Mais conteúdo relacionado Semelhante a การบริหารงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับท้องถิ่น(ตำบล) ปี 2551 (10) Mais de สปสช นครสวรรค์ (20) การบริหารงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับท้องถิ่น(ตำบล) ปี 25512. สัญญาเลขที่ ผรส. 51-ข-016
รายงานฉบับสมบูรณ
โครงการศึกษา
การบริหารงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับทองถิ่น(ตําบล)
ของจังหวัดพิจิตร ป 2551
Management of health security fund areas
in Phichit province : year 2008
โดย นายจิรยุทธ คงนุน
นายประยุทธ คลังสิน
นายสมศักดิ์ ศิริวัฒนากุล
นายพนมศักดิ์ เอมอยู
นางนุชนัดดา แสงสินศร
นางบุญศรี เขียวเขิน
นางมยุรี เข็มทอง
สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดพิจิตร
โครงการนี้ไดรับทุนอุดหนุนจากแผนงานรวมสรางเสริมสุขภาพกับระบบ
หลักประกันสุขภาพถวนหนา (ผรส.) เพื่อสํานักงานกองทุนสนับสนุน
การสรางเสริมสุขภาพ (สสส.)
ความเห็นและขอเสนอแนะที่ปรากฏในเอกสารนี้เปนของผูดําเนินโครงการ มิใชความเห็น
ของแผนงานรวมสรางเสริมสุขภาพกับระบบหลักประกันสุขภาพถวนหนา (ผรส.)
กรกฎาคม 2552
3. ก
กิตติกรรมประกาศ
โครงการวิจัยเรื่อง “การจัดการกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับทองถิ่น(ตําบล)
ของจังหวัดพิจิตร ป 2551” เปนการทํางานจากการมีสวนรวมของบุคลากรหลายฝาย ความสําเร็จ
ของงานเกิดขึ้นไดเนื่องจากไดรับการสนับสนุนและความรวมมือจากบุคคลจํานวนมาก คณะผูวิจัย
รูสึกประทับใจและขอขอบพระคุณในการสนับสนุนและความรวมมือของทุกฝายไว ณ โอกาสนี้
ขอขอบคุณ ดร.นพ.พรเทพ ศิริวนารังสรรค ผูตรวจราชการกระทรวง
สาธารณสุข กรรมการประสานความรวมมือระหวางสํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ
(สปสช.) และสํานักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ (สสส.) ซึ่งเปนบุคคลผูริเริ่ม
แนะนําแหลงทุนวิจัย และสนับสนุนคณะวิจัยจนทําใหเกิดโครงการวิจัยเรื่องนี้ขึ้น ขอขอบคุณทานที่
ไดใหโอกาสคณะวิจัยไดมีการพัฒนาศักยภาพทีมงานมา ณ ที่นี้เปนอยางสูง
ขอขอบคุณ ทานที่ปรึกษาของโครงการวิจัย นพ.ประจักษ วัฒนะกูล นายแพทยสาธารณสุข
จังหวัดพิจิตร ซึ่งเปนผูรับขอตกลงกับแผนงานรวมสรางเสริมสุขภาพกับระบบหลักประกันสุขภาพ
ถวนหนา ทานไดใหความชวยเหลือทางดานวิชาการแกคณะวิจัยมาอยางใกลชิดตลอดระยะเวลา
ดําเนินโครงการ และใหแนวความคิดในการดําเนินงานอันเปนประโยชนตอโครงการวิจัย
เปนอยางยิ่ง ซึ่งคณะวิจัยหลักขอขอบคุณมา ณ ที่นี้
ขอขอบคุณ ทานที่ปรึกษาของโครงการวิจัย ดร.นพ.สัมฤทธิ์ ศรีธํารงสวัสดิ์ ผูอํานวยการ
สํานักงานวิจัยเพื่อการพัฒนาหลักประกันสุขภาพไทย ที่ปรึกษาวิชาการกองทุนสุขภาพระดับตําบล
แผนงานรวมสรางเสริมสุขภาพกับระบบหลักประกันสุขภาพถวนหนา ทานไดใหความชวยเหลือ
ทางดานวิชาการแกคณะวิจัยหลัก ทําใหเกิดการเรียนรู ที่มีคุณคายิ่ง คณะวิจัยหลักขอขอบคุณ
ในความเปนกัลยาณมิตรของทานมา ณ ที่นี้ เปนอยางสูง
ขอขอบคุณ ทาน นพ.กิตตินันท อนรรฆมณี ผูจัดการแผนงานรวมสรางเสริมสุขภาพกับ
ระบบหลักประกันสุขภาพถวนหนา สํานักงานกองทุนสนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ(สสส.)
ที่ไดใหการสนับสนุนในการดําเนินงานทั้งทางดานวิชาการ และทุนในการปฏิบัติงานวิจัยครั้งนี้
ขอขอบคุณทานที่ใหโอกาสในการสรางทีมงานวิจัยของจังหวัดขึ้นมาอีกทีมหนึ่ง มา ณ ที่นี้
ขอขอบคุณ คณะกรรมการกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับพื้นที่(ตําบล)นํารอง
ทั้ง 16 แหง ของจังหวัดพิจิตร ที่ไดใหขอมูลการดําเนินงาน อยางเหมาะสม อันเปนประโยชน
ตองานวิจัยเปนอยางยิ่ง จึงขอขอบคุณ มา ณ ที่นี้
สุดทายนี้ ขอขอบคุณ ผูอยูเบื้องหลังความสําเร็จของงานวิจัยที่สําคัญมาก คือ คุณมุกดา
สํานวนกลาง ผูชวยผูจัดการแผนงานรวมฯ ผูประสานงานโครงการวิจัย ของสํานักงานกองทุน
4. ข
สนับสนุนการสรางเสริมสุขภาพ(สสส.) ที่ใหขอมูลและแนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับระเบียบ ขอปฏิบัติ
ในการบริหารงบประมาณของโครงการวิจัย ตลอดจน คุณดรุณี เลิศปรีชา สํานักงานหลักประกัน
สุขภาพแหงชาติ สาขาเขตพื้นที่นครสวรรค เขต 18 ซึ่งเปนผูใหขอคิดเห็นเกี่ยวกับการดําเนินงาน
กองทุนหลักประกันสุขภาพระดับพื้นที่(ตําบล) ในระดับเขต อันเปนประโยชนตองานวิจัยครั้งนี้เปน
อยางยิ่ง คณะผูวิจัยขอขอบคุณทุกทานไว ณ ที่นี้
ประโยชนและคุณคาที่พึงมีจากการวิจัยนี้ คณะผูวิจัยขอมอบใหแกผูมีสวนรวมทุกทาน
ทั้งผูรวบรวม และเรียบเรียงเอกสารตางๆ ที่คณะผูวิจัยอางถึงในการทําวิจัยทุกทาน
คณะผูวิจัย
สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดพิจิตร
พฤษภาคม 2552
5. ค
บทคัดยอ
การวิจัยเรื่อง “การบริหารงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับทองถิ่น
(ตําบล)ของจังหวัดพิจิตร ป 2551” มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาสถานการณดานงบประมาณ บทบาท
ของคณะกรรมการกองทุนฯ ในการบริหารจัดการงบประมาณ และการดําเนินงานสงเสริมสุขภาพ
และปองกันโรค ระบบการติดตามควบคุมกํากับและประเมินผลของกองทุนฯ และความสอดคลอง
ของกิจกรรมที่ดําเนินการกับวัตถุประสงคของกองทุนฯ โดยทําการศึกษาจากกองทุนฯ นํารองของ
จังหวัดพิจิตร จํานวน 16 แหง ใชระยะเวลาในการศึกษาตั้งแต 1 ตุลาคม 2551 ถึง 31 พฤษภาคม
2552
ผลการศึกษาพบวา ดานระบบการบริหารจัดการงบประมาณ แหลงงบประมาณขององคกร
ปกครองสวนทองถิ่นที่ทําการศึกษา ในสวนรายไดจากการจัดเก็บเองมีแนวโนมลดลง งบประมาณ
อุดหนุนทั่วไปจากรัฐบาลมีแนวโนมเพิ่มขึ้น งบอุดหนุนเฉพาะกิจมีแนวโนมลดลงเล็กนอย
สวนรายไดอื่นคอนขางคงที่ งบประมาณที่ทองถิ่นจัดสรรเพื่อการดําเนินงานดานสาธารณสุข
เมื่อเปรียบเทียบกับงบประมาณทั้งหมดในปนั้นมีแนวโนมสูงขึ้น สัดสวนงบประมาณของกองทุนฯ
ในสวนของเงินที่ไดรับจากสํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ (สปสช.) มีแนวโนมที่ลดลง
สวนเงินที่ทองถิ่นสมทบนั้นมีแนวโนมเพิ่มขึ้น สวนเงินสมทบจากชุมชนและอื่นๆ นั้นเริ่มมีมากขึ้น
การจัดสรรงบประมาณของกองทุนฯ จัดสรรใหกิจกรรมรวมของทุกกลุมอายุมากที่สุด รองลงมาคือ
กลุมอายุ อายุ 25 ปขึ้นไป กลุมอายุ 6-25 ป ผูพิการ กลุม เด็ก 0-6 ป และกลุมหญิงตั้งครรภตามลําดับ
สัดสวนการใชงบประมาณในแตละประเภทกิจกรรมของกองทุนฯ มีการใชจายในหมวดซื้อบริการ
สุขภาพตามชุดสิทธิประโยชนมากที่สุด รองลงมาคือ หมวดสรางเสริมสุขภาพโดย ประชาชน./และ
ชุมชนทองถิ่น หมวดสนับสนุนงบประมาณแกหนวยบริการสาธารณสุข และหมวดบริหารจัดการ
กองทุนฯและพัฒนาระบบบริหารจัดการตามลําดับ ดานระดับการปฏิบัติงานตามความเห็นคิดเห็น
ของคณะกรรมการบริหารกองทุนฯหลักประกันสุขภาพ พบวาอยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ
44.70 รองลงมาคือปฏิบัติไดดี รอยละ 34.85 และยังปฏิบัติไดนอย รอยละ 20.45 เมื่อทําการทดสอบ
ความความแตกตางการปฏิบัติของแตละทองถิ่น พบวาตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01
สวนการปฏิบัติงานของคณะกรรมการในแตละตําแหนงที่ตางกัน พบวาไมแตกตางกันในทางสถิติ
ตําบลที่มีการจัดทํายุทธศาสตรสุขภาพนั้นมีเพียงแหงเดียวคือ ทาเยี่ยม อําเภอสากเหล็ก การไดมาซึ่ง
แผนงาน/โครงการนั้น สวนใหญไดจากการทําประชาคมหมูบานและตําบล รองลงมาจะเปนการ
เสนอแผนงานโครงการโดยเจาหนาที่สาธารณสุข และจาก อบต.เอง มีบางเล็กนอยที่โครงการ
7. จ
Abstract
The objectives of the study of “The management of Local (Sub-district) health security
fund in Pichit province 2008” were to explore financing situation, roles of committee in manage
fund, the implementation of diseases prevention and protection, monitoring, controlling and
evaluating system of the fund that relevant to objectives of the fund. The study conducted in 16
pilot local health security funds in Pichit between October 1st
and May 31st
2009.
The results found that in the management system factor, sources of fund and collected
income trend to be decrease. The central government subsidy was trend to be increase. The
specific subsidy was slightly decrease meanwhile the others were stable. Proportion of health
financing was trend to be increase. Nevertheless, proportion of subsidy from National Security
Office was tren to be decrease, meanwhile the joining budget from local government and others
communities trend to be more increasing. Buget allocation from Local health security fund, Most
of it allocated to elderly then agegroup equal to and more than 25 years, 6-25 years, handicab, 0-6
years and pregnant weman respectively.
Most of expenditure by activities was paid for health care, health promotion, subsidised
to health facilities, funding management and mangement improving respectively. The commitee’s
opinion on level of performance found that it was in the fair, good and poor level equal to 44.70,
34.85 and 20.45 percent respectively. The differentiation of the perfomances between any local
health security funds found the significantly different at 0.01 (P-value < 0.01)
The differentiation of performances between different working positions found that it
was not sigificantly different. Only one local government that had strategic planning, it was
Tambol Thayium, Saklek district. Most of local plans and projects come from community and
sub-district forum, proposal from health worker and member of local government. There were a
few projects propsed by other sectors and organizations. The less implemented activities were
public communucation, and evaluation.
8. ฉ
สารบัญ
หนา
กิตติกรรมประกาศ ก
บทคัดยอ ค
ABSTRACT จ
สารบัญ ฉ
สารบัญตาราง ฎ
สารบัญภาพ ฏ
บทที่ 1 บทนํา 1
ความเปนมาและความสําคัญของปญหา 1
คําถามการวิจัย 4
วัตถุประสงค 4
ขอบเขตการวิจัย 5
ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ 5
นิยามศัพทเฉพาะ 5
บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ 4
สวนที่ 1 แผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรฯ 8
- ความสําคัญของการกระจายอํานาจ 8
- วิสัยทัศนการกระจายอํานาจสูทองถิ่น 9
- กรอบแนวคิดการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น 10
สวนที่ 2 การถายโอนภารกิจในแกองคกรปกครองสวนทองถิ่นฯ 11
สวนที่ 3 ความเปนมาของกองทุนหลักประกันสุขภาพทองถิ่น 12
- หลักการขอความรวมมือ 13
- หลักเกณฑการคัดเลือกองคการบริหารสวนตําบลหรือเทศบาล 13
- วัตถุประสงคของระบบหลักประกันสุขภาพในระดับพื้นที่ 13
- ที่มาของเงินทุน 14
- สัดสวนเงินสมทบจากองคการบริหารสวนตําบลหรือเทศบาล 14
- คณะกรรมการบริหารระบบหลักหลักประกันสุขภาพ 14
- หนาที่คณะกรรมการบริหารระบบหลักประกันสุขภาพ 15
9. ช
สารบัญ(ตอ)
หนา
บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ(ตอ)
- วาระของคณะกรรมการบริหารระบบหลักประกันสุขภาพ 15
- เปาหมายการดําเนินงานระบบหลักประกันสุขภาพในระดับทองถิ่นฯ 15
- ภารกิจและขั้นตอนการดําเนินงาน 16
สวนที่ 4 แนวคิดเกี่ยวกับระบบสุขภาพภาคประชาชน 17
งานวิจัยที่เกี่ยวของ 22
บทที่ 3 ระเบียบวิธีวิจัย 27
ประชากรและกลุมตัวอยาง 27
เครื่องมือที่ใชในการวิจัย 27
การเก็บรวบรวมขอมูล 29
การวิเคราะหขอมูล 29
บทที่ 4 ผลการวิจัย 30
ตอนที่ 1 ระบบการบริหารจัดการงบประมาณ 30
ตอนที่ 2 ระดับการปฏิบัติ/ความเห็นคิดเห็นของคณะกรรมการบริหารฯ 39
ตอนที่ 3 ขอมูลเชิงคุณภาพที่ไดจากการสัมภาษณกลุม 51
- ประเด็นการกําหนดนโยบายดานสุขภาพของ อบต./เทศบาล 51
- ประเด็นการไดมาซึ่งแผนงานโครงการ 53
- ประเด็นการประชุมของคณะกรรมการกองทุนหลักประกันฯ 57
- ประเด็นการบริหารจัดการรายรับ – รายจาย งบประมาณของกองทุน 58
- ประเด็นขั้นตอนการรับงบประมาณไปดําเนินการ 59
- ประเด็นการจัดทํารายงานผลการดําเนินงาน และการประชาสัมพันธ 60
- ประเด็นการจัดตั้งคณะอนุกรรมการหรือคณะทํางานฯ 62
- ประเด็นการควบคุมกํากับ และการประเมินผลงาน 63
- ประเด็นการนําผลจากการประเมินมาปรับปรุงแกไขฯ 65
10. ซ
สารบัญ(ตอ)
หนา
บทที่ 5 สรุปผล อภิปรายผลและขอเสนอแนะ 68
สรุปผลการวิจัย 68
ดานระบบการบริหารจัดการงบประมาณ 68
ดานระดับการปฏิบัติ/ความเห็นคิดเห็นของคณะกรรมการบริหารกองทุนฯ 70
ดานขอมูลเชิงคุณภาพที่ไดจากการสัมภาษณกลุม (Focus group) 72
อภิปรายผล 77
ขอเสนอแนะ 79
ขอเสนอแนะเพื่อการศึกษาครั้งตอไป 80
บรรณานุกรม 81
ภาคผนวก
- ตารางที่ ผ. 1 รายไดของ อบต.โรงชาง 83
- ตารางที่ ผ. 2 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 83
- ตารางที่ ผ. 3 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 83
- ตารางที่ ผ. 4 รายไดของ อบต.ปามะคาบ 84
- ตารางที่ ผ. 5 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 84
- ตารางที่ ผ. 6 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 84
- ตารางที่ ผ. 7 รายไดของ อบต.หัวดง 85
- ตารางที่ ผ. 8 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 85
- ตารางที่ ผ. 9 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 85
- ตารางที่ ผ.10 รายไดของ อบต.วังทรายพูน 86
- ตารางที่ ผ.11 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 86
- ตารางที่ ผ.12 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 86
- ตารางที่ ผ.13 รายไดของ อบต.โพธิ์ประทับชาง 87
- ตารางที่ ผ.14 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 87
- ตารางที่ ผ.15 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 87
- ตารางที่ ผ.16 รายไดของ อบต.ดงเสือเหลือง 88
11. ฌ
สารบัญ(ตอ)
หนา
- ตารางที่ ผ.17 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 88
- ตารางที่ ผ.18 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 88
- ตารางที่ ผ.19 รายไดของเทศบาลตําบลเนินมะกอก 89
- ตารางที่ ผ.20 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 89
- ตารางที่ ผ.21 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 89
- ตารางที่ ผ.22 รายไดของ อบต.วังกรด 90
- ตารางที่ ผ.23 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 90
- ตารางที่ ผ.24 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 90
- ตารางที่ ผ.25 รายไดของ อบต.ทาเสา 91
- ตารางที่ ผ.26 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 91
- ตารางที่ ผ.27 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 91
- ตารางที่ ผ.28 รายไดของ อบต.บางลาย 92
- ตารางที่ ผ.29 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 92
- ตารางที่ ผ.30 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 92
- ตารางที่ ผ.31 รายไดของเทศบาลตําบลเนินปอ 93
- ตารางที่ ผ.32 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 93
- ตารางที่ ผ.33 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 93
- ตารางที่ ผ.34 รายไดของ อบต.ทายทุง 94
- ตารางที่ ผ.35 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 94
- ตารางที่ ผ.36 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 94
- ตารางที่ ผ.37 รายไดของเทศบาลตําบลหนองพยอม 95
- ตารางที่ ผ.38 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 95
- ตารางที่ ผ.39 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 95
- ตารางที่ ผ.40 รายไดของ อบต.บึงบัว 96
- ตารางที่ ผ.41 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 96
- ตารางที่ ผ.42 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 96
12. ญ
สารบัญ(ตอ)
หนา
- ตารางที่ ผ.43 รายไดของ อบต.ทาเยี่ยม 97
- ตารางที่ ผ.44 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 97
- ตารางที่ ผ.45 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 97
- ตารางที่ ผ.46 รายไดของเทศบาลตําบลวังบงค 98
- ตารางที่ ผ.47 การจัดสรรงบประมาณสําหรับงานสรางเสริมสุขภาพฯ 98
- ตารางที่ ผ.48 จํานวนงบประมาณที่กองทุนหลักประกันสุขภาพฯ 98
- แบบ วจ.01 99
- แบบ วจ.02 101
- แบบ วจ.03 105
- แบบ วจ.04 107
13. ฎ
สารบัญตาราง
หนา
ตารางที่ 4.1 แหลงงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถิ่น 30
ตารางที่ 4.2 การจัดสรรงบประมาณของทองถิ่นสําหรับการดําเนินงานดานสาธารณสุข 31
ตารางที่ 4.3 แหลงงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับพื้นที่ 32
ตารางที่ 4.4 การจัดสรรงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพฯ ป 2549 33
ตารางที่ 4.5 การจัดสรรงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพฯ ป 2550 33
ตารางที่ 4.6 การจัดสรรงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพฯ ป 2551 34
ตารางที่ 4.7 สัดสวนการใชงบประมาณในแตละประเภทกิจกรรมฯ ป 2549 35
ตารางที่ 4.8 สัดสวนการใชงบประมาณในแตละประเภทกิจกรรมฯ ป 2550 35
ตารางที่ 4.9 สัดสวนการใชงบประมาณในแตละประเภทกิจกรรมฯ ป 2551 36
ตารางที่ 4.10 การใชจายงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับพื้นที่ 37
ตารางที่ 4.11 สรุปสถานะเงินกองทุนป 2549 – 2551 39
ตารางที่ 4.12 จํานวนและรอยละของผูตอบแบบสอบถามจําแนกตามสถานภาพฯ 39
ตารางที่ 4.13 จํานวนและรอยละของระดับการมีสวนรวมการดําเนินงานกองทุนฯ 40
ตารางที่ 4.14 จํานวนและรอยละของระดับการดําเนินงานดานงบประมาณ 41
ตารางที่ 4.15 จํานวนและรอยละของระดับการดําเนินงานดานขอมูล 43
ตารางที่ 4.16 จํานวนและรอยละของระดับการดําเนินงานดานการจัดทํายุทธศาสตร 44
ตารางที่ 4.17 จํานวนและรอยละของระดับการดําเนินงานดานการลงทุน 45
ตารางที่ 4.18 จํานวนและรอยละของระดับการดําเนินงานดานการตื่นตัวดานสุขภาพ 46
ตารางที่ 4.19 จํานวนและรอยละของระดับการดําเนินงานดานการตื่นตัวดานการประสาน 47
ตารางที่ 4.20 จํานวนและรอยละของระดับการปฏิบัติภาพรวมของกองทุนฯ 48
ตารางที่ 4.21 การทดสอบความสัมพันธระหวางความเห็นตอระดับการปฏิบัติฯ 49
ตารางที่ 4.22 การทดสอบความสัมพันธระหวางความเห็นตอระดับการปฏิบัติฯ 50
ตารางที่ 4.23 สรุปผล 67
14. ฏ
สารบัญภาพ
หนา
ภาพที่ 2.1 แนวทางการดําเนินงานกองทุนหลักประกันสุขภาระดับพื้นที่ ในพื้นที่นํารอง 16
ภาพที่ 2.2 การดําเนินงานสุขภาพภาคประชาชน 19
ภาพที่ 4.1 แหลงงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถิ่น 30
ภาพที่ 4.2 รอยละงบประมาณที่ทองถิ่นจัดสรรเพื่อการดําเนินงานดานสาธารณสุข 31
ภาพที่ 4.3 เปรียบเทียบแหลงงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับพื้นที่ 32
ภาพที่ 4.4 ภาพรวมการจัดสรรงบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพแกเปาหมาย 34
ภาพที่ 4.5 ภาพรวมสัดสวนการใชงบประมาณในแตละประเภทกิจกรรมฯ ป 2549-2551 37
15. บทที่ 1
บทนํา
ความเปนมาและความสําคัญของปญหา
การกระจายอํานาจเปนแนวนโยบายหลักของรัฐตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช 2540 นับตั้งแตมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญฉบับดังกลาว รัฐบาลไดดําเนินการ
เกี่ยวกับการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่นไปแลวหลายเรื่อง เชน การแกไข
กฎหมาย ระเบียบปฏิบัติงานเกี่ยวกับการปกครองทองถิ่นและความสัมพันธระหวางรัฐบาลและ
องคกรปกครองสวนทองถิ่นใหสอดคลองกับบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ การประกาศใช
พระราชบัญญัติกําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น
พ.ศ. 2542 และพระราชบัญญัติการบริหารงานบุคคลขององคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. 2542
เปนตน (สถาบันพระปกเกลา, 2545) นอกจากนั้นแลวหลักสําคัญของการกระจายอํานาจ
ที่สอดคลองกับบริบทของการพัฒนาที่วา การรวมศูนยอํานาจไวที่สวนกลางนั้นจะทําให
ประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดเมื่อสังคมทั้งประเทศมีลักษณะที่คลายคลึงกันหรือเหมือนกัน
(Homogeneity ) แตเมื่อใดก็ตามที่สังคมเริ่มมีการพัฒนาจะเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงไปสูสภาวการณ
ของความแตกตางและหลากหลาย (Heterogeneity) การพัฒนาจากภายในจะเริ่มเกิดขึ้นในถิ่นหรือ
หมูผูที่มีความพรอมในการรับการพัฒนา หรือพรอมรับกับการเปลี่ยนแปลงใหมกอน จนกระทั่ง
ทายที่สุดสังคมก็จะนําไปสูความหลากหลายและแตกตางกันในแตละพื้นที่ ภายใตการเปลี่ยนแปลง
สังคมที่รวดเร็วโดยเฉพาะอยางยิ่งเปนการเปลี่ยนแปลงภายใตกระแสโลกาภิวัฒนที่บังคับใหสังคม
มีลักษณะพลวัต (Dynamic) การรวมอํานาจไวที่สวนกลางจะสงผลใหเกิดความดอยประสิทธิภาพ
และเกิดความจําเปนที่จะตองมีการกระจายอํานาจใหเกิดประสิทธิผลและประสิทธิภาพมากขึ้น และ
ในขณะเดียวกันก็จะสอดคลองกับการเปลี่ยนแปลงในเรื่องของอํานาจรัฐสูประชาชนดวย
ความสําคัญของการกระจายอํานาจดังกลาวขางตน (พีรสิทธิ์ คํานวณศิลป และคณะ, 2544 )
ประเทศไทยไดมีการพยายามที่จะดําเนินการกระจายอํานาจมาตั้งแต พ.ศ.2476 โดยเริ่มมี
การกําเนิดเทศบาล สุขาภิบาล และองคการบริหารสวนจังหวัดขึ้น แตแนวทางการปฏิบัติของ
องคการทั้งสามในขางตนนั้นยังมีขอจํากัดในการบริหารจัดการ กลาวคือ การบริหารจัดการของ
เทศบาลและสุขาภิบาล ซึ่งในปจจุบันยกฐานะเปนเทศบาลตําบลนั้น เปนการบริหารจัดการเพื่อมุง
ตอบสนองตอสภาพปญหาและความตองการของชุมชนเมือง สวนองคการบริหารสวนจังหวัดแมจะ
16. 2
มีขอบเขตความรับผิดชอบครอบคลุมพื้นที่ทั้งในเขตเมืองและเขตชนบท แตก็ยังไมสามารถ
ตอบสนองตอสภาพปญหาและความตองการของประชาชนในเขตชนบทไดเต็มที่ (กองราชการ
สวนตําบล กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ,2543) ดังนั้นตอมารัฐบาลจึงไดมีนโยบาย
ที่ชัดเจนและเปนรูปธรรมมากขึ้น โดยไดมีการจัดตั้งองคการบริหารสวนตําบล (อบต.) ขึ้นตาม
พระราชบัญญัติสภาตําบลและองคการบริหารสวนตําบล พ.ศ. 2537 และไดกําหนดอํานาจ หนาที่
และความรับผิดชอบซึ่งตรงกับแนวทางการกระจายอํานาจตามพระราชบัญญัติกําหนดแผนและ
ขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. 2542 ทําใหการแกไขปญหา
เรื่องความครอบคลุมพื้นที่ชนบทได อํานาจ หนาที่ และความรับผิดชอบขององคการบริหารสวน
ตําบลนั้น ครอบคลุมทุกดานทั้งดานเศรษฐกิจและสังคม และที่กาวหนามากกวานั้นยังไดรับมอบ
อํานาจหนาที่และความรับผิดชอบผานพระราชบัญญัติใหสามารถจัดการบริการสาธารณะ เชน
ดานการสาธารณสุข การศึกษา สิ่งแวดลอม เปนตน ในการผองถายการจัดการบริการสาธารณะนี้
เกิดขึ้นตามแผนการกระจายอํานาจ พ.ศ. 2543 ซึ่งไดมีการวางแผนที่จะใหองคการบริหาร
สวนตําบลสามารถจัดบริการสาธารณะใหแลวเสร็จภายใน 10 ป (2544 – 2553 )
พระราชบัญญัติกําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจ พ.ศ. 2542 ไดกําหนดให
งานบริการสาธารณสุขในความรับผิดชอบของกระทรวงสาธารณสุขเปนภารกิจที่ตองถายโอน
ใหกับองคกรปกครองสวนทองถิ่น ในมาตรา 16 มาตรา 17 มาตรา 18 และมาตรา 19 ครอบคลุม
ถึงการสาธารณสุข การรักษาพยาบาล การปองกันโรคและการควบคุมโรคติดตอ และใน
ปงบประมาณ 2544 – 2545 กระทรวงสาธารณสุข ไดถายโอนงานสาธารณสุขมูลฐานและ
งานสรางเสริมสุขภาพซึ่งเปนกิจกรรมที่องคการบริหารสวนตําบลมีสวนเกี่ยวของโดยตรง
และเปนกิจกรรมที่ดําเนินการโดยชุมชนเองได (สํานักนโยบายและแผนสาธารณสุข, 2541)
และหลังจากพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแหงชาติ พ.ศ. 2545 มีผลบังคับใชตั้งแตวันที่
9 พฤศจิกายน 2545 สํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ (สปสช.) ไดเขามาเปนองคกรที่มี
หนาที่ในการดําเนินการ เพื่อใหคนไทยทุกคนไดรับการคุมครองการเขาถึงบริการสุขภาพที่จําเปน
และมีคุณภาพ รวมทั้งการเตรียมความพรอมเพื่อรองรับการกระจายอํานาจดานสุขภาพใหกับ
องคกรปกครองสวนทองถิ่น
พระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแหงชาติ พ.ศ. 2545 ในหลายมาตราไดกําหนดให
ประชาชนและทองถิ่นมีสวนรวมในระบบหลักประกันสุขภาพถวนหนาในหลายรูปแบบ ทั้งใน
สวนของการเปนผูมีสิทธิในการเขารับบริการ การบริหารจัดการ การตรวจสอบ และรับรอง
คุณภาพบริการ และเพื่อใหเปนไปตาม พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแหงชาติ พ.ศ. 2545 ตามมาตรา
18 (9) และมาตรา 47 ไดสนับสนุนและกําหนดหลักเกณฑใหองคกรชุมชน องคกรเอกชนและ
17. 3
ภาคเอกชนที่ไมมีวัตถุประสงคเพื่อดําเนินการแสวงหาผลกําไร ดําเนินงาน และบริหารจัดการ
เงินทุนในระดับทองถิ่นหรือพื้นที่ไดตามความพรอม ความเหมาะสมและความตองการ
โดยสงเสริมกระบวนการ มีสวนรวมเพื่อสรางหลักประกันสุขภาพแหงชาติใหแกบุคคลในพื้นที่
จึงไดมีการประชุมระดมความคิดเห็นเพื่อรางหลักเกณฑในการพัฒนาระบบหลักประกันสุขภาพ
ระดับทองถิ่นหรือพื้นที่จากหนวยงานและผูเกี่ยวของ ทั้งคณะอนุกรรมการสนับสนุนการมีสวน
รวมของภาคประชาชน สมาคมองคการบริหารสวนตําบลแหงประเทศไทย กรมสงเสริมการ
ปกครองสวนทองถิ่น กองทุนชุมชน และสํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ ซึ่งหลักเกณฑ
การดําเนินงานระบบหลักประกันสุขภาพในระดับทองถิ่นหรือพื้นที่ ไดผานการพิจารณาจาก
คณะอนุกรรมการประสานงานองคกรปกครองสวนทองถิ่นในการสรางหลักประกันสุขภาพ
ถวนหนาและคณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแหงชาติ มีมติเห็นชอบจากการกําหนด
หลักเกณฑ เพื่อสนับสนุนใหองคการบริหารสวนตําบลหรือเทศบาลดําเนินงานและบริหารจัดการ
ระบบหลักประกันสุขภาพในระดับทองถิ่นและพื้นที่ ตั้งแตวันที่ 27 กุมภาพันธ 2549 โดยที่
ประชุมไดมีการวางแผนทดลองกระจายอํานาจดานสุขภาพในรูปแบบกองทุนหลักประกันสุขภาพ
ทองถิ่นเพื่อการสงเสริมสุขภาพและปองกันโรค มีเปาหมายที่จะดําเนินงานนํารองในป 2549
ทั่วประเทศ จํานวน 800 แหง (อําเภอละไมเกิน 1 แหง) ป 2550 ใหดําเนินการใน อบต. หรือ
เทศบาลที่มีความพรอม ป 2551 จะตองดําเนินการใน อบต. และเทศบาลทุกแหง ซึ่งมีแนวทาง
ในการดําเนินงาน คือ การโอนงบประมาณในสวนของการสงเสริมสุขภาพและปองกันโรค หรืองบ
PP ตรงไปยัง อบต. หรือเทศบาล โดยคิดตามรายหัวประชากรที่รับผิดชอบ จํานวน 37.50 บาท
ตอหัวประชากร และ อบต. หรือเทศบาล จะตองสมทบเงินเขากองทุนหลักประกันสุขภาพทองถิ่น
ตามสัดสวน คือ อบต.ขนาดใหญหรือเทศบาล สมทบไมนอยกวา รอยละ 50 ของคาบริการ
สาธารณสุขที่ไดรับจากกองทุนหลักประกัน อบต.ขนาดกลาง สมทบไมนอยกวารอยละ 20 ของ
คาบริการสาธารณสุขที่ไดรับจากกองทุนหลักประกัน อบต.ขนาดเล็กสมทบไมนอยกวารอยละ 10
ของคาบริการสาธารณสุขที่ไดรับจากกองทุนหลักประกัน โดยมีวัตถุประสงคของการจัดตั้งเพื่อ
เปนคาใชจายในการสนับสนุน และสงเสริมการจัดบริการสาธารณสุข ซึ่งเนนการสงเสริมสุขภาพ
การปองกันโรค และการฟนฟูสภาพของหนวยบริการหรือสถานบริการอื่นๆ เพื่อสงเสริมให
กลุมเปาหมายที่เปนกลุมแมและเด็ก กลุมผูสูงอายุ กลุมผูพิการ กลุมผูประกอบอาชีพที่มีความเสี่ยง
และกลุมผูปวยโรคเรื้อรังที่อยูในชุมชน สามารถเขาถึงบริการสาธารณสุขไดอยางทั่วถึงและ
มีประสิทธิภาพ อยางนอยตามชุดสิทธิประโยชนที่กําหนด
การดําเนินงานนํารองรูปแบบกองทุนหลักประกันสุขภาพทองถิ่นเพื่อสงเสริมสุขภาพ
และปองกันโรคใน ป 2549 ตองอาศัยความพรอมและความสมัครใจในการเขารวมขององคกร
18. 4
ปกครองสวนทองถิ่น จังหวัดพิจิตรมีองคกรปกครองสวนทองถิ่นสมัครใจเขารวมดําเนินงาน
กองทุนนํารองหลักประกันสุขภาพทองถิ่น จํานวน 16 แหง ซึ่งแสดงถึงความพรอมขององคกร
ปกครองสวนทองถิ่นในการที่จะดําเนินงาน เพื่อเตรียมการรองรับการกระจายอํานาจดานสุขภาพ
คณะผูวิจัยจึงมีความสนใจที่จะศึกษาสถานการณ และเงื่อนไขการบริหารงบประมาณของกองทุน
หลักประกันสุขภาพทองถิ่นเพื่อการสงเสริมสุขภาพและปองกันโรค ภายใตแนวคิด บทบาทและ
การมีสวนรวมในการบริหารจัดการกองทุนหลักประกันสุขภาพทองถิ่นของคณะกรรมการกองทุน
เพื่อนําขอมูลมาปรับปรุงและวางแผนพัฒนาคณะกรรมการกองทุนใหสามารถบริหารจัดการกองทุน
หลักประกันสุขภาพทองถิ่นไดอยางมีประสิทธิภาพ และสงผลตอการพัฒนาสุขภาพอนามัยของ
ประชาชนใหมีสุขภาวะที่ดีขึ้นในอนาคตตอไป
คําถามการวิจัย
1. คณะกรรมการบริหารกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับพื้นที่ของจังหวัดพิจิตรมีการ
บริหารจัดการงบประมาณกองทุนฯ อยางไร
2. ตัวแทนองคกรปกครองสวนทองถิ่น ตัวแทนชุมชน และตัวแทนเจาหนาที่
สาธารณสุข ในพื้นที่มีความเห็นตอการปฏิบัติงานในรูปแบบกองทุนหลักประกัน
สุขภาพทองถิ่นเพื่อการสงเสริมสุขภาพและปองกันโรค ระดับใด
วัตถุประสงค
วัตถุประสงคทั่วไป
เพื่อศึกษาสถานการณ และเงื่อนไขการบริหารจัดการกองทุนหลักประกันสุขภาพของ
ทองถิ่น การพัฒนากองทุนในทรรศนะของกรรมการกองทุนหลักประกันสุขภาพทองถิ่น รวมถึง
การดําเนินการดานสุขภาพในทองถิ่น และการพัฒนาระบบสุขภาพของทองถิ่น ตามกรอบ
เจตนารมย ของ พรบ.หลักประกันสุขภาพแหงชาติ พ.ศ. 2545
วัตถุประสงคเฉพาะ
1. เพื่อศึกษาสถานการณดานงบประมาณ ของกองทุนหลักประกันสุขภาพระดับทองถิ่น
ของจังหวัดพิจิตร
2. เพื่อศึกษาบทบาทของคณะกรรมการกองทุนฯ ในการบริหารจัดการงบประมาณ และ
การดําเนินงานสงเสริมสุขภาพและปองกันโรค ประมาณ ของกองทุนหลักประกัน
สุขภาพระดับทองถิ่น ของจังหวัดพิจิตร
19. 5
3. เพื่อศึกษาระบบการติดตามควบคุมกํากับ และการประเมินผลงบประมาณของกองทุน
หลักประกันสุขภาพระดับทองถิ่น ของจังหวัดพิจิตร
4. เพื่อศึกษาความสอดคลองของกิจกรรมที่ดําเนินการกับวัตถุประสงคของกองทุน
หลักประกันสุขภาพระดับทองถิ่น ของจังหวัดพิจิตร
ขอบเขตการวิจัย
ทําการศึกษาเกี่ยวกับกระบวนการบริหารจัดการงบประมาณ และประสิทธิภาพของการ
บริหารงบประมาณกองทุนหลักประกันสุขภาพทองถิ่น ของจังหวัดพิจิตรที่สมัครเขารวมเปนพื้นที่
กองทุนนํารองของจังหวัดพิจิตรจํานวน 16 แหง โดยใชระยะเวลาในการศึกษาตั้งแต 1 ตุลาคม 2551
ถึง 31 พฤษภาคม 2552
ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ
ผลที่ไดจากการศึกษาสามารถนําไปขยายผลตอในพื้นที่อื่นๆ และ สปสช. อาจออกระเบียบ
แนวทาง หรือขอกําหนดเพิ่มเติม ซึ่งจะเกิดการดําเนินงานดานสุขภาพที่เหมาะสม และเกิด
ประสิทธิภาพสูงสุด ตอไป นอกจากนั้นยังเปนกระบวนการพัฒนานักวิจัยในระดับพื้นที่ใหมี
ประสบการณและองคความรูมากขึ้น
นิยามศัพทเฉพาะ
กองทุนหลักประกันสุขภาพระดับพื้นที่ หมายถึง การดําเนินงานในรูปแบบกองทุน
หลักประกันสุขภาพทองถิ่น (อบต. หรือเทศบาล) เพื่อการสงเสริมสุขภาพและปองกันโรค โดยมี
เงื่อนไขดังนี้
1. การรวมสมทบเงินเขากองทุนตามสัดสวน ดังนี้
- อบต.ขนาดใหญหรือเทศบาล สมทบไมนอยกวา รอยละ 50 ของคาบริการ
สาธารณสุขที่ไดรับจากกองทุนหลักประกัน
- อบต.ขนาดกลาง สมทบไมนอยกวารอยละ 20 ของคาบริการสาธารณสุขที่ไดรับจาก
กองทุนหลักประกัน
- อบต.ขนาดเล็กสมทบไมนอยกวารอยละ 10 ของคาบริการสาธารณสุขที่ไดรับจาก
กองทุนหลักประกัน
20. 6
2. มีการจัดตั้งคณะกรรมการกองทุนหลักประกันสุขภาพทองถิ่น โดยคณะกรรมการฯ
ตองประกอบดวยกลุมไตรภาคี คือ องคกรปกครองสวนทองถิ่น ตัวแทนชุมชน และตัวแทน
เจาหนาที่สาธารณสุข
3. วัตถุประสงคของการใชเงินกองทุนเพื่อสงเสริมการจัดบริการสาธารณสุข โดยเนนการ
สงเสริมสุขภาพ การปองกันโรค และการฟนฟูสภาพของหนวยบริการหรือสถานบริการอื่น ๆ
เพื่อสงเสริมใหกลุมเปาหมายที่เปนกลุมแมและเด็ก กลุมผูสูงอายุ กลุมผูพิการ กลุมผูประกอบ
อาชีพที่มีความเสี่ยง และกลุมผูปวยโรคเรื้อรังที่อยูในชุมชน สามารถเขาถึงบริการสาธารณสุขได
อยางทั่วถึง
คณะกรรมการ หมายถึง คณะกรรมการบริหารระบบหลักประกันสุขภาพสุขภาพระดับ
พื้นที่ ซึ่งประกอบดวย
1. นายก อบต.หรือนายกเทศมนตรีหรือผูที่นายกฯมอบหมาย เปนประธาน
2. สมาชิกสภา อบต.หรือสภาเทศบาลที่สภาฯ คัดเลือก จํานวน 2 คน เปนกรรมการ
3. ผูแทนหมูบาน/ชุมชนที่ประชาคมหมูบาน/ชุมชนเลือกกันเองหมูบาน/ชุมชนละ 1 คน
เปนกรรมการ
4. ผูแทน อสม. จํานวน 2 คน เปนกรรมการ
5. ผูแทนหนวยบริการที่ สปสช. มอบหมาย เปนกรรมการ
6. ปลัด อบต.หรือปลัดเทศบาล เปนกรรมการและเลขานุการ
องคการบริหารสวนตําบล (อบต.) หมายถึง องคการบริหารสวนตําบล ตามกฎหมายวา
ดวยสภาตําบลและองคการบริการสวนตําบล ที่ไดรับการสนับสนุนใหดําเนินงานและบริหารจัดการ
หลักประกันสุขภาพในเขตพื้นที่
เทศบาล หมายถึง เทศบาลตามกฎหมายวาดวยเทศบาลที่ไดรับการสนับสนุนให
ดําเนินงานและบริหารจัดการหลักประกันสุขภาพในเขตพื้นที่
ระบบหลักประกันสุขภาพ หมายถึง ระบบหลักประกันสุขภาพที่เกี่ยวกับการสรางเสริม
สุขภาพ การปองกันโรค และการฟนฟูสภาพที่จําเปนตอสุขภาพและการดํารงชีวิต
สถานบริการ หมายถึง สถานบริการสาธารณสุขของรัฐ เอกชน และของสภากาชาดไทย
หนวยบริการประกอบโรคศิลปะตาง ๆ และสถานบริการสุขอื่นที่คณะกรรมการหลักประกัน
แหงชาติกําหนดเพิ่มเติม
หนวยบริการ หมายถึง สถานบริการที่ไดขึ้นทะเบียนไวตามพระราชบัญญัติ หลักประกัน
สุขภาพแหงชาติ
21. 7
กิจกรรมการสรางเสริมสุขภาพ (Health Promotion) หมายถึง เปนงานสาธารณสุขที่
ครอบคลุมหลายมิติ จึงมีผูใหคําจํากัดความไวหลากหลาย เชน ในกฎบัตรออตตาวา ไดให
ความหมายของการสรางเสริมสุขภาพวา คือกระบวนการเพิ่มสมรรถนะใหประชาชน
มีความสามารถในการควบคุมและพัฒนาสุขภาพตนเอง อันจะเปนผลตอสุขภาวะที่สมบูรณทางกาย
ทางจิต และทางสังคม
กิจกรรมการปองกันโรค (Disease Prevention) หมายถึง เปนงานที่ตองทําควบคูกับงาน
สรางเสริมสุขภาพ กิจกรรมบางอยางไมสามารถจําแนกไดอยางเด็ดขาดวาเปนกิจกรรมการปองกัน
โรคหรือกิจกรรมสรางสุขภาพ แตโดยสวนใหญเห็นตรงกันวา กิจกรรมสรางเสริมสุขภาพนั้น
เนนเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตใหดีขึ้น สวนกิจกรรมปองกันโรคนั้นเนนที่ความพยายามไมให
เกิดโรค
22. 8
บทที่ 2
เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ
การศึกษาวิจัยครั้งนี้ ไดทบทวนเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ มีประเด็นที่สําคัญที่
เกี่ยวของทั้งหมด 4 หัวขอ ดังนี้
สวนที่ 1 แผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. 2542
สวนที่ 2 การถายโอนภารกิจในแกองคกรปกครองสวนทองถิ่นของกระทรวงสาธารณสุข
สวนที่ 3 การจัดตั้งกองทุนหลักประกันสุขภาพทองถิ่นเพื่อการสงเสริมและปองกันโรค
สวนที่ 4 แนวคิดเกี่ยวกับระบบสุขภาพภาคประชาชน
สวนที่ 1 แผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. 2542
1. ความสําคัญของการกระจายอํานาจ
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ไดใหความสําคัญกับการ
กระจายอํานาจการปกครองไปสูทองถิ่นโดยไดกําหนดไวในหมวด 5 แนวนโยบายพื้นฐานแหงรัฐ
มาตรา 78 กําหนดใหรัฐตองกระจายอํานาจใหทองถิ่นพึ่งตนเอง และตัดสินใจในกิจการของ
ทองถิ่นไดเอง พัฒนาเศรษฐกิจทองถิ่น และระบบสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ ตลอดทั้ง
โครงสรางพื้นฐานสารสนเทศในทองถิ่นใหทั่วถึงและเทาเทียมกันทั่วประเทศ รวมทั้งพัฒนา
จังหวัดที่มีความพรอมใหเปนองคกรปกครองสวนทองถิ่นขนาดใหญ โดยคํานึงถึงเจตนารมณของ
ประชาชนในจังหวัดนั้น ในดานการปกครองสวนทองถิ่น รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช 2540 ไดกําหนดไวในหมวด 9 รวม 9 มาตรา ตั้งแต มาตรา 282 ถึงมาตรา 290
สรุปไดวารัฐจะตองใหความเปนอิสระแกทองถิ่นตามหลักแหงการปกครองตนเองตามเจตนารมณ
ของประชาชนในทองถิ่นโดยองคกรปกครองสวนทองถิ่นทั้งหลายควรมีอิสระในการกําหนด
นโยบายการปกครอง การบริหารการบริหารงานบุคคล การเงินและการคลัง และมีอํานาจหนาที่
ของตนเอง โดยรัฐบาลเปนผูกํากับดูแลองคกรปกครองสวนทองถิ่นเทาที่จําเปนภายในกรอบของ
กฎหมาย และเพื่อกระจายอํานาจใหแกทองถิ่นเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่องเพื่ออนุมัติตามมาตรา 284
แหงรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 จึงไดตราพระราชบัญญัติกําหนดแผน
และขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. 2542 ขึ้น ซึ่งมีสาระสําคัญ
ในการกําหนดอํานาจ และหนาที่ในการจัดระบบบริการสาธารณะระหวางรัฐกับองคกรปกครอง
23. 9
สวนทองถิ่น และระหวางองคกรปกครองสวนทองถิ่นดวยกันเองการจัดสรรสัดสวนภาษีและอากร
ระหวางรัฐกับองคกรปกครองสวนทองถิ่น โดยคํานึงถึงภาระหนาที่ของรัฐกับองคกรปกครอง
สวนทองถิ่นและระหวางองคกรปกครองสวนทองถิ่นดวยกันเองเปนสําคัญและตามมาตรา 12 แหง
พระราชบัญญัติดังกลาว ไดกําหนดใหคณะกรรมการการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวน-
ทองถิ่น มีอํานาจและหนาที่จัดทําแผนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่นและ
แผนปฏิบัติการ เพื่อขอความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรีและรายงานตอรัฐสภาโดยในบทเฉพาะ
กาล มาตรา 35 ของพระราชบัญญัติดังกลาว กําหนดใหในวาระเริ่มแรกใหคณะกรรมการจัดทํา
แผนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่นและแผนปฏิบัติการใหแลวเสร็จภายใน
หนึ่งป นับแตวันที่กรรมการเริ่มปฏิบัติหนาที่ หรือภายในวันที่ 2 กุมภาพันธ 2544 แผนการ
กระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น เปนแผนที่กําหนดกรอบแนวคิดเปาหมายและ
แนวทางการกระจายอํานาจใหเปนไปตามมาตรา 30 แหงพระราชบัญญัติกําหนดแผนและขั้นตอน
การกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. 2542 เพื่อใหการกระจายอํานาจบรรลุ
เจตนารมณที่ระบุไวในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 โดยยึดหลักการ
มีสวนรวมจากทุกฝายไมเปนแผนที่เบ็ดเสร็จ มีกระบวนการที่ยืดหยุนและสามารถปรับวิธีการให
สอดคลองกับสถานการณและการเรียนรูจากประสบการณที่เพิ่มขึ้น (สถาบันพระปกเกลา, 2545 )
2. วิสัยทัศนการกระจายอํานาจสูทองถิ่น
ในชวง 4 ปแรก (พ.ศ. 2544-2547) ของการถายโอนภารกิจตามกรอบของกฎหมาย
วาดวยการกําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น จะเปน
ชวงของการปรับปรุงระบบการบริหารงานภายในขององคกรปกครองสวนทองถิ่น ราชการบริหาร
สวนกลางและราชการบริหารสวนภูมิภาค รวมทั้งการพัฒนายุทธศาสตร การสรางความพรอมใน
การรองรับการถายโอนภารกิจ บุคลากร งบประมาณ และทรัพยสิน รวมทั้งการแกไขกฎหมายที่
เกี่ยวของ ในสวนของภารกิจที่ถายโอนจะมีทั้งการถายโอนใหองคกรปกครองสวนทองถิ่นอยาง
สมบูรณ และการดําเนินงานรวมกันระหวางองคกรปกครองสวนทองถิ่นดวยกันเองและระหวาง
องคกรปกครองสวนทองถิ่นกับหนวยงานของรัฐ โดยจะมีบุคลากรจํานวนหนึ่งถายโอนไป
ปฏิบัติงานภายใตการกํากับดูแลขององคกรปกครองสวนทองถิ่นหลังจากการถายโอนในชวง
4 ปแรก สิ้นสุดลงจนถึงระยะเวลาการถายโอนในปที่ 10 (พ.ศ. 2548-2553) ตามกรอบของ
กฎหมายวาดวยการกําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น
จะเปนชวงเปลี่ยนผาน มีการปรับบทบาทของราชการบริหารสวนกลาง ราชการบริหารสวน
ภูมิภาค องคกรปกครองสวนทองถิ่น และภาคประชาชนที่จะเรียนรูรวมกันในการถายโอนภารกิจ
มีการปรับกลไกความสัมพันธระหวางองคกรปกครองสวนทองถิ่นกับราชการบริหารสวนภูมิภาค
24. 10
อยางกลมกลืนรวมทั้งปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวของ อันจะทําใหองคกรปกครองสวนทองถิ่น
สามารถดําเนินกิจการสาธารณะที่ตอบสนองความตองการของประชาชนในทองถิ่นดีขึ้นและจะทํา
ใหประชาชนเขามามีสวนรวมในการบริหารงานขององคกรปกครองสวนทองถิ่นและองคกร
ปกครองสวนทองถิ่นจะสามารถพัฒนาขีดความสามารถในการดําเนินกิจกรรมไดอยางมี
ประสิทธิภาพและมีความโปรงใสในชวงเวลาหลังจากปที่ 10 (พ.ศ. 2554 เปนตนไป) ประชาชนใน
ทองถิ่นจะมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สามารถเขาถึงบริการสาธารณะไดอยางทั่วถึงและเปนธรรม
ประชาชนจะมีบทบาทในการตัดสินใจการกํากับดูแลและการตรวจสอบ ตลอดจนการสนับสนุน
การดําเนินกิจกรรมขององคกรปกครองสวนทองถิ่นอยางเต็มที่ ในสวนองคกรปกครอง
สวนทองถิ่นจะมีการพัฒนาศักยภาพทางดานการบริหารจัดการและการคลังทองถิ่นที่พึ่งตนเองและ
เปนอิสระมากขึ้น ผูบริหารและสภาพทองถิ่นจะเปนผูมีความรูความสามารถ และมีวิสัยทัศนใน
การบริหารสวนบริหารราชการภูมิภาคจะเปลี่ยนบทบาทจากฐานะผูจัดทําบริการสาธารณะมาเปน
ผูใหความชวยเหลือทางวิชาการ และกํากับดูแลการดําเนินงานขององคกรปกครองสวนทองถิ่น
เทาที่จําเปนภายใตขอบเขตที่ชัดเจนและการปกครองสวนทองถิ่นจะเปนการปกครองตนเองของ
ประชาชนในทองถิ่นอยางแทจริง (พีรสิทธิ์ คํานวณศิลป และคณะ, 2544 )
3. กรอบแนวคิดการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น
กรอบแนวคิดการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น ไดยึดหลักการและ
สาระสําคัญ 3 ดาน คือ
3.1 ดานความเปนอิสระในการกําหนดนโยบายและการบริหารจัดการองคกรปกครอง
สวน-ทองถิ่นยอมมีอิสระในการกําหนดนโยบายการปกครอง การบริหารจัดการ การบริหารงาน
บุคคล และการเงินการคลังของตนเอง โดยยังคงรักษาความเปนรัฐเดี่ยวและความมีเอกภาพของ
ประเทศ มีสถาบันพระมหากษัตริยเปนประมุข และความมั่นคงของชาติเอาไวได ตลอดจนการ
สงเสริมใหประชาชนมีสวนรวมในการเมืองการปกครองทองถิ่นภายใตระบอบประชาธิปไตย
3.2 ดานการบริหารสวนราชการแผนดิน และการบริหารราชการสวนทองถิ่น รัฐตอง
กระจายอํานาจใหองคกรปกครองสวนทองถิ่นพึ่งตนเองและตัดสินใจในกิจการของตนเอง
ไดมากขึ้น โดยปรับบทบาทและภารกิจของราชการบริหารสวนกลางและราชการบริหารสวน
ภูมิภาค และเพิ่มบทบาทใหสวนทองถิ่นเขามาดําเนินการแทน เพื่อใหราชการบริหารสวนกลางและ
ราชการบริหารสวนภูมิภาครับผิดชอบในภารกิจมหภาค และภารกิจที่เกินกวาขีดความสามารถของ
องคกรปกครองสวนทองถิ่นจะดําเนินการได โดยกํากับดูแลองคกรปกครองสวนทองถิ่นในดาน
นโยบายและดานกฎหมายเทาที่จําเปนใหการสนับสนุนสงเสริมดานเทคนิควิชาการและตรวจสอบ
ติดตามประเมินผล
25. 11
3.3 ดานประสิทธิภาพการบริหารขององคกรปกครองสวนทองถิ่น รัฐตองกระจาย
อํานาจใหองคกรปกครองสวนทองถิ่น เพื่อใหประชาชนไดรับบริการสาธารณะที่ดีขึ้นหรือไมต่ํา
กวาเดิม มีคุณภาพมาตรฐาน การบริหารจัดการขององคกรปกครองสวนทองถิ่นมีความโปรงใส
มีประสิทธิภาพ และรับผิดชอบตอผูใหบริการใหมากขึ้น รวมทั้งสงเสริมใหประชาชนภาค
ประชาสังคมและชุมชนมีสวนรวมในการตัดสินใจ รวมดําเนินงานและติดตามตรวจสอบ
สวนที่ 2 การถายโอนภารกิจในแกองคกรปกครองสวนทองถิ่นของกระทรวง
สาธารณสุข ขอบเขตการถายโอน ขั้นตอน/วิธีปฏิบัติ
1. กระทรงสาธารณสุข มีบทบาทในการกํากับดูแล และบริหารจัดการระบบสุขภาพ
ในภาพรวม เพื่อใหเกิดความเทาเทียมในดานสถานสุขภาพระหวางประชาชนในพื้นที่ รวมทั้งการ
จัดสรรทรัพยากรดานสุขภาพของทองถิ่นกําหนดมาตรฐานกลาง มาตรฐานบริการควบคุมคุณภาพ
และตรวจสอบ
2. หลังจากพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแหงชาติพ.ศ.2545 มีผลบังคับใชตั้งแต
วันที่ 9 พฤศจิกายน 2545 ที่ผานมา สํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ (สปสช.) ไดเขามามี
บทบาทเปนองคกรหลักในการดําเนินการ เพื่อใหคนไทยทุกคนไดรับการคุมครองการเขาถึงบริการ
สุขภาพที่จําเปนและมีคุณภาพ รวมทั้งการเตรียมความพรอมเพื่อรองรับการกระจายอํานาจ
ดานสุขภาพใหกับองคกร-ปกครองสวนทองถิ่น พระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแหงชาติ
พ.ศ. 2545 ในหลายมาตราไดกําหนด ใหประชาชนละทองถิ่นมีสวนรวมในระบบหลักประกันสุขภาพ
ถวนหนาในหลายรูปแบบทั้งในสวนของการเปนผูสิทธิในการเขารับบริการ การบริหารจัดการ
การตรวจสอบ และรับรองคุณภาพบริการ ตามบทบัญญัติหลักประกันสุขภาพแหงชาติ พ.ศ.2545
ในมาตรา 13 (3) มาตรา 18 (8) มาตรา 47 และมาตรา 48 (4) กําหนดใหองคกรปกครองสวนทองถิ่น
สนับสนุนและกําหนดหลักเกณฑใหองคกรชุมชน องคเอกชน และภาคเอกชนที่ไมวัตถุประสงค
เพื่อดําเนินการแสวงหาผลกําไร ดําเนินงานและบริหารจัดการเงินทุนในระดับทองถิ่นหรือพื้นที่ได
ตามความพรอม ความเหมาะสมและความตองการ โดยสงเสริมกระบวนการมีสวนรวม
เพื่อสรางหลักประกันสุขภาพแหงชาติใหแกบุคคลในพื้นที่ โดยคณะกรรมการสนับสนุน และ
ประสานกับองคกรปกครองสวนทองถิ่น กําหนดหลักเกณฑเพื่อใหองคกรดังกลาวเปนผูดําเนินการ
และบริหารจัดการระบบหลักประกันสุขภาพในระดับทองถิ่นและพื้นที่ โดยใหไดรับคาใชจายจาก
กองทุน
คณะอนุกรรมการสงเสริมและสนับสนุนการมีสวนรวมภาคประชาชนไดดําเนินการ
รวบรวมขอมูลองคกรชุมชนที่มีศักยภาพในการดําเนินงานเรื่องกองทุนสวัสดิการ ที่ชุมชนทองถิ่น