2. Հայ մեծ բանաստեղծ Վահան Տերյանը ծնվել է 1885թ
Հունվար 28-ին Ախալքալաքի Գանձա գյուղում՝
հոգևորականի ընտանիքում։ Դեռ մանկուց Վահանի
հոգում երգեր էին հնչում: Երբ մի քիչ մեծացավ, սկսեց
բանաստեղծություններ գրել, սկզբում՝ թաքուն, հետո
ցույց էր տալիս ընկերներին:
3. 1897թ Տերյանը մեկնում է Թիֆլիս, ուր սովորում
էին այդ ժամանակ իր ավագ եղբայրներըֈ
Եղբայրների մոտ ապագա բանաստեղծը սովորում է
ռուսերեն և 1899թ ընդունվում է Լազարյան
ճեմարան: Ճեմարանն ավարտելուց հետո Տերյանը
սովորում է Մոսկվայի, ապա Պետերբուրգի
համասարաններում:
4. Երբ Տերյանն արդեն 23 տարեկան էր, Թիֆլիսում լույս է
տեսնում նրա բանաստեղծությունների առաջին գիրքը
"Մթնշաղի անուրջներ" վերնագրով: Այն շատ ջերմ է
ընդունվում թե՛ ընթերցողների, և թե՛ քննադատների
կողմիցֈ
Ես սիրում եմ մթնշաղը նրբակերտ,
Երբ ամեն ինչ երազում է հոգու հետ…
Երբ ամեն ինչ, խորհրդավոր ու խոհուն,
Ցրնորում է կապույտ մութի աշխարհում...
Չըկա ոչ մի սահման դնող պայծառ շող,
Աղմուկի բեռ, մարդկային դեմք սիրտ մաշող.—
Հիվանդ սիրտըդ չի՛ տրտնջում, չի՛ ցավում,
Որպես երազ մոռացումի անձավում.
Եվ թվում է, որ անեզր է ամեն ինչ —
Ու ողջ կյա՛նքդ — մի անսահման քաղցր նինջ...
5. Երեկոն, մթնշաղը Տերյանի շատ բանաստեղծություններում են
նկարագրված: Ու թեև երեկոն Տերյանի բանաստեղծություններում
տխուր է, բայց դա խաղաղ և բարի տխրություն է: Ահա, օրինակ,
<<Տխրություն >> բանաստեղծությունը:
Սահուն քայլերով աննշմար, որպես քնքուշ մութի թեւ
Մի ստվեր անցավ ծաղիկ ու կանաչ մեղմիվ շոյելով
Իրիկնաժամին թփերն օրօրող հովի պես թեթեւ
Մի ուրու անցավ մի գունատ աղջիկ ճերմակ շորերով:
Արձակ դաշտերի ամայության մեջ նա մեղմ շշնջաց
Կարծես թե սիրո քնքուշ խոսք ասաց նիրհող դաշտերին
Եվ ծաղիկների մեջ այդ անուրջ կույսի շշուկը մնաց
Եվ ծաղիկները այդ սուրբ շշուկով իմ սիրտը լցրին:
6. Հետագա գործերում Տերյանը երեկոյի հետ հաճախ էր
նկարագրում աշունը: Տերյանը աշնան ամենալավ երգիչն
է: Նրա բանաստեղծություններում մենք տեսնում ենք
ծառերից թափվող աշնան գույնզգույն տերևները, լսում
նրանց շրշյունը, զգում աշնան ողջ հմայքը:
Աշուն է, անձրև... Ստվերներն անձև
Դողում են դանդաղ... Պաղ, միապաղաղ
Անձրև՜ ու անձրև ...
7. Տերյանը, լինելով մեծ բանաստեղծ և նշանավոր
հասարակական գործիչ, ով ապրել է նաև
Հայաստանից դուրս, ասում էր, որ հայոց լեզուն
ամենագեղեցիկն ու հարուստն է աշխարհի բոլոր
լեզուներից: Մի նամակում նա գրել է, որ ինքը
շատ-շատ է սիրում, երբ երեխաներն անուշ-
անուշ հայերեն են խոսում:
8. Հովհաննես Թումանյանը Տերյանին անվանում էր
տխրանուշ Վահան, քանի որ տխրանուշ ու
երազներով լի էին նրա բանաստեղծությունները:
Ավետիք Իսահակյանը պատանի Վահանի մասին
գրել է, որ նրա հոգին պարուրված է երազով,
ինչպես իր հայրենի
լեռները՝ կապոււտ
մշուշով:
9. Վահան Տերյանը քիչ ապրեց՝ ընդամենը
35 տարի, բայց քնքուշ ու նուրբ,
տխրությամբ ու ջերմացնող սիրով լի նրա
երգերն ապրում են մեզ հետ:
