tai lieu hoa hay chuong 7

Ch¬ng 7
tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc
A. Tãm t¾t lÝ thuyÕt
I - Tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc
1) Kh¸i niÖm vÒ tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc
- Tèc ®é ph¶n øng lµ ®é biÕn thiªn nång ®é cña mét chÊt trong c¸c
ph¶n øng hoÆc s¶n phÈm trong mét ®¬n vÞ thêi gian. Trong ®ã theo quy
íc : nång ®é theo mol/lÝt, thêi gian cã thÓ lµ gi©y (s), phót (ph), giê (h) …
Tèc ®é ph¶n øng ®îc x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm.
- Tèc ®é trung b×nh cña ph¶n øng ho¸ häc lµ tèc ®é biÕn thiªn trung
b×nh nång ®é cña mét chÊt trong kho¶ng thêi gian tõ t1 ®Õn t2.
ThÝ dô : XÐt ph¶n øng aA → bB
NÕu tÝnh tèc ®é ph¶n øng theo chÊt A : ë thêi ®iÓm t1 chÊt A cã
nång ®é C1 mol/lÝt, ë thêi ®iÓm t2 chÊt A cã nång ®é C2 mol/lÝt. Tèc ®é
trung b×nh cña ph¶n øng lµ :
t
C
tt
CC
V
12
12
∆
∆
−=
−
−
−=
Cßn nÕu tÝnh tèc ®é ph¶n øng theo chÊt B : ë thêi ®iÓm t1 chÊt B cã
nång ®é C1
’
mol/lÝt, ë thêi ®iÓm t2 chÊt B cã nång ®é C2
’
mol/lÝt. Tèc ®é
trung b×nh cña ph¶n øng lµ :
t
'C
tt
'C'C
V
12
12
∆
∆
=
−
−
=
§Ó tèc ph¶n øng lµ ®¬n gi¸ trÞ ngêi ta sö dông biÓu thøc :
t
'C
.
b
1
tt
'C'C
.
b
1
t
C
.
a
1
tt
CC
.
a
1
V
12
12
12
12
∆
∆
=
−
−
=
∆
∆
−=
−
−
−=
2) C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng

- ¶nh hëng cña nång ®é : Khi t¨ng nång ®é cña chÊt ph¶n øng th× tèc
®é ph¶n øng t¨ng. V× khi nång ®é t¨ng dÉn ®Õn mËt ®é çc chÊt ph¶n
øng t¨ng nªn tÇn sè va ch¹m t¨ng vµ sè va ch¹m hiÖu qu¶ t¨ng.
- ¶nh hëng cña ¸p suÊt : §èi víi çc ph¶n øng ho¸ häc cã chÊt khÝ tham
gia th× khi t¨ng ¸p suÊt th× tèc ®é ph¶n øng t¨ng. Khi ¸p suÊt t¨ng, mËt ®é
çc chÊt khÝ t¨ng, dÉn ®Õn t¨ng sè va ch¹m gi÷a çc chÊt vµ t¨ng sè va
ch¹m hiÖu qu¶.
- ¶nh hëng cña nhiÖt ®é : Khi t¨ng nhiÖt ®é th× tèc ®é ph¶n øng t¨ng
v× tèc ®é chuyÓn ®éng cña çc ph©n tö t¨ng dÉn ®Õn t¨ng tÇn sè va
ch¹m gi÷a çc chÊt ph¶n øng vµ tÇn sè va ch¹m cã hiÖu qu¶ gi÷a çc chÊt
ph¶n øng t¨ng nhanh.
- ¶nh hëng cña diÖn tÝch bÒ mÆt : §èi víi çc ph¶n øng ho¸ häc cã
chÊt r¾n tham gia th× khi t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt, tèc ®é ph¶n øng t¨ng,
do diÖn tÝch bÒ mÆt chÊt r¾n t¨ng nªn sè lÇn va ch¹m cña çc chÊt kh¸c
lªn ph©n tö chÊt r¾n t¨ng.
- ¶nh hëng cña chÊt xóc t¸c : ChÊt xóc t¸c lµm t¨ng tèc ®é ph¶n øng,
nhng kh«ng bÞ tiªu hao trong qu¸ tr×nh ph¶n øng.
- ¶nh hëng cña chÊt øc chÕ ph¶n øng : ChÊt øc chÕ ph¶n øng lµ chÊt
lµm gi¶m tèc ®é ph¶n øng, nhng kh«ng bÞ tiªu hao trong qu¸ tr×nh ph¶n
øng.
- ¶nh hëng cña çc yÕu tè kh¸c : M«i trêng ph¶n øng, tèc ®é khuÊy
trén …
II - C©n b»ng ho¸ häc
1) Ph¶n øng mét chiÒu, ph¶n øng thuËn nghÞch vµ c©n b»ng ho¸ häc
a) Ph¶n øng mét chiÒu : Lµ ph¶n øng trong ®ã çc s¶n phÈm ph¶n
øng kh«ng t¸c dông ®îc víi nhau ®Ó t¹o ra çc chÊt tham gia ph¶n øng.
§Ó biÓu diÔn ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n øng mét chiÒu, ngêi ta
dïng mét mòi tªn chØ híng cña ph¶n øng.
ThÝ dô : 2KMnO4  →
0
t
K2MnO4 + MnO2 + O2↑

O2 t¹o ra kh«ng t¸c dông ®îc víi K2MnO4 vµ MnO2 ®Ó t¹o thµnh
KMnO4.
b) Ph¶n øng thuËn nghÞch : Ph¶n øng thuËn nghÞch lµ ph¶n øng
trong ®ã çc s¶n phÈm ph¶n øng t¸c dông ®îc víi nhau ®Ó t¹o ra çc chÊt
tham gia ph¶n øng.
§Ó biÓu diÔn ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n øng thuËn nghÞch, ngêi
ta dïng hai mòi tªn ngîc chiÒu nhau. ChiÒu mòi tªn tõ tr¸i sang ph¶i chØ
ph¶n øng thuËn, mòi tªn chØ tõ ph¶i sang tr¸i chØ chiÒu cña ph¶n øng
nghÞch.
ThÝ dô : H2 + I2  2HI
HI ®îc t¹o thµnh ®ång thêi bÞ ph©n huû sinh ra H2 vµ I2 lµ çc chÊt
tham gia ph¶n øng.
c) C©n b»ng ho¸ häc : Lµ tr¹ng th¸i cña ph¶n øng thuËn nghÞch khi tèc
®é ph¶n øng thuËn b»ng tèc ®é cña ph¶n øng nghÞch.
2) H»ng sè c©n b»ng
a) C©n b»ng trong hÖ ®ång thÓ
- HÖ ®ång thÓ lµ hÖ kh«ng cã bÒ mÆt ph©n chia trong hÖ. ThÝ dô :
hÖ gåm çc chÊt khÝ hay hÖ chøa çc chÊt tan trong dung dÞch.
XÐt ph¶n øng thuËn nghÞch trong hÖ ®ång thÓ :
aA + bB  cC + dD
Trong ®ã A, B, C, D lµ nh÷ng chÊt khÝ hay nh÷ng chÊt tan trong mét
dung dÞch. Khi ph¶n øng ë tr¹ng th¸i c©n b»ng ta cã :
KC = ba
dc
]B[]A[
]D[]C[
KC lµ h»ng sè c©n b»ng nång ®é cña ph¶n øng, chØ phô thuéc vµo
nhiÖt ®é, kh«ng phô thuéc vµo nång ®é çc chÊt ban ®Çu.
Chó ý : Gi¸ trÞ cña h»ng sè KC phô thuéc vµo çch viÕt ph¬ng tr×nh
ho¸ häc.
ThÝ dô : XÐt ph¶n øng ho¸ häc :

H2(k) + I2(k)  2HI(k) KC
2
1
H2(k) +
2
1
I2(k)  HI(k) KC
’
KC =
]I].[H[
]HI[
22
2
; KC’ =
2
1
2
2
1
2 ]I.[]H[
]HI[
; ⇒ KC = (KC’)2
b) Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc
Sù chuyÓn dÞch c©n b»ng ho¸ häc lµ sù di chuyÓn tõ tr¹ng th¸i c©n
b»ng nµy sang tr¹ng th¸i c©n b»ng kh¸c do t¸c ®éng cña çc yÕu tè tõ bªn
ngoµi lªn c©n b»ng.
- ¶nh hëng cña nång ®é : Khi t¨ng hoÆc gi¶m nång ®é cña mét chÊt
trong c©n b»ng th× c©n b»ng bao giê còng chuyÓn dÞch theo chiÒu lµm
gi¶m t¸c dông cña viÖc t¨ng hoÆc gi¶m nång ®é cña chÊt ®ã. CÇn lu ý
r»ng viÖc t¨ng hay gi¶m lîng chÊt r¾n trong hÖ c©n b»ng dÞ thÓ (cã chÊt
r¾n tham gia) th× kh«ng ¶nh hëng tíi c©n b»ng.
- ¶nh hëng cña ¸p suÊt : Khi t¨ng hoÆc gi¶m ¸p suÊt chung cña hÖ
c©n b»ng th× c©n b»ng bao giê còng chuyÓn dÞch theo chiÒu lµm gi¶m
t¸c dông cña viÖc t¨ng hoÆc gi¶m ¸p suÊt ®ã. CÇn lu ý r»ng viÖc t¨ng hay
gi¶m ¸p suÊt trong hÖ c©n b»ng cã tæng hÖ sè tØ lîng çc chÊt khÝ ë hai
vÕ cña ph¬ng tr×nh ho¸ häc b»ng nhau th× kh«ng ¶nh hëng tíi c©n b»ng.
- ¶nh hëng cña nhiÖt ®é : Khi t¨ng nhiÖt ®é th× c©n b»ng chuyÓn
dÞch theo chiÒu ph¶n øng thu nhiÖt, nghÜa lµ lµm gi¶m t¸c dông cña
viÖc t¨ng nhiÖt ®é. Cßn khi gi¶m nhiÖt ®é th× c©n b»ng chuyÓn dÞch
theo chiÒu ph¶n øng to¶ nhiÖt, nghÜa lµ lµm gi¶m t¸c dông cña viÖc gi¶m
nhiÖt ®é.
- ¶nh hëng cña chÊt xóc t¸c : ChÊt xóc t¸c kh«ng ¶nh hëng ®Ên c©n
b»ng v× kh«ng lµm thay ®æi nång ®é, ¸p suÊt vµ h»ng sè c©n b»ng. Nh-
ng chÊt xóc t¸c lµm t¨ng tèc ®é ph¶n øng c¶ thuËn vµ nghÞch nªn hÖ
nhanh chãng ®¹t ®Õn c©n b»ng.
ThÝ dô : XÐt c©n b»ng
C(r) + CO2 (k)  2CO2 (k) (∆H > 0) : lµ ph¶n øng thu
nhiÖt

+ Khi ta t¨ng nång ®é CO trong hÖ th× c©n b»ng chuyÓn dÞch sang
ph¶i ®Ó lµm gi¶m nång ®é CO trong hÖ. HoÆc khi gi¶m nång ®é CO2
c©n b»ng còng chuyÓn dÞch sang ph¶i ®Ó t¨ng nång ®é CO2 trong hÖ
®Ó ®¶m b¶o cho
KC =
]CO[
]CO[ 2
2
= h»ng sè.
Cßn khi thªm hay bít C th× c©n b»ng kh«ng thay ®æi v× lîng C kh«ng
cã mÆt trong biÓu thøc h»ng sè c©n b»ng.
+ Khi ta t¨ng ¸p suÊt cña hÖ th× c©n b»ng chuyÓn dÞch sang tr¸i ®Ó
lµm gi¶m ¸p suÊt cña hÖ.
+ Khi t¨ng nhiÖt ®é, c©n b»ng chuyÓn dÞch sang ph¶i ®Ó t¨ng nång
®é CO2.
Nguyªn lÝ chuyÓn dÞch c©n b»ng (Nguyªn lÝ L¬ Sa-t¬-li-ª) : “Mét ph¶n
øng thuËn nghÞch ®ang ë tr¹ng th¸i c©n b»ng, khi chÞu mét t¸c ®éng bªn
ngoµi nh biÕn ®æi nång ®é, ¸p suÊt, nhiÖt ®é sÏ chuyÓn dÞch c©n b»ng
theo chiÒu lµm gi¶m t¸c ®éng bªn ngoµi ®ã”.
B. PhÇn bµi tËp
7.1 Chän c©u ®óng trong çc c©u sau :
A. Tèc ®é ph¶n øng lµ ®é biÕn thiªn sè mol cña mét chÊt trong çc
chÊt ph¶n øng hoÆc s¶n phÈm trong mét ®¬n vÞ thêi gian.
B. Tèc ®é ph¶n øng lµ ®é biÕn thiªn nång ®é cña mét trong çc
C. Tèc ®é ph¶n øng lµ ®é biÕn thiªn nång ®é cña çc chÊt trong
çc chÊt ph¶n øng hoÆc s¶n phÈm trong mét ®¬n vÞ thêi gian.
D. Tèc ®é ph¶n øng lµ ®é biÕn thiªn sè mol cña çc chÊt trong çc
7.2 Chän ph¬ng ¸n m« t¶ ®Çy ®ñ nhÊt çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é
ph¶n øng.
A. Nång ®é, nhiÖt ®é, chÊt xóc t¸c, ¸p suÊt.

B. Nång ®é, nhiÖt ®é, chÊt xóc t¸c.
C. Nång ®é, nhiÖt ®é, chÊt xóc t¸c, ¸p suÊt, tèc ®é khuÊy trén,
khèi lîng chÊt r¾n.
D. Nång ®é, nhiÖt ®é, chÊt xóc t¸c, ¸p suÊt, tèc ®é khuÊy trén,
diÖn tÝch bÒ mÆt chÊt r¾n.
7.3 Cho ph¶n øng hãa häc sau :
2HI  H2 + I2 (1)
KÕt luËn nµo sau ®©y lµ ®óng ®èi víi ph¶n øng hãa häc (1) :
A. Tèc ®é ph¶n øng tõ tr¸i sang ph¶i t¨ng khi thªm HI vµo trong b×nh
ph¶n øng.
B. Tèc ®é ph¶n øng tõ tr¸i sang ph¶i t¨ng khi t¨ng ¸p suÊt chung cña
hÖ.
C. Tèc ®é ph¶n øng tõ tr¸i sang ph¶i kh«ng thay ®æi khi thªm hay
bít HI vµo trong b×nh ph¶n øng.
D. C¶ A vµ B.
7.4 Cho ph¶n øng hãa häc sau : A(r) + B(r) → C (r) + D (r)
(1)
KÕt luËn nµo sau ®©y lµ ®óng ®èi víi ph¶n øng hãa häc (1) ?
A. Tèc ®é ph¶n øng t¨ng khi thªm lîng A, B vµo trong b×nh ph¶n
øng.
B. Tèc ®é ph¶n øng gi¶m khi t¨ng thªm lîng chÊt C, D vµo trong b×nh
ph¶n øng.
C. Tèc ®é ph¶n øng t¨ng khi t¨ng ¸p suÊt chung cña hÖ.
D. C¶ A, B, C ®Òu ®óng.
7.5 Ph¶n øng tæng hîp amoniac 2N2(k) + 3H2(k)
2NH3(k)
cã øng dông quan träng trong c«ng nghiÖp ho¸ chÊt. Tõ amoniac, ng-
êi ta s¶n xuÊt ph©n ®¹m, axit nitric, thuèc næ… Hái tèc ®é cña ph¶n
øng tæng hîp amoniac sÏ t¨ng bao nhiªu lÇn nÕu t¨ng nång ®é hi®ro
lªn 2 lÇn khi nhiÖt ®é cña ph¶n øng ®îc gi÷ nguyªn ?
P, xóc t¸c

A. 2 lÇn. B. 4 lÇn. C. 8 lÇn. D. 16 lÇn.
7.6 Gi¶i thÝch t¹i sao nhiÖt ®é cña ngän löa axetilen ch¸y trong oxi cao
h¬n nhiÒu so víi ch¸y trong kh«ng khÝ.
7.7 Khi tiÕp thªm cñi vµo bÕp löa ®Ó cho löa m¹nh h¬n, ta nªn chän ph-
¬ng ¸n nµo sau ®©y ?
A. Bá mét thanh cñi to vµo bÕp.
B. ChÎ máng thanh cñi ra råi cho vµo bÕp.
H·y chän mét trong hai ph¬ng ¸n trªn vµ gi¶i thÝch cho sù lùa chän ®ã.
Tõ ®ã, cã thÓ kÕt luËn tèc ®é ph¶n øng phô thuéc yÕu tè nµo ?
7.8 V× sao nguyªn liÖu cho nung v«i lµ ®¸ v«i vµ than ®¸ l¹i ph¶i ®Ëp ®Õn
mét kÝch cì thÝch hîp, kh«ng ®Ó to qu¸ hoÆc nhá qu¸.
7.9 a) V× sao ®Ó nung g¹ch, ngãi ngêi ta thêng xÕp g¹ch, ngãi méc xen
lÉn víi çc b¸nh than?
b) Khãi tho¸t ra tõ lß nung g¹ch cã lµm « nhiÔm m«i trêng kh«ng ? V×
sao ?
7.10 V× sao trong çc viªn than tæ ong, ngêi ta t¹o ra çc hµng lç rçng ?
Gi¶i thÝch v× sao khi nhãm lß than ngêi ta ph¶i qu¹t giã vµo lß b»ng
qu¹t tay hoÆc qu¹t m¸y, cßn khi ñ bÕp than, ngêi ta ®Ëy n¾p lß than.
7.11 Cho ph¶n øng: A(k) + B(k) → C(k) . Tèc ®é ph¶n øng ®îc tÝnh theo
ph¬ng tr×nh : V = k.[A].[B]. Gi÷ nång ®é çc chÊt kh«ng ®æi trong çc
thÝ nghiÖm sau:
- Thùc hiÖn ph¶n øng trªn ë 398o
C th× ph¶n øng sÏ kÕt thóc trong 1 phót
36 gi©y.
- Thùc hiÖn ph¶n øng trªn ë 448O
C th× ph¶n øng sÏ kÕt thóc trong 0 phót
3 gi©y. a) NÕu t¨ng nhiÖt ®é cña ph¶n øng lªn 100
C th× tèc ®é ph¶n
øng t¨ng lªn bao nhiªu lÇn ? BiÕt r»ng 10
TT
TT
12
22
.kk
−
γ= (γ gäi lµ hÖ sè
nhiÖt cña ph¶n øng hay sè lÇn tèc ®é ph¶n øng t¨ng khi t¨ng nhiÖt ®é
thªm 10 ®é).

b) NÕu thùc hiÖn ph¶n øng trªn ë 378o
C th× tèc ®é ph¶n øng sÏ t¨ng
bao nhiªu lÇn so víi ph¶n øng ë 398o
C vµ sÏ kÕt thóc trong thêi gian
bao l©u ?
7.12 Ngêi ta tiÕn hµnh x¸c ®Þnh tèc ®é ph¶n øng ë T(K) cña ph¶n øng :
2NO + 2H2 → N2 + 2H2O
Thu ®îc çc sè liÖu thÝ nghiÖm nh sau.
ThÝ
nghiÖ
m
Nång ®é ®Çu
cña NO
(mol/lÝt)
Nång ®é ®Çu
cña H2 (mol/lÝt)
Tèc ®é ®Çu cña ph¶n øng
(mol.lit-1
.s-1
)
1 0,50 1,00 0,050
2 1,00 1,00 0,200
3 1,00 2,00 V
4 1,25 A 0,125
X¸c ®Þnh h»ng sè tèc ®é cña ph¶n øng (lit2
.mol-2
.s) vµ viÕt biÓu thøc
tÝnh tèc ®é ph¶n øng trªn theo thùc nghiÖm ë T(K). Tèc ®é ph¶n øng
trªn tÝnh theo biÓu thøc : V = k.[NO]a
.[H2]b
TÝnh çc gi¸ trÞ a vµ V.
7.13 Cho ph¶n øng ph©n huû khÝ A sau : A(k) → 2B(k) + C(k)
XuÊt ph¸t tõ khÝ A nguyªn chÊt, trong b×nh kÝn vµ gi÷ nhiÖt ®é kh«ng
®æi trong thÝ nghiÖm. Sau thêi gian 10 phót, ¸p suÊt trong b×nh lµ
176mmHg vµ sau thêi gian rÊt dµi (ph¶n øng hoµn toµn) th× ¸p suÊt
trong b×nh lµ 270mmHg.
a) TÝnh ¸p suÊt ban ®Çu cña khÝ A.
b) TÝnh ¸p suÊt riªng phÇn cña A sau 10 phót.
7.14 KhÝ N2O4 kÐm bÒn, bÞ ph©n li theo ph¬ng tr×nh ho¸ häc sau :
N2O4  2NO2 (1)
BiÕt r»ng, t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng tæng nång ®é cña çc chÊt trong hÖ
lµ 0,001M. Khi kh¶o s¸t ë çc nhiÖt ®é kh¸c nhau, kÕt qu¶ thùc nghiÖm
nh sau :
NhiÖt ®é (0
C) 35 45

Khèi lîng mol ph©n tö trung b×nh cña hçn hîp
(g)
72,45 66,80
a) H·y x¸c ®Þnh ®é ph©n li cña N2O4 vµ tÝnh h»ng sè c©n b»ng cña
ph¶n øng (1) ë c¸c nhiÖt ®é trªn.
b) Ph¶n øng trªn lµ táa nhiÖt hay thu nhiÖt.
7.15 Cho 14,224g I2 vµ 0,112g H2 vµo b×nh cã dung tÝch 1,12 lit ë 400o
C.
Tèc ®é ®Çu cña ph¶n øng lµ Vo
= 9.10-5
mol.lit-1
.phót-1
, sau mét thêi
gian (thêi ®iÓm t) nång ®é mol [HI] lµ 0,04mol.lit-1
vµ khi ph¶n øng H2
+ I2  2HI ®¹t c©n b»ng th× nång ®é [HI] = 0,06mol.lit-1
. BiÕt tèc ®é
ph¶n øng trªn ®îc tÝnh theo biÓt thøc : VthuËn = kt. 22 HI C.C ; VnghÞch
= kn.CHI
2
.
a) TÝnh h»ng sè tèc ®é cña ph¶n øng thuËn vµ ph¶n øng nghÞch.
ViÕt ®¬n vÞ cña c¸c ®¹i lîng tÝnh ®îc.
b) Tèc ®é t¹o thµnh HI t¹i thêi ®iÓm t lµ bao nhiªu ?
7.16 XÐt ph¶n øng : 2A + B  C + D.
Tèc ®é ph¶n øng ®îc tÝnh theo biÓu thøc : V = kt.
y
B
x
A .CC , trong ®ã kt
lµ h»ng sè tèc ®é ph¶n øng theo ®¬n vÞ (thø nguyªn) mol-1
.lit.s-1
. KÕt
qu¶ mét sè thÝ nghiÖm nh sau:
ThÝ
nghiÖm
NhiÖt ®é
(o
C)
Nång ®é ®Çu
cña A
(mol/lÝt)
Nång ®é ®Çu
cña B
(mol/lÝt)
Tèc ®é ®Çu cña
ph¶n øng (mol.lit-1
.s-
1
)
1 25 0,25 0,75 4,0.10-4
2 25 0,75 0,75 1,2.10-3
3 55 0,25 1,50 6,4.10-3
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ x (bËc ph¶n øng theo A), y (bËc cña ph¶n øng theo
B) vµ h»ng sè tèc ®é k cña ph¶n øng ë 25o
C. Tèc ®é ph¶n øng t¨ng
bao nhiªu lÇn nÕu t¨ng nhiÖt ®é cña ph¶n øng tõ 25o
C lªn 55o
C ?

7.17 LuyÖn gang tõ quÆng, ngêi ta sö dông ph¶n øng khö s¾t oxit b»ng
cacbon monooxit (CO). T¹i sao trong thµnh phÇn cña khÝ lß cao cã
CO ?
A. Do lß x©y cha ®ñ ®é cao.
B. Do thêi gian tiÕp xóc cña quÆng s¾t víi CO cha ®ñ.
C. Do nhiÖt ®é cña ph¶n øng ho¸ häc cha ®ñ.
D. Do ph¶n øng ho¸ häc lµ thuËn nghÞch.
7.18 Trong ph¶n øng oxi ho¸ SO2 thµnh SO3 dïng trong nhµ m¸y s¶n xuÊt
axit sunfuric, ngêi ta ®· sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nµo sau ®©y ®Ó cã
hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt ?
A. Lµm l¹nh hçn hîp çc chÊt ph¶n øng ®Ó c©n b»ng chuyÓn dÞch
sang chiÒu thuËn, v× ph¶n øng to¶ nhiÖt.
B. Dïng chÊt xóc t¸c V2O5 ®Ó t¨ng tèc ®é ph¶n øng.
C. Dïng d oxi ®Ó c©n b»ng chuyÓn sang chiÒu thuËn vµ chän
nhiÖt ®é thÝch hîp.
D. C¶ B, C ®Òu ®óng.
7.19 HiÖn nay, khi gi¸ nhiªn liÖu tõ dÇu má t¨ng cao (~ 70 USD/thïng dÇu
th«), th× viÖc sö dông çc nhiªn liÖu thay thÕ lµ rÊt cÇn thiÕt. Trong
c«ng nghiÖp, ®Ó ®iÒu chÕ khÝ than ít, mét nhiªn liÖu khÝ, ngêi ta
thæi h¬i níc qua than ®¸ ®ang nãng ®á. Ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra nh
sau :
C (r) + H2O (k)  CO(k) + H2 (k) ∆H = 131kJ
§iÒu kh¼ng ®Þnh nµo sau ®©y lµ ®óng ?
A. T¨ng ¸p suÊt chung cña hÖ lµm c©n b»ng kh«ng thay ®æi.
B. T¨ng nhiÖt ®é cña hÖ lµm c©n b»ng chuyÓn sang chiÒu thuËn.
C. Dïng chÊt xóc t¸c lµm c©n b»ng chuyÓn sang chiÒu thuËn.
D. T¨ng nång ®é hi®ro lµm c©n b»ng chuyÓn sang chiÒu thuËn.
7.20 H·y gi¶i thÝch r»ng ngêi ta ®· lîi dông yÕu tè nµo ®Ó t¨ng tèc ®é
ph¶n øng trong çc trêng hîp sau :

a) Dïng kh«ng khÝ nÐn, nãng thæi vµo lß cao ®Ó ®èt ch¸y than cèc
(trong s¶n xuÊt gang).
b) Nung ®¸ v«i ë nhiÖt ®é cao (~ 900 - 950o
C) ®Ó s¶n xuÊt v«i sèng.
c) NghiÒn nguyªn liÖu tríc khi ®a vµo lß nung ®Ó s¶n xuÊt clanhke
(trong s¶n xuÊt xi m¨ng).
7.21 Ph¶n øng ho¸ häc tæng hîp amoniac : N2 + 3H2  2NH3 víi ∆H <
0
§Ó t¨ng hiÖu suÊt cña qu¸ tr×nh tæng hîp amoniac, ngêi ta tiÕn hµnh
ph¶n øng ë 400 – 5000
C, díi ¸p suÊt cao (100 – 150atm) vµ dïng s¾t
ho¹t ho¸ xóc t¸c. H·y gi¶i thÝch.
7.22 ViÕt ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc cña ph¶n øng ph©n huû ®¸ v«i, biÕt
r»ng ®Ó thu ®îc 11,2g v«i sèng ta ph¶i cung cÊp mét lîng nhiÖt lµ
28,92kJ.
7.23 Nªu nguyªn lÝ L¬ Sa-t¬-li-ª. Gi¶i thÝch c©u “C©n b»ng ho¸ häc lµ
c©n b»ng ®éng”. Nªu nh÷ng ®iÓm cÇn lu ý khi xÐt c¸c yÕu tè ¶nh h-
ëng ®Õn chuyÓn dÞch c©n b»ng.
7.24 Ph¶n øng ®iÒu chÕ hi®ro clorua : H2 + Cl2  2HCl + 184,2kJ.
a) §Ó lµm chuyÓn dÞch c©n b»ng theo híng t¹o ra nhiÒu hi®ro clorua
h¬n, ta nªn t¸c ®éng vµo hÖ nh÷ng yÕu tè nµo ? Gi¶i thÝch.
b) §Ó ®èt ch¸y hoµn toµn clo, ngêi ta thêng dïng d 10% hi®ro so víi l-
îng cÇn thiÕt. VËy ®Ó thu ®îc 90m3
khÝ hi®ro clorua, ngêi ta cÇn
dïng bao nhiªu m3
hi®ro vµ clo?
7.25 Ngêi ta tiÕn hµnh ph¶n øng hãa este sau ë nhiÖt ®é thÝch hîp :
CH3COOH + C2H5OH  CH3COOC2H5 + H2O (1)
NÕu ban ®Çu lÊy 1mol CH3COOH vµ 1mol C2H5OH th× khi ®¹t ®Õn
c©n b»ng thu ®îc
3
2
mol este CH3COOC2H5.
a) Ngêi ta cã thÓ thu ®îc bao nhiªu mol este t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng
nÕu ban ®Çu lÊy 1mol CH3COOH vµ 2mol C2H5OH ?

b) CÇn lÊy bao nhiªu mol CH3COOH cho t¸c dông víi 1 mol C2H5OH
®Ó hiÖu suÊt t¹o este ®¹t 75% ?
7.26 ë 500
C, ®é ph©n li α cña khÝ N2O4 thµnh khÝ NO2 b»ng 63% khi
nång ®é ban ®Çu cña N2O lµ 10-2
mol/lÝt. X¸c ®Þnh h»ng sè c©n
b»ng KC, tÝnh ¸p suÊt chung cña hÖ vµ ¸p suÊt riªng phÇn cña c¸c
chÊt t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng nÕu cho 0,92g N2O4 vµo mét b×nh kÝn
thÓ tÝch 2,0 lÝt kh«ng chøa kh«ng khÝ ë 50o
C.
7.27 ë 1000K, ph¶n øng 2SO2 + O2  2SO3 cã h»ng sè c©n b»ng
KP = 2
SOO
2
SO
22
3
p.p
p
= 3,50. TÝnh ¸p suÊt riªng lóc c©n b»ng cña SO2 vµ
SO3 nÕu ¸p suÊt chung cña hÖ b»ng 1atm vµ ¸p suÊt c©n b»ng cña
O2 b»ng 0,1atm.
7.28 C©n b»ng cña ph¶n øng NH4HS (r)  NH3 (k) + H2S (k) ®îc thiÕt lËp ë
2000
C trong mét thÓ tÝch V. Ph¶n øng ®· cho lµ thu nhiÖt. Cho biÕt
¸p suÊt riªng cña NH3 sÏ thay ®æi thÕ nµo khi c©n b»ng ®îc t¸i lËp
sau khi :
a) Thªm NH3 ; b) Thªm H2S ;
c) Thªm NH4HS ; d) T¨ng nhiÖt ®é ;
e) ¸p suÊt toµn phÇn t¨ng do thªm Ar vµo hÖ ;
f) ThÓ tÝch b×nh t¨ng tíi 2V.
7.29 Ph¶n øng C(r) + CO2 (k)  2CO (k) x¶y ra ë 1090K víi h»ng sè c©n
b»ng KP =
2CO
2
CO
p
p
=10.
a) T×m hµm lîng khÝ CO trong hçn hîp c©n b»ng, biÕt ¸p suÊt chung
cña hÖ lµ 1,5atm.
b) §Ó cã hµm lîng CO b»ng 50% vÒ thÓ tÝch th× ¸p suÊt chung lµ bao
nhiªu ?

7.30 Mét b×nh 5,0 lÝt chøa 1,0mol HI tån t¹i ë d¹ng khÝ ®îc ®un nãng tíi
8000
C. X¸c ®Þnh phÇn tr¨m ph©n li cña HI ë 8000
C theo ph¶n øng :
2HI (k)  H2(k) + I2 (k).
BiÕt KC = 6,34. 10– 4
7.31 Ngêi ta tiÕn hµnh ph¶n øng PCl5  PCl3 + Cl2 víi 0,3mol PCl5 ; ¸p
suÊt ®Çu lµ 1atm. Khi c©n b»ng ®îc thiÕt lËp, ¸p suÊt ®o ®îc b»ng
1,25atm (V,T = const).
a) TÝnh ®é ph©n li vµ ¸p suÊt riªng cña tõng cÊu tö.
b) ThiÕt lËp biÓu thøc liªn hÖ gi÷a ®é ph©n li vµ ¸p suÊt chung cña
hÖ.
7.32 Ph¶n øng CO(K)+ Cl2 (K)  COCl2 (K) ®îc thùc hiÖn trong b×nh kÝn ë
nhiÖt ®é kh«ng ®æi, nång ®é ban ®Çu cña CO vµ Cl2 b»ng nhau vµ
b»ng 0,4mol/lÝt.
TÝnh h»ng sè c©n b»ng cña ph¶n øng, biÕt r»ng khi hÖ ®¹t tíi c©n
b»ng th× chØ cßn 50% lîng CO ban ®Çu.
Sau khi c©n b»ng ®îc thiÕt lËp, ta thªm 0,1mol CO vµo 1 lÝt hçn hîp.
TÝnh nång ®é c¸c chÊt lóc c©n b»ng míi thiÕt lËp.
7.33 TØ khèi h¬i cña s¾t(III) clorua khan so víi kh«ng khÝ ë nhiÖt ®é
4570
C lµ 10,50 vµ ë 5270
C lµ 9,60 v× tån t¹i c©n b»ng : 2FeCl3 (k) 
Fe2Cl6 (k).
a) TÝnh % sè mol Fe2Cl6 ë hai nhiÖt ®é trªn t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng.
b) Ph¶n øng trªn lµ thu nhiÖt hay to¶ nhiÖt ? T¹i sao ?
7.34 Khi ®un nãng NO2 trong mét b×nh kÝn cã dung tÝch kh«ng ®æi
®Õn to
C, cã c©n b»ng : 2NO2  2NO + O2 (c¸c chÊt ®Òu ë thÓ
khÝ).
TÝnh h»ng sè c©n b»ng KC cña ph¶n øng, biÕt nång ®é ®Çu cña NO2
lµ 0,3mol/lÝt, nång ®é O2 lóc c©n b»ng lµ 0,12mol/lÝt.

7.35 Trong mét b×nh kÝn cã dung tÝch kh«ng ®æi, ngêi ta thùc hiÖn
ph¶n øng :
N2 + 3H2  2NH3
ë nhiÖt ®é thÝ nghiÖm, khi ph¶n øng ®¹t tíi c©n b»ng ta cã pN2 =
0,38atm ; pH2 = 0,4atm ; pNH3 = 2atm. TÝnh KP. Hót bít H2 ra khái b×nh
mét lîng cho ®Õn khi ¸p suÊt riªng phÇn cña N2 ë tr¹ng th¸i c©n b»ng
míi lµ 0,45atm th× dõng l¹i. TÝnh ¸p suÊt riªng phÇn cña H2 vµ NH3 ë
tr¹ng th¸i c©n b»ng míi, biÕt r»ng nhiÖt ®é cña ph¶n øng kh«ng ®æi.
7.36 N¹p a mol O2 vµ 2a mol SO2 ë 100o
C, ¸p suÊt P =10atm (cã xóc t¸c lµ
V2O5) vµo b×nh. Nung nãng b×nh lªn mét thêi gian sau ®ã lµm nguéi
vÒ 100o
C ®îc hçn hîp khÝ A, ¸p suÊt trong b×nh lóc nµy lµ P’.
TÝnh P’ vµ dA/H2 theo hiÖu suÊt ph¶n øng. P’ vµ dA/H2 cã gi¸ trÞ trong
kho¶ng nµo ? NÕu hiÖu suÊt ph¶n øng nµy lµ 60% th× cÇn thªm bao
nhiªu mol O2 vµo hçn hîp ®Ó ®¹t hiÖu suÊt lµ 90% ?
7.37 ë 600K, ph¶n øng H2(k) + CO2(k)  H2O(k) + CO(k) cã nång ®é c©n
b»ng cña H2, CO2, H2O vµ CO lÇn lît b»ng 0,600 ; 0,459 ; 0,500 vµ
0,42mol/lÝt.
a) T×m KC, Kp cña ph¶n øng.
b) NÕu lîng ban ®Çu cña H2 vµ CO2 b»ng nhau vµ b»ng 1mol ®îc
®Æt vµo b×nh 5 lÝt th× nång ®é c©n b»ng c¸c chÊt lµ bao nhiªu ?
Ch¬ng 7
tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc
7.1 §¸p ¸n B.

7.2 §¸p ¸n D.
7.3 §¸p ¸n D.
7.4 §¸p ¸n A.
7.5 §¸p ¸n C : t¨ng 8 lÇn.
7.6 Híng dÉn gi¶i : 2C2H2 + 5O2 → 4CO2 + 2H2O ∆H <
0
Axetilen ch¸y trong oxi t¹o ra nhiÖt ®é cao h¬n so víi ch¸y trong kh«ng
khÝ v× khi nång ®é oxi t¨ng th× tèc ®é ph¶n øng t¨ng. MÆt kh¸c nhiÖt
lîng to¶ ra tõ ph¶n øng ch¸y kh«ng ph¶i lµm nãng khÝ nit¬ (nit¬ chiÕm
bèn phÇn n¨m thÓ tÝch kh«ng khÝ).
7.7 Híng dÉn gi¶i :
Chän B. ChÎ máng thanh cñi tríc khi ®a vµo bÕp.
Môc ®Ých cña viÖc chÎ máng cñi lµ t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a oxi víi
cñi, t¨ng tèc ®é cña ph¶n øng ch¸y. Qua ph¶n øng trªn cã thÓ kÕt luËn
: tèc ®é cña ph¶n øng gi÷a mét chÊt r¾n víi mét chÊt khÝ phô thuéc
vµo diÖn tÝch bÒ mÆt cña chÊt r¾n.
7.8 C (r) + O2 (k) → CO2 (k) ∆H < 0
CaCO3 (r)  →
o
t
CaO (r) + CO2 (k)↑ ∆H > 0
§¸ v«i vµ than kh«ng ®îc qu¸ to v× tèc ®é ph¶n øng sÏ chËm, v«i chÝn
kh«ng ®Òu. Nhng kh«ng ®Ëp ®¸ v«i vµ than qu¸ nhá, v× c¶n trë sù
tiÕp xóc cña oxi víi than vµ lµm chËm qu¸ tr×nh tho¸t khÝ cacbonic.
a) C (r) + O2 (k) → CO2 (k) ∆H < 0
G¹ch méc ®îc xÕp xen kÏ víi çc b¸nh than ®Ó nhiÖt ®é cña lß nung
g¹ch æn ®Þnh, g¹ch chÝn ®Òu.
b) Khãi tho¸t ra tõ çc lß nung g¹ch gåm bôi, cacbonic, cacbon monoxit
…, çc khÝ th¶i vµ bôi lµm « nhiÔm m«i trêng.
P, xóc t¸c

Do khi ®èt than cã ph¶n øng x¶y ra : C (r) + O2 (k) → CO2 (k) ∆H
< 0
C¸c hµng lç rçng trong viªn than tæ ong nh»m môc ®Ých t¨ng diÖn
tÝch tiÕp xóc gi÷a than ®¸ (chÊt r¾n) vµ oxi kh«ng khÝ (chÊt khÝ),
gióp than ch¸y ®Òu vµ hÕt. Khi nhãm lß cÇn nång ®é oxi lín vµ lµm
gi¶m nång ®é CO2 ®Ó t¨ng tèc ®é ph¶n øng, than sÏ nhanh ch¸y. Cßn
khi ñ bÕp ®Ó lµm chËm ph¶n øng ch¸y cña than ngêi ta h¹n chÕ cung
cÊp oxi vµ t¨ng nång ®é CO2 ®Ó ph¶n øng ch¸y cña than chËm l¹i.
a) XÐt ph¶n øng : A(k) + B(k)  C(k)
ë 398o
C : Thêi gian ph¶n øng lµ 1 phót 36 gi©y = 96 gi©y
Vt =
1t
CA
∆
∆
− = kt[A][B] (I)
ë 448o
C : Thêi gian ph¶n øng lµ 0 phót 03 gi©y = 3 gi©y
V2 =
2t
CA
∆
∆
− = k2[A][B] (II)
LÊy (II) chia cho (I) ta cã:
23232
3
96
t
t
k
k
V
V 510
TT
10
TT
2
1
1
2
1
2
O
1
O
2
O
1
O
2
=γ⇒=γ⇒=γ⇒γ==
∆
∆
==
−−
b) T¬ng tù nh phÇn ®· xÐt ë trªn, ta cã :
4
V
V2
t
t
k
k
V
V 1
3
210
TT
3
1
1
3
1
3
O
1
O
3
=⇒=γ=
∆
∆
== −
−
.
VËy tèc ®é ph¶n øng gi¶m 4 lÇn so víi ph¶n øng ë 398o
C. Do ®ã thêi
gian kÕt thóc ph¶n øng t¨ng 4 lÇn, hÕt 4 . 96 = 384 gi©y.
Ph¶n øng : 2NO + 2H2 → N2 + 2H2O
Tèc ®é ph¶n øng : V = k.[NO]a
.[H2]b

Víi thÝ nghiÖm 1 : V1 = k.[NO]a
.[H2]b
= k.0,50a
.1,00b
= 0,050mol.lit-1
.s-1
(I)
Víi thÝ nghiÖm 2 : V2 = k.[NO]a
.[H2]b
= k.1,00a
.1,00b
= 0,200mol.lit-1
.s-1
⇒ k = 0,200 lit2
.mol-2
.s
Thay k vµo (I) ta thu ®îc a = 2.
Dùa vµo ®¬n vÞ (thø nguyªn) cña V vµ k ta cã b = 1.
VËy tèc ®é ph¶n øng lµ : V = 0,2.[NO]2
.[H2].
a) XÐt ph¶n øng : A(k) → 2B(k) + C(k)
Ta thÊy sè mol khÝ s¶n phÈm theo hÖ sè tØ lîng gÊp 3 lÇn sè mol
khÝ tham gia ph¶n øng. Trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ thÓ tÝch cña
b×nh ph¶n øng kh«ng ®æi nªn khi ph¶n øng hoµn toµn sè mol khÝ
t¨ng 3 lÇn so víi ban ®Çu nªn ¸p suÊt còng t¨ng 3 lÇn. MÆt kh¸c ban
®Çu chØ cã khÝ A nªn ¸p suÊt cña khÝ A chÝnh lµ ¸p suÊt cña b×nh
ph¶n øng ban ®Çu :
PA(ban ®Çu) =
sauP 270
90
3 3
= =
mmHg
mmHg
b) Gäi sè mol cña A ban ®Çu cã trong b×nh ph¶n øng lµ x.
¸p dông cho c©n b»ng (1) :
A(k)  2B(k) + C(k) (1)
Ban ®Çu : x mol
Lîng ph¶n øng : a 2a a mol
Lîng cßn l¹i : x - a 2a a mol
V× thÓ tÝch cña hçn hîp ph¶n øng vµ nhiÖt ®é kh«ng ®æi nªn tØ lÖ
vÒ ¸p suÊt b»ng tØ lÖ vÒ sè mol nªn :
x
90
43
a
90
176
x
a2x
90
176
x
aa2)ax(
n
n
P
P
0
1
0
1
=⇒=
+
⇒=
++−
==
Sau 10 phót sè mol A cßn l¹i lµ :

A
A A hh hh
hh
n43 47 x a
n x a x x x p .P .P 47
90 90 n x 2a
−
= − = − = ⇒ = = =
+
mmHg .
a) Gi¶ sö ®é ph©n li cña N2O4 lµ α vµ nång ®é cña N2O4 vµ NO2 t¹i
c¸c thêi ®iÓm ®ang xÐt lµ x vµ y mol/lÝt. ë 35o
C : x + y = 0,001
(I)
V× hçn hîp khÝ trong cïng ®iÒu kiÖn vµ cïng thÓ tÝch nªn tØ lÖ nång
®é còng lµ tØ lÖ sè mol, v× vËy:
⇒=
+
+
= 45,72
yx
y46x92
M 19,55x – 26,45y = 0 (II)
⇒ x = 5,75.10-4
mol/lÝt ; y = 4,25.10-4
mol/lÝt.
§é ph©n li cña N2O4 : α =
2
yx
2
y
n
n
bandau42
phanli42
ON
ON
+
= = 0,2698 hay 26,98%.
H»ng sè c©n b»ng cña ph¶n øng ë 35o
C : KC =
]ON[
]NO[
42
2
2
=
3,141.10-4
ë 45o
C : x + y = 0,001 (I)
V× hçn hîp khÝ trong cïng ®iÒu kiÖn vµ cïng thÓ tÝch nªn tØ lÖ nång
®é còng lµ tØ lÖ sè mol, v× vËy :
⇒=
+
+
= 80,66
yx
y46x92
M 25,20x – 20,80y = 0 (II)
⇒ x = 4,522.10-4
mol/lÝt ; y = 5,478.10-4
mol/lÝt.
§é ph©n li cña N2O4 : α =
2
yx
2
y
n
n
bandau42
phanli42
ON
ON
+
= = 0,3772 hay 37,72%

H»ng sè c©n b»ng cña ph¶n øng ë 45o
C : KC =
]ON[
]NO[
42
2
2
=
6,636.10-4
b) Ph¶n øng thuËn trªn lµ ph¶n øng thu nhiÖt v× khi t¨ng nhiÖt ®é c©n
b»ng ph¶n øng chuyÓn dÞch theo chiÒu thuËn.
a) TÝnh h»ng sè tèc ®é cña ph¶n øng thuËn vµ cña ph¶n øng
nghÞch :
- 2Hn =
0,112
2
= 0,056(mol) ⇒ [H2] =
0,056
1,12
= 0,05mol/lÝt.
- 2In =
14,224
254
= 0,056(mol) ⇒ [I2] =
0,056
1,12
= 0,05mol/lÝt.
Ph¶n øng : I2 + H2  2HI
- T¹i thêi ®iÓm ban ®Çu : VthuËn = kt. 22 HI C.C
⇒ kt =
22 HI
thuËn
C.C
V
=
5
29.10
3,6.10
0,05 .0,05
−
−
=
-1 -1
-1 -1
-1 -1
mol.lit phut
mol.lit phut
mol.lit mol.lit
MÆt kh¸c, t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng: VthuËn = VnghÞch
( )
( )
2
2
t
2
n 2 2
3
n t
0,06k [HI]
K 9
k [I ][H ] (0,05 0,06/ 2)
k k / K 4.10−
= = = =
−
⇒ = =
-1
-1
-1 -1
mol.lit
mol.lit
mol .lit.phut
b) Tèc ®é ph¶n øng t¹o thµnh HI ë thêi ®iÓm t :
V = Vt – Vn = kt.[I2][H2] – kn[HI]2
= 2,6.10-5
mol.lit-1
.phót-1
.
Ph¶n øng : 2A + B  C + D
Gi¶ sö ph¶n øng cã bËc x theo A vµ y theo B, ta cã V = k.CA
x
.CB
y
cã
thø nguyªn (®¬n vÞ) lµ :

mol-1
.lit.phót-1
.(mol.lit-1
)x
.(mol.lit-1
)y
=mol(x+y-1)
.lit1-(x+y)
.phót-1
= mol.lÝt-
1
.phót-1
⇒ x + y = 2.
Theo thÝ nghiÖm 1 : V = k.CA
x
.CB
y
= 4.10-4
= k.(0,25)x
.(0,75)y
(I)
Theo thÝ nghiÖm 2 : V = k.CA
x
.CB
y
= 1,2.10-3
= k.(0,75)x
.(0,75)y
(II)
⇒ (0,75/0,25)x
= 3 ⇒ x = 1 vµ y =1.
Tõ (I) ⇒ k = 2,133.10-3
mol-1
.lÝt.phót-1
.
Theo thÝ nghiÖm 3 ë 55o
C : V = k’.CA
x
.CB
y
= 6,4.10-3
= k’.(0,25).(1,5)
⇒ k’ = 0,0171 = 8k.
VËy tèc ®é ph¶n øng t¨ng 8 lÇn khi t¨ng nhiÖt ®é tõ 25o
C lªn 55o
C.
7.17 §¸p ¸n D.
7.18 §¸p ¸n D.
7.19 Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cña ph¶n øng thÊy r»ng : ph¶n øng to¶ nhiÖt,
ph¶n øng kh«ng cã sù thay ®æi vÒ thÓ tÝch, ¸p suÊt kh«ng cã ¶nh h-
ëng tíi sù dÞch chuyÓn c©n b»ng.
C (r) + H2O (k) CO(k) + H2(k) ∆H = 131kJ
Chän ®¸p ¸n A.
Ph¬ng ¸n B sai, v× khi nhiÖt ®é t¨ng, c©n b»ng sÏ chuyÓn sang chiÒu
nghÞch.
Ph¬ng ¸n C sai, v× chÊt xóc t¸c kh«ng lµm thay ®æi c©n b»ng ho¸ häc.
Ph¬ng ¸n D sai, v× t¨ng nång ®é hi®ro c©n b»ng chuyÓn sang chiÒu
nghÞch.
a) T¨ng nång ®é khÝ oxi vµ t¨ng nhiÖt ®é ®Ó t¨ng tèc ®é ph¶n øng
thuËn.
b) T¨ng nhiÖt ®é lµm t¨ng tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc.
c. T¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a nguyªn liÖu vµ kh«ng khÝ ; t¨ng nhiÖt
®é ®Ó t¨ng tèc ®é ph¶n øng.

Ph¶n øng ho¸ häc tæng hîp amoniac : N2 + 3H2  2NH3 víi ∆H
< 0
§Æc ®iÓm cña ph¶n øng tæng hîp NH3 lµ : ph¶n øng cã sù gi¶m thÓ
tÝch, to¶ nhiÖt, cÇn xóc t¸c. Khi t¨ng ¸p suÊt, c©n b»ng chuyÓn sang
chiÒu thuËn. Do ph¶n øng to¶ nhiÖt cho nªn c©n b»ng sÏ chuyÓn
sang chiÒu thuËn khi gi¶m nhiÖt ®é, tuy nhiªn khi ®ã tèc ®é ph¶n øng
l¹i thÊp. Do ®ã, ngêi ta dung hoµ hai xu híng trªn ë nhiÖt ®é 400 -
500o
C. ChÊt xóc t¸c nh»m môc ®Ých t¨ng tèc ®é cña ph¶n øng.
Ph¬ng tr×nh nhiÖt ho¸ häc cña ph¶n øng ph©n huû ®¸ v«i :
CaCO3(r) → CaO(r) + CO2(k) ; ∆H = +144,6kJ.
“C©n b»ng ho¸ häc lµ c©n b»ng ®éng” : khi ®¹t c©n b»ng th× ph¶n
øng thuËn vµ ph¶n øng nghÞch vÉn x¶y ra víi tèc ®é b»ng nhau.
Ph¶n øng ®iÒu chÕ hi®ro clorua : H2 + Cl2  2HCl ∆H
< 0
a) Ph¶n øng to¶ nhiÖt nªn c©n b»ng sÏ chuyÓn vÒ chiÒu thuËn khi
gi¶m nhiÖt ®é, tuy nhiªn khi ®ã tèc ®é ph¶n øng chËm, v× vËy ngêi ta
sÏ chän mét nhiÖt ®é thÝch hîp. §Ó tiÕt kiÖm n¨ng lîng, cã thÓ dïng
khÝ ®i ra ®Ó sÊy nãng hçn hîp khÝ hi®ro vµ clo tríc khi ®èt ch¸y. Dïng
d chÊt khÝ cã gi¸ thµnh rÎ h¬n vµ kh«ng ®éc h¹i lµ hi®ro ®Ó t¨ng tèc
®é ph¶n øng vµ chuyÓn dÞch c©n b»ng ho¸ häc theo chiÒu thuËn. Do
thÓ tÝch hçn hîp sau ph¶n øng kh«ng ®æi (tæng sè mol khÝ ph¶n øng
vµ s¶n phÈm b»ng nhau) nªn yÕu tè ¸p suÊt kh«ng ¶nh hëng tíi c©n
b»ng, chØ lµm t¨ng tèc ®é ph¶n øng. Nhng víi ph¶n øng nµy tèc ®é
®ñ lín nªn yÕu tè ¸p suÊt kh«ng ®îc chän.
b) H2 + Cl2  2HCl ∆H < 0
1 m3
1 m3
2 m3

45 m3
45 m3
90 m3
ThÓ tÝch clo lµ 45m3
vµ thÓ tÝch hi®ro lµ : %100.
%90
45
V = = 50 m3
.
a) CH3COOH + C2H5OH  CH3COOC2H5 + H2O (1)
V
a
V
b
V
xa−
V
xb −
V
x
V
x
H»ng sè c©n b»ng cña ph¶n øng t¹i nhiÖt ®é ph¶n øng :
Theo thÝ nghiÖm, a = 1 mol, b = 1 mol vµ lîng este thu ®îc : x =
3
2
mol :
KC =
V
xb
.
V
xa
V
x
.
V
x
−− = 4 (I)
Trong thÝ nghiÖm dïng a = 1 mol, b = 2 mol : x = 0,845 mol
CH3COOC2H5
b) XÐt trêng hîp a > b ⇒ HiÖu suÊt ph¶n øng tÝnh theo C2H5OH :
H =
b
x
= 0,75
⇒ x = 0,75 mol. Thay x vµ b vµo ph¬ng tr×nh (I) thu ®îc : a = 1,3125
mol.
Trêng hîp a < b ⇒ HiÖu suÊt ph¶n øng tÝnh theo CH3COOH : H =
a
x
= 0,75
⇒ x = 0,75a mol.
Thay x vµ b vµo ph¬ng tr×nh (I) thu ®îc : a = 4 mol > b lo¹i.
N2O4 (k)  2NO2 (k)

[ ] x(1 - α) 2xα
KC =
2
2
42
2
2
10.29,4
)1(x
)x2(
]ON[
]NO[ −
=
α−
α
=
Khi cho 0,92 g N2O4 vµo b×nh 2,0 lÝt th× nång ®é ®Çu x = 5,0.10-
3
mol/lÝt
KC =
2
2
42
2
2
10.29,4
)1(x
)x2(
]ON[
]NO[ −
=
α−
α
= ⇒ α = 0,743
Nång ®é NO2 = 2.0,005.0,743 = 7,43.10-3
mol/lÝt ⇒ n(NO2) = 1,486.10-
2
mol. Nång ®é N2O4 = 0,005 . 0,257 = 1,285.10-3
mol/lÝt ⇒ n(NO2) =
2,57.10-3
mol.
Tæng sè mol khÝ : n = 1,743.10-2
mol.
¸p suÊt chung cña hÖ : P = =
V
nRT
0,231 atm
⇒ ¸p suÊt riªng phÇn cña NO2 = 0,197 atm vµ cña N2O4 = 0,034 atm.
2SO2(k) + O2 (k)  2SO3 (k) KP
Gäi 2SOp lµ ¸p suÊt riªng cña SO2 th× ¸p suÊt riªng cña SO3 :
3SOp = 1 – 0,1 – 2SOp = 0,9 – 2SOp
Kp =
2
2
SO
2
SO
p.1,0
)p9,0( −
= 3,50 ⇒ 2SOp = 0,487 atm vµ 3SOp = 0,413
atm
7.28 §¸p ¸n : a. T¨ng ; b. Gi¶m ; c. Kh«ng ®æi ;
d. T¨ng ; e. Gi¶m; f. Kh«ng
®æi.
a) C(r) + CO2  2CO KP

Ta cã : 5,1pp 2COCO =+ vµ KP =
2CO
2
CO
p
p
=10
⇒ =COp 1,325 atm ; 2COp =0,175 atm.
Trong hÖ cïng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ thÓ tÝch, tØ lÖ vÒ ¸p suÊt b»ng
tØ lÖ vÒ sè mol hay tØ lÖ vÒ thÓ tÝch riªng. VËy hçn hîp lóc c©n
b»ng cã thµnh phÇn :
%nCO = %100.
5,1
325,1
= 88,3% vµ sè mol CO2 chiÕm 11,7%.
b) Khi hµm lîng CO b»ng 50% vÒ thÓ tÝch, ta cã P5,0pp 2COCO == .
Suy ra Kp =
( )
2
0,5
0,5
. P = 10 → P = 20 atm.
2HI (k)  H2(k) + I2 (k)
x
[ ] x(1 - 2α) xα xα
KC = =
α−
α
= 2
2
2
22
))21(x(
)x(
]HI[
]I].[H[
6,34.10-4
Nång ®é ®Çu cña HI lµ x = 2,0
5
1
= mol/lÝt.
⇒ §é ph©n li cña HI ë 800o
C lµ 2α = 0,048 hay 4,8%.
a) PCl5  PCl3 + Cl2 (1)
x
[ ] x(1 - α) xα xα
- Tæng sè mol hçn hîp khÝ t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng : n = x(1 + α)

- Trong cïng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ thÓ tÝch hçn hîp ph¶n øng kh«ng
®æi nªn tØ lÖ sè mol b»ng tØ lÖ ¸p suÊt. VËy ta cã :
1
25,1
x
)1(x
P
P
T
S
=
α+
= ⇒ α = 0,25.
¸p suÊt riªng phÇn cña PCl5 : P.
)1(x
)1(x
p 5PCl
α+
α−
= = 0,75 atm ; ¸p suÊt
riªng phÇn cña PCl3 = ¸p suÊt riªng phÇn cña Cl2 = P.
)1(x
x
α+
α
= 0,25
atm.
b) Theo c©n b»ng (1) trong hÖ cã thÓ tÝch vµ nhiÖt ®é kh«ng ®æi
th× :
PS = PT.(1+α)
a) CO(k) + Cl2 (k)  COCl2 (k)
Co
0,4 0,4 mol/lÝt
[i] 0,2 0,2 0,2 mol/lÝt
K = 0,2/(0,2.0,2) = 5
b) Khi thªm vµo hÖ ®· c©n b»ng 0,1 mol CO vµo 1 lÝt hçn hîp (coi thÓ
tÝch hçn hîp kh«ng ®æi)
CO(k) + Cl2 (k)  COCl2 (k)
Co
0,3 0,2 0,2 mol/lÝt
[i] (0,3-x) (0,2-x) (0,2+x) mol/lÝt
K =
0,2+x
(0,3-x).(0,2-x)
= 5 ⇒ 5x2
-3,5x+0,1 ⇒ x = 0,03.
⇒ [CO] = 0,27mol/lÝt ; [Cl2] = 0,17 mol/lÝt ; [COCl2] = 0,23 mol/lÝt
a) ë 4570
C: Gäi a lµ % sè mol cña Fe2Cl6 trong hçn hîp ë nhiÖt ®é
trªn, ta cã

%38,87a
5,304M.d
100
325.a5,162).a100(
100
M.aM).a100(
M kk
ClFeFeCl 623
=
==
+−
=
+−
=
ë 5270
C: Gäi b lµ % sè mol cña Fe2Cl6 trong hçn hîp ë nhiÖt ®é trªn, ta
cã
%32,71b
4,278M'.d
100
325.b5,162).b100(
100
M.bM).b100(
M kk
ClFeFeCl 623
=
==
+−
=
+−
=
b) V× % sè mol Fe2Cl6 ë nhiÕt ®é 4570
C lµ 87,38% cao h¬n ë 5270
C
lµ 71,32% do ®ã ph¶n øng thuËn ë trªn lµ ph¶n øng to¶ nhiÖt v× khi
t¨ng nhiÖt ®é ph¶n øng x¶y ra theo chiÒu gi¶m sè mol cña Fe2Cl6 lµ
chiÒu cña ph¶n øng thu nhiÖt.
Khi nung nãng x¶y ra ph¶n øng ph©n huû NO2:
2NO2  2NO + O2 (1)
V× trong b×nh kÝn, dung tÝch kh«ng ®æi nªn sù thay ®æi vÒ sè mol
t¬ng ®¬ng sù thay ®æi nång ®é.
Nång ®é NO2 ban ®Çu lµ 0,3 mol/lÝt, nång ®é NO2 ph¶n øng b»ng
nång ®é cña NO sinh ra vµ b»ng 2 lÇn nång ®é O2 sinh ra. VËy nång
®é c¸c chÊt ë thêi ®iÓm c©n b»ng lµ :
[NO2] = 0,3 - 0,12.2 = 0,06 mol/lÝt ; [NO] = 0,12 . 2 = 0,24 mol/lÝt ;
[O2] = 0,12 mol/lÝt.
¸p dông ®Þnh luËt t¸c dông khèi lîng cho c©n b»ng (1) :
92,1
06,0
12,0.24,0
]NO[
]O[]NO[
K 2
2
2
2
2
2
C === .

Theo ph¬ng tr×nh : N2 + 3H2  2NH3
2
3
2
3
HN
2
NH
P )atm(5,164
4,0.38,0
2
p.p
p
K
22
3 −
===
Khi hót bít H2 theo nguyªn lÝ chuyÓn dÞch c©n b»ng th× c©n b»ng (1)
sÏ chuyÓn dÞch theo chiÒu nghÞch (chèng l¹i sù gi¶m nång ®é hay ¸p
suÊt riªng phÇn cña H2). Do ¸p suÊt cña N2 t¨ng tØ lÖ víi sè mol nªn ¸p
suÊt riªng phÇn cña N2 t¨ng lµ : 0,45 - 0,38 = 0,07atm, do ®ã ¸p suÊt
riªng cña NH3 gi¶m ®i b»ng 2 lÇn ¸p suÊt cña N2 t¨ng : 0,07.2 =
0,14atm.
VËy ¸p suÊt riªng phÇn cña NH3 t¹i thêi ®iÓm c©n b»ng míi lµ :
2 - 0,14 = 1,86 atm.
3
2
2 2 2
2 2 2
NH 2
P H3 3
N H H
p 1,86 ( )
K 164,5( ) p 0,36
p .p 0,45 .p
−
−
= = = ⇒ =
atm
atm atm
atm
a) Gäi hiÖu suÊt cña ph¶n øng lµ h. ¸p dông cho c©n b»ng (1) :
O2 + 2SO2  2SO3 (1)
Ban ®Çu : a 2a mol
Lîng ph¶n øng : h.a 2h.a mol
T¹i c©n b»ng : a.(1-h) 2a.(1- h) 2h.a mol
V× thÓ tÝch cña hçn hîp ph¶n øng vµ nhiÖt ®é kh«ng ®æi nªn tØ lÖ
vÒ ¸p suÊt b»ng tØ lÖ vÒ sè mol.
sau
dau
nP' a(1 h) 2a(1 h) 2ha 3 h 10(3 h)
P'
10 n 2a a 3 3
20/3 P' 10
− + − + − −
= = = ⇒ =
+
≤ ≤
atm
atm atm
TØ khèi h¬i cña hçn hîp s¶n phÈm so víi H2 :

40d3/80
)h3(
80
)h3(a.2
64.a232.a
n.2
mm
2
n
m
M
M
d
2
22
2
2
H/hh
hh
OSOhh
hh
H
H/hh
≤≤
−
=
−
+
=
+
===
b) Gi¶ sö thÓ tÝch hçn hîp lµ V lÝt. Khi hiÖu suÊt lµ 60% th× ¸p dông
®Þnh luËt t¸c dông khèi lîng cho c©n b»ng (1) :
( )
a
V625,5
V
)h1(a
V
)h1(a2
V
ha2
]O.[]SO[
]SO[
K 2
2
2
2
2
2
3
C =




 −



 −
==
Gäi sè mol O2 cÇn thªm lµ x, ta cã
O2 + 2SO2  2SO3 (1)
Ban ®Çu : a + x 2a mol
Lîng ph¶n øng : h.a 2h.a mol
T¹i c©n b»ng : a.(1-h) + x 2a.(1- h) 2h.a mol
( )
a3,14x
a
V625,5
)xa1,0(
V81
K:9,0hThay
a
V625,5
V
)x)h1(a(
V
)h1(a2
V
ha2
]O.[]SO[
]SO[
K
C
2
2
2
2
2
2
3
C
=⇒=
+
==
=




 +−



 −
==
7.37 §¸p sè : KC = Kp = 0,772 ; [H2] = [CO2] = 0,106 M
vµ [H2O] = [CO] = 0,094 M.

tai lieu hoa hay chuong 7

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (17)

Destaque

Destaque (20)

Semelhante a tai lieu hoa hay chuong 7

Semelhante a tai lieu hoa hay chuong 7 (20)

tai lieu hoa hay chuong 7