1. İ.Ü. Mühendislik Fakültesi
TMMOB Jeofizik Mühendisleri
Van Depreminin I. Yılının Değerlendirilmesi
23 Ekim 2012 yılında meydana gelen Mw=7.2 depremi
Erciş fayı üzerinde meydana gelmiş, Van civarında
oldukça büyük hasara ve can kaybına neden olmuş önemli
bir deprem olarak literatürde yerini almıştır. Depremin
olması ile birlikte depremi üreten enerjinin depolandığı

2. kırılma alanının varlığı deprem sonrasında anlaşılmıştır.
Bunun anlamı, deprem kırık haritalarının
hazırlanmasında uygulanan yöntem ve araçların
eksikliğinin tartışılması gerektiğidir.
Jeofizik İzlemeli Kırık Araştırma sisteminin, ülkemizde
kırık sistem araştırmalarında kullanılmaması nedeniyle,
kırık sistem haritalarında işaretlenmemiş bir kısım kırık
sistemlerinin tamamlanması ancak depremlerden sonra
olmaktadır. Van’da ve Simav’da hasara neden olan
kırıklar ve en son 19 Ekim’de Büyükçekmece’ye yakın
meydana gelen M3.8 depremleri de işaretlenmemiş kırık

3. sistemlerini işaret eden farklı büyüklüklerde ki depremlere
örnek olarak verilebilir. Jeofizik İzlemeli Kırık Sistemi
incelenmesi, Earth Scope başlıklı büyük bir proje olarak
Amerika’da yapılmakta ve kırık sistemlerinin taranması
için binlerce sayıda taşımalı jeofizik izleme sistemi
kullanılmaktadır. Acilen, ülkemizde Earth Scope-Türk
modeline geçilmeli, yetişmiş ve yeni jeofizik
mühendislerinden yararlanılarak kayıt dışı kalmış kırık
sistemlerinin işaretlenip, kentsel dönüşümde risk
oluşturulacak alan belirlenmesi projesi paralelinde
yapılması gerekir.

4. M3.8 İstanbul Depremi fazla büyük görünmese de,
İstanbul civarında belirlenmemiş riskli yapıların olduğunu
göstermiştir. Aynı zamanda, şiddete neden olacak
depremlerin yalnızca Marmara denizi içerisinden geçen
Kuzey Anadolu Fay Zonu ile ilişkili ve İstanbul içinde
deprem üretecek riskli yapı araştırmasının tam olarak
yapılmadığını göstermektedir.
Ülkenin kaynakları kullanılarak İBB tarafından
yaptırılan detaylandırılmış İstanbul İl Jeoloji haritasında
bile gösterilmemiş olan bir kırık sisteminin varlığı ancak
küçük denen M3.8 depremi ile ortaya çıkmıştır. Bunun

5. anlamı İstanbul ve civarında yapılaşma kentsel dönüşüm
projesi çerçevesinde hızla devam etmekte ve ülkemizde
Depreme Dayanıklı Yapılanma kadar önemli olan bir
sorununda, Yapılaşmaya Uygun Sakıncalı Alan
araştırmalarıdır. Sakıncalı Alan araştırması en hassas
şekilde, Jeofizik Yer Araştırma Projeleriyle yapılabilir.
Özellikle, İBB tarafından yaptırılmış Yer İnceleme ve
Risk Haritalarının düzey olarak karşılaştırıldığında,
Amerika ve Japonya’da yapılan çalışmalardan geri kalır
bir tarafı yoktur.
Resmi harita özelliği kazanmadığı için depremlere karşı

6. güvenli yapılanmada bir referans olarak
kullanılmamaktadır. İstanbul’da İBB tarafından yüksek
maliyetlerle, ulusal kaynaklarla hazırlatılmış detay
Jeofizik Risk Haritasının kullanılmaması, depreme karşı
dayanıksız yapılaşmayı teşvik ettiği için telafisi imkânsız
zararlara neden olacaktır.
Van depreminde meydana gelen yıkımların büyük
çoğunluğunun yere bağlı sorunlarla alakalı olduğu
hazırlanmış teknik raporlarda ortaya çıkmıştır. Bunun
anlamı, detaylı tanımlanmış kırık sistem ve zemin
bilgisinin jeofizik parametrelerle belirlenmemesidir.

7. Bugün itibarıyla, dünya’nın çok az ülkesinde
görülebilecek bir hızda depreme dayanıklı yapılaşma
bitirilmiş ve Van’lı depremzedelerin bir kısmı kalıcı ve
depreme dayanıklı evlerini devletimizden teslim almıştır.
Benzer acıların yaşanmaması için, zayıf yapılaşmaya
neden olacak yüzeysel jeofizik yer inceleme
araştırmalarına paralel olarak, özellikle artan Yüksek
Yapılaşmaya uygunluk incelemeleri için derin riskli
jeolojik yapıların jeofizik görüntüleme sistemleriyle
araştırılması ulusal standartlara girmeli ve Avrupa
yapılaşma standartlarıyla entegrasyonunun sağlanması
ivedilikle gerekmektedir. İstanbul’da olan son deprem ve

8. onu üreten kırık sistemi de, İstanbul gibi büyük şehirlerde
ki incelemelerin derin jeolojik yapıların jeofizik
görüntüleme sistemleriyle ancak bulunabileceğini, aksi
durumun ise depreme hazırlıksız ve dayanıksız
yapılaşmaya teşvik etmek anlamına geleceğini
göstermektedir.
Van depreminin birinci yılı nedeniyle, başta Van’da ki
Vatandaşlarımıza geçmiş olsun diler, ülkemizde derin
kırık yapılarının incelenmesinin ve bu kırık sistemlerinin
deprem üretme potansiyelinin belirlenmesinin statik ve
dinamik jeofizik yer araştırma projeleri ile yapılabilir.

9. Prof. Dr. Ali OSMAN ONCEL
İstanbul Şube Yönetim Kurulu Başkanı
Mühendislik Bilimleri Bölüm Başkanı