18. 1.2. C¬ chÕ tÝch cùc:
a. §Æc ®iÓm
s¬ ®å minh ho¹ ®Æc ®iÓm ®iÒu hoμ qu¸ tr×nh tæng hîp
pr«tªin ë Procaryota theo c¬ chÕ tÝch cùc
GGeenn đđiiềềuu hhooàà((RR))
ADN
OOPPEERRÔÔNN
VVïïnngg cchhØØ hhuuyy ((OO))NNhhóómm ggeenn ccấấuu ttrrúúcc
AA BB CC
mARN
CCáácc pphhầầnn
ttửử hhoo¹tt hhoo¸
Qu¸ tr×nh tổng hợp mARN diÔn
ra
19. 1.2. C¬ chÕ tÝch cùc:
a. §Æc ®iÓm
+ Ho¹t ®éng cña gen chØ b¾t ®Çu khi cã mÆt cña mét lo¹i
protein ho¹t ho¸ (®¬n chÊt hay phøc chÊt). Khi chÊt ho¹t
ho¸ nμy t
¬ng t¸c víi vÞ trÝ ®Æc hiÖu trªn vïng ®iÒu khiÓn
(activator) th× qu¸ tr×nh phiªn m· x¶y ra.
b. VÝ dô1: Ho¹t ®éng cña operon ara theo c¬ chÕ
tÝch cùc
Quan s¸t h×nh vÏ: M« t¶ cÊu tróc, ®Æc ®iÓm vμ c¬ chÕ ho¹t
®éng cña operon ara.
20.
21. + CÊu tróc, ho¹t ®éng cña Operon ara:
- CÊu tróc: Gen A m· cho izomerase
Operon aza gåm Gen B m· ho¸ cho kinase
Gen D m· ho¸ cho epimerase
S¶n phÈm cña c¸c gen nμy cÇn cho q/t biÕn ®æi ®êng
ara thμnh xelluloz –
5- photphat
22. + §Æc ®iÓm ho¹t
-®Khéin mg«: i trêng
-Khi m«i trêng
kh«ng cã arabinonse th× E trong TB rÊt Ýt
hÕt arabinonse th× E l¹i gi¶m nhanh
-Khi m«i trêng
cã bæ sung arabinonse th× sè lîng
E t¹o ra
trong TB t¨ng nhanh
30. 1.4.Ho¹t ho¸ ph¶n håi:
a. §Æc ®iÓm: s¶n phÈm do gen (operon) ®ã t¹o ra quay trë
l¹i ho¹t ho¸ gen (operon) ®ã.
b. VÝ dô: Sù ho¹t ®éng cña gen ara C
• C¸c c¬ chÕ kh¸c:
• VÝ dô: §iÒu khiÓn gen th«ng qua c¸c promotor kh¸c
•
PG2 PG2 +
mARN
+
35. CÊu tróc vμ chøc n¨ng cña nhãm gen m· ho¸ c¸c enzym cu¶
chu tr×nh tiÒm tan hoÆc sinh tan:.
36. CÊu tróc cña nhãm gen m· ho¸ c¸c enzym cña chu tr×nh tiÒm
tan hoÆc sinh tan:
P PR Cro CII E ORN PL OL1 OL3 PRM 2 OR1 ORCIII OL2 CI 3
Trong ®ã: Gen CIII ® Pro CIII ® ®/h ho¹t ®éng gen Cro,
CII.
Gen N ® Pro N ® ng¨n c¶n dõng p/tæng
hîp.
Gen CI ® Pro CI ® ®/h ho¹t ®éng gen phÝa bªn
ph¶i vμ chÝnh nã (b¸m vμo vÞ trÝ O1, O2 ho¹t ho¸ PRM; khi
b¸m vμo c¶ O3 k×m h·m PRM
C r o Gen Cro ® Pro Cro ® ®/h ho¹t ®éng gen CI.
Gen CII ® Pro CII ® ®/h ho¹t ®éng cña gen CI
PL, OL vïng ®iÒu kiÓn cña gen bªn tr¸i CI; PR, OR vïng ®iÒu
kiÓn cña gen bªn ph¶i CI ;PE , PRM vïng khëi ®éng cña gen
CI
46. 2.3.C¬ chÕ:
Khi yÕu tè Trans g¾n lªn vïng Cis ( b»ng liªn
kÕt yÕu h×nh thμnh gi÷a a.a cña Trans víi
baz¬ cña Cis) sÏ t¹o nªn chç gÊp cong cña ADN
Gãc gÊp cong cña ADN thay ®æi tïy theo lo¹i
protein vμ cã ¶nh hëng
®Õn tèc ®é ho¹t ®éng
cña gen.
§ång thêi Trans qua vïng ho¹t tÝnh thø 3 sÏ liªn
kÕt víi ARNpolymerase ë vïng promotor cña
gen ®Ó t¹o nªn nh÷ng vßng bªn
Sù h× nh thμ nh vß ng bªn t¹ o ® iÒ u kiÖn cho s ù
® /h phiªn m · bë i c ¸ c vïng ADN ë c ¸ ch x a nha u.
47. Trans 1 mÆt g¾n vμo Cis ë ®Çu 5’ cña gen ®Ých,
mÆt kh¸c sÏ t
¬ng t¸c víi nh÷ng protein ®/h kh¸c.
T
¬ng t¸c gi÷a protein ®/h vμ Trans cïng víi sù gÊp l¹i
cña ADN sÏ t¹o nªn 1 cÊu tróc thuËn lîi cho sù g¾n
enzym vμo promotor cña gen ®Ých . Lóc ®ã sù
phiªn m· cña gen ®Ých b¾t ®Çu
50. Ngoμi ra cßn cã c¬ chÕ ®/h b»ng chän läc
promotor
VÝ dô: Gen α-amylase, cã 2
promotor
Gen nμy m· hãa cho enzym α-amylase, gen
nμy cã 2 promotor: P1,P2; lμ gen kh¶m: chøa
c¸c Intron vμ c¸c Exon: S, L, 1,2,…
51.
52.
53. 3. §iÒu hßa ho¹t ®éng cña gen sau phiªn m·:
Bao gåm:
GhÐp nèi kh¸c biÖt VÝ dô: Gen calcitonine
63. 1.1.S÷a ch÷a b»ng c¸ch lo¹i bá c¸c
Baz¬( BER)
U
( sai háng hoÆc kh«ng thÝch hîp)
ADN
glycosylase
GAP endonuclease
ß
G
X
ADNpolymeras ß
e
Lygase
G
ß
G
U
-ADNglycosylase ph¸
hñy LK N-glycozit
HiÖn nay ®· biÕt ®îc
6 lo¹i
ADNglycosylase
-Ap endonuclease
c¾t LK
photphodieste ë vÞ
trÝ 5 ®Ó lo¹i bá ®ê-
nAgDNpolymerase
tæng hîp bæ sung
-Lygase nèi liÒn vÕt
hë
Gåm c¸c Enzym nhËn biÕt vμ c¾t bá c¸c baz¬ bÞ khö amin, c¸c baz¬ cã vßng
liªn kÕt bÞ hë hay cã liªn kÕt ®«i C=C®C-C.
64. 2. S÷a ch÷a b»ng c¸ch lo¹i bá c¸c nucleotid (NER
) Kh¸c víi c¬ chÕ BER
- Cho phÐp lo¹i bá vμ s÷a ch÷a bÊt kú sai háng nμo
c -ñCaÇ AnD sNù tham gia cña nhiÒu enzym ®Ó kiÓm
so¸t ADN
VÝ
ë vi khuÈn
dô:
Cã 4 enzym liªn quan ®Õn c¬ chÕ s÷a ch÷a NER
UvrA, UvrB, UvrC, UvrD
65. VÝ dô: ë vi khuÈn
UvrA + UvrB
ß
ß
Cã 4 enzym liªn quan ®Õn c¬
chÕ s÷a ch÷a NER
UvrA, UvrB, UvrC, UvrD
-UvrA+ UvrB® P/hîp, nhËn
biÕt vÞ trÝ sai háng vμ g¾n
-lUªnvr A® tã¸c h khái p/hîp nhê NL ATP
-UvrC + UvrB® P/hîp, cã ho¹t tÝnh
endonuclease, UvrB c¾t vÒ phÝa 3’
c¸ ch vÞ trÝ sai háng kho¶ng 4 nu, UvrC
c¾t vÒ phÝa 5’ c¸ch vÞ trÝ sai háng
-kUhov¶rnDg 8c nãu .ho¹t tÝnh Helicase,
lo¹i bá ®o¹n sîi ®¬n ADN
-ADNpolymerase tæng hîp bæ
s-Luynggase nèi liÒn vÕt hë
UvrA UvrC
ß ß
ß UvrD
ADNpolymerase ß Lygase
66. Phøc endonucleaseABC cïng phèi hîp víi 1 sè
protein m· bëi gen thuéc c¬ chÕ SOS, cã kh¶
n¨ng c¾t vμ thay thÕ ®o¹n ADN chøa lçi dμi
12®2000 nucleotid
C¬ chÕ s÷a ch÷a NER ë sinh vËt Eucaryota
x¶y ra t
¬ng tù nhë
vi khuÈn.
§o¹n ADN bÞ c¾t thêng
dμi 30
RnuÊctl ehoiÕtidm trêng
hîp ®¹t ®Õn
1500nucleotid