1. KAE3013
EKSPRESI KREATIVITI KANAK-KANAK
TAJUK TUGASAN
PEMIKIRAN KREATIF DALAM KALANGAN KANAK-KANAK
PRASEKOLAH
KUMPULAN
EL A 30 ( PJJ 121 )
DISEDIAKAN OLEH:
NAMA NO. ID NO. TELEFON
SUHAILA BINTI OMAR D20112053883 013 2276747
NAMA TUTOR E-LEARNING : PUAN HASHIMAH BINTI HUSSEIN
TARIKH SERAH: 25 APRIL 2013
PEMARKAHAN
1 TUGASAN 1
2 TUGASAN 2
JUMLAH

2. 2
ISI KANDUNGAN
PERKARA HALAMAN
1.0 Pendahuluan
2.0 Definisi Pemikiran Kreatif
3.0 Ciri-ciri Kreativiti
3.1 Bersifat Fleksibel
3.2 Bersifat Terbuka
3.3 Sensitif dan Peka
3.4 Logik
3.5 Gagasan/Idea Yang Asli dan Tulen
3.6 Berfikiran Bebas
4.0 Tahap Perkembangan Kreativiti Kanak-kanak
4.1 Peringkat Rangsangan
4.2 Peringkat Penerokaan
4.3 Peringkat Perancangan
4.4 Peringkat Aktiviti
4.5 Peringkat Kajian Semula
5.0 Cara Meningkatkan Kreativiti Kanak-kanak
5.1 Penggunaan Bahan dan Peralatan
5.2 Pengalaman Deria
5.3 Masa
5.4 Pengajaran dan Pembelajaran Fleksibel
5.5 Rangsangan
5.6 Hormat-menghormati
6.0 Aktiviti yang Boleh Merangsang Pemikiran Kreatif Kanak-kanak
6.1 Permainan Puzzle
6.2 Permainan Doh
6.3 Permainan Lego
6.4 Permainan Catur
6.5 Kubus Rubiks
6.6 Aktiviti Luar
7.0 Kesimpulan
Bibliografi
3
4
5
5
5
6
6
6
6
7
7
8
8
9
10
11
11
11
12
13
13
14
15
15
16
17
18
19
20
21
22

3. 3
1.0 Pendahuluan
Kanak-kanak merupakan individu yang suka meneroka sesuatu yang baru. Sifat ingin
tahu sangat tinggi dalam diri kanak-kanak menyebabkan mereka sering bertanya tentang
kewujudan dan sebab sesuatu perkara itu berlaku. Kadang kala mereka akan mencuba
pelbagai cara untuk menyelesaikan masalah yang dihadapi atau menyelesaikan sesuatu
perkara. Malah mereka akan menonjolkan sifat kreativiti mereka dalam menyelesaikan
sesuatu perkara tersebut. Proses pendidikan dan pengalaman yang diterima kanak-kanak
sejak awal lagi akan merangsang pemikiran kreatif kanak-kanak. Amabile (1992)
menyifatkan institusi pendidikan khususnya pendidikan prasekolah merupakan tempat
yang paling penting untuk memupuk alam kreativiti dalam kalangan kanak-kanak. Oleh
itu pendidikan awal dikatakan boleh merangsang pemikiran kreatif kanak-kanak dalam
menjalani kehidupan.
Storm (2002) menyatakan kepentingan kreativiti dalam membangunkan masyarakat
dan negara telah lama disedari. Kenyataan ini menunjukkan pemikiran kreatif penting
dalam mewujudkan negara yang membangun disamping menghasilkan rakyat yang
berkualiti. Oleh itu kreativiti penting dalam perkembangan kanak-kanak dan ia perlu
dipupuk sejak awal lagi melalui proses pendidikan dan pengalaman yang pelbagai.
Mihalyi (1990) mendapati pendidikan memainkan peranan yang minimum dalam
memupuk bakat-bakat kreatif. Pendidikan dilihat sebagai elemen yang penting dalam
memupuk kreativiti kanak-kanak.
Namun begitu de Bono (1970) mengatakan kreativiti itu memang berlaku tanpa
disedari oleh manusia itu sendiri. Kenyataan de Bono menyifatkan pendidikan bukanlah
elemen utama bagi memupuk kreativiti seseorang individu. Beliau menyatakan sebarang
perkara boleh merangsang kepada pemikiran kreatif seseorang individu tanpa individu
tersebut menyedarinya. Kreativiti perlu dilihat sebagai suatu aspek yang penting dalam
pembentukan perilaku seorang kanak-kanak. Hal ini kerana kreativiti kanak-kanak akan
membawa banyak makna dan kesan dalam hidup mereka. Oleh itu pelbagai langkah
haruslah diambil bagi mewujudkan sifat kreatif dalam diri kanak-kanak.

4. 4
2.0 Definisi Pemikiran Kreatif
Abdul Shukor Hashim et. al (2011) mengatakan kreativiti berasal daripada perkataan
Latin iaitu ‘creare’ yang membawa maksud membuat. Manakala dalam bahasa Greek
pula, ‘creare’ bermaksud memenuhi. Webster (1976) mendefinisikan pemikiran kreatif
sebagai kebolehan mewujudkan sesuatu yang baru sama sekali. May (1975)
mendefinisikan kreativiti sebagai proses membawa sesuatu yang baru ke dalamnya.
Melalui beberapa pendapat tokoh di atas, boleh disimpulkan bahawa pemikiran kreatif
merupakan proses melakukan sesuatu perkara bagi menghasilkan sesuatu yang baru.
Kesan daripada perlakuan individu tersebut akan menghasilkan inovasi dalam tindakan
yang baru dihasilkan.
Torrance (1970) mendefinisikan kreativiti sebagai sesuatu yang mempunyai
keunikan. Keunikan yang dimaksudkan oleh beliau mungkin merujuk kepada hasil
perlakuan yang dihasilkan melalui proses kreativiti. Hal ini kerana perlakuan yang
dihasilkan melalui kreativiti akan menghasilkan sesuatu baru yang lebih baik.
Schirmacher (1988) menyatakan perkembangan kreativiti kanak-kanak terbahagi kepada
dua iaitu menerusi aktiviti seni dan aktiviti harian mengikut umur. Schirmacher
menjelaskan bahawa sebarang aktiviti harian yang dilakukan oleh kanak-kanak
termasuklah aktiviti seni akan merangsang pemikiran kanak-kanak untuk menghasilkan
sesuatu yang kreatif. Di sini jelas menunjukkan bahawa kreativiti seseorang individu
boleh dirangsang melalui pelbagai faktor.
Manakala Rand (1981) pula berpendapat kreativiti adalah proses di mana seseorang
individu sebagai hasil daripada kemampuan dan kesempatan peribadinya serta dalam
interaksinya dengan lingkungannya akan mencari produk baru atau original yang
memadai untuk situasi yang bersangkutan. Keadaan ini akan menghasilkan produk yang
bersifat atau abstrak. Pendapat yang dikemukakan oleh Rand ini menjelaskan bahawa
kreativiti bergantung kepada kemampuan individu itu sendiri untuk menghasilkannya
serta beberapa faktor persekitaran yang mempengaruhi individu tersebut untuk
menghasilkan produk yang dikehendakinya.

5. 5
3.0 Ciri-ciri Kreativiti
Kreativiti boleh dikelaskan sebagai sebuah proses, iaitu proses untuk menghasilkan
sesuatu yang baru. Terdapat dua jenis kreativiti utama iaitu kreativiti intuitif dan
kreativiti analitik. Kreativiti intuitif merupakan kreativiti yang terhasil secara spontan
melalui proses penambahbaikan. Manakala kreativiti analitik pula merupakan kreativiti
yang dihasilkan melalui apa yang mereka gunakan iaitu apa yang telah dirancang untuk
tujuan yang telah ditetapkan. Kreativiti analitik lebih bersifat sesuatu yang dirancang
manakala kreativiti intuitif pula berlaku secara spontan. Namun begitu proses kreativiti
seseorang individu biasanya berlaku hasil gabungan daripada kreativiti intuitif dan
kreativiti analitik. Terdapat beberapa ciri kreativiti yang sering dibincangkan iaitu
bersifat fleksibel, bersifat terbuka, sensitif dan peka, logik, gagasan/idea yang asli dan
tulen, serta berfikiran bebas.
3.1 Bersifat Fleksibel
Individu yang kreatif dikatakan bersifat fleksibel kerana mereka mampu
menyesuaikan diri mereka dalam pelbagai situasi dan keadaan. Mereka juga bersifat
lebih optimis dan berkeyakinan tinggi dalam sesuatu perkara. Keyakinan yang
tinggi menyebabkan mereka yakin menghasilkan sesuatu karya tanpa memikirkan
penerimaan orang ramai dan sedia menerima pendapat yang bakal diutarakan.
3.2 Bersifat Terbuka
Individu kreatif juga dikatakan mempunyai sifat terbuka. Mereka mempunyai sifat
keterbukaan yang tinggi dalam menerima pendapat dan pandangan orang mengenai
hasil karya dan kerja yang mereka hasilkan. Mereka sedia menerima pandangan
orang lain bagi menambah baik hasil karya yang dihasilkan. Individu kreatif juga
mengamalkan sikap bebas dan demokratik. Hal ini demikian kerana mereka
bersikap terbuka dalam menerima kritikan dan pendapat orang lain, serta
menjadikannya sebagai perangsang kepada individu tersebut untuk lebih kreatif.

6. 6
3.3 Sensitif dan Peka
Sensitif dan peka juga merupakan salah satu ciri individu yang kreatif. Sifat sensitif
dan peka akan membolehkan seseorang individu itu mempunyai daya sensitiviti
yang tinggi terhadap keadaan persekitarannya. Mereka peka terhadap keperluan,
gaya hidup, deria dan persekitaran. Segala elemen-elemen tersebut akan digunakan
bagi menghasilkan sesuatu produk melalui proses kreativiti. Penggunaan deria
secara menyeluruh akan membantu mereka menjaga idea yang kreatif dalam
menghasilkan sesuatu produk bermutu dan berkualiti tinggi.
3.4 Logik
Individu yang kreatif sentiasa berfikiran logik dan rasional dalam menghadapi
sesuatu perkara. Mereka sentiasa peka tehadap sebab dan punca sesuatu perkara itu
berlaku dan mempercayai setiap masalah pasti ada jalan penyelesaiannya. Selain itu
mereka juga sangat menghargai dan menghormati masa.
3.5 Gagasan/Idea Yang Asli dan Tulen
Individu kreatif biasanya mempunyai banyak idea dan gagasan untuk menghasilkan
sesuatu perkara. Keadaan ini membolehkan mereka boleh menghasilkan pelbagai
karya dan hasil kerja yang unik dan menarik. Hasil karya yang dihasilkan tidak
stereotaip dan tidak kovensional, malah karya yang dihasilkan juga sering kali
berbeza daripada karya asalnya.
3.6 Berfikiran Bebas
Individu kreatif biasanya mempunyai daya pemikiran yang luas dan tidak
bergantung kepada satu-satu faktor sahaja. Mereka bijak dalam mengatur sesuatu
perkara bagi memastikan perkara tersebut dapat dijalankan dengan lancar. Malah
mereka juga sangat berhati-hati dalam membuat sebarang keputusan.

7. 7
4.0 Tahap Perkembangan Kreativiti Kanak-kanak
Terdapat ramai tokoh pemikiran yang membincangkan tentang kreativiti kanak-kanak
secara terperinci antaranya adalah Edward de Bono melalui teori Six Thinking Hats yang
membincangkan emosi penting dalam proses berfikir, Paul Torrence dengan teori
Kreativiti Paul Torrence yang menerangkan tujuh elemen dalam mempengaruhi proses
mencungkil kreativiti, Calvin W Taylor dan teorinya Theory Multiple Creative Talent
yang menerangkan lima sifat kreativiti, Lowenfeld melalui teorinya Theory Lowenfeld
Stages of Artistic Development yang menerangkan lapan kategori kreatif serta Fisher
melalui teorinya Teori Perkembangan Kreativiti Fisher yang menerangkan tentang lima
tahap pemikiran kreatif.
Namun begitu, teori perkembangan kreativiti kanak-kanak yang paling terkenal
diperkatakan adalah teori Perkembangan Kreativiti Fisher (1943). Antara elemen yang
dibincangkan oleh Fisher dalam teorinya adalah tahap peringkat rangsangan, peringkat
penerokaan, peringkat perancangan, peringkat aktiviti dan peringkat kajian semula.
4.1 Peringkat Rangsangan
Peringkat rangsangan merupakan peringkat dimana pemikiran kreatif kanak-kanak
dirangsang dengan cara mengemukakan soalan yang pelbagai melalui kata kunci
berbeza seperti apa, siapa, mengapa, bagaimana dan sebagainya. Melalui semua
bentuk soalan ini, guru boleh membantu kanak-kanak dalam membentuk interaksi
dua hala secara aktif. Guru akan mula merangsang pemikiran kanak-kanak dengan
bertanya beberapa soalan.
Apabila muncul persoalan dalam sesuatu situasi yang diberikan oleh guru,
kanak-kanak akan menjana idea untuk menjawab segala pertanyaan yang diberikan
kepada mereka. Guru juga boleh mengemukakan soalan yang lebih kritikal kepada
kanak-kanak bagi merangsang kanak-kanak untuk berfikir lebih kreatif dengan

8. 8
pelbagai kemungkinan jawapan yang akan diperolehi. Hal ini kerana soalan-soalan
sebegini akan membantu merangsang pemikiran kreatif kanak-kanak.
4.2 Peringkat Penerokaan
Peringkat penerokaan pula merupakan peringkat di mana memerlukan seseorang
kanak-kanak untuk berfikiran maju ke depan atau berpandangan jauh. Peringkat
penerokaan memerlukan kanak-kanak untuk mencari jawapan kepada masalah atau
soalan melalui cara yang pelbagai dalam menyelesaikannya seperti menggunakan
kaedah eksperimentasi, kajian, dan latihan. Guru akan cuba merangsang pemikiran
kanak-kanak dengan memberikan situasi bermasalah atau soalan yang perlu
diselesaikan dengan menggunakan cara-cara tersebut. Oleh itu kanak-kanak akan
cuba berfikir untuk menyelesaikan persoalan yang diberikan.
Peringkat ini akan membolehkan kanak-kanak cuba menyelesaikan masalah
dengan cara penerokaan. Oleh itu kanak-kanak akan berfikiran kreatif untuk
mencari jalan penyelesaian dan masalah melalui pelbagai cara, teknik dan gaya
yang digunakan. Kanak-kanak akan berasa seronok melalui penemuan penyelesaian
masalah dengan menggunakan cara yang pelbagai ini. Kanak-kanak juga akan lebih
kreatif dengan memikirkan pelbagai cara untuk menyelesaikannya.
4.3 Peringkat Perancangan
Peringkat perancangan pula merupakan peringkat di mana segala kemungkinan,
cadangan aktiviti dan segala perkara yang hendak digunakan disusun atur dan didraf
dengan baik bagi dijadikan gambaran awal dalam perlaksanaan aktiviti. Antara
perkara penting yang perlu dilakukan dalam peringkat ini adalah perancangan
secara verbal dan perancangan secara visual. Perancangan secara verbal merupakan
perancangan yang melibatkan komunikasi seperti komunikasi dua hala bagi
mewujudkan interaksi yang baik. Melalui perancangan verbal juga perbincangan

9. 9
masalah dapat dilakukan, perbincangan tersebut akan melibatkan semua isu yang
berbangkit dalam sesuatu aktiviti yang hendak dijalankan.
Segala idea akan dijana bersama dan disusun atur dengan baik bagi
memastikan aktiviti dapat dijalankan dengan lancar. Segala kemungkinan dan risiko
yang bakal dihadapi akan dibincangkan dengan terperinci dan langkah penyelesaian
akan dicadangkan sebagai langkah awal menangani masalah tersebut. Pemerhatian
akan dijalankan secara terperinci bagi memastikan secara isu berbangkit
dibincangkan dengan sepenuhnya dan penerangan yang lebih jelas mengenai isu
tersebut dapat diutarakan. Sebagai contohnya guru boleh mengutarakan persoalan
kepada kanak-kanak bagi membentuk komunikasi dalam perbicangan aktiviti yang
hendak dilakukan. Keadaan ini akan mengakibatkan kanak-kanak dirangsang untuk
berfikir secara kreatif dan kritis dalam mengeluarkan pendapat mengenai
perbincangan tersebut.
Perancangan secara visual pula dilakukan melalui gambaran yang jelas seperti
graf, jadual, imej lukisan, visual dan sebagainya. Perancangan yang mempunyai
graf dan jadual akan lebih memudahkan individu mendapat gambaran yang jelas
mengenai perancangan aktiviti yang hendak dibuat. Imej lukisan dan visual yang
digunakan semestinya akan dapat membantu individu tersebut mengenai maklumat
aktiviti yang hendak dilaksanakan. Sebagai contohnya, gambarajah yang digunakan
akan membolehkan kanak-kanak membayangkan aktiviti yang hendak dilakukan
dan merangsang mereka untuk berfikir mengenai perlaksanaannya. Keadaan ini
akan membantu kanak-kanak mengeluarkan tanggapan positif dan seterusnya
menarik minat mereka dalam aktiviti yang bakal dilakukan.
4.4 Peringkat Aktiviti
Peringkat aktiviti merupakan peringkat perkembangan kreativiti kanak-kanak yang
bermula dengan set idea atau minda. Peringkat ini merupakan peringkat di mana
segala perancangan yang telah dibuat hendak dilaksanakan. Namun begitu

10. 10
persoalan yang akan timbul tentang cara perlaksanaan aktiviti tersebut dibuat
setelah semuanya dirancang dengan terperinci. Hal ini kerana pada ketika ini kanak-
kanak akan berfikir cara untuk melaksanakan aktiviti tersebut. Kanak-kanak juga
akan cuba mengingat kembali segala perancangan yang dibuat bagi perlaksanaan
aktiviti tersebut dan tindakan akan diambil.
Pemikiran kreatif akan dilahirkan melalui tindakan yang diambil bagi
melaksanakan sesuatu perkara yang telah dirancang. Keadaan ini kerana tindakan
yang diambil adalah hasil daripada pemikiran kreatif kanak-kanak. Hal ini demikian
kerana aktiviti yang dicadangkan adalah sama, namun begitu perlaksaan aktiviti
tersebut mungkin berbeza bagi setiap individu mengikut cara pemikiran mereka.
Oleh itu pemikiran kreatif akan dijana pada ketika ini.
4.5 Peringkat Kajian Semula
Dalam teori perkembangan kreativiti kanak-kanak yang dikemukakan oleh Fisher
ini, peringkat kajian semula merupakan peringkat terakhir yang dibincangkan.
Peringkat ini merupakan peringkat untuk menilai segala tindakan yang telah
diambil dalam aktiviti yang dijalankan sama ada mencapai objektif yang ditetapkan
atau tidak. Peringkat ini juga merupakan peringkat bagi mengenalpasti
penambahbaikan dan cadangan yang boleh dilakukan bagi melaksanakan aktiviti
susulan pada masa hadapan.
Pada peringkat ini juga segala elemen negatif dan positif perlaksanaan aktiviti
akan dibincangkan. Hal ini kerana bagi menjalankan penambahbaikan dan menjana
idea baru bagi mengelakkan kemalangan atau perkara-perkara yang tidak diingini
berlaku dalam aktiviti susulan yang bakal dilakukan. Melalui peringkat ini juga
kanak-kanak akan dirangsang untuk mengeluarkan idea-idea baru bagi
penambahbaikan yang boleh dibuat serta refleksi diri boleh dilakukan terhadap
mereka bagi aktiviti yang dijalankan itu. Hal ini demikian kerana pemikiran kanak-
kanak dapat dijana melalui sumbang saran idea yang dilakukan.

11. 11
5.0 Cara Meningkatkan Kreativiti Kanak-kanak
Terdapat pelbagai cara yang boleh digunakan untuk meningkatkan kreativiti kanak-kanak
sebagai contohnya melalui permainan atau pembelajaran melalui bermain. Lowenfeld
(1975) percaya bahawa setiap kanak-kanak dilahirkan kreatif. Kenyataan ini
menunjukkan bahawa sifat kreativiti dipunyai oleh setiap individu termasuklah kanak-
kanak dan kreativi tersebut haruslah dipupuk dan dibentuk serta dicungkil melalui
pelbagai cara seperti penggunaan bahan dan peralatan serta pengalaman deria, pengajaran
dan pembelajaran fleksibel, rangsangan
5.1 Penggunaan Bahan dan Peralatan
Penggunaan peralatan dan bahan merupakan salah satu cara yang boleh digunakan
untuk meningkatkan kreativiti kanak-kanak. Alatan alat tulis bewarna seperti warna
air, krayon, pensil warna dan sebagainya boleh digunakan di dalam kelas untuk
menarik perhatian kanak-kanak untuk meluahkan emosi atau bakat mereka melalui
penggunaan warna yang pelbagai. Guru juga boleh menggunakan peralatan media
bagi meningkatkan kreativiti kanak-kanak seperti penggunaan alatan ICT, rakaman
video, gambar dan sebagainya. Melalui penggunaan alatan yang pelbagai, kanak-
kanak akan lebih berminat untuk belajar di dalam kelas. Apabila proses
pembelajaran berlaku, maka perkembangan kognitif kanak-kanak menunjukkan
proses yang sama. Keadaan ini semestinya akan meningkatkan kreativiti kanak-
kanak dalam menjana pemikiran mereka untuk menghasilkan sesuatu yang baru.
5.2 Pengalaman Deria
Secara umumnya proses pembelajaran yang menggunakan deria secara keseluruhan
yang melibatkan deria, bau, dengar, rasa dan lihat akan mewujudkan sesi
pembelajaran yang berkesan. Sesi pembelajaran akan menjadi lebih aktif dengan
pengunaan kesemua deria ini. Sebagai contohnya bagi pembelajaran yang
menggunakan visual, guru boleh menggunakan sebarang peralatan bergambar,

12. 12
grafik yang cantik dan grafik bergerak seperti filem. Kanak-kanak akan lebih
mudak memahami tentang perkara yang hendak disampai oleh guru mereka dan
mempunyai gambaran yang jelas mengenainya.
Guru juga boleh mewujudkan pembelajaran secara auditori bagi mencungkil
minat dan kreativiti kanak-kanak mengenai proses pembelajaran yang dilakukan.
Guru boleh mewujudkan interaksi interaktif dengan kanak-kanak melalui beberapa
soalan yang ditanya. Soalan yang ditanya oleh guru akan merangsang pemikiran
kanak-kanak untuk berfikir secara positif dalam menyelesaikan persoalan yang
diberikan kepada mereka. Setiap idea yang dinyatakan oleh kanak-kanak hendaklah
diambil perhatian oleh guru. Hal ini kerana jika pendapat yang diberikan oleh
kanak-kanak tidak dilayan oleh guru, kanak-kanak mungkin akan malu atau takut
untuk bertanya kepada guru mereka pada waktu lain. Keadaan ini semestinya akan
mendatangkan kesan buruk kepada perkembangan kreativiti kanak-kanak.
Pembelajaran secara kinestetik juga merupakan pembelajaran yang
melibatkan pengalaman deria. Kanak-kanak biasanya akan lebih efektif melalui
penggunaan kaedah ini. Kaedah ini boleh melibatkan pergerakan kanak-kanak dan
sentuhan. Sebagai contohnya guru boleh melibatkan kanak-kanka untuk melakukan
sebarang pergerakan seperti aktiviti teater, menari, permainan dan sebagainya.
Kanak-kanak akan begitu teruja untuk melakukan aktiviti yang diberikan kerana
kaedah ini akan melibatkan pengalaman sebanar kanak-kanak. Oleh itu, jika
kesemua deria ini digunakan dalam pembelajaran, pemikiran kreatif kanak-kanak
pasti dapat dikeluarkan melalui aktiviti yang dilakukan.
5.3 Masa
Masa juga merupakan perkara penting yang harus dititikberatkan dalam
meningkatkan kreativiti kanak-kanak. Sebagaimana yang kita sedia maklum, kanak-
kanak mempunyai daya penumpuan yang singkat dalam sesuatu masa. Kanak-
kanak tidak dapat memberikan komitmen yang sepenuhnya kepada pembelajaran

13. 13
mereka sepanjang hari terutamanya pada waktu petang. Guru seharusnya menyusun
sesi pembelajaran dengan baik bagi memastikan kanak-kanak dapat belajar dengan
sempurna seterusnya membolehkan kanak-kanak tersebut meneroka, berfikir dan
membuat sebarang eksperimen. Keadaan ini semestinya akan memberikan
pengalaman yang baru kepada kanak-kanak seterusnya telah merangsang kanak-
kanak untuk lebih kreatif.
5.4 Pengajaran dan Pembelajaran Fleksibel
Dalam menigkatkan kreativiti kanak-kanak, guru juga haruslah lebih fleksibel
terhadap sesi pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. Kadang kala guru
mungkin boleh mengubah cara pengajaran di dalam kelas mengikut cadangan dan
idea daripada kalangan kanak-kanak. Sebagai cotohnya guru akan menerangkan
terlebih dahulu tentang tema pengajaran minggu tersebut dan guru akan bertanya
mengenai cadangan dan idea untuk aktiviti yang boleh dilakukan mengenai tema
pengajaran tersebut. Kanak-kanak akan mengutarakan pendapat mereka dan mereka
akan berusaha menyakinkan guru untuk melaksanakan idea tersebut. Kanak-kanak
akan memerah otak mereka untuk memikirkan idea dan sebab bagi perlaksanaan
aktiviti tersebut untuk diterima oleh guru.
5.5 Rangsangan
Terdapat pelbagai rangsangan yang boleh dilakukan bagi meningkatkan kreativiti
kanak-kanak seperti mempamerkan hasil karya kanak-kanak di dalam kelas. Jika
guru mempamerkan hasil karya kanak-kanak di dalam kelas, mereka akan
merasakan hasil karya mereka dihargai dan ingin melakukannya dengan lebih baik
bagi membolehkan guru mempamerkan hasil karya mereka di dalam kelas. Guru
juga boleh menggunakan sebarang pujian atau galakkan motivasi sebagai
rangsangan untuk kanak-kanak menghasilkan karya mereka.

14. 14
Uzi Dollah (1996) berpendapat guru berperanan besar dalam
mempertingkatkan motivasi para pelajar untuk belajar. Di sini boleh dilihat bahawa
peranan dan tidak balas guru terhadap sesi pembelajaran di dalam kelas akan
memberi kesan terhadap pembelajaran kanak-kanak. Oleh itu guru perlu
memberikan peneguhan positif bagi memastikan kanak-kanak ingin mencuba untuk
menghasilkan sesuatu yang baru serta boleh meningkatkan kreativiti mereka dalam
penghasilan karya baru.
Guru juga sepatutnya mengelakkan penggunaan peneguhan negatif yang
keterlaluan bagi hasil karya yang dihasilkan oleh kanak-kanak. Keadaan ini bagi
mengelakkan kanak-kanak patah semangat serta berputus asa untuk mencubanya
kembali. Skinner (1977) turut mengatakan bahawa hukuman tidak sesuai digunakan
dalam kegiatan pembelajaran. Hal ini kerana pengaruh hukuman terhadap
perubahan sesuatu perkara adalah bersifat sementara, namun kesan psikologi buruk
mungkin berlaku dalam tempoh masa yang lama. Oleh sebab itu peneguhan negatif
tidak sesuai digunakan dalam meningkatkan kreativiti kanak-kanak. Kanak-kanak
akan lebih bermotivasi jika guru cuba memberitahunya secara baik dan guru hendak
melihat karyanya dengan lebih banyak dalam pelbagai versi.
5.6 Hormat-menghormati
Sebagai seorang guru yang bitara, guru haruslah bersikap rasional terhadap karya
yang dihasilkan oleh murid mereka terutamanya kanak-kanak. Sebagai contohnya
guru seharusnya menghormati setiap karya yang telah dihasilkan oleh kanak-kanak
dengan menunjukkan komitmen dan respon yang diberikan bagi karya-karya yang
telah dihasilkan. Indrawati (2003) mendapati faktor pengajaran guru mempunyai
pengaruh yang kuat terhadap prestasi kanak-kanak. Oleh itu jika guru tidak boleh
menunjukkan komitmen mereka terhadap karya yang dihasilkan oleh kanak-kanak,
kanak-kanak mungkin tidak mahu menghasilkan karya lain . Tambahan pula akan
kanak-kanak akan berasa sedih mengenai komitmen negatif yang ditunjukkan oleh
guru terhadap karya mereka.

15. 15
6.0 Aktiviti yang Boleh Merangsang Pemikiran Kreatif Kanak-kanak
Terdapat pelbagai aktiviti yang boleh digunakan dalam merangsang pemikiran kreatif
kanak-kanak seperti pembelajaran interaktif atau belajar melalui bermain. Menurut
Daucer & Pangrazi (1983), pengalaman peringkat awal kanak-kanak harus ditumpukan
kepada pergerakann kreatif yang mempunyai pelbagai fungsi tertentu seperti
pertumbuhan perkembangan psikologi dan mental, fisiologi dan motor serta rohani dan
sosial. Pergerakan kreatif boleh diwujudkan dalam pembelajaran interaktif dan
pembelajaran melalui bermain. Oleh itu aktiviti ini penting dalam merangsang pemikiran
kreatif kanak-kanak.
Gallahue (1987) berpendapat pergerakan kreatif dapat membantu proses
pembelajaran berlaku secara menyeluruh meliputi peringkat awal kehidupan dan
pendidikan seseorang kanak-kanak. Hal ini kerana pergerakan kreatif kanak-kanak seperti
aktiviti bermain akan membantu kanak-kanak mengalami perkembangan secara
menyeluruh terutamanya dalam perkembangan fizikal, rohani, jasmani, sosial dan intelek.
Keadaan ini kerana badan yang cergas semestinya akan membentuk otak yang sihat.
Antara contoh aktiviti yang boleh dilakukan dalam merangsang pemikiran kreatif kanak-
kanak adalah permainan puzzle, permainan doh, permainan lego, permainan catur, kubus
rubiks dan aktiviti luar.
6.1 Permainan Puzzle

16. 16
Antara aktiviti yang boleh digunakan bagi merangsang pemikiran kreatif kanak-
kanak adalah permainan puzzle. Permainan puzzle merupakan permainan yang
melibatkan penyusunan kepingan gambar sehingga menjadi sebuah gambar yang
lengkap. Permainan puzzle terdiri daripada pelbagai jenis gambar, warna dan saiz.
Dalam melaksanakan permainan ini, kanak-kanak dikehendaki menyusun serpihan
kecil gambar bagi menjadikannya sebuah gambar lengkap. Permainan ini
memerlukan penelitian bagi memastikan serpihan gambar yang dicantumkan adalah
tepat, kanak-kanak juga harus mengingati susunan tersebut dengan betul bagi
menyelesaikan gambar yang hendak dicantumkan.
Melalui permainan puzzle kanak-kanak dapat meningkatkan pengetahuan
mereka dalam matematik seperti memahami konsep warna, bentuk, jumlah dan
ukuran. Bagi kanak-kanak yang pintar cerdas, mereka boleh diberikan puzzle yang
lebih kompleks dari segi warna dan gambar bagi menguji serta meningkatkan
keupayaan kognitif mereka dalam menyelesaikan cantuman puzzle tersebut. Bagi
kanak-kanak normal, mereka haruslah diberikan permainan ini pada tahap biasa.
Melalui permainan ini, kanak-kanak dapat meningkatkan pemikiran kreatif melalui
masalah cantuman kepingan kecil puzzle tersebut.
6.2 Permainan Doh
Pemikiran kreatif kanak-kanak juga boleh dirangsang melalui permainan doh.
Permainan doh merupakan permainan yang melibatkan penggunaan doh yang

17. 17
diperbuat daripada tepung dan pewarna makanan yang pelbagai. Doh yang
digunakan dalam permainan ini mudah dibentuk kepada pelbagai objek kerana doh
tersebut merupakan struktur bahan yang lembut, malah doh tersebut juga tidak
merbahaya digunakan oleh kanak-kanak. Kanak-kanak boleh menghasilkan
pelbagai bentuk mengikut idea dan kreativiti mereka.
Oleh itu permainan ini dapat meningkatkan pemikiran kreatif kanak-kanak
kerana kanak-kanak akan menjana idea mereka untuk menghasilkan bentuk-bentuk
yang berbeza yang disukai dan digemari mereka. Kanak-kanak juga akan memilih
warna doh yang pelbagai bagi menghasilkan bentuk-bentuk yang lebih menarik.
Permainan doh ini juga dapat meningkatkan kemahiran motor halus kanak-kanak
melalui penggunaan jari untuk menghasilkan bentuk yang pelbagai. Kanak-kanak
juga akan melahirkan perasaan yang seronok dan gembira melalui penghasilan
karya mereka yang pelbagai.
6.3 Permainan Lego
Permainan lego juga merupakan salah satu permainan yang boleh merangsang
pemikiran kreatif kanak-kanak. Lego merupakan sejenis alat permainan yang
berbentuk bongkah plastik dan terdiri daripada pelbagai warna yang menarik.
Terdapat beberapa jenis permainan lego yang terdapat di pasaran seperti lego basic,
lego piraks, lego town dan banyak lagi. Cara bermain permainan ini adalah melalui
proses penyusunan dan penyantuman bongkah-bongkah lego bagi menghasilkan
satu model yang sempurna dan lengkap.

18. 18
Permainan lego akan menguji tahap pemikiran kanak-kanak dalam
menghasilkan bentuk yang pelbagai. Daya imaginasi kanak-kanak yang kuat akan
mendorong mereka menghasilkan pelbagai model lego yang menarik seperti bentuk
model bangunan, model kereta, model rumah, model kapal terbang dan sebagainya.
Gabungan daya imaginasi dan daya pemikiran yang kreatif akan menghasilkan
bentuk model yang cantik dan pelbagai. Pemikiran kreatif akan meningkat melalui
permainan ini kerana mereka perlu menjana idea bagi menghasilkan model yang
pelbagai dengan menggunakan bongkah lego yang berwarna-warni.
6.4 Permainan Catur
Permainan catur pula merupakan satu permainan yang berbentuk perang abstrak
atau juga dikenali sebagai permainan seni mempertahankan diri yang memerlukan
kemahiran kognitif yang tinggi dalam menyelesaikannya. Permainan ini terdiri
daripada papan bersaiz 8X8 petak iaitu 64 petak berwarna terang dan gelap yang
bersilih ganti. Manakala askar-askar permainan catur pula terdiri daripada lapan
bidak, dua satria, dua gajah, dua tir, satu menteri dan satu raja. Permainan
memerlukan kemahiran dan strategi bagi melawan pihak lawan.
Kanak-kanak berumur tiga hingga empat tahun boleh dilatih bagi permainan
ini. Permainan catur sangat bagus digunakan bagi melatih perkembangan kognitif
kanak-kanak kerana mereka perlu berfikir bagi merancang strategi permainan ini
untuk melawan pihak musuh atau pihak lawan. Oleh itu permainan ini akan
meningkatkan daya kreativiti kanak-kanak seterusnya merangsang kanak-kanak

19. 19
untuk berfikir dengan lebih teliti dan kompleks dalam menyelesaikan masalah yang
rumit. Maka keadaan tersebut akan menyebabkan proses perkembangan kognitif
kanak-kanak berlaku dengan baik.
6.5 Kubus Rubiks
Bagi merangsang pemikiran kreatif kanak-kanak, permainan kubus rubiks juga
boleh digunakan. Kubus rubiks merupakan permainan yang telah diperkenalkan
oleh Prof. Emo Rubik yang berasaskan permainan teka-teki mekanik. Permainan ini
melibatkan penggunaan kiub plastik yang berbentuk kubus dan boleh didapati
dalam empat versi iaitu kiub poket (2x2x2), kiub piawai (3x3x3), dendam rubik
(4x4x4) dan kiub profesor (5x5x5). Permukaan kiub biasanya disertakan dengan
pelekat yang terdiri daripada enam warna dengan satu warna pada setiap sisi kiub.
Permainan ini memerlukan keupayaan daya kognitif yang tinggi bagi
membolehkan individu yang menyusun warna-warna kiub tersebut dalam kelompok
yang sama mengikut masa yang ditetapkan. Permainan kubus rubik ini merupakan
salah satu permainan yang digunakan untuk membantu kanak-kanak mengenali dan
memahami objek yang berbentuk 3D. Permainan ini juga merupakan permainan
yang memerlukan strategi dan langkah yang tepat bagi menyelesaikan penyusunan
warna kiub mengikut masa yang telah ditetapkan. Oleh itu aktiviti permainan ini
akan merangsang kanak-kanak untuk berfikir lebih kreatif bagi merancang dan
melaksanakan permainan tersebut dengan cepat dan tepat.

20. 20
6.6 Aktiviti Luar
Aktiviti terakhir yang dicadangkan bagi meningkatkan pemikiran kreatif kanak-
kanak adalah aktiviti luar kelas. Terdapat pelbagai aktiviti luar yang boleh
digunakan dalam merangsang pemikiran kanak-kanak seperti membina istana pasir,
bermain di taman permainan, membina kebun sayur dan sebagainya. Kadang kala
guru perlu melakukan kepelbagaian dalam aktiviti pembelajaran dan pengajaran
terhadap mereka. Keadaan ini penting bagi memberikan situasi dan persekitaran
yang berbeza kepada kanak-kanak dan mengelakkan kanak-kanak merasa bosan
duduk di dalam kelas sahaja. Kekreatifan guru akan membantu kanak-kanak untuk
berfikir dengan lebih kritis dan kreatif dalam melaksanakan pelbagai aktiviti.
Permainan luar ini dikatakan mampu meningkatkan pemikiran kreatif kanak-
kanak kerana mereka mempunyai pengalaman baru belajar di luar kelas. Sebagai
contohnya melalui aktiviti membina istana pasir di pantai atau di luar kelas
prasekolah dan tadika. Kanak-kanak akan merasa teruja untuk membina istana
impian mereka sendiri, malah mereka akan berusaha untuk membina istana raja
yang terbaik bagi dinilai oleh guru. Hal ini kerana kanak-kanak amat sukakan
pujian dan kata-kata yang positif. Pembinaan istana pasir mampu meningkatkan
daya imaginasi dan daya kreativiti kanak-kanak melalui pembinaan istana pasir
yang dihasilkan oleh kanak-kanak tersebut.

21. 21
7.0 Kesimpulan
Kesimpulannya pemikiran kreatif kanak-kanak berkembang sejak awal usia mereka lagi.
perkembangan kognitif yang baik akan merangsang pertumbuhan otak yang baik bagi
kanak-kanak. Di sini semua pihak haruslah bekerjasama dalam membantu meningkatkan
pemikiran kreatif kanak-kanak dengan penggunaan pelbagai aktiviti yang menarik dan
jelas. Perkembangan kognitif kanak-kanak haruslah dipandang serius bagi memastikan
kanak-kanak tidak mengalami masalah dalam kehidupannya. Hal ini kerana jika salah
satu elemen dalam badan kanak-kanak berlaku dengan tidak seimbang, perkara tersebut
akan mengakibatkan aspek-aspek lain turut terganggu.
Ibu bapa, guru dan masyarakat haruslah mengambil langkah inisiatif dalam
membantu kanak-kanak menyuburkan perkembangan pemikiran kreatif mereka. Ibu bapa
boleh mengaplikasikan pelbagai cara dalam membantu merangsang pemikiran kreatif
kanak-kanak mereka dirumah seperti menyediakan permainan doh, lego dan sebagainya.
Guru pula haruslah membentuk pembelajaran interaktif atau pembelajaran melalui
bermain bagi menarik minat kanak-kanak untuk belajar di dalam kelas seterusnya
merangsang pemikiran kreatif kanak-kanak tersebut. Pemikiran kreatif kanak-kanak
penting dalam memastikan kelancaran proses pengajaran dan pembelajaran di dalam
kelas serta membolehkan kanak-kanak lebih memahami mengenai proses pembelajaran
tersebut. Masyarakat pula haruslah mendorong kanak-kanak disekeliling mereka dengan
memberikan dorongan dan semangat kepada kanak-kanak ini. Jika keadaan tersebut
berlaku, pemikiran kreatif kanak-kanak pasti boleh dirangsang dengan baik.

22. 22
Bibliografi
Amabile, T. M. (1987). The Motivation to be Creative. NewYork: Springer Verlag.
Amabile, T. M., Hill, K. G., Hennessey, B. A. and Tighe, E. M. 1994. The Work
Preference Inventory: Assessing Intrinsic and ExtrinsicMotivational Orientations.
Journal of Personality and Social Psychology, 56 (5), 950-967.
Feldhusen,J.F. 1995. Creativity: AKnowledge Base, Metacognitive Skills, and
Personality Factors. Journal of Creative Behavior. 29(4), 255-268.
Harris, D. B. (1963). Children’s as Measure of Intelligence Maturity, New York:
Harcourt, Brace & World.
Jonassen, D. H. (1998), Designing Constructivist Learning Environment 1. In C. M.
Reigeluth (ed.), Instructional Theories and Models, 2nd Ed., Mahwah, NJ:
Lawrence, Erlbaum.
Mok Soon Sang (2008). Perkembangan Kanak-kanak, Selangor: Penerbitan Multimedia
Sdn. Bhd.
Nuthall, G. (1996). Commentary: Of Learning and Language and understanding The
Complexity of The Classroom. Educational Psychologist, 31, 207-214
Ormrod, J.E. (2003). Educational Psychology: Developing Learners. Upper Saddle
River, NJ: Pearson Education Inc.
Convay, J. (1997). Educational Technology’s Effects on Models of Instruction. (Article
posted May, 1997). Diambil pada 19 April 2013 daripada
http://udel.edu/~jconway/EDST666.htm.
Figg, G. (2003). Children’s Drawing. Dalam Janet Atkin (Ed.) Early Education Child
Development Series. Diambil pada 20 April 2013 daripada http://www.early-
education.org.uk/1leaflet1.htm