Prezentacija o velikom mozgu - kratak uvod o prednjem mozgu; struktura velikog mozga - osim kore i bele mase, posebno su pokrivene i tri subkortikalne strukture: bazalne ganglije, amigdala i hipokampus, i govor kao viša kortikalna funkcija.

1. Veliki mozak
Cerebrum

2. Evolucija prednjeg mozga
• postepeno povedavanje mase i usložnjavanje
uloge
• ribe i vodozemci - mirisna funkcija
• gmizavci - javlja se kora
• sisari - učenje, pamdenje, senzorne i motorne
funkcije
• čovek – veliki mozak - svi složeni oblici
ponašanja: socijalna interakcija, govor i jezik,
mišljenje, pamdenje, učenje...

3. Embrionalni razvoj
• nastaje iz prvog mehura nervne cevi
Prednji mozak (Veliki mozak)
Međumozak
Srednji mozak
Mali mozak i moždano stablo
Kičmena moždina

5. Veliki mozak
Centralnarežanj
Lateralna brazda
Slepoočni režanj
Potiljačni režanj
Temenirežanj
Čeoni

6. Struktura
1
• kora = siva masa (tela neurona)
2
• bela masa - snopovi mijelinskih nervnih vlakana
3
• subkortikalne strukture (uronjene u belu masu):
– bazalne ganglije - jedra neurona u osnovi velikog
mozga
– amigdala - bademasta jedra (amygdalē - badem) u
slepoočnom režnju; deo limbičkog sistema
– hipokampus - struktura u unutrašnjosti slepoočnog
režnja; deo limbičkog sistema

7. Kora
(cortex cerebri)

8. Kora
(cortex cerebri)
• dve najvede brazde: centralna i lateralna
• četiri režnja: potiljačni, temeni, slepoočni i
čeoni
• podela prema ulozi:
– motorna zona
– senzorna zona
– asocijativna zona

9. Kora
(cortex cerebri)
Motorna zona
Senzorna zona

10. Kora
(cortex cerebri)
Motorna zona
• kontrola voljnih pokreta,
naročito finih, složenijh
pokreta (kontralateralno)
• komunicira sa bazalnim
ganglijama
Senzorna zona
• prima i obrađuje podatke iz
čula (kontralateralno)
• komunicira sa talamusom

11. Kora
(cortex cerebri)
Motorna zona
Motorni čovečuljak
(homunculus)
Senzorna zona
Senzorni čovečuljak
(homunculus)

12. Kora
(cortex cerebri)
Motorna zona
Senzorna zona

13. Kora
(cortex cerebri)
Motorna zona
• veličina pojedinih delova
tela (na homunkulusu)
odgovara pokretljivosti/
preciznosti pokreta
Senzorna zona
• veličina pojedinih delova
tela (na homunkulusu)
odgovara gustini inervacije

14. Kora
(cortex cerebri)
• Asocijativna zona
– čini 90% kore mozga
– potiljačni, temeni i slepoočni režanj organizovanje senzornih informacija u smislenu
sliku stvarnosti:
• vidna zona - potiljačni režanj
• slušna zona - slepoočni režanj
– čeoni režanj - omoguduje apstraktno mišljenje,
planiranje i jezik

15. Kora
(cortex cerebri)
• Put vizuelnih nervnih impulsa:
1. fotoreceptori (mrežnjača)
2. gornje-vidne kvržice
3. talamus
4. asocijativna vidna zona

16. Kora
(cortex cerebri)

17. Kora
(cortex cerebri)
• Put auditivnih impulsa:
1. mehanoreceptori (unutrašnje uho)
2. produžena moždina (kohlearna jedra)
3. donje-slušne kvržice
4. talamus
5. asocijatvna slušna zona (slepoočni režanj)

18. Kora
(cortex cerebri)

19. Kora
(cortex cerebri)
• aktivno komunicira sa subkortikalnim
strukturama - talamusom i bazalnim
ganglijama
• više od 90% puteva su oni koji povezuju
različite zone kore

20. Kora
(cortex cerebri)
• aktivno komunicira sa subkortikalnim
strukturama - talamusom i bazalnim
ganglijama
• više od 90% puteva su oni koji povezuju
različite zone kore

21. Bela masa
(substantia alba)
• mijelinizovana nervna vlakna (aksoni) i
glijalne ćelije/neuroglije
• osnovna funkcija: povezivanje različitih
delova cerebruma i povezivanje cerebruma
sa nižim strukturama mozga

22. Bela masa
(substantia alba)
• 3 vrste puteva:
1. projekcioni putevi - vertikalni, silazni i uzlazni;
povezuju cerebrum sa nižim strukturama i
kičmenom moždinom
2. komisuralni putevi - povezuju dve hemisfere
preko komisura - mostova, od kojih je najveda
corpus callosum
3. asocijativni putevi - povezuju različite zone u
okviru iste hemisfere - režnjeve, vijuge...

23. Bela masa
(substantia alba)

24. Bela masa
(substantia alba)
• Neuroglije
– nemaju aksone i mogudnost stvaranja akcionog
potencijala; zadržavaju sposobnost deobe tokom
celog života
– funkcije:
•
•
•
•
potporna
stvaranje mijelinskog omotača (Švanove ćelije)
održavanje hemijskog sastava cerebrospinalne tečnosti
uništavaju patogene i mrtve neurone (pretvaraju se u
fagocite)
• stvaranje sinapsi - sinaptogeneza

25. Bazalne ganglije
(nuclei basales)
• grupa jedara različitog porekla koje deluju kao
funkcionalna celina
• u podnožju prednjeg mozga
• komuniciraju sa korteksom, talamusom i
drugim oblastima mozga

26. Bazalne ganglije
(nuclei basales)
• Funkcije bazalnih ganglija:
– kontrola voljnih pokreta
• konstantno učenje
– instrumentalnoinhibiraju motorne zone korteksa, pa
prestankom slanja impulsa vrše bihejvioralnu
– deo sistema za nagrađivanje (u okviru limbičkog
selekciju
sistema)
– posledice oštedenja: Parkinsonova bolest, OKP
(Opsesivno-kompulsivni poremedaj)...

27. Bazalne ganglije
(nuclei basales)
• neurotransmiteri bazalnih ganglija: GABA,
dopamin, serotonin...
neuromodulatori
glavni inhibitorni
neurotransmiter

28. Amigdala
(corpus amygdaloideum)

29. Amigdala
(corpus amygdaloideum)
• gr. amygdalē - badem
• funkcija - emocionalne reakcije
1. Kraća putanja - receptori  talamus 
amigdala  emocionalna reakcija
2. Duža putanja - receptori  talamus  kora 
emocionalna reakcija

30. Amigdala
(corpus amygdaloideum)

31. Hipokampus
(hippocampus)
• gr. hippo - konj; kampos - morsko čudovište 
hippokampos = morski konjic

32. Hipokampus
(hippocampus)

33. Hipokampus
(hippocampus)
• funkcije:
– ‘učvršćivanje’ memorije - iz kratkotrajne u
dugotrajnu
– spacijalna memorija - ‘kognitivna mapa’
• posledice oštedenja: Alchajmerova bolest i
dezorijentisanost

34. Više kognitivne operacije
 rezultat saradnje motornih, senzornih i
asocijativnih zona kore - lokalizacija operacije
se ne može vezati za jednu određenu zonu
• jezik
• učenje
• pamćenje
• mišljenje

35. Jezik
Brokina zona
• pretvara reči/simbole u
glasove - motorna funkcija
(nalazi se uz deo motornog
homunkulusa koji kontroliše
usta, jezik i glasne žice)
Vernikeova zona
• kombinacija svih senzornih
informacija koja nastaje u
gyrus angularis šalje se do
Vernikeove zone koja te
informacije prepoznaje kao
jezik i daje im značenje senzorna funkcija i funkcija
davanja značenja rečima
(nalazi se uz asocijativnu
zonu u kojoj se kombinuju
auditivne, vizuelne i
somatske informacije)

37. *afazija - poremedaj govora/jezika
Razumevanje
Govor
Brokina afazija
DA
NE
Vernikeova
afazija
NE
DA