1. แผนกลยุทธ
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555)
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
~1~

2. สารบัญ
คํานํา 8
บทสรุปผูบริหาร 10
บทที่ 1 บทนํา 16
1.1 หลักการและเหตุผล 16
1.2 วัตถุประสงคการจัดทําแผนกลยุทธ 18
บทที่ 2 การวิเคราะหสภาวะแวดลอมของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 20
2.1 ผลการดําเนินงานของสถาบันฯ ตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551) 20
2.2 สถานภาพปจจุบันของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 23
2.3 การวิเคราะหสภาพแวดลอม 25
บทที่ 3 แผนกลยุทธจากการวิเคราะหสภาวะแวดลอม (Strategic Plan from SWOT Analysis) 30
3.1 SWOT Matrix 30
3.2 วิสัยทัศนของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 32
3.3 พันธกิจของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 32
3.4 วัฒนธรรมและคานิยม 32
3.5 เปาประสงคการใหบริการของสถาบันฯ 32
3.6 แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 33
บทที่ 4 แผนงานและโครงการตามแผนกลยุทธ 36
4.1 การวิเคราะหปจจัยแหงความสําเร็จที่มผลตอการดําเนินงานของสถาบันฯ
 ี 36
4.2 ประเด็นยุทธศาสตรที่ 1 42
กลยุทธที่ 1 42
4.3 ประเด็นยุทธศาสตรที่ 2 51
กลยุทธที่ 2 51
4.4 ประเด็นยุทธศาสตรที่ 3 56
กลยุทธที่ 3 56
4.5 ประเด็นยุทธศาสตรที่ 4 61
กลยุทธที่ 4 61
~2~

3. บทที่ 5 การเชื่อมโยงระหวางแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยากับแผนแมบทการพัฒนา
ระบบมาตรวิทยาแหงชาติ และแผนอื่นๆ ทีเ่ กี่ยวของ 66
5.1 การเชื่อมโยงระหวางแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยากับแผนแมบทฯ แผนปฏิบัติราชการ
กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี และแผนบริหารราชการอืนๆที่เกี่ยวของ
่ 66
5.2 ประมาณการงบประมาณเบื้องตนตามแผนกลยุทธ ฯ 68
5.3 ประมาณการบุคลากรเบื้องตนตามแผนกลยุทธ ฯ 73
บทที่ 6 แผนการติดตามและประเมินผล 76
6.1 การประเมินโดยการประเมินตนเอง 76
6.2 การประเมินโดยหนวยงานภายนอก 77
ภาคผนวก
ภาคผนวก ก ระบบมาตรวิทยาแหงชาติ 78
ภาคผนวก ข ความเปนมาของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 84
ภาคผนวก ค โครงสรางองคกรและอัตรากําลังของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 90
ภาคผนวก ง แผนแมบทการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2552-2559) 96
ภาคผนวก จ แผนยุทธศาสตรชาติดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพ (พ.ศ.2552-2559) 102
ภาคผนวก ฉ ผลการดําเนินงานตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
(พ.ศ.2548-2551) 122
ภาคผนวก ช ผลการสํารวจความตองการสอบเทียบและจํานวนเครื่องมือวัดของ
ภาคอุตสาหกรรม 146
ภาคผนวก ซ ผลการสํารวจจํานวนการใหบริการสอบเทียบเครื่องมือวัด และขีด
ความสามารถทางการวัดของหองปฏิบัติการสอบเทียบระดับทุติยภูมิ 152
ภาคผนวก ฌ ผลกระทบจากการพัฒนาระบบมาตรวิทยาใหเขมแข็ง 158
ภาคผนวก ญ แผนการดําเนินการจัดทําแผนกลยุทธฯ 162
~3~

4. สารบัญตาราง
ตารางที่ 1 การวิเคราะหจดแข็ง (Strength) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
ุ 25
ตารางที่ 2 การวิเคราะหจดออน (Weakness) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
ุ 26
ตารางที่ 3 การวิเคราะหโอกาส (Opportunity) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 27
ตารางที่ 4 การวิเคราะหอุปสรรค (Threat) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 28
ตารางที่ 5 ตัวชี้วัด เปาหมายของแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมในกลยุทธที่ 1 44
ตารางที่ 6 กลไกการประสานความรวมมือกับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่
ของกลยุทธที่ 1 50
ตารางที่ 7 ตัวชี้วัด เปาหมายของแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมในกลยุทธที่ 2 52
ตารางที่ 8 กลไกการประสานความรวมมือกับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่
ของกลยุทธที่ 2 55
ตารางที่ 9 ตัวชี้วัด เปาหมายของแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมในกลยุทธที่ 3 57
ตารางที่ 10 กลไกการประสานความรวมมือกับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่
ของกลยุทธที่ 3 59
ตารางที่ 11 ตัวชี้วัด เปาหมายของแผนงาน/โครงการ/กิจกรรมในกลยุทธที่ 4 62
ตารางที่ 12 กลไกการประสานความรวมมือกับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่
ของกลยุทธที่ 4 63
ตารางที่ 13 ประมาณการความตองการงบประมาณในการดําเนินงานสถาบันฯ
ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2552-2555 จําแนกตามแผนกลยุทธ และแผนงาน 69
ตารางที่ 14 ประมาณการความตองการอัตรากําลังคนที่เพิมขึ้นของสถาบันฯ พ.ศ.2552-2555
่ 73
ตารางที่ 15 แผนการดําเนินงานติดตามและประเมินตนเอง 77
ตารางที่ 16 อัตรากําลังคนของสถาบันฯ พ.ศ.2551 จําแนกตามวุฒิการศึกษา 94
ตารางที่ 17 แผนความตองการงบประมาณของยุทธศาสตรชาติดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพ
พ.ศ.2552-2559 118
ตารางที่ 18 ตัวชี้วัดผลการดําเนินงานการพัฒนาระบบมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพ 119
ตารางที่ 19 ผลการสํารวจความตองการสอบเทียบเครืองมือวัดของภาคอุตสาหกรรม
่
จําแนกตามสาขาการวัด 125
ตารางที่ 20 สถิติการเขารวมการอบรม ณ ตางประเทศ จําแนกตามป 132
ตารางที่ 21 จํานวนโรงงานภาคอุตสาหกรรมของประเทศ พ.ศ. 2549-2550 จําแนกตามประเภท
อุตสาหกรรม 149
~4~

5. ตารางที่ 22 ประมาณการจํานวนเครื่องมือวัดของโรงงานอุตสาหกรรมที่ไดรับรอง
ระบบบริหารงานคุณภาพทังประเทศ จําแนกตามประเภทอุตสาหกรรม
้ 150
ตารางที่ 23 ประมาณการจํานวนการใหบริการสอบเทียบเครื่องมือวัดและขีดความสามารถทางการวัด
ของหองปฏิบติการสอบเทียบระดับทุติยภูมิ จําแนกตามสาขาการวัด
ั 155
~5~

6. สารบัญแผนภาพ
แผนภาพที่ 1 การกําหนดกลยุทธจาก SWOT Matrix 30
แผนภาพที่ 2 SWOT Matrix ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 31
แผนภาพที่ 3 แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 64
แผนภาพที่ 4 การเชื่อมโยงระหวางกลยุทธของแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
(พ.ศ.2552-2555) กับหนวยงานที่เกียวของ (ผูมีสวนไดสวนเสีย)
่ 65
แผนภาพที่ 5 การเชื่อมโยงระหวางแผนยุทธศาสตรกระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
แผนแมบทฯกับแผนกลยุทธสถาบันฯ 66
แผนภาพที่ 6 การเชื่อมโยงระหวางแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติกับแผนแมบทฯ
แผนปฏิบัติราชการกระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี แผนยุทธศาสตรชาติ
นโยบายภาครัฐ และแผนบริหารราชการอืนๆ ทีเ่ กี่ยวของ
่ 67
แผนภาพที่ 7 ประเภทของมาตรวิทยาจําแนกตามระดับความแมนยํา 81
แผนภาพที่ 8 โครงสรางระบบมาตรวิทยาของชาติเชื่อมโยงถึงการยอมรับจากนานาชาติ 83
แผนภาพที่ 9 แสดงโครงสรางการบริหารสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ 93
แผนภาพที่ 10 รอยละของอัตรากําลังคนของสถาบันฯ พ.ศ.2551 จําแนกตามวุฒการศึกษา ิ 94
แผนภาพที่ 11 ประมาณการจํานวนการใหบริการสอบเทียบเครื่องมือวัดของหองปฏิบัติการฯ
พ.ศ.2550 จําแนกตามสาขาการวัด 155
แผนภาพที่ 12 จํานวนหองปฏิบัติการวิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบที่ไดรับการรับรอง
ความสามารถ ISO/IEC 17025 ทั้งประเทศ พ.ศ.2550 จําแนกตามภาค 156
~6~

7. ~7~

8. คํานํา
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีไดจัดทําแผนกลยุทธสถาบัน
มาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555) เปนการกําหนดทิศทางการดําเนินงานของสถาบันมาตรวิทยา
แหงชาติ โดยแผนกลยุทธสถาบันฯ จะเชื่อมโยงกับยุทธศาสตรของกระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
นโยบายของรั ฐ บาล และยุ ท ธศาสตร ที่ เ กี่ ย วข อ ง มี ส ว นช ว ยผลั ก ดั น ให เ กิ ด การขั บ เคลื่ อ นการพั ฒ นา
เศรษฐกิจและสังคมของประเทศใหสามารถแขงขันไดอยางยั่งยืน การดําเนินงานตามแผนกลยุทธสถาบัน
มาตรวิ ท ยาแห ง ชาติ จ ะทํ า ให ร ะบบมาตรวิ ท ยาแห ง ชาติ ส มบู ร ณ เ ป น ที่ ย อมรั บ ของนานาชาติ
ภาคอุตสาหกรรม และภาคเศรษฐกิจที่เกี่ยวของมีศักยภาพสามารถแขงขันกับนานาประเทศไดในยุคการคา
เสรีที่มีการกีดกันทางการคา โดยอาศัยความไดเปรียบทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีมาเปนขอกําหนด
คุณภาพของสินคา สงผลใหเศรษฐกิจของประเทศมีความเจริญกาวหนาอยางยั่งยืน นอกจากนี้การมีระบบ
มาตรวิทยาแหงชาติที่สมบูรณตามมาตรฐานสากลจะมีบทบาทสําคัญในการคุมครองผูบริโภคในประเทศ
ตลอดจนการอนุรักษสิ่งแวดลอม อันสงผลใหสังคมไทยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555) จะเรงการพัฒนาสถาบันมาตรวิทยา
แหงชาติใหเปนที่ยอมรับของนานาชาติ สามารถใหบริการมาตรฐานดานการวัดแหงชาติไดเพียงพอกับ
ความตองการในประเทศ เรงการพัฒนาโครงสรางพื้นฐานดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพของประเทศให
เขมแข็ง เรงการสงเสริมสนับสนุนใหมีหองปฏิบัติการวิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบที่มีคุณภาพและมี
จํานวนที่เพียงพอสําหรับรองรับความตองการของภาคอุตสาหกรรม สามารถคุมครองผูบริโภคในประเทศ
และการอนุรักษสิ่งแวดลอม ตลอดจนเรงสงเสริมการสรางความตระหนักดานมาตรวิทยาแกกลุมผูใชบริการ
มาตรวิทยา รวมทั้งการใชมาตรวิทยาเปนเครื่องมือในการเสริมสรางพันธไมตรีอันดีระหวางประเทศเพื่อนบาน
อันจะสงผลใหผูประกอบการไทยสามารถขยายตลาดสูตลาดตางประเทศ ซึ่งการพัฒนาในแตละประเด็น
ดั ง กล า วได มี ก ารกํ า หนดเป า หมาย ตั ว ชี้ วั ด ผลผลิ ต กิ จ กรรม หน ว ยงานที่ รั บ ผิ ด ชอบ การประมาณ
การงบประมาณ และการติดตามประเมินผลไวอยางชัดเจน เพื่อสามารถนําแผนไปสูการปฏิบัติไดอยางเปน
รูปธรรม
ผลสําเร็จของการจัดทําแผนกลยุทธฉบับนี้เกิดจากความรวมมือรวมใจอยางเขมแข็งจากผูบริหาร
บุคลากรในสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ และหนวยงานที่เกี่ยวของในการรวมระดมความคิดเห็น เพื่อใหได
แผนกลยุทธอันสามารถนําไปใชในการพัฒนาระบบมาตรวิทยาของชาติใหสมบูรณ สามารถเปนโครงสราง
พื้นฐานดานวิทยาศาสตรของชาติที่สําคัญในการพัฒนาประเทศใหกาวหนาอยางยั่งยืนตอไป
~8~

9. ~9~

10. บทสรุปผูบริหาร
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ มีหนาที่สถาปนา พัฒนา และรักษามาตรฐานดานการวัดแหงชาติ
เพื่อเปนหลักประกันความถูกตองของการวัด การวิเคราะห และทดสอบ เพื่อใหผลิตภัณฑมีคุณภาพได
มาตรฐานตามขอกําหนดของประเทศคูคา สถาบันฯ ไดดําเนินงานพัฒนาระบบมาตรวิทยาของชาติตาม
แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551) โดยมีผลการดําเนินงานเปนไปตามเปาหมายที่
กําหนด เพื่อใหการดําเนินการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ มีความตอเนื่องมีทิศทางในการดําเนินงาน
ที่ชัดเจน จึงดําเนินการจัดทําแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555) โดยแผนกลยุทธฯ
มีความสอดคลองกับแผนแมบทการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2552-2559) และ
แผนปฏิบัติราชการ กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (พ.ศ.2552-2554)
นอกจากนี้สถาบันฯ ยังนําพระราชกฤษฏีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี
พ.ศ.2546 การจัดทําระบบงบประมาณที่เนนผลงานตามยุทธศาสตร (Strategic Performance-Based
Buddgeting: SPBB) และเครื่องมือวิเคราะหระดับความสําเร็จของการดําเนินงานจากการใชจายงบประมาณ
(Performance Assessment Rating Tool: PART) มาใชในการปรับปรุงการบริหารงานเชิงกลยุทธ ตลอดจน
การวิเคราะหความเชื่อมโยงของสถาบันฯ กับความสอดคลองกับยุทธศาสตรชาติ เพื่อใหสถาบันฯ สามารถ
จัดทําแผนกลยุทธที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น มีระบบ และมีขั้นตอนการปฏิบัติงานที่มีประสิทธิภาพ และใช
ทรัพยากรอยางคุมคา
สรุปผลการดําเนินงานตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551)
1) สามารถดําเนินการสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดแหงชาติและสามารถใหบริการสอบเทียบไดเพิ่มขึ้นเปน
424 รายการวัด
2) หนวยวัดดานฟสิกสสามารถตอบสนองความตองการในประเทศไดประมาณรอยละ 83 ตอง
พัฒนาเพิ่มใหเพียงพอกับความตองการภายในประเทศ
3) ความตองการดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพในประเทศสูง ควรเรงดําเนินการพัฒนา โดยเรง
ดําเนินการพัฒนาวัสดุอางอิงรับรอง (Certified Reference Material: CRM) จัดทําโปรแกรมการทดสอบ
ความชํานาญ (Proficiency Testing Program: PT) ใหเพียงพอ และพัฒนาหองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบ
อางอิงแหงชาติ (National Reference Laboratory)
4) ขอบขายการใหบริการสอบเทียบเครื่องมือวัดของหองปฏิบัติการวิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบ
ระดับทุติยภูมิยังไมสามารถตอบสนองความตองการในประเทศไดอยางเพียงพอ
5) จํานวนและการกระจายตัวของหองปฏิบัติการวิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบระดับทุติยภูมิ
ในสวนภูมิภาคยังไมเพียงพอตอความตองการของภาคอุตสาหกรรม
~ 10 ~

11. 6) ประมาณการจํานวนเครื่องมือวัดของโรงงานภาคอุตสาหกรรมทั่วประเทศ ป 2550 มีจํานวน
ประมาณ 7.9 ลานชิ้น และมีจํานวนเครื่องมือวัดที่ไดรับการสอบเทียบอยางถูกตองประมาณ 4 แสนชิ้น คิดเปน
รอยละ 5.13
7) สังคมไทยที่ตระหนักถึงความสําคัญและเห็นประโยชนของระบบมาตรวิทยามีจํานวนนอย
แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555)
แผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2552-2555) ประกอบดวย 4 กลยุทธ ดังนี้
ประเด็นยุทธศาสตรที่ 1 มาตรฐานดานการวัดแหงชาติตองเปนที่ยอมรับของนานาชาติ
และเพียงพอกับความตองการในประเทศ
กลยุทธที่ 1 เรงพัฒนาสถาปนาหนวยวัดมาตรฐานแหงชาติใหเปนที่ยอมรับในระดับสากล
และเพียงพอกับความตองการในประเทศ
แผนงานที่ 1.1 สถาปนาและพั ฒ นาหน ว ยวั ด แห ง ชาติ ใ ห ส อดคล อ งกั บ
มาตรฐานสากล
โครงการที่ 1.1.1 โครงการสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดแหงชาติ
แผนงานที่ 1.2 พัฒนาโครงสรางพื้นฐานดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพของ
ประเทศใหเขมแข็งและไดรับการยอมรับจากนานาชาติ
โครงการที่ 1.2.1 โครงการพัฒนาโครงสรางพื้นฐานมาตรวิทยาเคมี
และชีวภาพ
โครงการที่ 1.2.2 โครงการผลิ ต วั ส ดุ อ า งอิ ง สํ า หรั บ การวิ เ คราะห
ทางดานอาหาร สุขภาพ และสิ่งแวดลอม
โครงการที่ 1.2.3 โครงการจัดโปรแกรมการทดสอบความชํานาญ
สําหรับการวิเคราะหทางดานอาหาร สุขภาพ และ
สิ่งแวดลอม
โครงการที่ 1.2.4 โครงการผลิตวัสดุอางอิงและโปรแกรมการทดสอบ
ความชํานาญทางดานชีววิทยา
แผนงานที่ 1.3 พัฒนาและดํารงระบบคุณภาพของสถาบัน
โครงการที่ 1.3.1 โครงการพั ฒ นาและดํ า รงระบบคุ ณ ภาพ
หองปฏิบัติการ
~ 11 ~

12. แผนงานที่ 1.4 พัฒนาขีดความสามารถงานวิจัยดานมาตรวิทยา
โครงการที่ 1.4.1 โครงการพั ฒ นาขี ดความสามารถงานวิจัยและ
พัฒนาดานมาตรวิทยา
แผนงานที่ 1.5 พัฒนาบุคลากรดานมาตรวิทยา
โครงการที่ 1.5.1 โครงการเพิ่มขีดความสามารถบุคลากร
โครงการที่ 1.5.2 โครงการความรวมมือทางวิชาการดานมาตรวิทยา
กับตางประเทศ
โครงการที่ 1.5.3 โครงการพั ฒ นาระบบการจั ด การองค ค วามรู
(Knowledge Management: KM)
ประเด็นยุทธศาสตรที่ 2 การบริการดานการวัด การวิเคราะห การทดสอบ และสอบเทียบ
ใหไดมาตรฐานสากล และเพียงพอกับความตองการในประเทศ
กลยุทธที่ 2 เรงถายทอดความถูกตองดานการวัดสูหองปฏิบัติการระดับทุติยภูมิในประเทศ
แผนงานที่ 2.1 พัฒนาการใหบริการสอบเทียบและการใหคําปรึกษา
โครงการที่ 2.1.1 โครงการบริการสอบเทียบเครื่องมือวัด และการให
คําปรึกษา
แผนงานที่ 2.2 ส ง เสริ ม ห อ งปฏิ บั ติ ก ารระดั บ ทุ ติ ย ภู มิ ใ ห มี คุ ณ ภาพตาม
มาตรฐานสากลและขยายการบริการใหครอบคลุมความ
ตองการในประเทศ
โครงการที่ 2.2.1 โครงการเสริมสรางความเขมแข็งหองปฏิบัติการ
วิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบระดับทุติยภูมิ
แผนงานที่ 2.3 สงเสริมใหมีหองปฏิบัติการระดับทุติยภูมิในภูมิภาค
โครงการที่ 2.3.1 โครงการส ง เสริ ม ให มี ห อ งปฏิ บั ติ ก ารวิ เ คราะห
ทดสอบ และสอบเทียบระดับทุติยภูมิในภูมิภาค
โครงการที่ 2.3.2 โครงการความร วมมื อในการพั ฒนามาตรวิทยากั บ
เครือขายพันธมิตร
~ 12 ~

13. ประเด็นยุทธศาสตรที่ 3 สังคมไทยตระหนักถึงความสําคัญ และเห็นประโยชนของมาตรวิทยา
กลยุทธที่ 3 ส ง เสริ ม กลุ ม ผู ใ ช บ ริ ก ารมาตรวิ ท ยาให ต ระหนั ก ถึ ง ความสํ า คั ญ และเห็ น
ประโยชนของมาตรวิทยา
แผนงานที่ 3.1 สรางความตระหนักและพัฒนาการเรียนการสอนดานมาตรวิทยา
เพื ่อ ใหผู ใ ชบ ริก ารมาตรวิท ยาในกลุ ม ผู อ ยู ใ นระบบงาน
ปจ จุบัน กลุ ม บุค คลผูจะเขา สู ระบบงานในอนาคต และกลุ ม บุคคลทั่วไป
ตระหนักถึงความสําคัญ และเห็นประโยชน
โครงการที่ 3.1.1 โครงการสร า งความตระหนั ก ด า นมาตรวิ ท ยา
ใหแกผูใชบริการมาตรวิทยา
โครงการที่ 3.1.2 โครงการสงเสริมการเรียนการสอนดานมาตรวิทยา
ในสถานศึกษา
แผนงานที่ 3.2 พัฒนาศักยภาพการวัดในภาคอุตสาหกรรม
เพื่อใหผูใชบริการมาตรวิทยาในกลุมบุคคลผูอยูในระบบงาน
ปจจุบันของภาคอุตสาหกรรมตระหนักถึงความสําคัญ และเห็นประโยชน
โครงการที่ 3.2.1 โครงการยกระดับความสามารถดานการวัดใน
ภาคอุตสาหกรรม
แผนงานที่ 3.3 ส ง เสริ ม สนั บ สนุ น การวั ด ทางการแพทย ใ ห เ ป น ไปตาม
มาตรฐานสากล
เพื่อใหกลุมบุคคลผูอยูในระบบงานปจจุบันของการแพทย
ตระหนักถึงความสําคัญ และเห็นประโยชนของมาตรวิทยา
โครงการที่ 3.3.1 โครงการสงเสริมการสอบเทียบเครื่องมือวัดทาง
การแพทยตามมาตรฐานสากล
โครงการที่ 3.3.2 โครงการสงเสริมการวัดชีวเคมีทางการแพทยตาม
มาตรฐานสากล
แผนงานที่ 3.4 พัฒนาระบบสารสนเทศใหมีประสิทธิภาพและทันสมัย
โครงการที่ 3.4.1 โครงการปรับปรุงเว็บไซดของสถาบันฯ
โครงการที่ 3.4.2 โครงการพัฒนาระบบสารสนเทศสําหรับการบริหาร
ใหทันสมัย
~ 13 ~

14. ประเด็นยุทธศาสตรที่ 4 ระบบมาตรวิ ท ยาแห ง ชาติ ที่ เ ข ม แข็ ง สนั บ สนุ น กิ จ กรรม
ตางประเทศของรัฐบาล
กลยุทธที่ 4 สงเสริมใหมาตรวิทยาเปนเครื่องมือของรัฐในการเสริมสรางสัมพันธไมตรี
ระหวางประเทศ
แผนงานที่ 4.1 เสริ ม สร า งสั ม พั น ธไมตรี ร ะหว า งประเทศเพื่ อ นบ า นโดย
กิจกรรมดานมาตรวิทยา
โครงการที่ 4.1.1 โครงการความรวมมือดานมาตรวิทยากับประเทศ
เพื่อนบาน
แผนงานที่ 4.2 สนับสนุนการขยายตลาดดานมาตรวิทยาของภาคเอกชนสู
ประเทศเพื่อนบาน
โครงการที่ 4.2.1 โครงการสงเสริมผูประกอบการไทยในการขยาย
ตลาดสูตางประเทศ
ระยะเวลาดําเนินการ
เริ่มดําเนินการ พ.ศ.2552
สิ้นสุดการดําเนินการ พ.ศ.2555
รวมระยะเวลาดําเนินการ 4 ป
งบประมาณดําเนินการ
1) ประมาณการงบประมาณ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2552 จํานวน 200.00 ลานบาท
2) ประมาณการงบประมาณ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2553 จํานวน 255.40 ลานบาท
3) ประมาณการงบประมาณ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2554 จํานวน 770.00 ลานบาท
4) ประมาณการงบประมาณ ประจําปงบประมาณ พ.ศ.2555 จํานวน 1016.00 ลานบาท
~ 14 ~

15. ~ 15 ~

16. บทที่ 1
บทนํา
1.1 หลักการและเหตุผล
การจัดทําแผนกลยุทธขององคกรเปนสวนหนึ่งของการจัดการเชิงกลยุทธ (Strategic Management)
การวางแผนและการจัดการเชิงกลยุทธที่มีพลวัตและสามารถปรับเปลี่ยนใหทันการเปลี่ยนแปลงอยาง
รวดเร็วทั้งทางเศรษฐกิจ สังคม การเมืองและเทคโนโลยี จะนํามาซึ่งความสําเร็จของการบริหารจัดการใน
ภาวะการณที่มีการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอยางตอเนื่อง โดยการจัดทําแผนกลยุทธจะมุงเนนการกําหนดทิศ
ทางการดําเนินภารกิจขององคกรในอนาคตที่ชัดเจน มีความสอดคลองกับสถานการณภายนอก จุดแข็ง
และจุดออน และทรัพยากรในองคกร มีการจัดลําดับความสําคัญเพื่อสามารถตอบสนองและปรับปรุง
การปฏิบัติงานที่รวดเร็ว รวมทั้งสามารถเชื่อมโยงนโยบายและแผนระดับสูงมายังผลลัพธ ผลผลิตระยะยาว
รวมทั้งการนําพระราชกฤษฏีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี พ.ศ.2546 การจัดทํา
ระบบงบประมาณที่เนนผลงานตามยุทธศาสตร (Strategic Performance-Based Buddgeting: SPBB)
และเครื่องมือวิเคราะหระดับความสําเร็จของการดําเนินงานจากการใชจายงบประมาณ (Performance
Assessment Rating Tool: PART) มาใชในการปรับปรุงกระบวนการบริหารงานในดานตางๆ ทั้งดานการบริหารงาน
เชิงกลยุทธ ตลอดจนการวิเคราะหความเชื่อมโยงของหนวยงานกับความสอดคลองกับยุทธศาสตรชาติ
สงผลใหหนวยงานสามารถจัดทําแผนกลยุทธที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ ไดดําเนินงานตามบทบาทและอํานาจหนาที่ของพระราชบัญญัติพัฒนา
ระบบมาตรวิทยาแหงชาติ พ.ศ.2540 และไดดําเนินงานภายใตแผนแมบทการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ
ฉบับที่ 1 (พ.ศ.2542-2551) ที่ไดรับการอนุมัติจากคณะรัฐมนตรี เมื่อวัน ที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ.2542
แผนแมบทการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2552-2559) ไดรับการอนุมัติจากคณะรัฐมนตรี
เมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ.2552 และแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551)
ผลการดําเนินงานที่สําคัญตามแผนแมบทและแผนกลยุทธดังกลาวมีดังนี้ สถาบันฯ ไดถูกจัดตั้งขึ้นโดยเริ่ม
ดําเนินงานเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ.2541 สามารถสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดและใหบริการสอบเทียบ
ไดจํานวน 424 รายการวัด สามารถผลิตวัสดุอางอิงรับรองได 4 ชนิด ความสามารถทางการสอบเทียบและ
การวัดของสถาบัน (Calibration and Measurement Capabilities: CMC) ไดรับการยอมรับในระดับสากล
โดยความสามารถดานการวัดดังกลาวไดรับการเผยแพรในเว็บไซตของสํานักงานชั่งตวงวัดระหวางประเทศ
(Bureau International des Poids et Measures: BIPM) (http://kcdb.bipm.org/Appendix C) ทั้งหมด 4 สาขาการวัด
จํานวน 354 รายการวัด คือ สาขาไฟฟา สาขามวล สาขาความดัน และสาขาอุณหภูมิ นอกจากนี้สถาบันฯ
ไดรับการรับรองความสามารถหองปฏิบัติการตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025 จากองคกรรับรองความสามารถ
หองปฏิบัติการ Deutscher Kalibrierdienst: DKD สหพันธสาธารณรัฐเยอรมนี และจาก International
~ 16 ~

17. Accreditation Japan: IA Japan ประเทศญี่ปุน จํานวน 94 รายการวัด รวมทั้งไดรับการรับรองระบบบริหารงาน
คุณภาพมาตรฐาน ISO 9001:2000 จากสํานักงานรับรองมาตรฐานไอเอสโอ (Mangement System
Certification Institute (Thailand): MASCI) ตั้งแต พ.ศ.2547 จนถึงปจจุบันสถาบันฯดําเนินการสนับสนุน
ภาคอุตสาหกรรมใหมีขีดความสามารถในการแขงขันทางการคา โดยการสงเสริมใหภาคอุตสาหกรรมมีการวัด
ที่ ถู ก ต อ ง อั น ส ง ผลให ผ ลิ ต ภั ณ ฑ มี คุ ณ ภาพได ม าตรฐานและประหยั ด วั ต ถุ ดิ บ ตลอดจนเชื้ อ เพลิ ง ใน
กระบวนการผลิต ซึ่งนับไดวาประสบผลสําเร็จในระดับหนึ่ง
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ ในฐานะเปนหนวยงานที่ทําหนาที่ดูแลและพัฒนาระบบมาตรวิทยา
ซึ่งมีภารกิจในการพัฒนาสถาบันฯ ใหเปนที่ยอมรับจากนานาชาติ สามารถใหบริการมาตรฐานดานการวัด
แหง ชาติใหเพี ยงพอกับความตองการในประเทศ ไดแก ความตองการของภาคอุตสาหกรรมและภาค
เศรษฐกิจอื่นๆ ที่เกี่ยวของ ความตองการดานการวัดในกิจกรรมการคุมครองผูบริโภค ตลอดจนความ
ต อ งการด า นการวั ด ในกิ จ กรรมการอนุ รั ก ษ สิ่ ง แวดล อ ม ช ว ยยกระดั บ คุ ณ ภาพและมาตรฐานของ
ภาคอุตสาหกรรม และสรางความตระหนักใหกับประชาชนในชาติใหมีความรูความเขาใจถึงความสําคัญ
และประโยชนของระบมาตรวิทยา สถาบันฯ จึงดําเนินการจัดทําแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
(พ.ศ.2552-2555) เพื่อเปนการกําหนดทิศทางและวางกรอบภารกิจของสถาบันฯ ใหสอดคลองกับการพัฒนา
ประเทศ และยังใชเปนเครื่องมือในการบริหารจัดการภายในสถาบันฯ และการประสานงานกับหนวยงานอื่นๆ
ที่เกี่ยวของ โดยไดจัดทําแผนกลยุทธที่สอดคลองกับพระราชบัญญัติการพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ
(พ.ศ.2540) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ.2550-2554) แผนกลยุทธดาน
วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (พ.ศ.2547-2556) และแผนพัฒนายุทธศาสตรกระทรวงวิทยศาสตรและ
เทคโนโลยี (พ.ศ.2551-2554) นอกจากนี้สถาบันฯ ยังนําพระราชกฤษฏีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการ
บริ ห ารกิ จ การบ า นเมื อ งที่ ดี พ.ศ.2546 การจั ด ทํ า ระบบงบประมาณที่ เ น น ผลงานตามยุ ท ธศาสตร
(Strategic Performance-Based Buddgeting: SPBB) และเครื่องมือวิเคราะหระดับความสําเร็จของ
การดําเนินงานจากการใชจายงบประมาณ (Performance Assessment Rating Tool: PART) มาใชใน
การปรับปรุงกระบวนการบริหารงานดานการบริหารงานเชิงกลยุทธ ตลอดจนการวิเคราะหความเชื่อมโยง
ของสถาบันฯ กับความสอดคลองกับยุทธศาสตรชาติ สงผลใหสถาบันฯ สามารถจัดทําแผนกลยุทธที่มี
ประสิทธิภาพมากขึ้น มีระบบ และมีขั้นตอนการปฏิบัติงานที่มีประสิทธิภาพ และใชทรัพยากรอยางคุมคา
ในแผนกลยุท ธ ฉ บั บ นี้ ได กํ า หนดวิ สัย ทั ศ น เป า หมาย กลยุ ท ธ และมาตรการสํ า คั ญ ที่ จ ะต อ ง
ดําเนินการในชวง พ.ศ.2552-2555 รวมทั้งกําหนดผูรับผิดชอบการดําเนินการ ตลอดจนกําหนดการติดตาม
ประเมินผลและนําขอมูลที่ไดรับไปพิจารณาทบทวนและปรับปรุงแผนใหมีความเหมาะสมเปนระยะๆ ใน
โอกาสตอไป
~ 17 ~

18. 1.2 วัตถุประสงคการจัดทําแผนกลยุทธ
1.2.1 เพื่อ กํา หนดทิศ ทางและแนวทางการดํา เนิน งานของสถาบัน มาตรวิท ยาแหง ชาติ และ
การประสานงานกับหนวยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวของ
1.2.2 เพื่อจัดทําวิสัยทัศน พันธกิจ แผนกลยุทธ เปาหมาย ตัวชี้วัด ผลผลิต และผลลัพธ ของสถาบันฯ
ใหส อดคลอ งกับ นโยบายของรัฐ บาล ยุท ธศาสตรก ระทรวงวิท ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยีที่เ กี่ย วขอ ง
เพื่อนําไปสูการปฏิบัติอยางเปนรูปธรรม
~ 18 ~

19. ~ 19 ~

20. บทที่ 2
การวิเคราะหสภาวะแวดลอมของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
การจัด ตั้ง และพัฒ นาสถาบัน มาตรวิท ยาแหง ชาติ มีก ารดํา เนิน การอยา งตอ เนื่อ ง เริ่ม ตั้ง แต
การจั ด ตั้ ง ห อ งปฏิ บั ติ ก ารสอบเที ย บเครื่ อ งมื อ วั ด ขึ้ น เป น แห ง แรกในประเทศไทยเมื่ อ พ.ศ.2504 โดย
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงประเทศไทย ตอมาในป พ.ศ.2508 กองทัพอากาศไดดําเนินการ
สอบเทียบเครื่องมือวัดในกองทัพ โดยกองชั่งปรับเทียบมาตรฐานเครื่องวัด กรมการสื่อสารทหารอากาศ และ
เมื่อ พ.ศ.2509 กรมวิทยาศาสตรบริการ กระทรวงวิทยาศาสตรเทคโนโลยีและสิ่งแวดลอม เริ่มใหการบริการ
สอบเทียบเครื่องมือวัดภายใตโครงการมาตรวิทยาและการรับรองหองปฏิบัติการ ในป พ.ศ.2540 ไดมี
การประกาศใชพระราชบัญญัติพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ รวมทั้งสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติไดถกจัดตังขึน ู ้ ้
เพื่อดําเนินการสถาปนา พัฒนา และดูแลรักษามาตรฐานการวัดของชาติมาตั้งแต พ.ศ.2541 ถึงปจจุบัน
สถาบันฯ ไดดําเนินงานตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551) โดยมี
ผลการดําเนินงานและรายละเอียดสถานภาพปจจุบันของสถาบันฯ ดังนี้
2.1 ผลการดําเนินงานของสถาบันฯ ตามแผนกลยุทธสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (พ.ศ.2548-2551)
แผนกลยุท ธส ถาบันมาตรวิท ยาแหง ชาติ (พ.ศ.2548-2551) ประกอบดว ย 2 กลยุท ธ ไดแ ก
1) กลยุทธเรงรัดพัฒนาสถาปนาหนวยวัดของชาติใหเปนที่ยอมรับของนานาชาติ 2) กลยุทธเผยแพรและ
ถา ยทอดความถูก ตอ งดา นการวัด สูกิจ กรรมการวัด ในประเทศ ผลการดํา เนิน งานตามแผนกลยุท ธฯ
ดังรายละเอียดในภาคผนวก จ โดยมีสาระสําคัญสรุปไดดังนี้
2.1.1 กลยุทธเรงรัดพัฒนาสถาปนาหนวยวัดของชาติใหเปนที่ยอมรับของนานาชาติ
กลยุทธนี้ประกอบดวย 2 แผนงาน คือ 1) แผนงานการสถาปนาหนวยวัดแหงชาติ และ
2) แผนงานพัฒนานักมาตรวิทยาผูรับผิดชอบหนวยวัดแหงชาติ ดังนี้
1) แผนงานการสถาปนาหนวยวัดแหงชาติ
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ มีอาคารหองปฏิบัติการที่เปนไปตามมาตรฐานสากล ณ
เทคโนธานี รังสิต คลองหา สามารถดําเนินการสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดแหงชาติ พรอมทั้งใหบริการสอบเทียบได
424 รายการวัด ไดแก สาขามิติ จํานวน 160 รายการวัด สาขาไฟฟา เวลาและความถี่ จํานวน 93 รายการวัด
สาขาเชิงกล จํานวน 107 รายการวัด สาขาอุณหภูมิ จํานวน 23 รายการวัด สาขาเสียงและการสั่นสะเทือน
จํานวน 13 รายการวัด สาขาแสง จํานวน 3 รายการวัด สาขาเคมี จํานวน 25 รายการวัด สามารถผลิตวัสดุและ
สารอางอิงรับรองได 4 ชนิด ไดแก วัสดุอางอิงความแข็งของโลหะ (Reference Block Rockwell Scale
HRA และ HRB) วัสดุอางอิงรับรองดานเคมี (pH solution, Potassium Dichromate, Potassium Iodine)
~ 20 ~

21. ความสามารถทางการสอบเทียบและการวัดของสถาบัน (Calibration and Measurement Capabilities: CMC)
ไดรับการยอมรับในระดับสากล โดยความสามารถดานการวัดดังกลาวไดรับการเผยแพรในเว็บไซตของ
องคการชั่งตวงวัดระหวางประเทศ (Bureau International des Poids et Measures: BIPM)
(http://kcdb.bipm.org/Appendix C) รวมทั้งหมด 4 สาขาการวัด จํานวน 354 รายการวัด คือ สาขาไฟฟา
จํานวน 313 รายการวัด สาขามวล จํานวน 19 รายการวัด สาขาความดัน จํานวน 11 รายการวัด สาขาอุณหภูมิ
จํานวน 11 รายการวัด และหองปฏิบัติการของสถาบันฯ ไดรับการรับรองความสามารถหองปฏิบัติการตาม
มาตรฐาน ISO/IEC 17025 รวม 94 รายการวัด แบงเปนไดรับการรับรองจากองคกรรับรองความสามารถ
Deutscher Kalibrierdienst: DKD สหพันธสาธารณรัฐเยอรมนี จํานวน 46 รายการวัด และจาก
International Accreditation Japan: IA Japan ประเทศญี่ปุน จํานวน 48 รายการวัด การบริการสอบเทียบและ
การอบรมของสถาบันฯ ไดรับการประเมินตามระบบบริหารงานคุณภาพ ISO 9001:2000 และไดรับการรับรอง
มาตรฐานจากสํานักงานรับรองมาตรฐานไอเอสโอ (Mangement System Certification Institute (Thailand):
MASCI) ตั้งแตป พ.ศ.2547 จนถึงปจจุบัน สถาบันฯ ไดเขารวมเปรียบเทียบผลการวัดระดับนานาชาติ
(Interlaboratory Comparison) กับองคกรมาตรวิทยาระดับภูมิภาคและนานาชาติอยางตอเนื่องและมีผล
การวัดอยูในเกณฑที่กําหนด
2) แผนงานพัฒนานักมาตรวิทยาผูรับผิดชอบหนวยวัดแหงชาติ
สถาบั น ฯ ร ว มกับ สถาบัน มาตรวิท ยาแหง ชาติ ข องต า งประเทศ อาทิ โครงการความ
รวมมือระหวาง Japan International Cooperation Agency: JICA และสถาบัน (JICA-NIMT), โครงการ
ความรวมมือระหวาง Physikalisch-Technische Bundesanstalt: PTB,Germany และสถาบัน (PTB-NIMT)
เปนตน เพื่อพัฒนาขีดความสามารถของบุคลากรของสถาบันฯ โดยมีความรวมมือในการสงนักมาตรวิทยาของ
สถาบันฯ ไปฝกอบรมในตางประเทศ รวมทั้งมีผูเชี่ยวชาญจากตางประเทศมาใหความรูทางเทคนิคแก
นัก มาตรวิทยาของสถาบั น ฯ ในชว ง พ.ศ.2547-2550 มีการจัดส งนั กมาตรวิ ทยาเข ารับการอบรม ณ
ตางประเทศจํานวน 103 คน นอกจากนี้ใน พ.ศ.2550 มีการเขารวมประชุมและกิจกรรมทางมาตรวิทยา ณ
ตางประเทศ จํานวน 33 ครั้ง (53 คนครั้ง) บุคลากรของสถาบันฯ ไดนําเสนอและตีพิมพเผยแพรผลงานวิจัย
ในเวทีการประชุมสัมมนาระดับนานาชาติ ซึ่งเปนการพัฒนาขีดความสามารถดานการวิจัยและพัฒนา อาทิเชน
หองปฏิบัติการวิเคราะหไฟฟาเคมีไดทําการศึกษาวิจัยเรื่อง pH measurement โดยใชวิธี/อุปกรณปฐมภูมิที่
เรียกวา Harned Cell ผลงานวิจัยไดนําเสนอในการประชุม Biological Environmental Reference Materals
(BERMs) ครั้งที่ 11 ณ เมือง Tsukuba ประเทศญี่ปุน รวมทั้งมีการตีพิมพผลงานในวารสารตางประเทศ
“Journal of Occupational Health” เรื่อง “Exposure to lead of boatyard workers in Southern
Thailand.” September 2007, volume 49[5]: 345-52 เปนตน
~ 21 ~

22. 2.1.2 กลยุทธเรงเผยแพรและถายทอดความถูกตองดานการวัดสูกิจกรรมการวัดในประเทศ
กลยุทธนี้ประกอบดวย 2 แผนงาน ไดแก 1) แผนงานการเผยแพรความรูเความเขาใจดานมาตรวิทยา
สูสังคม และ 2) แผนงานเรงถายทอดความถูกตองสูกิจกรรมการวัด ดังนี้
1) แผนงานการเผยแพรความรูความเขาใจดานมาตรวิทยาสูสังคม
สถาบันฯ ไดดําเนินงานในแผนงานการเผยแพรความรูความเขาใจดานมาตรวิทยาที่
สถาบันฯ ไดดําเนินการอยางตอเนื่องคือการประชาสัมพันธเผยแพรขาวสารดานมาตรวิทยาผานสื่อมวลชน
สื่อสิ่งพิมพ สื่อมัลติมีเดีย และการพัฒนาขอมูลขาวสารบนเว็บไซตของสถาบันฯ นอกจากนี้สถาบันฯ มี
การจัดประชุมสัมมนาเพื่อใหความรูความเขาใจแกกลุมผูใชบริการเพือใหเขาใจถึงความสําคัญของมาตรวิทยา
่
ในการพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ และลดตนทุนการผลิตเปนประจําตลอดอยางตอเนื่อง อาทิเชน โครงการ
ยกระดั บ คุ ณ ภาพการวั ด ของภาคอุ ต สาหกรรม ดํ า เนิ น กิ จ กรรมการให คํ า ปรึ ก ษาด า นการวั ด แก ก ลุ ม
ผูใชบริการ มีการจัดทําเอกสาร Capability List และ Price List ที่แสดงถึงความสามารถดานการวัดและ
การสอบเทียบในสาขาการวัดตางๆ และอัตราคาบริการ เพื่อใหกลุมผูใชบริการสามารถตัดสินใจใชบริการที่
สอดคลองกับความจําเปน รวมทั้งสถาบันฯ ไดดําเนินการสงเสริมใหมีการเรียนการสอนดานมาตรวิทยาใน
ทุกระดับการศึกษาโดยรวมมือกับสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานในการบรรจุเนือหาวิชาดาน ้
มาตรวิทยาในระดับชั้นมัธยมศึกษา รวมมือกับสํานักงานคณะกรรมการอาชีวศึกษาในการอบรมครูอาจารย
ระดับอาชีว ศึ กษา และร วมมื อกั บมหาวิทยาลัยจัดทําโครงการพัฒนารายวิ ชามาตรวิทยาในหลักสูตร
การศึกษา ผลการดําเนินงานในปงบประมาณ พ.ศ.2550 มีมหาวิทยาลัยจํานวน 6 แหงไดบรรจุและเปด
สอนวิชามาตรวิทยาในหลักสูตร การดําเนินงานที่คูขนานไปกับการสนับสนุนใหสถานศึกษาเปดสอนวิชา
มาตรวิทยา คือการจัดอบรมหลักสูตรมาตรวิทยาขั้นพื้นฐาน ขั้นทฤษฏีและภาคปฏิบัติ เพื่อใหกลุมคนใน
ระบบงานที่เกี่ยวของกับการวัด วิเคราะห ทดสอบ และสอบเทียบทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคอุตสาหกรรม
ตางๆ ใหมีการเรียนรูและพัฒนาขีดความสามารถดานมาตรวิทยา
2) แผนงานเรงถายทอดความถูกตองสูกิจกรรมการวัด
ในระยะเริ่มแรกของแผนกลยุทธ (พ.ศ.2548-2551) มีหองปฏิบัติการสอบเทียบเขารวม
ทั้งสิ้น 13 แหง มีหองปฏิบัติการสอบเทียบทั้งภาครัฐและเอกชนรวม 138 แหง สถาบันฯ มีกิจกรรมสงเสริม
หองปฏิบัติการใหเขมแข็งอยางตอเนื่อง และไดผลักดันใหจัดตั้งสมาคมหองปฏิบัติการสอบเทียบแหง
ประเทศไทยขึ้น มีการจัดตั้งเครือขายมาตรวิทยาเคมี โดยมีหนวยงานจากภาคการศึกษาและภาครัฐตางๆ
จํานวน 30 หนวยงานเขารวมเปนสมาชิกเครือขาย สถาบันฯ ไดเสริมสรางความเขมแข็งของเครือขาย
หองปฏิบัติการ โดยดําเนินการเปรียบเทียบผลการวัดระหวางหองปฏิบัติการสอบเทียบ และจัดโปรแกรม
การทดสอบความชํานาญของหองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบ จัดอบรมสัมมนาเพื่อใหความรูแก
บุคลากรของหองปฏิบัติการอยางตอเนื่อง ดําเนินโครงการใหคําปรึกษาใหกับหองปฏิบัติการเพื่อใหมีขีด
ความสามารถขยายขอบขายการใหบริการได นอกจากนี้สถาบันฯ ไดมีสวนรวมสนับสนุนระบบรับรอง
~ 22 ~

23. ระบบงาน (Accreditation System) ของหองปฏิบัติการ โดยรวมกับสํานักงานรับรองมาตรฐานไอเอสโอ
(Mangement System Certification Institute (Thailand): MASCI) ในการประเมินความสามารถของ
หองปฏิบัติการ
2.2 สถานภาพปจจุบันของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
ดวยภารกิจของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติที่มีบทบาทอยางสูงตอการพัฒนาระบบมาตรวิทยาเพื่อ
เปนโครงสรางพื้นฐานที่สําคัญตอการพัฒนาประเทศ โดยเฉพาะการยกระดับขีดความสามารถในการแขงขัน
ของภาคอุตสาหกรรม รัฐบาลไดเล็งเห็นถึงความสําคัญของระบบมาตรวิทยาแหงชาติ จึงไดมีการจัดตั้ง
สถาบันมาตรวิทยาแหงชาติขึ้นภายใตการกํากับดูแลของกระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี และไดมี
การกอสรางอาคารและจัดหามาตรฐานดานการวัดแหงชาติ ปจจุบันมีอาคารหองปฏิบัติการที่เปนไปตาม
มาตรฐานสากล และสามารถสถาปนาและพัฒนาหนวยวัดแหงชาติโดยไดรับการยอมรับจากนานาชาติ และ
สามารถใหบริการสอบเทียบได โดยหนวยวัดทางฟสิกสไดรับการสถาปนาแลวสามารถตอบสนองความตองการ
ในประเทศไดแลวเปนสวนมากประมาณรอยละ 83 แตยังตอบสนองความตองการดานการวัดทางเคมีและ
ชีวภาพไดเพียงสวนนอย
จากผลการสํารวจความตองการดานการวัดของภาคอุตสาหกรรม ผลการสํารวจความพึงพอใจของ
ผูใชบริการสอบเทียบ และจากผลการประชุมสัมมนาภายใตชมรมมาตรวิทยา พบวาผูใชบริการยังมีความ
ตองการการสอบเทียบในสาขาการวัดและชวงการวัด ดังนี้
- สาขามิติ ไดแก Flatness Interferometer, Roughness Specimen (AFM/SPM), Frequency
Comb, Laser tracker, Theodolite Electronic Distance Measurement และ Contour Instrument
- สาขาไฟฟา เวลาและความถี่ ไดแก AC/DC High Voltage 0–120 kV, Current Transformer
0–1,000 A, High Voltage Source 0–300 kV, Voltage Transformer 0–100 kV, LCR Component
Up–13 MHz, Magnetic Standard Block 0.6–0.7 mT, Insulation Tester และ FM/AM Modulation
- สาขาอุณหภูมิ ไดแก COD Reactor 150 ºc, Relative Humidity Sensor 2–100 % RH,
เทอรโมมิเตอรในยานอุณหภูมิต่ํา ระหวาง -100 ถึง -1,200° C, และ IPRT/IR Thermometer ที่อุณหภูมิสูง
กวา 600° C
- สาขาแสง ไดแก Spectroradiometer, Color Correlated Temperature, และ Opacity Meter
- สาขาแรงบิด คือ Transducer 0.035 –0.353 Nm
- สาขาความแข็ง คือ Micro Vickers Hardness Test Block 200–800 HV
- สาขามวลและความหนาแนน ไดแก Hydrometer, ตุมน้ําหนัก (Weight or Weight set) Class E1
upto 50 kg รวมทั้งตุมน้ําหนักขนาดใหญถึง 1000 kg และการวัดปริมาณอื่นที่เกี่ยวของโดยตรง ไดแก
สภาพความเปนแมเหล็กของตุมน้ําหนัก ความหนาแนนและปริมาตรของตุมน้ําหนัก เปนตน
~ 23 ~

24. - สาขาอัตราการไหล ไดแก Anemometer 0–120 km/h และ 0–20 m/s, Air Flow Meter 0-100 m3/min, และ
เครื่องใหสารละลายทางหลอดเลือด 1-10 ml/h
- สาขาความดันและสุญญากาศ คือ Digital Manometer 5 to -5 mbar
- สาขาเคมีและชีวภาพ ในกลุมงานดานความปลอดภัยของอาหาร (Food Safety) มีความตองการ
วัดโปรตีนในอาหารสัตว การวัดปริมาณสารถนอมอาหารตางๆ ในผลิตภัณฑอาหาร อาทิเชน BHA, BHT,
Sodium Benzoate, Sorbic Acid เปนตน กลุมงานดา นคุม ครองผูบริโภค (Consumer Protection)
มีความตองการศักยภาพการวัดดานเคมีคลินิก อาทิเชน Glucose, Cholesterol, Triglycerides, Ethanol,
สารตกคางในเครื่องสําอางค การวัดปริมาณแรธาตุที่ระบุไวบนบรรจุภัณฑอาหารและยา การวัดสารสกัด
จากสมุนไพร การวัดตามขอกําหนด RoHS ของสหภาพยุโรป และกลุมงานดานอนุรักษสิ่งแวดลอม
(Environment Protection) มีความตองการเรงดวนในการวัดคุณภาพของน้ํา เชน คา Biochemical Oxygen
Demand (BOD) คา Chemical Oxygen Demand (COD) การวัดปริมาณยาฆาแมลง การวัด Volatile
Organic Compounds (VOC) การวัดปริมาณโลหะหนัก (Fe, Cr, Cd, Hg, As) และการวัดปริมาณ
Nitrate และ Nitrite และในทุกกลุมงานจะมีความตองการเหมือนกัน ไดแก วัสดุอางอิงรับรอง (Certified
Reference Material: CRM) โปรแกรมการทดสอบความชํานาญ (Proficiency Testing Program: PT) และ
หองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบอางอิงแหงชาติ (National Reference Laboratory)
ในภาพรวมหนวยวัดแหงชาติยังไมเพียงพอตามความตองการดานมาตรวิทยาภายในประเทศ
โดยเฉพาะอย า งยิ่ ง ด า นมาตรวิ ท ยาเคมี และชี วภาพ จึ ง ควรมี การเร ง ดํ าเนิ นการสถาปนาและพั ฒ นา
ความสามารถในการวั ดด านมาตรวิ ทยาเคมีแ ละชี ว ภาพ โดยเร ง ดํา เนิ น การพั ฒ นาวั ส ดุอ า งอิ ง รับ รอง
(Certified Reference Material: CRM) โปรแกรมการทดสอบความชํานาญ (Proficiency Testing Program: PT)
และพัฒนาหองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบอางอิงแหงชาติ (National Reference Laboratory)
สรุปสถานภาพของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
- หนวยวัดดานฟสิกสสามารถตอบสนองความตองการในประเทศไดประมาณรอยละ 83 ซึ่งตอง
พัฒนาเพิ่มขึ้น เพื่อใหเพียงพอกับความตองการภายในประเทศ
- ความตองการดานมาตรวิทยาเคมีและชีวภาพในประเทศสูง ควรเรงดําเนินการพัฒนาวัสดุอางอิงรับรอง
(Certified Reference Material: CRM) จัดทําโปรแกรมการทดสอบความชํานาญ (Proficiency Testing Program: PT)
ใหเพียงพอ และพัฒนาหองปฏิบัติการวิเคราะหและทดสอบอางอิงแหงชาติ (National Reference Laboratory)
~ 24 ~

25. 2.3 การวิเคราะหสภาพแวดลอม
หลักกฎหมาย พระราชบัญญัติพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ พ.ศ.2540 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา
ที่สนับสนุนการดําเนินงานของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ (ระบุไวในแผนแมบทพัฒนาระบบมาตรวิทยาแหงชาติ
ภาคผนวก ก และ ข)
2.3.1 การวิเคราะหจุดแข็งและจุดออนของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
การวิเคราะหจุดแข็งและจุดออนของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ จากการสัมมนาระดมสมอง
ระดมความคิดเพื่อพัฒนาระบบมาตรวิทยา (วันที่ 9 กันยายน 2551 ณ ศูนยประชุมสถาบันวิจัยจุฬาภรณ) สรุปไดดังนี้
ตารางที่ 1 การวิเคราะหจุดแข็ง (Strength) ของสถาบันมาตรวิทยาแหงชาติ
ประเด็น จุดแข็ง (Strength)
1. สถาบันฯ มีการพัฒนา 1. เปนสถาบันฯ หลักในการดําเนินงานใหระบบมาตรวิทยาของชาติเปนที่ยอมรับของนานาชาติ
ระบบมาตรวิทยาอยาง 2. มีการพัฒนาและสถาปนาหนวยวัดของชาติอยางตอเนื่อง
ตอเนื่อง 3. ความสามารถทางการสอบเทียบและการวัดของสถาบันฯ (Calibration and Measurement
Capabilities: CMC) ไดรับการยอมรับในระดับสากล โดยความสามารถดานการวัดดังกลาวไดรับ
การเผยแพรในเว็บไซตขององคการชั่งตวงวัดระหวางประเทศ (Bureau International des
Poids et Measures: BIPM)
4. สถาบันฯ ไดรับการรับรองระบบบริหารงานคุณภาพมาตรฐาน ISO9001:2000 ตั้งแต พ.ศ.2547
ถึงปจจุบัน และหองปฏิบัติการของสถาบันฯ ไดรับการรับรองความสามารถหองปฏิบัติการตาม
มาตรฐาน ISO/IEC 17025 จาก DKD และ IA Japan จึงเปนที่ยอมรับของนานาชาติ
5. เปนสถาบันฯ ที่มีบทบาทหนาที่ครบวงจรนับแตการสถาปนา พัฒนา บริการ ใหคําปรึกษา
ถ า ยทอด เผยแพร สร า งความตระหนั ก ด า นมาตรวิ ท ยา เนื่ อ งจากมี บุ ค ลากรที่ มี ค วามรู
ความสามารถและสามารถเชิญบุคลากรที่มีความรูความสามารถของหนวยงานภายนอกทั้งใน
ประเทศและตางประเทศมารวมงาน
6. มีความคล อ งตัวในการดําเนิ นงาน มีความคลอ งตั วในการริ เริ่ มโครงการใหม และมีความ
เหมาะสมกับภารกิจ เนื่องจากโครงสรางขององคกรมีลักษณะเฉพาะ ซึ่งเปนหนวยงานในกํากับ
และไมไดเปนสวนราชการ รวมทั้งมีกองทุนพัฒนาระบบมาตรวิทยา รายไดจากการดําเนินงาน
สามารถนํามาใชในกิจกรรมขององคกรไดโดยตรง และมีบุคลากรที่มีศักยภาพสามารถรองรับ
การเปลี่ยนแปลงในวิทยาการใหมๆ
2. บุ คลากรของสถาบั นฯ มี 7. มีการสรางองคความรูใหม และสะสมความรูอยางตอเนื่อง ทําใหมีความเขมแข็งทางวิชาการ
ความรู ด า นมาตรวิ ท ยา ดานมาตรวิทยา เพราะมีกลุมบุคลากรที่มีความรู ความสามารถ และประสบการณทางดาน
และมีการพัฒนาสูงขึ้น มาตรวิทยาเปนที่ยอมรับทั้งในประเทศและตางประเทศ
8. บุคลากรของสถาบันฯ มีความรู ความสามารถ และประสบการณในการวิจัย พัฒนา การ
บริการ การถายทอด การเผยแพร และสรางความตระหนักดานมาตรวิทยาสูง
9. บุคลากรของสถาบันฯ มีประสิทธิภาพและศักยภาพสูงในดานมาตรวิทยา มีความเชี่ยวชาญใน
สาขาเฉพาะทาง
~ 25 ~