De koopwoning bereikbaar voor starters, VROM/WWI, juni 2009

De koopwoning
bereikbaar voor starters

Overzicht van beproefde
koopstartersinstrumenten
voor professionals

De koopwoning bereikbaar voor starters | 1

2 | De koopwoning bereikbaar voor starters

Inhoudsopgave

1. Inleiding 04 8. Goede voorbeelden 31
1.1 Aanleiding 05 8.1 Provincie Noord-Brabant - Paul Rüpp 31
1.2 Doel en opbouw 05 8.2 Gemeente Bladel - Cees van Hintum 32
8.3 De Alliantie - Jim Schuyt 34
2. Starters op de woningmarkt 06 8.4 Gemeente Apeldoorn - Loet Otto 35
2.1 De startersproblematiek 07 8.5 Gemeente Rotterdam - Rogier Bruijning 36
2.2 Maatwerk nodig 08
Colofon 39
3. Instrumenten: een overzicht 10
3.1 Partijen en instrumenten 11
3.2 Eerste kennismaking 11
3.3 Wie kan wat? 11

4. Beleidsinstrumenten: meer aanbod faciliteren 15

5. Bouwinstrumenten: goedkoper bouwen 15
5.1 Bouwconcepten voor starters 14
5.2 Collectief Particulier Opdrachtgeverschap 15

6. Verkoopinstrumenten: goedkoop verkopen 15
6.1 Verkoop van huurwoningen 18
6.2 Verkoop onder voorwaarden 19

7. Financiële instrumenten: starter financieel ondersteunen 15
7.1 Grondprijskorting 22
7.2 Koopsubsidie 23
7.3 Starterslening 25
7.4 Hypotheekvormen voor starters 28
7.5 Nationale Hypotheek Garantie (NHG) 29

1.
Inleiding


1.1 Aanleiding In hoofdstuk 2 volgt een nadere toelichting op de startersproblema-
tiek en het begrip koopstarter. Hoofdstuk 3 geeft een overzicht van
Het ministerie van VROM/WWI (kortweg WWI) vindt dat iedere de verschillende instrumenten die voorhanden zijn en de partijen
woningzoekende de woning en woonsituatie moet kunnen kiezen die ze kunnen inzetten. We maken daarbij een onderscheid tussen
en vinden die het best bij hem past. Voor starters op met name de instrumenten die:
koopmarkt is dat al enige jaren niet vanzelfsprekend. Zeker in • het tot stand komen van meer aanbod voor starters faciliteren
regio’s met een gespannen woningmarkt slagen zij er niet of (beleidsinstrumenten);
nauwelijks in een betaalbare woning te vinden. De hoge huizenprij- • het bouwen van goedkope woningen mogelijk maken
zen zorgen ervoor dat daar een matige doorstroming is vanuit (bouwinstrumenten);
bestaande woningen. Hierdoor komt er weinig nieuw aanbod voor • de verkoop van goedkope woningen stimuleren
starters beschikbaar. Dit werd de laatste jaren nog enigszins (verkoopinstrumenten);
gecompenseerd door de relatief lage hypotheekrente en de • het starters makkelijker maakt een woning met een bepaalde prijs
inkomensgroei die starters doormaakten. Of dit in de komende te kopen (financiële instrumenten);
jaren zo blijft, is onzeker. De mogelijkheden voor koopstarters • voorlichting geven over de mogelijkheden voor starters
hangen af van moeilijk te voorspellen factoren zoals de rentestand, (voorlichtingsinstrumenten).
de voorwaarden waaronder banken hypotheken verstrekken, de
inkomensontwikkeling, de woningprijzen en het (nieuwbouw-) In de hoofdstukken 4 tot en met 7 staan de eerste vier instrumenten
aanbod. nader uitgewerkt, met verwijzingen naar relevante websites.
Voorlichtingsinstrumenten zijn niet toegelicht. Hoofdstuk 8
WWI spant zich in om de mogelijkheden voor koopstarters te behandelt enkele goede voorbeelden die laten zien hoe een
vergroten. Het ministerie trekt jaarlijks enkele tientallen miljoenen provincie, enkele gemeenten en een corporatie een combinatie van
euro’s uit voor instrumenten als de VROM Starterslening en de verschillende startersinstrumenten inzetten. Het zijn voorbeelden
Koopsubsidie. Daarnaast maakt het bouwen van betaalbare die, gelet op de goede resultaten, navolging verdienen.
koopwoningen onderdeel uit van de verstedelijkingsafspraken die
het ministerie maakt met de stedelijke regio’s. Ook wet- en Wellicht ten overvloede: deze brochure gaat alleen over instrumen-
regelgeving moet bijdragen aan het vergroten van de mogelijkhe- ten voor koopstarters. Voor de leesbaarheid is voor koopstarters in
den voor koopstarters. Zo is medio 2008 de Afdeling het vervolg het begrip ‘starter’ gehanteerd. Starters op de huur-
Grondexploitatie als onderdeel van de nieuwe Wro in werking markt, die het in veel regio’s eveneens moeilijk hebben om een
getreden. Gemeenten hebben hiermee een instrument gekregen betaalbare woning te vinden, blijven hier buiten beschouwing.
om, ook als ze de grond niet zelf in eigendom hebben, het bouwen
van betaalbare koopwoningen, al dan niet in (collectief ) particulier
opdrachtgeverschap, te stimuleren dan wel af te dwingen.

Naast het ministerie kunnen ook andere partijen koopstarters op
allerlei manieren ondersteunen: mede-overheden (provincies,
gemeenten en regionale samenwerkingverbanden), woningcorpo-
raties, ontwikkelaars, bouwers en financiers. Het ontbreekt echter
aan een samenhangend beeld van de manieren waarop zij dit doen.
Daarom heeft WWI opdracht gegeven tot het laten opstellen van
een overzicht van goede en beproefde startersinstrumenten, die
navolging verdienen.

1.2 Doel en opbouw
Deze brochure is bedoeld om de bestaande en in de praktijk
bruikbaar gebleken maatregelen en instrumenten bij elkaar te
brengen, zodat partijen die kansen voor starters op de woningmarkt
willen vergroten niet zelf het wiel opnieuw hoeven uit te vinden. Zo
kunnen ze makkelijker kiezen of, en zo ja met welke instrumenten,
ze aan de slag kunnen. WWI heeft dit overzicht niet opgesteld met
als doel een analyse te maken van de woonwensen van starters, of
aanbevelingen te doen over de kenmerken van een starterswoning.


2.
Starters op de
woningmarkt


2.1 De startersproblematiek
Legenda
Dat starters het de afgelopen jaren op de koopwoningmarkt steeds Betaalbaarheidsindex
33,4 - 40,0
moeilijker hebben gekregen, blijkt uit de cijfers. In 1998 konden 40,1 - 46,0
46,1 - 47,5
nog ruim 153.000 huishoudens starten op de koopwoningmarkt. In 47,6 - 50,0
2006 waren dit er nog maar 106.000 (bron: WOoN 2006). Uiteraard 50,0 - 56,5

hebben niet alle starters moeite met de stap naar een koopwoning:
met een hoog inkomen is het niet moeilijk een leuke woning te
vinden. Bovendien - in regio’s waar de woningmarkt ontspant,
nemen de kansen voor starters toe.

De problematiek voor starters is dus niet overal in Nederland even
groot en heeft niet overal dezelfde oorzaak. In de grote steden zijn
de inkomens lager en is er weinig aanbod beschikbaar. Woningen
die wel beschikbaar zijn voor starters, zijn kwalitatief vaak onder de
maat. In de gewilde plattelandsgemeenten is er veelal nog minder
beschikbaar aanbod. Woningen die in de bestaande voorraad
vrijkomen, zijn doorgaans te duur. Nieuwgebouwd wordt er maar
weinig in het landelijk gebied. De nieuwbouw is ook vaak eenzijdig
van aard, met veel grote en dure woningen.
Figuur 1: Ruimtelijke verdeling van betaalbaarheid van woningen 2002/2004.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (vroeger het Ruimtelijk Bron: PBL (RPB)
Planbureau) heeft een betaalbaarheidsindex ontwikkeld die de
regionale verschillen in de betaalbaarheid van koopwoningen
duidelijk illustreert. De index geeft het percentage woningen in een
woningmarkt aan dat een huishouden met een gemiddeld inkomen 1
Uitgaande van één persoon, het ontbreken van overige financiële verplichtingen
niet kan kopen met het maximaal te financieren hypotheekbedrag. zoals een persoonlijke lening, doorlopend krediet en/of alimentatieverplichtingen,
en een hypotheek waarbij 20% aflossingsvrij is.
In heel Nederland kon rond 2004 ongeveer 46 procent van de
huishoudens de gemiddelde woning niet kopen. Onderstaande 2
Soms weliswaar verhuizend uit een eigen woning, maar gezien de nieuwe start die
figuur geeft aan dat dit percentage per regio sterk verschilt. Ook wordt gemaakt, rekenen we ook deze groep tot de koopstarters.
binnen de regio’s zijn verschillen tussen stad en platteland: in 3
WWI publiceerde in 2007 het rapport ‘Bouwen voor de schuifpuzzel. Analyse van
dorpen is het aanbod van goedkopere woningen vaak erg klein of de woningmarkt, op zoek naar betere doorstroming’. Het bevat een uitgebreide
analyse van het landelijke onderzoek WoON 2006.
ontbreekt helemaal.


Figuur 2: Netto maandlasten in euro’s, aankoopprijs en maximale hypotheek bij bestaande en nieuwbouwwoning (NHG, 5,6%)
Bruto jaarinkomen 21.600 26.500 31.500 36.800 41.500
Maximale hypotheek (o.b.v. NHG) 100.000 125.000 150.000 175.000 200.000
Aankoopprijs bestaande woning bij volledige financiering 89.286 111.607 133.929 156.250 178.571
Netto maandlasten bestaande bouw 420 525 630 735 840
Aankoopprijs nieuwbouwwoning bij volledige financiering 92.593 115.741 138.889 162.037 185.185
Netto maandlasten nieuwbouw 430 540 645 755 860

De betaalbaarheidsindex gaat over huishoudens met een gemiddeld goede analyse. Slim onderzoek is bijvoorbeeld om je rechtstreeks
inkomen. De inkomens van starters liggen daar in het algemeen tot starters te wenden en hen uit te nodigen hun wensen en ideeën
onder. Daarmee daalt ook de prijs die voor hen nog betaalbaar is. op tafel te leggen. Een goede analyse van de lokale, regionale of
Figuur 2 geeft weer hoe sterk de leencapaciteit (maximale hypo- landelijke3 onderzoeken kan richting geven aan de oplossingen die
theek) verkleint naarmate het inkomen lager wordt1. Uitgangspunt worden ingezet. De uitdaging aan partijen is om op basis van de
daarbij zijn de normen voor de Nationale Hypotheek Garantie uit informatie over de lokale situatie een juiste mix van instrumenten
2009. De figuur laat ook zien hoe de leencapaciteit de maximaal te vinden.
betaalbare koopsom beïnvloedt. Daarbij maken we onderscheid
tussen bestaande en nieuwbouwwoningen. Bij nieuwbouw zijn de
bijkomende kosten lager waardoor een hogere aankoopprijs
mogelijk is. We laten daarbij buiten beschouwing dat in een nieuwe
woning de inrichtingskosten (voor keuken, badkamer, tuin, vloeren
en/of stoffering, etc.) doorgaans hoger zijn. De figuur laat tot slot
zien welke maandlast hoort bij de betreffende (maximale) hypo-
theek, uitgaande van volledige financiering c.q. het ontbreken van
eigen geld.

2.2 Maatwerk nodig
Wat verstaan we onder een koopstarter? Dat is een huishouden dat
voor de eerste keer een woning koopt. Het gaat om een tamelijk
diverse groep huishoudens, waarvan het woonverleden heel
verschillend kan zijn:
• een huishouden dat voor het eerst zelfstandig gaat wonen in een
koopwoning;
• een huishouden dat zich vanuit het buitenland in Nederland
vestigt en zelfstandig gaat wonen in een koopwoning;
• een huishouden dat een huurwoning achterlaat om naar een
koopwoning te verhuizen, of
• een huishouden dat de ‘eigen’ huurwoning koopt.

Dé starter bestaat niet. Jonge een- en tweepersoonshuishoudens,
gescheiden partners2, immigranten en huishoudens met kinderen
die vanuit een huurwoning voor het eerst naar een koopwoning
willen verhuizen, het zijn allemaal koopstarters. Daarom bestaat er
ook niet zoiets als dé starterswoning: de starter laat zich niet in een
hokje of doelgroep stoppen. Zijn wensen kunnen sterk verschillen
en dat geldt ook voor de situatie waarin hij verkeert. Een starter in
Amsterdam krijgt met een totaal ander woningaanbod te maken
dan een starter in een dorp in Drenthe.
Oplossingen voor de startersproblematiek moeten dus lokaal en
regionaal worden bedacht. Dat vraagt om slim onderzoek en een


3.
Instrumenten:
een overzicht


3.1 Partijen en instrumenten Beleidsinstrumenten kunnen betrekking hebben op zowel de
woning als de koper. Bouw- en verkoopinstrumenten zijn gekop-
De starter staat er niet alleen voor. Diverse partijen zetten zich in peld aan de woning. Financiële en voorlichtingsinstrumenten zijn
voor het vergroten van het aanbod en het verbeteren van de gericht op de koper.
bereikbaarheid/toegankelijkheid en betaalbaarheid van koopwo-
ningen voor starters. Hieronder een overzicht4.
• Rijk5
• Provincies 3.2 Eerste kennismaking
• Regionale samenwerkingsverbanden
• Gemeenten Beleidsinstrumenten
• Woningcorporaties Overheden kunnen beleidsinstrumenten inzetten om te faciliteren
• Ontwikkelaars en bouwers dat voor starters meer aanbod beschikbaar komt. Dat kan bijvoor-
• Financiers beeld via een structuurvisie, woonvisie, dorpenplan, exploitatie-
• Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse plan, exploitatieovereenkomst en/of huisvestingsverordening. Ook
gemeenten (SVn) andere partijen kunnen uiteraard gericht beleid maken en
• Waarborgfonds Eigen Woningen (verstrekker van de Nationale uitvoeren.
Hypotheek Garantie)
Bouwinstrumenten
Deze partijen hebben verschillende instrumenten ontwikkeld om Bouwinstrumenten zijn bedoeld om de bouw van goedkope en
starters te ondersteunen. Ze zijn te verdelen in vijf categorieën, elk betaalbare woningen te bevorderen. Hiervoor bestaan diverse
met een eigen doel: mogelijkheden:
• beleidsinstrumenten, gericht op het faciliteren van meer aanbod • bouw van kleinere grondgebonden woningen, die al dan niet
voor starters; gemakkelijk (modulair) zijn uit te breiden;
• bouwinstrumenten: gericht op de bouw van goedkope en • bouw van kleinere appartementen zoals studio’s;
betaalbare koopwoningen; • in woningbouwprojecten meer differentiatie naar woninggrootte
• verkoopinstrumenten: gericht op de verkoop van goedkope en aanbrengen;
betaalbare koopwoningen;
• financiële instrumenten: gericht op het financieel ondersteunen 4
Buiten beschouwing blijven partijen die weliswaar opkomen voor de belangen van
van de starter; starters, maar zelf geen instrumenten hebben, zoals de Vereniging Eigen Huis of
makelaars.
• voorlichtingsinstrumenten: gericht op het bekend maken van de
mogelijkheden voor starters. 5
In paragraaf 6.4 zal ook worden ingegaan op de Nationale Hypotheek Garantie
(NHG). Deze wordt verstrekt door het Waarborgfonds Ei-gen Woningen, waarvoor
rijk en gemeenten de achtervang vormen.


• verbouw van bijvoorbeeld kantoren, scholen en kloosters tot 3.3 Wie kan wat?
(kleine) starterswoningen;
• door slim ruimtegebruik besparen op de grondkosten (bijvoor- Tabel 1 biedt een overzicht van welke partij welke startersinstrumen-
beeld de Verandawoning); ten kan inzetten. Een aantal van deze instrumenten is in de tabel
• goedkoper bouwen door het slim organiseren van het bouwpro- voorzien van een paragraafverwijzing en in de volgende hoofdstuk-
ces (bijvoorbeeld met prefab-elementen); ken nader uitgelegd. Het zijn instrumenten die extra aandacht
• collectief particulier opdrachtgeverschap, waarbij de regie bij de verdienen: ze zijn succesvol, ten onrechte vaak over het hoofd
koper ligt; gezien, leveren veel vragen op, of zijn simpelweg onbekend.
• toepassen van casco-(ver)bouw met zelfwerkzaamheid van de
kopers (bijvoorbeeld de kostprijswoning);
• herpositioneren van bestaande (portieketage-)appartementen
voor starters.

Verkoopinstrumenten
Deze instrumenten zijn gericht op de woning en beogen de verkoop
van goedkope woningen te bevorderen. Hiervoor is de inzet van
koopvarianten op talloze manieren mogelijk:
• korting verlenen op de prijs van de woning en/of de grond
(Koopgarant, Slimmer Kopen, etc.);
• alleen de woning (de opstal) verkopen, en niet de grond (Koop
Goedkoop);
• uitgestelde betaling, tijdelijk (Betaalbare Koopwoning) of
langdurig (Sociale Koop);
• goedkoop aanbieden van een ‘kluswoning’ met renovatieplicht.

Financiële instrumenten
Financiële instrumenten zijn gericht op de starter en maken het
hem gemakkelijker een woning met een bepaalde prijs te kopen.
Deze instrumenten maken te dure woningen alsnog betaalbaar.
Voorbeelden van financiële instrumenten:
• grondprijskorting;
• subsidie van de maandlast (Koopsubsidie);
• tijdelijke korting op de rente en/of aflossing (bijvoorbeeld de
VROM Starterslening);
• (groot)ouders, familie of derden garant laten staan (bijvoorbeeld
de Generatiehypotheek);
• (groot)ouders, familie of derden dragen bij (schenking, renteloze
lening, zakelijke lening);
• Nationale Hypotheek Garantie.

Voorlichtingsinstrumenten
Hieronder valt het mondeling, schriftelijk en elektronisch verstrek-
ken van informatie, bijvoorbeeld via een brochure, handleiding,
website, nieuwsbrief, informatiedag, netwerkdag of symposium.
Zoals al aangegeven in de inleiding blijven deze instrumenten in het
vervolg van deze brochure buiten beschouwing.


Tabel 1 – overzicht van startersinstrumenten per partij

Meer aanbod faciliteren Goedkoper bouwen Goedkoper verkopen Starter financieel ondersteunen
Rijk • Verstedelijkingsafspraken: • Verstedelijkingsafspraken: • Koopsubsidie (7.2)
aandeel sociale koop, particulier aandeel sociale koop, particulier • VROM Starterslening (7.3)
opdrachtgeverschap opdrachtgeverschap • Participatie-middelen
Provincie • Contingenten of speciale • Subsidie begeleiding • Bijdrage aan VROM
programma’s voor bijzondere kopersvereniging (5.2) Starterslening (7.2)
doelgroepen • Volkshuisvestingsfonds
• Stimuleren (collectief) particu-
lier opdrachtgeverschap (5.2)
• Bouw voor bijzondere
doelgroepen stimuleren door
subsidies of bijdragen uit een
speciaal fonds
Regio • Regionale woonvisie met • Subsidie begeleiding • Volkshuisvestingsfonds
startersparagraaf kopersvereniging (5.2)
• Programma’s voor bijzondere
doelgroepen
• Huisvestingsverordening (4)
• Prestatieafspraken met
gemeenten en corporaties
over toepassing verkoopvari-
anten in bestaande voorraad
en bij nieuwbouw (4)
Gemeente • Woonvisie met starterspara- • Subsidie begeleiding • Lagere grondprijzen (7.1)
graaf (3) kopersvereniging (5.2) • Bijdrage aan VROM
• Exploitatieovereenkomst/- Starterslening (7.3)
plan met voorwaarden over • Volkshuisvestings- of
sociale koop en (collectief) startersfonds
particulier opdrachtgever-
schap (3)
• Beleidsnota starters
• Kavels uitgeven voor collectief
particulier opdrachtgever-
schap (5.2)
• Beleidsregels in bestemmings-
plannen
• Bouw voor bijzondere
doelgroepen stimuleren door
subsidies of fondsbijdragen
• Huisvestingsverordening (4)
• Prestatieafspraken met
corporaties over bijvoorbeeld
toepassing verkoopvarianten,
woonruimteverdeling en
nieuwbouw (4)
Corporatie • Beleidsnota starters • Bouw van woningen bestemd • Verkoop bestaande • Corporatie-Starterslening
• Verkoopbeleid/labeling (6.1) voor starters (5.1) huurwoningen, al dan niet (7.3)
• Te Woon-concept (6.1) • Startersconcepten (5.1) met korting (6.1)
• Begeleiden collectief • Verkoop onder voorwaarden
particulier opdrachtgever- (6.2)
schap (5.2)
• Subsidie begeleiding
kopersvereniging (5.2)
Ontwikkelaar • Startersconcepten (5.1) • Verkoop onder voorwaarden • Bijdrage voor startersfonds
(6.2)
Financier • Starters-/generatiehypothe-
ken (7.4)
• Aanvraag NHG (7.5)
• Woonlastenfaciliteit (7.5)


4.
Beleidsinstrumenten:
meer aanbod faciliteren


- een bepaald percentage van de nieuwbouw gereserveerd is voor
In te zetten door
(collectief ) particulier opdrachtgeverschap of
medeopdrachtgeverschap;

Ontwikkelaar
Corporatie
Gemeente
- woningcorporaties een deel van hun woningbezit (bij mutatie)

Provincie

Financier
verkopen, al dan niet met toepassing van koopvarianten;

Regio
Beleidsinstrument Rijk - overige grondeigenaren een deel van de te bouwen woningen
Nota Wonen X realiseren als (duurzame) sociale koopwoning of met (collec-
Structuurvisie X X X tief ) particulier opdrachtgeverschap;
- nader onderzoek dient plaats te vinden naar de (omvang en)
Woonvisie X X X X
aard van de woningbehoefte en woonwensen van onder meer
Dorpenplan X X X starters.
Exploitatieovereenkomst/-plan X • In een exploitatieplan kan de gemeente, in de situatie dat zij de
Huisvestingsverordening X X gronden niet zelf in eigendom heeft, het percentage - en
Prestatieovereenkomst X X X X uiteindelijk de locatie - van sociale koopwoningen afdwingbaar
vastleggen.
• In een huisvestingsverordening kan de regio of gemeente
Beschrijving opnemen dat starters (tijdelijk) voorrang hebben bij de toewij-
Provincies, regio’s en gemeenten kunnen beleidsinstrumenten zing van koopwoningen onder een bepaalde verkoopprijs.
inzetten om te sturen op de kwantiteit en kwaliteit van de woning- • In een prestatieovereenkomst kan de gemeente met de lokale
voorraad. Daarmee kunnen zij ook een impuls geven aan het corporatie(s) afspraken maken over tal van zaken die het aanbod
woonbeleid voor starters. Dit kunnen zij doen met bijvoorbeeld een voor starters kunnen vergroten, zoals nieuwbouw, woningtoewij-
structuurvisie, bestemmingsplannen, woonvisie, prestatieafspraken zing, maatregelen voor doorstroming, verkoop van huurwonin-
en het toekennen van contingenten. gen en de toepassing van koopvarianten.

Doel Ervaringen
Deze instrumenten vormen de basis om afspraken te maken met de De structuurvisie is bij de invoering van de Wet ruimtelijke ordening
overige partijen om zich in te zetten voor starters. Door de starter (1 juli 2008) in de plaats gekomen van het streekplan en het
een bijzondere plek te geven, kunnen provincies, regio’s en gemeentelijk structuurplan. Er zijn nog weinig ervaringen mee.
gemeenten het startersbeleid breed verankeren in de beleidsontwik- Hetzelfde geldt voor de exploitatieverordening. De overige
keling. Door de huidige situatie in bijvoorbeeld een woonvisie goed instrumenten bestaan al langer en zijn dus ook veelvuldig toege-
in beeld te brengen, zijn partijen beter in staat passende instrumen- past. Een belangrijke tip: maak duidelijke, meetbare afspraken en
ten te vinden. De lokale overheid kan daarover vervolgens prestatie- monitor en evalueer ze.
fafspraken maken met woningcorporaties. Ook kan ze de bouwpro-
ductie sturen door middel van bestemmingsplannen. Combinatiemogelijkheden met andere instrumenten
De overige startersinstrumenten uit deze catalogus kunnen in veel
Door wie beleidsinstrumenten een plaats krijgen. De combinatiemogelijkhe-
Iedere overheid heeft haar eigen mogelijkheden. Zij bereikt het den zijn dus groot.
beste resultaat in samenwerking met de diverse betrokken partijen,
met hen haar visie en ambities deelt, onderzoek doet, de dialoog Meer informatie
aangaat met woonconsumenten en constructieve afspraken maakt. • www.vng.nl (onder andere Publicatie: Handreiking Van
Woonvisie tot Prestatieafspraken)
Voorbeelden van instrumenten
• In een structuurvisie kan de provincie, gemeente of regio, als
uitwerking van het beleid om (bijvoorbeeld) de leefbaarheid op
het platteland te bevorderen, een doelstelling over het bouwen
van starterswoningen opnemen.
• In een woonvisie kan de gemeente opnemen dat:
- een bepaald percentage van de nieuwbouw of van de (vrijko-
mende) huurwoningen van corporaties bestemd is voor
starters;
- de prijs van een bepaald percentage van de nieuwbouw aan een
maximum gebonden is, waardoor de betreffende woningen
bereikbaar blijven voor starters;


5.
Bouwinstrumenten:
goedkoper bouwen


5.1 Bouwconcepten voor starters Voorbeelden
Er zijn vele voorbeelden van goedkope bouwconcepten, zoals de
In te zetten door BAM-Starterswoning, de Timpaan Verandawoning, de Trento-
Kameleon van Nijhuis Bouw en de Wegawoning. Er zijn ook

Ontwikkelaar
voorbeelden van specifieke appartementencomplexen voor alleen

Corporatie
Gemeente
Provincie

Financier
studerenden en starters, zoals City Campus Max in Utrecht. Dit
Regio
complex bevat 1.000 een- en tweekamerappartementen, waarvan 75%
Rijk

huur en 25% koop. Een deel van de appartementen is te koop met
Goedkope bouwconcepten realiseren X X
Koopgarant, met verschillende kortingsmogelijkheden (zie par. 6.2).
Goedkope bouwconcepten stimuleren X X X X
Ervaringen
Beschrijving De provincie Gelderland heeft in 2005 de woon- en bouwtechnische
Ontwikkelaars en woningcorporaties spelen in op de startersproble- kwaliteit van twaalf startersconcepten laten analyseren. Daaruit
matiek. Dat doen ze onder meer door goedkope en flexibele bleek dat de functionele kwaliteit van concepten toeneemt
woonconcepten te ontwikkelen. Slim ruimte- en materiaalgebruik naarmate ze een ruimer en uitgebreider woonprogramma aanbo-
en aangepaste bouwmethoden maken het mogelijk betaalbare den. Hoe beperkter het programma daarentegen, hoe meer zaken
nieuwbouwwoningen te bouwen. De uitdaging is om deze als indelingsvrijheid, flexibiliteit en ruimtegebruik onder de maat
woningen enerzijds te laten voldoen aan de mogelijkheden en blijven.
wensen van de huidige starters, en anderzijds voldoende flexibiliteit De provincie Utrecht heeft in 2006 de ‘Competitie beste ontwerp
en toekomstwaarde mee te geven, zodat ze ook aantrekkelijk blijven starterswoning’ georganiseerd. Uit zeventig inzendingen verkoos
voor toekomstige starters of andere bewoners. een jury de Trento Kameleon tot beste ontwerp.

Er zijn diverse manieren om betaalbare woningen te bouwen. Combinatiemogelijkheden met andere instrumenten
Enkele voorbeelden: Woningcorporaties kunnen goedkoop gebouwde woningen onder
• bouwen op een klein oppervlak. De grondkosten zijn dan lager; bijzondere voorwaarden verkopen om de betaalbaarheid verder te
• toepassen van collectief particulier opdrachtgeverschap, waarbij verbeteren (zie hoofdstuk 6). Ook kan de starter Koopsubsidie of
de regie bij de koper ligt (zie par. 5.2); een VROM Starterslening aanvragen, dan wel een hypotheekvorm
• bouwen met kant-en-klare modules. In een gerationaliseerd voor starters gebruiken (zie hoofdstuk 7). Ook hiermee neemt de
bouwproces met de nadruk op prefabricage en beperkt afstem- betaalbaarheid toe.
mingsverlies zijn de bouwkosten lager;
• bouwen in hogere dichtheden. Door gestapeld te bouwen of Meer informatie
grondgebonden met een ‘slimme’ verkaveling gaan de grondkos- • www.wooninnovatiereeks.nl (Nr 7: Consumentgericht ontwikke-
ten per woning omlaag; len, haalbaar betaalbaar bouwen)
• energiearme woningen. De totale woonlasten zijn lager, zeker als • www.kei-centrum.nl (Publicatie: Goedkope bouwconcepten voor
de meerkosten van de energiemaatregelen beperkt blijven. starters op de woningmarkt, in opdracht van de Provincie
Gelderland)
Doel
Bouwconcepten voor starters maken het mogelijk betaalbare
nieuwbouwwoningen te bouwen, zonder in te boeten op de
woonkwaliteit. 5
In samenwerking met Plegt-Vos Bouwgroep, Architectenbureau van Manen, Hak
en Rein Vos Notarissen en de Rabobank Flevoland.
Doelgroep 6
Als bron van informatie over de Golf en Countryclub Buitenhof is gebruik gemaakt
De bouwconcepten komen in beginsel ten goede aan iedere van de website www.buitenhof-lelystad.nl. Woonwijk Golf & Countryclub
Buitenhof
koopwoningzoekende die een betaalbare nieuwbouwwoning zoekt.
Door middel van toewijzingscriteria kan de doelgroep worden 7
Palisium is een onafhankelijke onderneming die bestaat uit Palisium BV en Palisium
beperkt tot starters. Beheer. Woonzorg Nederland en BAM Vastgoed zijn de belangrijkste stakeholders
van het concept Palisium.

Door wie 8
Als bron van informatie over Palisium is gebruik gemaakt van de website www.
De ontwikkelaar of corporatie neemt het initiatief om betaalbare palisium.nl en het artikel ‘Eerste Palisium-project opgeleverd in Eerbeek’(2005) van
Aedes-Arcares.
woningen voor starters te bouwen. Gemeenten kunnen hierop
invloed uitoefenen door middel van hun beleidsinstrumenten, 9
Als bron van informatie over Eemstein / Zonnestein is gebruik gemaakt van de
zoals bestemmingsplannen, de exploitatieovereenkomst, expliota- website www.forta.nl en de website www.debakens.nl.
tieplan en prestatieovereenkomsten. 10
Als bron van informatie over Resort Zonnestraat is gebruik gemaakt van de website
www.tgooi.info, de website www.resortzonnestraal.nl en de website www.latei.nl/
projecten-verkoop-zonnestraal.html


5.2 Collectief Particulier Opdrachtgeverschap groep kopers veel werk zelf, een project in CPO vraagt van de
begeleidende partij veel voorbereiding en inspanning. Overigens is er
inmiddels wel veel informatie beschikbaar over CPO. Initiatiefnemers
In te zetten door
hoeven het wiel dus niet opnieuw uit te vinden.
De ervaring leert verder dat woningen die in CPO zijn gebouwd bij

Ontwikkelaar
Corporatie
Gemeente
Provincie doorverkoop voor een veel hoger bedrag weer op de markt komen.

Financier
Dit betekent dat de betaalbaarheid alleen voor de eerste koper is
Regio
Rijk

geborgd. Dit effect is te verkleinen of te beheersen door aan de eerste
CPO initiëren X X X koop voorwaarden te verbinden (zie par. 6.2). De corporatie koopt de
CPO stimuleren X X X X woning dan altijd terug, en biedt deze aan de volgende kandidaat aan,
tegen een opnieuw betaalbare prijs.

Beschrijving Combinatiemogelijkheden met andere instrumenten
Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) is een variant op de De betaalbaarheid van woningen die in CPO worden gebouwd, kan
traditionele zelfbouw op een eigen kavel. Particulieren verenigen verder toenemen door een combinatie met andere instrumenten.
zich in een stichting of vereniging en verwerven in groepsverband Een gemeente kan bijvoorbeeld in haar grondprijsbeleid gunstige
een bouwkavel met een woonbestemming. De stichting of voorwaarden opnemen voor CPO-projecten (zie par. 7.1). Ook is het
vereniging is opdrachtgever voor de architect en aannemer en mogelijk om bijzondere voorwaarden te stellen aan de verkoop van
particulieren ontwikkelen dus feitelijk gezamelijk de woningen, los de woningen, zoals hierboven aangegeven, bijvoorbeeld met
van de overheid. korting en een terugkoopregeling (zie par. 6.2). Op die manier blijft
ook de betaalbaarheid voor de volgende kopers verzekerd. Tot slot
Doel kan de starter wellicht gebruik maken van Koopsubsidie of een
CPO kan verschillende doelen dienen. Het geeft de koper meer VROM Starterslening (zie par. 7.2 en 7.3).
zeggenschap over de toekomstige woning en verhoogt zijn
betrokkenheid bij de eigen woonomgeving. Daarnaast blijkt CPO Meer informatie
een aanzienlijk kostenvoordeel op te leveren. Volgens een recent • www.sev.nl (Publicaties: Evaluatie Wallisblok; CPO in renovatie
SEV-experiment ligt dit in de orde van grootte van 25% tot 40% van (2008), Zelfbouw van droom naar daad; Evaluatie particulier
de stichtingskosten van een ‘normaal’ ontwikkelde woning. opdrachtgeverschap Roombeek (2007), Bewoners aan zet; Vijf jaar
experimenteren met particulier opdrachtgeverschap (2006),
Doelgroep Quick scan: prijs bij particulier opdrachtgeverschap (2006))
CPO is geschikt voor diverse doelgroepen. Vaak wordt het toegepast • www.iceb.nl (Informatiecentrum eigen bouw)
in startersprojecten. Ook senioren en woongroepen kunnen zich • www.brabant.nl (Handboek CPO: onder Wonen > Subsidies en
echter verenigen en zo optreden als collectief particulier regels voor wonen en bouwen > Subsidie voor collectief bouwen)
opdrachtgever. • www.wooninnovatiereeks.nl (Nr 20: Co-ontwikkeling, het
corporatiealternatief voor particulier opdrachtgeverschap, Nr 10:
Door wie Participatie en personalisatie, praktijkkader voor particulier
Zowel gemeenten, corporaties als inwoners kunnen CPO-projecten opdrachtgeverschap)
initiëren. Daarnaast kunnen gemeenten, regio’s of provincies CPO • www.hetpon.nl (Publicatie: Bouwen in eigen beheer werkt. Een
stimuleren door het verstrekken van subsidies (voor de begeleiding handleiding voor dorpsraden om betaalbare nieuwbouwwonin-
van de kopersvereniging) of het maken van afspraken over het gen voor starters op de woningmarkt mogelijk te maken.)
aandeel CPO in bijvoorbeeld een overeenkomst. Via het exploitatie- • www.bouwenineigenbeheer.nl
plan kan de gemeente, in de situatie dat zij de gronden niet zelf in
eigendom heeft, CPO ook afdwingbaar vastleggen. Gemeenten die
zelf grond in bezit hebben, kunnen er voor kiezen bepaalde kavels
alleen uit te geven aan collectief particuliere opdrachtgevers.

Ervaringen
CPO leidt tot goede resultaten. Het instrument wordt vooral
toegepast in kleine kernen, maar kan ook in grotere kernen en
stadsvernieuwingsprojecten toegevoegde waarde leveren. In
Rotterdam is CPO bijvoorbeeld ingezet bij de renovatie van een
complex. De woningen werden beter betaalbaar en de kopers bleken
zeer betrokken te zijn bij de woning en de woonomgeving.
Er kleven overigens ook nadelen aan CPO. De collectieve projecten
gaan gepaard met een intensief traject dat veel tijd vraagt. Al verzet de


6.
Verkoopinstrumenten:
goedkoper verkopen


6.1 Verkoop van huurwoningen Doelgroep
De woningcorporatie bepaalt welke woningen en welke kopers in
aanmerking komen. Het koopaanbod kan gericht zijn op woningen
In te zetten door
met zittende huurders of (ook) vrijkomende woningen. In het
laatste geval zou de corporatie de vrijkomende woningen specifiek
Ontwikkelaar
Corporatie
Gemeente

kunnen bestemmen voor alleen starters.
Provincie

Financier
Regio
Rijk

Door wie
Verkoop met korting X De corporatie kan als eigenaar van de huurwoningen beslissen ze te
Afspraken over verkoop huurwoningen X X X X X verkopen. Daarnaast kunnen gemeenten in hun prestatieovereen-
komsten met corporaties afspraken opnemen over (het intensiveren
van) de verkoop van huurwoningen.
Beschrijving
Sociale huurwoningen hebben gemiddeld een lagere WOZ-waarde Ervaringen
dan koopwoningen. Bij verkoop van sociale huurwoningen neemt Corporaties verkochten de laatste jaren gemiddeld 13.600 huurwo-
het aantal woningen in het goedkope(re) koopsegment toe. Op ningen per jaar, circa 0,6% van hun voorraad6. Dit doen zij om
grond van het Besluit beheer sociale huursector (Bbsh) mag een verschillende redenen. Eén daarvan is de maatschappelijke overwe-
corporatie huurwoningen met een korting van maximaal 10% van ging om meer starters de mogelijkheid te bieden een woning te
de marktwaarde verkopen. Als de koper gebruik maakt van kopen. Daarnaast spelen vaak ook financiële of portefeuillestrategi-
Koopsubsidie is de maximaal toegestane korting hoger. Deze sche overwegingen een rol. Zo levert verkoop liquide middelen op die
bedraagt maximaal 20% van de marktwaarde als de nieuwe eigenaar de corporaties goed kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld de
voordien nog niet in de woning woonde en 30% als het een zittende herstructurering van wijken. Huurwoningen vallen in het algemeen,
huurder betreft. Dit vergroot de betaalbaarheid en stimuleert door het type woningen en de grootte daarvan, in een andere
daardoor de verkoop van de woningen. prijscategorie dan koopwoningen. De verkoop geeft daarom vaak een
impuls aan het koopaanbod in het lage en middensegment van de
Doel markt.
Door huurwoningen te verkopen, neemt het aanbod betaalbare
koopwoningen aan de onderkant van de markt toe. Meer woningen Combinatiemogelijkheden met andere instrumenten
zijn daardoor bereikbaar voor starters. Het instrument kan veel Gemeenten kunnen met corporaties afspraken maken over de
opleveren, omdat via de bestaande voorraad grotere aantallen aantallen te verkopen huurwoningen (zie hoofdstuk 4). Een aantal
betaalbare koopwoningen op de markt kunnen komen dan via
nieuwbouw. 6
Bron: ‘Van huur- naar koopwoning. Effecten van verkoop van huurwoningen.’,
Rigo, in opdracht van VROM, april 2008.


corporaties biedt een (groot) deel van het woningbezit Te Woon Doel
aan: een zittende huurder of kandidaat voor een vrijgekomen Door de verkoop onder voorwaarden verbetert, al dan niet tijdelijk,
woning kan kiezen of hij wil (blijven) huren of kopen. Bij de de betaalbaarheid van een woning. De maandlasten kunnen voor de
verkoop bedingt de corporatie een terugkooprecht of –plicht, zodat koper tot 50% lager uitvallen. Door toepassing van een terugkoop-
ze de woning duurzaam als betaalbaar op de markt kan blijven plicht kan de corporatie de woningen meer dan één maal bereik-
zetten. Het breed toepassen van Te Woon heeft voor koopgeïnteres- baar op de markt zetten. Als de corporatie de woning immers
seerden het voordeel dat een veel groter deel van de woningen voor terugkoopt en opnieuw met korting aanbiedt, profiteert niet alleen
aankoop beschikbaar komt. Vaak wordt dit bovendien gecombi- de eerste koper, maar blijft de woning ook voor de volgende kopers
neerd met kortingvarianten (zie par. 6.2). betaalbaar.
De starter kan een woning die hij koopt van de corporatie mogelijk
(deels) financieren met een (VROM) Starterslening (zie par. 7.3) of Doelgroep
een startershypotheek (zie par. 7.4). Ook kan hij eventueel De woningcorporatie bepaalt welke woningen zij aan welke klanten
Koopsubsidie aanvragen (zie par. 7.2). onder voorwaarden aanbiedt. Ze kan deze vormen specifiek alleen
voor starters inzetten. Belangrijk is verder dat de verkoop onder
Meer informatie voorwaarden toepasbaar is bij zowel nieuwbouw als bestaande
• www.aedes.nl (huur-)woningen.
• www.senternovem.nl
• www.veh.nl Door wie
• www.vrom.nl Corporaties bieden al een ruim aantal jaren diverse vormen van
verkoop onder voorwaarden aan. Deze mogelijkheid staat echter
ook open voor ontwikkelaars.

6.2 Verkoop onder voorwaarden Ervaringen
Meerdere corporaties passen vormen toe van ‘verkoop onder
In te zetten door voorwaarden’ als Koopgarant en Slimmer Kopen; deze zijn dan ook
het meest wijdverbreid. Daarnaast zijn er ook corporaties die een
eigen product hebben ontwikkeld. Het aantal corporaties dat deze
Ontwikkelaar
Corporatie
Gemeente

vormen toepast, loopt naar schatting tegen de tweehonderd.
Provincie

Financier

Sommige corporaties nemen een koopvariant op in het door hen
Regio
Rijk

toegepaste Te Woon-concept: een zittende huurder of kandidaat
Koopvarianten gebaseerd op verkoop voor een vrijgekomen woning kan kiezen of hij wil (blijven) huren,
X X
onder voorwaarden kopen, of kopen onder voorwaarden.
Koopvarianten gebaseerd op splitsen
X X
grond en opstal
Combinatiemogelijkheden met andere instrumenten
Afspraken over toepassing van koopvari-
X X X De betaalbaarheid van de woning kan verder toenemen door een
anten
combinatie met Koopsubsidie (zie par. 7.2), de VROM Starterslening
(zie par. 7.3) en/of een startershypotheek (zie par. 7.4). Ook
Beschrijving woningen in CPO-projecten (zie par. 5.2) kunnen onder voorwaar-
Dit is een bijzondere vorm van verkoop van corporatiewoningen, den worden verkocht, eventueel in combinatie met een grondprijs-
waarbij de koper een korting ontvangt van meer dan 10% van de korting (zie par. 7.1).
marktwaarde7. Hiervan zijn inmiddels meerdere varianten op de
markt. De meest toegepaste zijn gebaseerd op het Fair Value- Meer informatie
principe8: in ruil voor de korting op de marktwaarde deelt de • www.opmaat.net
corporatie bij terugkoop in de waardeontwikkeling. WWI duidt deze • www.slimmerkopen.nl
varianten aan met ‘verkoop onder voorwaarden’ (voorheen • www.koop-goedkoop.nl
maatschappelijk gebonden eigendom). Verkoop onder voorwaar- • www.socialekoop.nl
den vindt onder diverse merknamen plaats. De bekendste zijn • www.aedes.nl
Koopgarant, Slimmer Kopen en Kopen met Korting. Daarnaast • www.kei-centrum.nl (Publicatie Woonbron: Evaluatie Te Woon,
bestaan er koopvarianten die zijn gebaseerd op het splitsen van de 2005)
grond, en de opstal en de koper niet of tijdelijk minder betaalt voor • www.sev.nl (Publicatie: Atlas koopvarianten, 2006)
de grond. De bekendste daarvan zijn Koop Goedkoop en Sociale
Koop.


7.
Financiële instrumenten:
starter financieel
ondersteunen

9
Uiteraard binnen de kaders van de Gedragscode Hypothecaire Financieringen.


7.1 Grondprijskorting Door wie
Korting op de grondprijs is een instrument dat iedere gemeente kan
In te zetten door inzetten, die grondpositie heeft en bouwgrond uitgeeft. Het ligt
voor de hand met de corporaties en ontwikkelaars af te spreken dat
Ontwikkelaar

zij de korting volledig doorberekenen in een lagere koopprijs.
Corporatie
Gemeente
Provincie

Financier
Regio

Ervaringen
Rijk

Gemeenten passen grondprijskorting toe bij zowel huur- als
Grondprijskorting verlenen X X X
koopprojecten. Bij sociale huurwoningen is het effect duurzaam: de
Afspraken maken over grondprijskorting X X X X huurprijs is niet alleen voor de eerste huurder, maar structureel
verlaagd. Als de grondprijskorting wordt toegepast bij koopwonin-
Beschrijving gen, bestaat het risico dat het voordeel uitsluitend en volledig ten
Als gemeenten beschikken over eigen grond kunnen zij deze met goede komt aan de eerste koper, die dit te gelde maakt zodra hij de
korting verkopen ten behoeve van de bouw van woningen voor woning doorverkoopt. Om dit te voorkomen, moet de gemeente
starters. Dit drukt de koopprijs van de woning. De gemeente kan als nadere voorwaarden stellen bij de grondverkoop. In combinatie met
voorwaarde voor de korting op de grondprijs met de corporatie of verkoop onder voorwaarden kan de grondprijskorting zo (wel) een
ontwikkelaar afspreken dat deze de woningen alleen verkopen aan meer duurzaam karakter krijgen
starters, en daarbij de korting volledig doorgeven.
Doel De betaalbaarheid van de woningen op goedkopere grond, kan
Een grondprijskorting is bedoeld om de betaalbaarheid van verder verbeteren door middel van CPO (par. 5.2) en/of verkoop
nieuwbouwwoningen te verbeteren. In de meest zuivere vorm onder voorwaarden (zie par. 6.2). Ook kan de starter die de woning
verstrekt een gemeente deze korting alleen als de woningen betrekt wellicht gebruik maken van Koopsubsidie (zie par. 7.2), de
daadwerkelijk bestemd zijn voor starters. Daarmee is dit een VROM Starterslening (zie par. 7.3) en/of een speciale hypotheek-
instrument dat is gericht op (het financieel ondersteunen van) de vorm (zie par. 7.4).
koper, ook al is het effect hetzelfde als dat van verkoopinstrumen-
ten: het verlagen van de koopprijs. Meer informatie
Op www.vng.nl onder ‘praktijkvoorbeelden’ zijn diverse gemeente-
Doelgroep lijke grondbeleidnota’s te vinden die specifieke aandacht besteden
Een gemeente kan dit instrument inzetten als grondeigenaar, aan (koop)starters.
afgestemd op de lokale situatie. Zij spreekt in een overeenkomst
met de grondafnemer en ontwikkelende partij af dat zij de wonin-
gen bijvoorbeeld verkopen onder een bepaalde maximum prijs, en/
of enkel aan een specifieke doelgroep zoals starters.


7.2 Koopsubsidie Door wie
Het Rijk is verantwoordelijk voor de Wet bevordering eigenwoning-
bezit en de jaarlijkse vaststelling van het beschikbare budget.
In te zetten door
Corporaties, gemeenten en financiers kunnen een rol spelen bij het
informeren en voorlichten van starters.

Ontwikkelaar
Corporatie
Gemeente
Provincie

Financier
Regio
Rijk

Koopsubsidie verstrekken X Voorwaarden Koopsubsidie (2009)
Voorlichting over Koopsubsidie X X X X X X X
1. Koper is tenminste achttien jaar.
Beschrijving 2. Koper is de afgelopen drie jaar geen eigenaar geweest van
Koopsubsidie is een maandelijkse bijdrage van de rijksoverheid in een koopwoning.
de hypotheeklasten van mensen met een lager of middeninkomen. 3. Koper gaat de woning zelf bewonen.
De subsidie wordt, onder bepaalde voorwaarden, toegekend bij de 4. Het vermogen van de koper bedraagt maximaal EUR 20.315
aankoop van een woning. Iedere vijf jaar toetst het Rijk het (of maximaal EUR 40.630 als de koper een fiscale partner
inkomen om vast te stellen of de koper nog steeds in aanmerking heeft).
komt voor Koopsubsidie. De regels voor Koopsubsidie zijn 5. De koopsom van de woning bedraagt maximaal EUR
vastgelegd in de Wet bevordering eigenwoningbezit (BEW). Het Rijk 163.625.
stelt jaarlijks een maximaal te besteden budget vast. Is dit budget 6. De hypotheek bedraagt maximaal EUR 176.715.
op, dan neemt het Rijk geen aanvragen meer in behandeling. 7. Over de hypotheek moet Nationale Hypotheek Garantie
worden afgegeven door de Stichting Waarborgfonds Eigen
Doel Woningen.
Met Koopsubsidie wil de rijksoverheid bevorderen dat mensen met 8. De hypotheek heeft een rentevaste periode van tenminste
een bescheiden inkomen een eigen woning kunnen kopen. tien jaar.
Koopsubsidie verhoogt de leencapaciteit, waardoor de koper een 9. De hypotheek heeft een looptijd van maximaal dertig jaar.
hoger bedrag aan hypotheek kan krijgen. 10. De koper heeft op de datum van passeren al zijn overige
betalingsverplichtingen afgelost.
(Bron: SenterNovem, 2009)
Rekenvoorbeeld Koopsubsidie

Koper Alleenstaand, 25
Ervaringen
jaar
In 2008 heeft het Rijk de voorwaarden verruimd om in aanmerking
Bruto jaarinkomen € 29.000
te komen voor Koopsubsidie: zowel de maximale koopprijs als de
Koopsom bestaande woning € 145.000
maximum-hypotheek is verhoogd. Dit heeft geleid tot een toename
Hypotheekrente 5,6%
van het aantal gehonoreerde aanvragen.
Benodigde hypotheek € 162.400 (inclusief
12% bijkomende
kosten)
Koopsubsidie is niet gekoppeld aan een instrument, maar aan de
Maximale hypotheek € 137.655 (op basis
koper. Zo kunnen ook starters die een woning kopen onder
van normen NHG,
voorwaarden (zie par. 6.2) Koopsubsidie aanvragen.
2009)
Maandelijkse bijdrage Koopsubsidie € 95,21
Meer informatie
Maximale hypotheek met Koopsubsidie € 169.228
• De uitvoering van de Koopsubsidie is in handen van
SenterNovem, www.senternovem.nl
Met behulp van de Koopsubsidie kan deze koper € 31.573 meer
• www.nhg.nl
lenen. Hij krijgt de eerste vijf jaar maandelijks € 95,21 subsidie.
• www.vrom.nl (dossier Koopsubsidie)

Doelgroep
De hoogte van de Koopsubsidie is afhankelijk van het inkomen, de
leeftijd van de aanvrager, de koopprijs van de woning, de hoogte
van de hypotheeklast en de toepassing van de Nationale Hypotheek
Garantie (NHG, zie par. 7.5). In het kader staan de voorwaarden
waaraan de aanvrager moet voldoen, wil hij in aanmerking kunnen
komen voor Koopsubsidie.


7.3 Starterslening krijgen, en de hypotheek die hij nodig heeft voor de aankoop van
zijn woning. Hierdoor zijn meer woningen voor hem bereikbaar.
In te zetten door
Doelgroep

Ontwikkelaar
Niet elke starter kan een Starterslening aanvragen. Dat kan alleen in

Corporatie
Gemeente
Provincie

Financier
gemeenten die de VROM Starterslening voeren, of bij woningen van

Regio
corporaties die de Corporatie-Starterslening toepassen. De
Rijk

gemeente of de corporatie kan gedeeltelijk zelf bepalen aan welke
Verstrekken (VROM) Starterslening X X voorwaarden de starter moet voldoen. Zij bepalen bijvoorbeeld zelf
Financieel stimuleren (VROM) Starterslening X X X X X X de doelgroep, het woningsegment en/of de wijk(en).
Voorlichting over (VROM) Starterslening X X X X X X X
Door wie
Beschrijving Gemeenten verstrekken VROM Startersleningen. Daarnaast mogen
De Starterslening is een renteloze lening die de stichting sinds 1 juli 2007 ook woningcorporaties Startersleningen verstrekken.
Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten Provincies kunnen een stimulerende rol spelen bij de Starterslening.
verstrekt (SVn). Hij wordt afgesloten als tweede hypotheek en heeft De provincies Limburg, Gelderland, Overijssel en Utrecht hebben een
een looptijd van maximaal dertig jaar. De eerste drie jaar van de stimuleringsregeling in het leven geroepen volgens welke ze de
looptijd betaalt de starter geen rente en geen aflossing over de gemeentelijke inleg verdubbelen. In dat geval betaalt VROM 50% van
lening. Daarna doet hij dat wel, op basis van een annuïteitenlening. de kosten van de uiteindelijke VROM Starterslening en gemeente en
Als het inkomen dat niet (geheel) toelaat, kan de starter een provincie beide 25%. Provincies kunnen aan hun bijdrage voorwaar-
hertoets aanvragen. Blijkt het inkomen dan inderdaad te laag, dan den verbinden. Zo draagt de provincie Limburg alleen bij aan een
blijft de Starterslening (deels) rentevrij. De volgende momenten gemeentelijk startersfonds als ook de plaatselijke corporaties een
waarop een hertoets kan plaatsvinden, zijn na het 6e, 10e en 15e inspanningsverplichting aangaan om de starters op de woningmarkt
jaar. Zonder de hertoets zijn dat ook de momenten waarop de met speciale instrumenten tegemoet te komen.
starter wel rente en aflossing gaat betalen.
Ervaringen
Als een starter gebruik maakt van de Starterslening bestaat de totale Ultimo 2008 hebben 205 van de 443 Nederlandse gemeenten de
financiering van de woning uit twee leningen: de normale (eerste) VROM Starterslening ingevoerd. In totaal zijn er sinds 2002 circa
hypotheek bij een geldverstrekker naar eigen keuze en, als vierduizend Startersleningen verstrekt. Gemeenten zijn enthousiast
aanvulling hierop, de Starterslening als tweede hypotheek bij de over het instrument, omdat het heel gericht de doelgroep onder-
SVn. Beide leningen moeten voldoen aan de normen voor de steunt. De inkomenstoets geeft bovendien de garantie dat degene
Nationale Hypotheek Garantie (NHG, zie par. 7.5). die gebruik maakt van de Starterslening deze ook daadwerkelijk
nodig heeft. SVn beziet regelmatig het verloop van de
Tot 2007 financierden de gemeenten de Starterslening uit een eigen, Startersleningen en de vervroegde aflossingen daarop. Daaruit blijkt
gemeentelijk budget. VROM heeft in 2007 € 40 miljoen ter dat meer dan een kwart van de starters al na drie jaar overgaat tot
beschikking gesteld, waarmee het ministerie 50% van de kosten van aflossen of oversluiten van de Starterslening, omdat het inkomen
de door gemeenten verstrekte VROM Startersleningen voor haar inmiddels voldoende is gestegen. Dit geld kan terugvloeien in het
rekening neemt. fonds, dat daarmee een volgende starter kan helpen.
De (VROM) Starterslening is niet in alle gemeenten even succesvol.
Doel
Met een Starterslening kan een starter het gat overbruggen tussen 10
http://www.brabant.nl/upload/documenten/b/brochure_betaalbaar_bouwen.pdf.
de maximale hypotheek die hij op basis van zijn inkomen kan 11
http://www.brabant.nl/upload/documenten/h/handboek%20cpo.pdf.

Rekenvoorbeeld VROM Starterslening (gemeente)

Koper Samenwonend, beiden 24 jaar, voldoet aan de criteria van de
gemeentelijke Verordening VROM Startersre-geling.
Gezamenlijk bruto jaarinkomen € 20.000 + € 15.000 = € 35.000.
Koopsom nieuwbouwwoning €160.000 v.o.n.
Hypotheekrente 5,6%
Benodigde hypotheek € 172.800 (inclusief 8% bijkomende kosten)
Maximale hypotheek € 155.466 (op basis van NHG-normen, 2009)
Hoogte mogelijke VROM Starterslening € 17.334


De koopwoning bereikbaar voor starters, VROM/WWI, juni 2009

De koopwoning bereikbaar voor starters, VROM/WWI, juni 2009

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a De koopwoning bereikbaar voor starters, VROM/WWI, juni 2009

Semelhante a De koopwoning bereikbaar voor starters, VROM/WWI, juni 2009 (20)

De koopwoning bereikbaar voor starters, VROM/WWI, juni 2009