A presentation on hospital information systems prepared for the site visit of nursing students at my medical school in Thailand in 2004. It contains general information about IT management and information systems in a hospital setting that might be useful for interested audience. Presentation in Thai.

1. ยินดีตอนรับ
้
นักศึกษาพยาบาล
วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี กรุงเทพ
นพ.นวนรรน ธีระอัมพรพันธุ ์
งานเวชสารสนเทศ คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี 19 พ.ย. 2547

2. Agenda
• สารสนเทศ
• สารสนเทศกับงานโรงพยาบาล
• สารสนเทศรามาธิบดี
• Questions & Answers

3. สารสนเทศ
• Information
• ข่าวสาร; การแสดงหรือชี้แจง
ข่าวสารข้อมูลต่างๆ
(พจนานุ กรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525)

4. Information = Data ?
Interpretation Analysis Decision
Data Information Knowledge Wisdom
1234567.89 = Data
ผมมีเงิน 1,234,567.89 บาทในบัญชี = Information
เป็ นไปไม่ได้ท่ ผมจะมีเงินขนาดนัน = Knowledge
ี ้
สงสัยจะต้องแจ้งธนาคารให้ตรวจสอบข้อผิดพลาด = Wisdom

5. การจัดการสารสนเทศ
• Information Science
• Informatics
–Study of processes involved in
collection, categorization, and
distribution of data

6. ทําไมต้องมีระบบสารสนเทศ
• เพื่อข้อมูล
– ครบถ้วน
– ถูกต้อง แม่นยํา เชื่อถือได้
– ละเอียด
• เพื่อองค์กร
– ประสิทธิภาพ (Efficiency)
– คุณภาพ (Quality)
– ความรวดเร็ว, ความสะดวก (Speediness & Convenience)
– ความเข้าถึงได้งาย (Accessibility)
่
– ความปลอดภัย (Security)

7. ทําไมต้องมีการจัดการสารสนเทศ
• Analysis and verification of data
• Report of data
• Prevent information overload
• Confidentiality & Security ความลับ
และความปลอดภัย
• Availability ความพร้อมใช้งานของระบบ

8. สารสนเทศกับการบริหารองค์กร
Decision &
Monitoring
Automation
Networking
Data Storage (Database)
Patient Information/Transactions

9. ส่วนประกอบของระบบสารสนเทศ
Peopleware
Hardware
(User)
Software

10. Hardware Infrastructure
• วัสดุอปกรณ์ต่างๆ เช่น เครื่องคอมพิวเตอร์,
ุ
Printer, Keyboard, ฯลฯ
• รวมถึงระบบเครือข่าย (Networking)
• ระบบฐานข้อมูล (Database)
• คอมพิวเตอร์ แบ่งเป็ น
– Server
– Client

11. Software
• ซอฟต์แวร์สาเร็จรูป
ํ
– ไม่ตองเสียเวลาพัฒนา
้
– ราคาถูกไปจนถึงแพง ขึ้นอยู่กบคุณสมบัตท่ มี
ั ิี
– อาจไม่เหมาะกับระบบในองค์กร
• ซอฟต์แวร์ท่ จา้ งเขียน
ี
– ส่วนใหญ่แพง
– ปัญหาในการแก้ไขต่อเมื่อต้องการเปลี่ยนแปลง
• ซอฟต์แวร์ท่ พฒนา (เขียน) เองจากคนในองค์กร
ี ั
– ใช้เวลาพัฒนา, เปลืองแรงงานบุคลากร
– เหมาะกับระบบในองค์กรที่สดุ
– ปรับเปลี่ยนได้ในอนาคต

12. Software Development Process
Requirement Analysis Support & Maintenance
Design Fine-Tune
Programming Go Live
Test Training

13. Peopleware
• เป็ น component ที่บริหารจัดการยากที่สด
ุ
• ถ้ามี hardware + software แต่ peopleware
ไม่ใช้ ก็ไม่มีประโยชน์
• การจะให้ Peopleware ร่วมมือได้ ต้องให้เห็น
ประโยชน์ ความสําคัญ และต้องมีการอบรมที่ดีพอ
คนที่ทาหน้าที่ IT ต้องอดทน และที่สาคัญ ผูบริหาร
ํ ํ ้
ต้องเห็นด้วยและสนับสนุ น

14. สารสนเทศในทาง Healthcare
• Health Informatics
• Medical Informatics
เวชสารสนเทศ
• Nursing Informatics
• Dental Informatics

15. ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล
• Front Office
– ระบบสารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับการบริการ
– เรียกอีกชื่อว่า Hospital Information System (HIS)
• Back Office
– ระบบสารสนเทศที่เกี่ยวข้องกับงานบริหาร ธุรการ
การเงิน การพัสดุ และการบริหารงานบุคคล

16. Hospital Information System
- Billing - Visit
- Accounting - Appointment
- Analysis - Drug Orders
- Reimbursement Medical - Lab, X-rays
- UC, SSO Records
Finance OPD
- Billing
- Admission
- V/S, I/O
- OPD Pharmacy HIS IPD - Records/Notes
- IPD - Drug Orders
- Billing - Lab, X-rays
- Inventory LIS RIS - Diagnoses
-Clin Pharm. - Operations
OR
- Request
- Specimen Handling - Request
- Automatic Machine - PACS
- Report - Report
- Billing - Billing

17. ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล
• Medical Records
– ระบบลงทะเบียนผูป่วย (Patient Registration)
้
– ระบบจัดการเวชระเบียน (MR Movement)
– ระบบบันทึกเวชระเบียน (EMR – Electronic
Medical Records)

18. ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล
• OPD
– ระบบจัดการการตรวจ (Visit Management)
– ระบบนัดหมาย (Appointment)
– ระบบบันทึกข้อมูลในเวชระเบียน (EMR)
– ระบบสังยา (Drug Order)
่
– ระบบสัง Lab (Lab Order) และรายงานผล (Lab Report)
่
– ระบบสังการตรวจทางรังสี (Radiologic Request) และรายงานผล
่
(Radiologic Report)
– ระบบเรียกเก็บเงินผูป่วย (Billing)
้

19. ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล
• IPD
– ระบบรับผูป่วย (Admission)
้
– ระบบบริหารจัดการเตียง (Patient Administration)
– ระบบบันทึกข้อมูล (EMR)
– ระบบสังยา, ระบบสัง Lab และรายงานผล
่ ่
– ระบบสังการตรวจทางรังสี (Radiologic Request) และรายงานผล
่
(Radiologic Report)
– ระบบเรียกเก็บเงินผูป่วย (Billing)
้
– ระบบสรุปโรคและหัตถการ, ลงสาเหตุการตาย (Summary Discharge)
– ระบบลงข้อมูลห้องผ่าตัด

20. ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล
• Pharmacy
– ระบบสังยา (Drug Order) [OPD, IPD]
่
– ระบบจ่ายยา (Drug Dispensary)
– ระบบคลังยา (Drug Inventory)
– ระบบข้อมูลยา (Drug Information)
– เชื่อมต่อระบบการเงิน (Billing)

21. ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล
• Laboratory Information System (LIS)
– ระบบสัง Lab (Lab Request) [OPD, IPD]
่
– ระบบรับสิ่งส่งตรวจ (Specimen Handling)
– ระบบเชื่อมต่อเครื่องอัตโนมัติ (Automatic Machine Interfac
– ระบบรายงานผล Lab (Lab Report)
– ระบบคลังเลือด (Blood Bank)
– เชื่อมต่อระบบการเงิน (Billing)

22. ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล
• Radiologic Information System (RIS)
– ระบบสังการตรวจทางรังสี (Radiologic Request) [OPD, IPD]
่
– ระบบบันทึกภาพ Digital X-ray (PACS – Picture Archiving
and Communication System) = Filmless
– ระบบรายงานผล (Radiologic Report)
– เชื่อมต่อระบบการเงิน (Billing)

23. ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล
• Finance
– ระบบการเงิน (Billing) [OPD, IPD]
– ระบบบัญชี (Accounting)
– ระบบเรียกเก็บเงิน (Reimbursement)
– ระบบอื่นๆ เช่น โครงการของประกันสังคม, 30 บาท

24. ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล
• ระบบอื่นๆ
– ระบบโภชนาการ (Diet Management) [OPD, IPD]
– ระบบตรวจสอบสิทธิการเข้าใช้งาน (User Authentication
System)
– ระบบคลินิกพิเศษ
– ระบบห้องส่องกล้อง

25. Back Office
• ระบบการเงินการคลัง
– การเงิน (Billing)
– การบัญชี (Accounting, General Ledger)
– งบประมาณ (Budgeting)
– การวิเคราะห์ตนทุน (Cost Analysis)
้
– ฯลฯ

26. Back Office
• ระบบการพัสดุ, การจัดซื้อจัดจ้าง
– การจัดซื้อจัดจ้าง (Purchasing)
– คลังพัสดุ (Stock/Inventory)
– การบริหารวัสดุครุภณฑ์ (Material Management)
ั
– ฯลฯ

27. Back Office
• ระบบการบริหารงานบุคคล
– การบรรจุ (Recruitment)
– การเลื่อนขัน, ความดีความชอบ (Promotion)
้
– การแต่งตัง โยกย้าย ลาออก เกษี ยณอายุ
้
– การพัฒนาบุคลากร, การฝึ กอบรม
– สิทธิประโยชน์และสวัสดิการ
– การดําเนิ นการทางวินย
ั
– ฯลฯ

28. Back Office
• ระบบงานธุรการ
– ระบบสารบรรณอิเล็กทรอนิ กส์
– ระบบเครือข่าย และการติดต่อสื่อสาร
– ฯลฯ

29. Back Office
• ระบบการศึกษา วิจย
ั
– ระบบสารสนเทศห้องสมุด
– ฐานข้อมูลผลงานวิจยของบุคลากร
ั
– ระบบข้อมูลนักศึกษา
– คลังข้อสอบ
– โปรแกรมช่วยการเรียนรู ้ (CAI – Computer Assisted Instructions)
– การศึกษาต่อเนื่ อง – CME, CNE
– ฯลฯ

30. Data Warehouse
Front Office (HIS) Back Office
Data Warehouse
Management-Level Information Employee-Level Information

31. Special Concerns in Healthcare Informatics
• ความพร้อมในการใช้งาน (Availability)
– เนื่ องจากการบริการของรพ. เป็ นสิ่งที่ critical ไม่ควรถูกกระทบกระเทือน
การพัฒนาของระบบจึงควรค่อยเป็ นค่อยไป และระบบเครือข่ายและระบบ
ฐานข้อมูลควรมีเสถียรภาพ
– การสํารองข้อมูล (Back up): Online/Offline (Tape/CD/DVD/Hard Disk)
• การยืนยันตัวบุคคล (Authenticity)
– เพื่อให้แน่ ใจว่าผูท่ สงการรักษา หรือบันทึกข้อมูลสําคัญ เป็ นบุคคลคนนันจริง
้ ี ่ั ้
• การกําหนดสิทธิการเข้าถึงระบบ (Authorization)
– เพื่อให้แน่ ใจว่า ผูท่ เี ข้าถึงระบบบางอย่าง ได้รบการกําหนดสิทธิอนุ ญาตให้เข้าถึงจริงๆ ไม่ใช่
้ ั
บุคคลภายนอกสามารถเข้าถึงได้โดยง่าย
• ความลับของผูป่วย (Confidentiality)
้
– สิทธิของผูป่วย, กฎหมายอาญา
้

32. ระบบสารสนเทศ
คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล

33. คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี
• 919 เตียง
• 52 หอผูป่วย
้
• ผูป่วยใน 80-90 ราย/วัน
้
• ผูป่วยนอก 3,000 ราย/วัน
้
• 14 ภาควิชา 1 โรงพยาบาล 2 สํานักงาน
• บุคลากร 5,000 คน

34. งานเวชสารสนเทศ คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี
• อยู่ภายใต้สานักงานคณบดี
ํ
• ผูบงคับบัญชา คือ รองคณบดีฝ่ายสารสนเทศ
้ั
• มีผูช่วยคณบดีฝ่ายสารสนเทศช่วยกํากับดูแล 4 ท่าน
้
• มีการกํากับดูแลเชิงนโยบายจากคณะกรรมการสารสนเทศ
• มีบคลากร 63 คน เป็ นโปรแกรมเมอร์ 22 คน นักวิเคราะห์ระบบงาน
ุ
คอมพิวเตอร์ (System Analyst) 2 คน และแพทย์ท่ ทาหน้าที่เจ้าหน้าที่วเคราะห์
ีํ ิ
ระบบงานคอมพิวเตอร์ 1 คน

35. งานเวชสารสนเทศ
เดิม ใหม่ (ต.ค. 2547)
งานเวชสารสนเทศ งานเวชสารสนเทศ
หน่วยธุรการ หน่วยธุรการ
หน่วยบํารุ งรักษาระบบ
หน่วยบํารุ งรักษาระบบ
ศูนย์บริ การสารสนเทศ
หน่วยพัฒนาบุคลากรสารสนเทศ
หน่วยพัฒนาระบบ
หน่วยบริ การข้อมูล หน่วยพัฒนาระบบบริ การ
หน่วยเวชสถิติ หน่วยพัฒนาระบบบริ หาร
หน่วยบริ การข้อมูล

36. ระบบเครือข่าย รพ.รามาธิบดี
OPD
Pharmacy
IPD
Front Office Doctors Students
Finance LIS Back Office
Nurses Scientists
Data Warehouse

37. Mahidol University Network
Salaya
3E1 (12 Mbps)
ATM 155 Mbps
Ramathibodi
Science
MUCC Phayathai
Bangkoknoi Public Health
Pharmacy
Dentistry Trop. Med.

38. ระบบนัดหมายผูป่วยนอก
้
วิเคราะห์ความต้องการ / ปัญหา
• จนท.เวชระเบียน และ OPD
ต้องเขียนบัญชีรบส่งเวชระเบียน&ใบยืม
ั
• เจ้าหน้าที่ OPD ใช้สมุดนัดคุมตาราง
เขียนลงสมุด
เขียนบัตรนัด
จัดตารางลําบาก
เปลี่ยนแปลงยาก
• แพทย์ไม่ทราบยอดนัดผูป่วย
้
• ผูป่วยรอคิวรับบัตรนัดนาน
้

39. ระบบนัดหมายผูป่วยนอก
้
ออกแบบระบบ / เอกสาร / เลือกเครื่องมือ
คอมพิวเตอร์
เครื่องอ่าน barcode
บัตรนัด

40. ระบบนัดหมายผูป่วยนอก
้
จัดระเบียบปฏิบติ / ฝึ กอบรม / กํากับดูแล
ั
ระบบเตรียมเวชระเบียนนัดหมาย มีบนทึกยืมเวชระเบียนจากระบบ
ั
ระบบลงตารางนัดหมาย
ลดการเขียน
บัตรนัดชัดเจน
เจ้าหน้าที่สะดวก
เปลี่ยนแปลงง่าย
แพทย์ทราบยอดผูป่วย / ควบคุมยอดได้
้
ผูป่วยสะดวก รวดเร็วขึ้น
้

41. ระบบผูป่วยบริการตนเอง
้
วิเคราะห์ความต้องการ
ผูป่วยเลือกจังหวะรับบริการเอง
้
ลดคิว / ความแออัด
ไม่จาเป็ นต้องใช้ผูปฏิบตงาน
ํ ้ ัิ

42. ระบบผูป่วยบริการตนเอง
้
เครื่องชังนํ้ าหนักอัตโนมัติ
่ เครื่องจ่ายบัตรนัดอัตโนมัติ

43. เชื่อมโยงระบบห้องยา-การเงิน
จอแสดงคิวชําระเงิน
เครื่องจ่ายบัตรคิวซื้อยา
รับยา ชําระเงิน

44. ออกแบบระบบ LIS
เลือกเครื่องมือ
Wireless LAN

45. ฝึ กอบรม และกํากับดูแล

46. ทดลองปฏิบติ และประเมินผล
ั

47. โปรแกรมที่พฒนาขึ้น
ั
• โปรแกรมลงทะเบียนผูป่วย, ระบบ Admit
้
• โปรแกรมข้อมูลเตียงผูป่วย
้
• โปรแกรมสังยา, สัง Lab ที่ ward (+โปรแกรมรับ order ของพยาบาล)
่ ่
• โปรแกรมรายงานผล Lab
• โปรแกรมสรุปการวินิจฉัยโรคโดยแพทย์, โปรแกรม Audit โดยอาจารย์
• โปรแกรมลงกิจกรรมพยาบาล (NI – Nurse Intervention)
• โปรแกรมลงข้อมูล OPD โดยพยาบาล
• โปรแกรมรายงานผล X-ray (บางส่วน)
• โปรแกรมห้องส่องกล้อง, โปรแกรมคลินิกเบาหวาน
• โปรแกรมเวชระเบียนสแกน
• โปรแกรมการเงิน

48. รามาธิบดี กับการเรียกเก็บเงินตาม DRG
• แพทย์สรุป Diagnosis + Procedure ที่ ward ก่อน Discharge ทุกคน
(ตาม ICD-10 และ ICD-9CM)
• อาจารย์แพทย์ตรวจ Audit ความถูกต้องที่แพทย์สรุป หลัง Discharge
• งานคลังนํ าข้อมูลจากฐานข้อมูลไป Reimburse

49. งานด้านเวชสถิติ
• การตรวจสอบความถูกต้องและสมบูรณ์ตามหลักเวชสถิตของข้อมูลการสรุปโรคของแพทย์
ิ
• การออกแบบสอบถาม, เก็บข้อมูล, วิเคราะห์ และรายงานผลทางสถิติ เกี่ยวกับการสํารวจหรือ
ศึกษาข้อมูลด้านต่างๆ ของคณะฯ
• นํ าข้อมูลที่มีอยู่ในระบบ มารายงานขึ้น Intranet เพื่อให้ผูเ้ กี่ยวข้องใช้ประโยชน์
• นํ าข้อมูลที่มีในระบบ มารายงานตามที่ได้รบการร้องขอข้อมูลเป็ นรายๆ ไป
ั

50. ปัญหาและอุปสรรคที่อาจเกิดขึ้น
• ความ “กลัว” การเปลี่ยนแปลงของบุคลากร
• บุคลากรที่ไม่ชํานาญการใช้คอมพิวเตอร์ โดยเฉพาะผูอาวุโส
้
• การพัฒนาแบบก้าวกระโดด ทําให้ขาดการคํานึ งถึงประเด็นด้านความปลอดภัย กฎระเบียบ
ในการใช้งานที่ชดเจน
ั
• ผูบริหารไม่สนับสนุ นหรือเห็นความสําคัญ
้
• งบประมาณ
• การต้องเลือกซอฟต์แวร์ ระหว่างสําเร็จรูป กับ พัฒนาเอง
• ความพร้อมของบุคลากรด้านสารสนเทศในองค์กร – ผูบริหารสารสนเทศระดับสูง (CIO),
้
นักวิเคราะห์ระบบ (System Analyst), Programmer, นักวิชาการคอมพิวเตอร์, เจ้าหน้าที่
สถิต,ิ เจ้าหน้าที่คอมพิวเตอร์

51. แนวทางการพัฒนา
• พัฒนาระบบเวชระเบียนสูอเิ ล็กทรอนิ กส์
่
• พัฒนาการลงข้อมูลการวินิจฉัยโรคและหัตถการให้ครบถ้วน
• พัฒนาระบบ Cardex พยาบาล
• พัฒนาระบบทังหมดสูรหัสมาตรฐานสากล HL7
้ ่
• ปรับฐานข้อมูลให้อยู่ในระบบฐานข้อมูลมาตรฐาน เช่น Oracle

52. คําถาม?