
Adres:
34-220
Maków Podhalański
Białka 438
tel. 33 8773-147
e-mail:
globusek@poczta.fm Anna
Malinowska
RZEŹbA W DREWNiE
Mieczysław Głuch
P
an Mieczysław jest rzeźbiarzem od prawie czterdziestu lat. Jego działal-
ność obejmuje rozmaite rodzaje rzeźb: monumentalne, modernistyczne,
klasyczne, ceramiczne, sakralne oraz stylizowane ludowo. Dodatkowo zaj-
muje się rzeźbą użytkową oraz wyrobem kapliczek.
Dzięki stałemu kontaktowi ze sztuką i środowiskiem twórców, w głowie pana
Mieczysława zakiełkował pomysł stworzenia organizacji artystycznej. Tak po-
wstało Babiogórskie Stowarzyszenie Twórców Kultury, którego prezesem został
– i jest do tej pory – pan Mieczysław. Jednocześnie od 2000 r. organizuje on
w Makowie Podhalańskim międzynarodowe plenery malarstwa, rzeźby i cera-
miki. W Makowie znajduje się również jego autorska galeria (ponad 147 rzeźb),
która jest zarazem placówką Ekomuzeum Babia Góra.
Mieczysław
Adres:
34-220
Głuch
Maków Podhalański
ul. 3-go Maja 37
tel. 33 877 30 62;
600 407 051
e-mail: gluch@onet.eu
www.rzezba-gluch.pl 25
27. kWiAty Z bibuły Adres:
Wiesława Wolczko 34-220
Maków Podhalański
ul. Jodłowa 5/15
K
olejną prezentującą się bibułkarką, uprawiającą swą pasję tel. 33 877 32 64
od 10 roku życia jest Pani Wiesława Wolczko, która miesz- 504 567 520
ka w Makowie Podhalańskim. Swe niezwykłe umiejętności
przejęła od matki. Tematyką wiodącą jej twórczości jest roślinność.
Spod jej palców powstają najczęściej kwiaty, wieńce, bukiety, gałąz-
ki, gaiki. Brała udział w licznych wystawach m.in.w Myślenicach,
Jeleśni, Suchej Beskidzkiej i Żywcu. Zdobyła także liczne nagrody:
- dwukrotnie III miejsce w Wojewódzkim Konkursie Zdobnictwa Bi- Bi
bułkowego (1997r. i 2000r.) w Żywcu.
Wiesława Wolczko
HAFt PEłNy i kOLOROWy - ObRuSy,
SERWETY, FIRANY, ZAPASKI I BLUZKI
teresa Schnetzer
J
est hafciarką, która kontynuuje tradycje rodzinne. Mama, babcia i ciocia przekazały jej tą pasję. Na swoje obru-
sy, serwety nanosi nowe wzory o motywach kwiatowych, wykonuje haft makowski. Igła jest dla niej jak pędzel
dla malarza. Hafty są starannie wykonane i efektownie pakowane. Pani Teresa ma zarejestrowaną działalność.
Hafty były prezentowane podczas I Wystawy
AGRO-EKO 2005, wystawy prac „Twórcy Rodzi-
mej Kultury”, I Festiwalu Haftu Koronki i Ręko-
dzieła - Łódź 2006, wystawy „Orawa Dzieciom”
2006, X wystawy Twórców Ludowych i Rzemiosła
Artystycznego Prudnik 2007. Hafty mają atest nr
17.40.13-55.00 przyznany przez Krajową Komisję
Artystyczną i Etnograficzną oraz otrzymały Znak
Promocyjny „Łączy nas Babia Góra” w roku 2006.
Teresa Schnetzer
Adres:
34-220
Maków Podhalański
os. Bryńdze 1
tel. 33 87 73 616
503 549 573 26
terestas@wp.pl
28. Gmina Stryszawa
G
mina wiejska położona jest w zachodniej części obszaru Podbabiogórza,
na wysokości ok. 500 m n.p.m.. Graniczy od południa z gminami Zawo-
ja i Koszarawa, od zachodu z gminami Jeleśnia i Gilowice-Ślemień, od
północy z Andrychowem i Mucharzem, a od wschodu z Zembrzycami, Suchą
Beskidzką i Makowem Podhalańskim. Ukształtowanie terenu sprzyja rozwojowi
turystyki pieszej i rowerowej oraz rozwojowi narciarstwa (ze względu na ostry
klimat i długie zaleganie śniegu). Wchodzące w skład gminy wioski położone
są w kotlinach i na zboczach gór opasującego je masywu Beskidu Żywieckiego.
Najwyższe wzniesienie to: Jałowiec (1150 m.n.p.m.), Jaworzyna (990 m n.p.m.),
Leskowiec (969 m n.p.m.), oraz Solnisko (860 m n.p.m.).
Najcenniejszym zabytkiem gminy jest pochodzący z 1789r., drewniany kościół
w Lachowicach, który zaliczany jest do ważniejszych przykładów drewnianej ar-
chitektury sakralnej.
Stryszawa wraz z okolicznymi wioskami należy do głównych ośrodków za-
bawkarstwa ludowego w Polsce. Zabawki zaczęto tu wytwarzać w pierwszej
połowie XIX wieku, obok produkcji innych przedmiotów z drewna. Zabawki
z drewna wykonywało się przy użyciu tradycyjnych narzędzi i wzorów, które
stanowiły i nadal stanowią własność rodzinną. Dla podtrzymania tradycji za-
bawkarskich w Stryszawie powstały Warsztaty Twórcze, gdzie dzieci i młodzież
uczą się wytwarzania prostych zabawek. Tutaj mieści się również stała ekspozy-
cja zabawek twórców z terenu Gminy Stryszawa.
Przez obszar gminy przebiega kilka znakowanych szlaków turystycznych. Bo-
gactwo przyrodnicze, zwarte kompleksy leśne (świerkowo-bukowe i jodłowe),
zalety klimatyczne i piękno krajobrazu sprawiają, że gmina Stryszawa jest do-
skonałym wymarzonym miejscem do wypoczynku rodzinnego w pensjonatach
prowadzących regionalną kuchnię, której podstawą są miejscowe, ekologiczne
produkty. Nie przez przypadek gospodarstwa agroturystyczne gminy były wzo-
rem dla wielu tego typu placówek kraju.
źródło: ZSROW Podbabiogórza
27
29. RZEŹ
RZEŹbA W DREWNiE
DREWN
Emilia Leśniak
R
zeźby drewniane wykonywane ręcznie przy
użyciu narzędzi tradycyjnych, malowane far-
bami akwarelowymi. Umiejętność rzeźbienia
w drewnie jest dziś rzadka. Emilia Leśniak rzeź-
bieniem zajmuje się w wolnych chwilach. Zwykle
pracuje wieczorem w kuchni, czego dowodem są
ścinki drewna na stole kuchennym i wokół niego.
Teraz, kiedy nie musi już tworzyć na zamówienie,
rzeźbi przede wszystkim drewniane ptaszki, które
Adres sama maluje, oraz rzeźby o charakterze sakralnym.
34-205 Stryszawa 721a Zaznacza, że te ostatnie robi przede wszystkim dla
siebie, z pasji, nie dla pieniędzy.
tel. 33 874 71 00
Emilia Leśniak
TROJACZKI - SZACHY DLA TRÓJKI GRACZY
Jan Żurek
S
zachy powstały z połączenia i modyfikacji
istniejących pomysłów. Trojaczki produko-
wane są z drewna lipy, topoli, osiki, buku
i jaworu. Prace wykończeniowe wykonywane są
Adres: ręcznie. Zakład pana Jana Żurek jest umieszczo-
34-205 ny na ścieżce dydaktycznej Szkoły Podstawowej
Stryszawa 656a Nr 4 w Zawoi Przysłop i jest chętnie odwiedzany
tel. 33 87 28 529 przez grupy turystów. W okolicach Zawoi mieści
503 196 780 się przecież zagłębie szachowe, a Polska jest już
znanym producentem szachów na świecie. Pro-
dukt posiada znak CE oraz otrzymał Znak Pro- Pro-
mocyjny „Łączy nas Babia Góra” w roku 2005.
Jan Żurek
GALANtERiA DRZEWNA, PAMiĄtki
Antoni Janik Antoni Janik
P
an Antoni Janik wykonuje pamiątki z drewna w postaci zwierząt, wiatraczków i ozdób. Są one w różnych
kolorach, charakteryzuje je staranne wykończenie. Zakład stolarski umieszczony jest na „Ścieżce dydaktycznej
Szkoły Podstawowej Nr 4 w Zawoi Przysłop”. Pan Antoni chętnie poka-
zuje swój warsztat pracy dzieciom i opowiada o pracy stolarza.
Produkty te można zakupić poprzez stronę internetową
Adres:
34-205 Stryszawa 658
tel. 33 872 98 01
e-mail:
antoni-janik@wp.pl
28
30. ZABAWKI RUCHOME
Józef Lasik
J
est rzeźbiarzem oraz ludowym zabawkarzem. Swoje pierwsze prace wy-
konał w wieku 9-10 lat., ale dopiero w wieku 23 lat na dobre rozpoczął
swoją przygodę z rzeźbiarstwem. Zabawki, które cieszą się największą
popularnością to chodzące po pochylni kaczki, kurki czy też krasnal oraz
machający skrzydłami bocian. Józef Lasik jest zdobywcą wielu nagród i wy-
różnień, m.in.: III nagroda w kategorii tradycyjnej zabawki ludowej w V Mię-
dzynarodowym Konkursie Zabawki i Form Zdobniczych „Fantastyczna Fau-
na i Flora” 2002 r., wyróżnienie w zespole tradycyjnej zabawki ludowej w IV
Międzynarodowym Konkursie Zabawki pt. „Przyjaciele naszego dzieciństwa”
2001 r., wyróżnienie w I Międzynarodowym Konkursie Zabawki pt. „Koni-
ki” 1998 r. wyróżnienie w I Ogólnopolskim Konkursie na Zabawkę Ludową,
organizowanym przez Muzeum Zabawkarstwa w Kielcach 1995 r. Oprócz Adres:
udziału w wielu konkursach, pan Józef bierze udział w wystawach twórczości 34-205
ludowej. Produkty te otrzymały Znak Promocyjny „Łączy nas Babia Góra”
Józef Lasik
Stryszawa 240 a
w roku 2003.
tel. 33 874 73 97
EKOSIANKO
Wyroby z siana i słomy
Z
ajmują się wyrobem i sprzedażą
Marian i Danuta Gałuszka figurek zwierzęcych – koty, ko- ko
nie, zające, ptaki, jeże itp., cha-
cha
rakterystyczne ‘włóczykije’ (zwane też
Adres: ‘dziadkami’), a także ozdoby bardziej
34-205 Stryszawa 705 abstrakcyjne, np. serduszka. Pomysły na
tel. 888 732 009
33 874 75 34
Marian i Danuta zabawki „same przychodzą do głowy”
lub inspirowane są zbliżającymi się oka-
oka
zjami i świętami, np. Wielkanocą (zającz-
(zającz
ki), Dniem Matki (serduszka). Państwo
Gałuszka Gałuszka prowadzą również warsztaty
ekologiczne dla dzieci, młodzieży oraz
nauczycieli.
PTASZKI STRYSZAWSKIE
tadeusz Leśniak
Z
ajmuje się wyrobem regionalnych ptaszków, rzeźb, zaba-
wek nawiązujących do 200-letniej tradycji zabawek stry-
szawskich. Jest to produkcja ręczna. Produkty posiadają
atest Krajowej Komisji Artystycznej i Etnograficznej w Krakowie.
Tadeusz Leśniak jest laureatem nagrody Stowarzyszenia Twórców
Ludowych w Lublinie – 1994, laureatem Fundacji Cepelia w War-
szawie – 1997, oraz laureatem nagrody Regionalnego Ośrodka
Kultury w Bielsku Białej – 2001. Swoje umiejętności przekazuje
uczniom podczas Warsztatów Twórczych w Stryszawie. Jest człon-
kiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Produkty otrzymały
Znak Promocyjny „Łączy nas Babia Góra” w roku 2005, 2006.
Adres: Tadeusz Leśniak
34-205 Stryszawa 103a
tel. 33 874 78 71
602 502 048
e-mail:
tadeusz_lesniak@wp.pl
29
31. WARSZTATY EDUKACYJNE Adres:
34-205 Stryszawa 263
GOK Stryszawa tel/fax 33 874 72 36
e-mail:
gokstryszawa@poczta.fm
J
uż od 1995 roku otwarto w GOK Stryszawie Warsztaty www.stryszawa.ug.pl
Twórcze gdzie pod okiem instruktora dzieci i młodzież
obcują ze sztuką ludową poznając technikę wykonywania
najprostszych zabawek. Prowadzone przez instruk-
torów warsztaty plastyczne: ptaszki stryszawskie, zdob-
nictwo bibułkowe, ekozabawka z siana oraz malarstwo
na szkle cieszą się dużym zainteresowaniem. W okresie
przedświątecznym organizowane są zajęcia z malowania
pisanek czy bombek na choinkę oraz wytwarzania ozdób
choinkowych ze słomy i bibuły. GOK w Stryszawie jest
Polskim Laureatem Konkursu Konsorcjum EPCE „Posza-
nowanie dziedzictwa: przyroda, tradycja i ludzie” – 2003
oraz Laureatem Nagrody Starosty Suskiego za rok 2004.
Produkt otrzymał Znak Promocyjny „Łączy nas Babia
GOK Stryszawa
Góra” w roku 2003, 2005, 2006.
bibułkARStWO - kWiAty,, OZDOby
OZDO
Zofia kucia
Zofia Kucia
B
ibułkarstwem zajmuje się od 19 lat a inspiracje czerpie z przyrody.
Prowadzi pokazy w przedszkolach i szkołach oraz zakładach tera-
tera
pii zajęciowej i domach opieki społecznej. Wielokrotnie można było
spotkać jej produkty na
kiermaszach sztuki ludowej.
Wyroby zajęły III miejsce
w konkursie na tradycyjne
ozdoby choinkowe zorga-
zorga
nizowanym przez Muzeum
Etnograficzne w Krakowie
w roku 2003, natomiast
w Muzeum Rolnictwa
w Szreniawie w 2007 roku
Pani Zofia pokazywała tra-
tra
dycyjny wyrób palm wielka-
wielka
nocnych.
Adres:
34-205 Stryszawa 278d
tel. 600 288 953
bibułkARStWO
Weronika Targosz Weronika Targosz
G
łówną inspirację dla Pani Weroniki sta- kiem.
nowi przyroda, górskie kwiaty, stokrot-
ki, chabry, niezapominajki, maki. Wy-
konane przez nią bibułkowe kwiaty przypomi-
nają te stworzone przez naturę. Na uwagę za-
sługują szczególnie czerwone maki wykonane
z krepiny, zwłaszcza środki maków, w których
wykorzystano kaszę mannę. Wzór ten jest jej
Adres:
własnego autorstwa, przypisany przez Stowa-
34-206 Kuków 76b
rzyszenie Twórców Ludowych którego człon-
30
32. Gmina Zawoja
G
mina wiejska Zawoja położona jest w południowo – zachodniej części
obszaru Podbabiogórza i graniczy z gminami Bystra-Sidzina, Koszarawa,
Lipnica Wielka, Maków Podhalański i Stryszawa, a także ze Słowacją.
W skład gminy Zawoja wchodzą dwie duże wsie Zawoja i Skawica. Siedzibą
gminy jest Zawoja. Gmina położona jest w dolinie Skawicy (dopływ Skawy),
między Pasmem Babiogórskim a Pasmem Jałowieckim (Beskid Żywiecki).
Początki Zawoi sięgają XVI w. Tutejsi górale należą do grupy etnograficznej tzw.
Babiogórców. W skansenie PTTK w Zawoi-Rówienki znajdują się trzy drew-
niane chaty reprezentujące typowe dla rejonu babiogórskiego budownictwo
mieszkalne.
Zawoja jest siedzibą utworzonego w 1954r. Babiogórskiego Parku Narodowe-
go. W siedzibie BPN znajduje się Ośrodek Edukacyjny, w skład którego wcho-
dzi Wystawa Stała i Ogród Roślin Babiogórskich. W Markowych Szczawinach
poniżej szczytu Babiej Góry, znajduje się najstarsze beskidzkie schronisko PTTK
(1906r.).
Przez obszar gminy prowadzi wiele znakowanych szlaków turystycznych. Nie-
zwykle piękne krajobrazy, z dominującym nad gminą masywem Babiej Góry
- Królowej Beskidów, unikatowy ekosystem, wieloletnie tradycje w podejmo-
waniu gości, sprawiają że Zawoja jest obecnie jedną z najatrakcyjniejszych miej-
scowości wypoczynkowych na południu Polski, w której realizowane mogą być
o każdej porze roku najróżniejsze formy wypoczynku.
źródło: ZSROW Podbabiogórza
31
33. GALERIA ,,NA uciEcHĘ''
Barbara Trzebuniak
G
aleria „Na Ucieche” to niezwykłe miejsce w Zawoi. Mie-
ści się w stylowej przedwojennej willi. Zgromadzono tutaj
produkty wykonane z naturalnych surowców przez miej-
scowych rzemieślników, rękodzielników i artystów.
Od drobnych pamiątek, upominków, poprzez przedmioty użytko-
we, elementy wystroju wnętrz, ozdoby a skończywszy na sztuce
ludowej z tego regionu. Wszystko to można znaleźć w galerii „Na
Ucieche”. W galerii organizowane są wystawy rzeźb, obrazów
i fotografii jak również organizowane są warsztaty rękodzieła.
Poprzez swoją działalność Galeria „Na Uciechę”
przybliża kulturę i tradycje regionu podbabio-
górskiego.
Adres:
34-222 Zawoja 1008
tel. 696 818 211
Barbara
e-mail:
galeria@naucieche.pl
www.naucieche.pl
Trzebuniak
MIODY PSZCZELE NIESTANDARYZOWANE,
PyłEk kWiAtOWy - Gospodarstwo pasieczne ,,Jodła''
Stanisław ceremuga
P
asieka znajduje na terenie regionu Babio-
górskiego, dokładniej w Skawicy i Za-
woi. Miody odmianowe, pyłek kwiatowy,
propolis, roztwór z propolisu i świece z wosku
pszczelego to produkty z gospodarstwa, które
można spotkać na lokalnych jarmarkach oraz za-
kupić bezpośrednio w gospodarstwie. Produkty
spełniają wymogi jakościowe PN-88/A-77626,
certyfikat nr 16 wydany przez Polski Związek
Pszczelarski w Warszawie – 2001. Produkty otrzy-
mały Znak Promocyjny „Łączy nas Babia Góra”
w roku 2005, 2006.
Stanisław Ceremuga
Adres:
34-221 Skawica 215
tel. 33 87 75 423
e-mail:
pasiekajodla@op.pl 32
34. SCHRONISKO
,,W Murowanej Piwnicy''
S
chronisko „ Murowanej Piwnicy” z Zawoi Opaczne,
W
położone jest na pięknej polanie (876 m.n.p.m) w Pa-
śmie Jałowieckim, będącym częścią Beskidu Makow-
skiego. Położone z dala od osad ludzkich gwarantuje spokój
i ciszę. Ze schroniska widać piękną panoramę Babiej Góry
i pasma Policy. Równie piękne widoki rozciągają się z pobli-
skiego szczytu Jałowca (1111 m.n.p.m). Schronisko stanowi
W Adres: doskonałą bazę wypadową dla wycieczek w Beskid Makow-
ski i okolice Babiej Góry.
34-222 Zawoja, Właścicielami i gospodarzami schroniska są Renata Cy-
Opaczne 518 bulska – Front i Stanisław Front.
Murowanej
tel. 606 573 671 Schronisko „W Murowanej Piwnicy” posiada Certyfikat
e-mail: potwierdzający wpisanie schroniska do obiektów hotelar-
opaczne-zawoja@o2.pl skich Marszałka Województwa Małopolskiego.
www.opaczne.wordpress.com
Piwnicy
biŻutERiA: kOLcZyki, WiSiORy
Anna Fabiańczyk
Anna
A
nna Fabiańczyk w tworzeniu biżuterii z powodze-
niem wykorzystuje haft sutasz.
Fabiańczyk
Kolczyki i wisiory wykonane w pracochłonnej
technice sutasz, łączą czerwone, bordowe i srebrne taśmy
połączone z czeskimi szkiełkami, perłami i drobinkami ko-
rali. Wisior wykonany także w technice sutusz, naturalny
agat opleciony niebieską i granatową taśmą która harmonij- Adres:
nie łączy piękno agatu i pereł, blasku dodają korale z kryształu 34-223 Zawoja Mosorny
górskiego. Wisior jest zawieszony na obróżce z sutusz. tel. 608 879 491
RZEŹbA
Józef Mazur
J
ózef Mazur naukę rzeźbienia zaczął pod okiem swojego ojca rzeźbia-
rza. Rzeźbienie rozpoczął od wykonywania figur świętych dla osób
prywatnych. Nie lubi wystaw ani kiermaszy, jednak dał się namówić
na wystawy „Patroni naszych kościołów”, w których bierze udział
od pięciu lat i zdobywa wyróżnienia. Można powiedzieć, że branie
udziału w tego typu wystawach stało się już jego pasją, pomimo, iż na-
gród i dyplomów ma już pokaźna liczbę. Pan Józef żartuje, że chciałby
już być na emeryturze by móc rzeźbić od rana do wieczora. Rzeźby
Józefa Mazura powstają wyłącznie z drewna lipowego.
Adres:
34-223 Zawoja 631
Józef Mazur
tel. 604 152 223 33
35. uSłuGi PRZEWODNickiE ,,SASANKA''
Mariusz Zasadziński
F
irma „Sasanka” istnieje 10 lat w Zawoi, świadcząc usługi przewodnickie dla grup turystycznych
zwiedzających region Babiej Góry. Motto firmy „Z przewodnikiem ciekawiej i bezpieczniej”. Ofe-
ruje wycieczki piesze, rowerowe i autokarowe, wędrówki edukacyjne po ścieżkach przyrodniczych,
wycieczki objazdowe po lokalnych twórcach ludowych. Organizuje warsztaty edukacyjne związane z ręko-
dziełem ludowym, gry terenowe na orientację i zabawy z edukacji ekologicznej na wesoło.
Mariusz
Zasadziński
Adres:
tel. 33 877 60 60
505 088 486
e-mail:
itsasanka@wp.pl
WYROBY BEDNARSKIE
Ryszard Zajda
W
ykonuje z drewna wiaderka,
skopce, miski, maślniczki oraz
kufle. Są one w różnych rozmia-
rach. Produkty te można zakupić poprzez
stronę internetową
Ryszard Zajda
Adres:
34-222 Zawoja 689
tel. 602 596 839
www.przyslop.zawoja.pl/
sklepik
34
36. Gmina Zembrzyce
G
mina wiejska położona jest w północnej części obszaru Podbabiogórza
i graniczy z gminami Budzów, Maków Podhalański, Mucharz, Strysza-
wa, Stryszów, Sucha Beskidzka, Wadowice.
W skład gminy Zembrzyce wchodzą następujące wsie: Zembrzyce (siedziba gmi-
ny), Marcówka, Śleszowice, Tarnawa Dolna i Tarnawa Górna. Gmina jest silnie
rozciągnięta ze wschodu na zachód wzdłuż dwóch rzek Skawy (2,8 km długości)
i Paleczki oraz ich dopływów Tarnawki i Paleczki. Skawa stanowi główną oś gmi-
ny, wzdłuż której biegnie droga krajowa i linia kolejowa z Suchej Beskidzkiej do
Wadowic.
Gmina położona jest na granicy Beskidu Średniego Makowskiego i Beskidu Ma-
łego. W części wschodniej Beskidu Małego najwyższy szczyt to Leskowiec (922
m n.p.m.). W Beskidzie Średnim wzniesienia przebiegają równoleżnikowo na za-
chód od doliny Skawy – w pasmach Tarnawskiej Góry i Żurawicy rozdzielone do-
liną potoku Tarnawka. Na wschód w pasmach Chełmu (603 m n.p.m.) i Kosko-
wej Góry (868 m n.p.m.) góry rozdzielone są doliną rzeki Paleczka. Wzniesienia
sięgają 500 – 600 m n.p.m., nachylenia w dolinach 9-15 %, w górnych partiach
powyżej 20%. Wzniesienie Beskidu Średniego rozdziela dolina Skawy.
Najstarsze wsie gminy istniały już w I poł. XIV w. Na lewym brzegu Skawy wi-
doczne są ślady dworu obronnego wystawionego w XVI w. przez Jana Zembrzyc-
kiego, według archeologów w miejscu tym, już w okresie kultury łużyckiej znaj-
dował się gród.
Zembrzyce słyną z biegłości w uprawianiu garbarstwa. Gmina Zembrzyce jest dziś
miejscem, w którym znaleźć można ciszę, spokój i bezpośredni kontakt z przyro-
dą. W przyszłości gmina zyska mocne atuty, na części jej terenów rozciągać się
będzie jezioro, powstałe po przegrodzeniu Skawy zaporą budowaną w Świnnej
Porębie.
Szlakami turystycznymi, prowadzącymi przez teren gminy, można wędrować po
górach Beskidu Małego i Średniego (Makowskiego).
źródło: ZSROW Podbabiogórza
37. BUGLE ZEMBRZYCKIE - PIEKARNIA
WYROBÓW REGIONALNYCH ,,BUGIELEK''
Jolanta, Teresa Fidelus
Jolanta, Teresa
Jolanta, TeresaP
iekarnia Wyrobów Regionalnych
„BUGIELEK” to firma rodzin-
rodzin-
na. Bugle były wypiekane w tej
rodzinie już od dwóch wieków. „Bu-
gle zembrzyckie” to dawniejszy rarytas Fidelus
Fidelus
Adres:
sprzedawany niegdyś na odpustach, jar-
markach jak również w Krakowie gdzie
był zagryzką do piwa i innego alkoholu.
34-210 Produkt ten jest wykonywany tradycyj-
Zembrzyce 630 nie, ręcznie. To właśnie dlatego bugle
zembrzyckie mają wyjątkowe walory
tel. 33 87 46 344 smakowe. Produkty otrzymały Znak
Promocyjny „Łączy nas Babia Góra”
w roku 2005, 2006.
HAFt RĘcZNy
krystyna Matyszkowicz
K
rystyna Matyszkowicz swoje prace haftuje na
naturalnym lnie, nićmi bawełnianymi mulina.
Bogactwo możliwości artystycznych w hafcie
ludowym jest dla niej inspiracją do samodzielnej pra-
cy twórczej, w której próbuje się realizować poprzez
takie techniki jak haft angielski, atłasowy, toledo, ri-
chelieu, dziergany, mereżka. W jej pracach znajdą Adres:
Państwo również bogate wzory richelieu, zawdzię- tel: 33 87 46 237
czające swój niepowtarzalny urok dzięki charaktery- 503 87 15 19
stycznym, misternym azurom. Haftuje: obrusy, bież- e-mail: krysiaa33@wp.pl
Krystyna Matyszkowicz
niki, serwety, zasłony, firany, pościel.
haftkm@wp.pl
www.haftreczny.com
PIEKARNIA ,,ANIA'' ZEMBRZYCE
Jan Lorek
F
irma istnieje od 19 lat i jest firmą rodzinną. Oferuje
produkty tradycyjne, standardowe i nowe. Piekar-
nia posiada produkty o własnej recepturze takie jak
chleb razowy-wieloziarnisty, razowy ze śliwką kalifornij-
ską, beret szefa, chleb góralski. Wypieki, jeszcze ciepłe
można zakupić w sklepiku firmowym, który jest czynny
codziennie. Częstymi klientami piekarni są turyści odwie-
dzający „Podbabiogórze”.
Jan Lorek
Adres:
34-210 Zembrzyce 101
36 tel. 33 874 60 67
38. k
kWiAty Z bibuły
Stowarzyszenie KGW „Marcowianki”
Adres
P
34-210 Zembrzyce olne maki, chabry i rumian-
Marcówka 120 ki i wykonane z bibuły, to były
najczęściej spotykane kwiaty
tel: 504 821 230 w naszych zbożach. Kwiaty z bibuły to
e-mail: dzieło członkiń Koła Gospodyń Wiej-
marcowianki@gmail.com skich „Marcowianki” to tradycja jaką
kultywują. Podtrzymywanie lokalnej
działalności w zakresie rękodzielnic-
twa artystycznego to zadanie KGW
„Marcowianki”, polega na przekazy-
waniu umiejętności takich jak pędze-
nie wełny, haftowanie, szydełkowanie,
KGW
wyszywanie makatek. Marcówka po-
siada duży i znaczący dorobek w za-
kresie rękodzielnictwa tekstylnego.
Marcowianki
MiODy, PyłEk kWiAtOWy, RZEŹby WOSkOWE
Monika i Marek Kadela
Monika i Marek
Kadela Adres:
34-210 Zembrzyce
Tarnawa Dolna 155
tel. 510 261 157
T
eren na którym znajduje się pasieka
Państwa Moniki i Marka Kadela ma
idealne warunki na produkcję zdro-
wego i pysznego miodu. Pasieka umieszczo-
na jest z dala od szosy, a wokoło rosną lasy.
Miód, pyłek kwiatowy i rzeźby woskowe
można nabyć wprost od właścicieli lub na
lokalnych imprezach.
37
39. KORONKARSTWO
Wanda Talaga
W
anda Talaga szydełkować nauczyła się już w szkole
podstawowej i wróciła do tej pasji kilkanaście lat temu.
Zaczynała od haftu richelieu i robótek na drutach, jed-
nak najwięcej prac wykonuje przy użyciu szydełka.
Uczestniczyła w wystawach zbiorowych i pokazach prac arty-
stów ludowych na imprezach organizowanych w regionie m.
in. w Zawoi, Marcówce, Suchej Beskidzkiej. W ramach zacie-
śniania współpracy między artystami stowarzyszonymi w Lo-
kalnych Grupach Działania Gorce – Pieniny i Podbabiogórze,
brała udział w Kiermaszu Twórczości Ludowej w Sromowcach
Niżnych i Ochotnicy Górnej. Zajęła III miejsce w konkursie
Wanda Talaga
Produkt Lokalny Podbabiogórza w kategorii Haft, Koronkar-
Koronkar-
stwo, organizowanym przez Stowarzyszenie LGD Podbabiogó-
Podbabiogó-
rze. Szydełkowanie traktuje jako sposób na spędzanie wolnego
czasu i relaks. Swoje prace sprzedaje i rozdaje w formie prezen
prezen-
tów rodzinie i znajomym. Należy również do Stowarzyszenia
Koło Gospodyń Wiejskich Marcowianki.
Adres:
34-210 Zembrzyce 414
tel. 33 874 61 56
694 701 035
kONiE NA biEGuNAcH, kONiki NA kÓłkAcH,
WÓZKI DRABINIASTE I SKRZYNIOWE, TACZKI,
SANki, kOłySki DLA LALEk - Józef Krzak
Z
akład Produkcyjny “Stol-Hand” - Właściciel Pan Józef Krzak. Tradycje ro-
ro
dzinne wytwarzania wyrobów z drewna sięgają 1830 roku, były przekazy-
przekazy
wane z ojców na synów. Wytwórczość rzemieślnicza zarejestrowana została
w 1962 roku. Firma ta zajmuje się wytwarzaniem tradycyjnych wyrobów gospo-
gospo
darstwa domowego: bednarstwo, kołodziejstwo oraz zabawek wykonywanych
według dawnych wzorów z terenu Gmin Zembrzyce i Stryszawy. Pan Józef Krzak
jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Lublinie. Konie na biegu-
biegu
nach posiadają świadectwo PN-EN 71-6 1998, PN-EN 71-1:2001 oraz świadec-
świadec
two zarejestrowania w Urzędzie Patentowym.
Adres:
34-210 Zembrzyce
Śleszowice 76
tel. 33 874 62 83
e-mail:
38 stolhand@poczta.onet.pl
40.
41. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Europa inwestująca w obszary wiejskie
Publikacja opracowana przez Stowarzyszenie LGD „Podbabiogórze”
i współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania Funkcjonowanie
Lokalnej Grupy Działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja PROW na lata 2007-2013.
Instytucja zarządzająca PROW na lata 2007-2013 - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania
„Podbabiogórze”
ul. Kościelna 5b, 34-200 Sucha Beskidzka
tel./fax: (+48 33) 874 41 72
e-mail: podbabiogorze@op.pl
http://www.lgdpodbabiogorze.pl
42. Stowarzyszenie
Produkt lokalny
Lokalna Grupa Działania
Podbabiogórza
„Podbabiogórze”
Produkt lokalny Podbabiogórza
Zembrzyce Budzów
Maków
Stryszawa Podhalański
Jordanów
Zawoja
ISBN 978-83-934165-0-9 Bystra-Sidzina