This is the Basic Education Curriculum developed by the Education Department as a guide for teachers handling the subject MAKABAYAN. Included are the COMPETENCIES that the learners must acquire in the course of the session

1. (P h i lip p in e Ele m e n ta ry Le a rn in g Co m p e te n c i e s )
MAKAB AYAN

2. MAKABAYAN
DESKRIPSYON
Ang Makabayan ay binubuo ng mga sumusunod na asignatura:
Sibika at Kultura; Heograpiya, Kasaysayan at Sibika (SK;HKS)
Musika, Sining at Edukasyon sa Pagpapalakas ng Katawan (MSEP)
Edukasyong Pantahanan at Pangkabuhayan (EPP)
Edukasyon sa Kagandahang-Asal at Wastong Pag-uugali (EKAWP)
Ang Makabayan para sa Una, Ikalawa at Ikatlong Baitang ay binubuo ng Sibika at Kultura na nagsisilbing batayang aralin sa
pagsasanib ng Musika, Sining at Edukasyon sa Pagpapalakas ng Katawan. Ito ay pag-aaral ng pakikipag-ugnayan ng tao sa lipunan at
sa pamahalaan; ang kanyang mga karapatan at bahaging ginagampanan, tungkulin at pananagutan bilang mamamayan. Tumutukoy rin
ito sa paglinang ng mga pagpapahalagang moral at ispiritwal; pagkakaroon ng kamalayan sa mga pamana ng lahi at malikhaing
pagpapahayag ng sariling damdamin sa Musika, Sining at Edukasyon sa Pagpapalakas ng Katawan.
Ang Heograpiya/Kasaysayan/Sibika para sa Ikaapat na Baitang ay nakatuon sa Heograpiya. Naglalayon ito na mabigyan ang
mga mag-aaral ng pananaw tungkol sa kapaligirang pisikal, panlipunan at pagkabuhayan; ang mga paraan ng pakikibagay/pakikiangkop
at ang wastong pangangasiwa nito. Kabilang dito ang mga katangiang pangheograpiya ng bansa tulad ng mga anyong lupa at tubig,
klima, halaman, hayop, lokasyon, direksyon, taas ng lugar, populasyon, at ang paggamit, pangangalaga at pagpapabuti sa mga ito.
Para sa Ikalimang Baitang, ang pokus na disiplina ay Kasaysayan. Naglalahad ito ng kontinuum ng mga suliranin, tagumpay at mga
pangyayari na nakaimpluwensya sa kasalukuyan; ang mga pagbabago sa lipunan na naging sanhi ng pagsibol ng bago at maraming
pagkakataon at pakinabang para sa paglinang ng kakayahan ng tao at ang mga programa sa kasalukuyang lipunan na naglalayong
makatulong sa pagkamit ng minimithing bukas. Para sa Ikaanim na Baitang, ang pokus ay ang Sibika. Tumatalakay ito sa ugnayan ng
tao at ng pamahalaan; mga karapatang tinatamasa, bahaging dapat gampanan, tungkulin at pananagutan bilang mamamayan.
Ang Edukasyong Pantahanan at Pangkabuhayan ay nakatuon sa paglinang sa pagiging responsable at karapat-dapat na
kasapi ng tahanan na magiging daan sa pagpapatatag ng pamilya. Ang mga gawain ay nagbibigay-diin sa paglinang ng kanais-nais na
saloobin, batayang kasanayan at mga gawi sa paggawa sa pamamagitan ng mga araling may kaugnayan sa pang-araw-araw na gawain
sa tahanan, paaralan at sa pamayanan at ang paglikha ng mga bagay na kapaki-pakinabang.
1

3. Ang mga aralin na ituturo sa bawat buwanang pagmamarka ay sumasaklaw sa edukasyong pantahanan, agrikultura, sining pang-
industriya, tingiang pangangalakal at impormasyong teknolohiya.
Sa pamamagitan nito, mabibigyan ang mga bata ng mga karanasan sa mga kasanayan para sa iba’t ibang hanapbuhay. Isang
katangian ng pagtuturo ng asignaturang ito ang pagiging flexible upang matugunan ang mga pangangailangang lokal at panrehiyon.
Gayundin, ang mga paaralan ay binibigyan ng laya sa pagpili ng mga gawaing sadyang angkop sa karanasan ng mga bata.
Sa Musika, Sining at Edukasyon sa Pagpapalakas ng Katawan (MSEP) ang mga bata ay nakapagpapahayag ng kanilang
damdamin, ideya, at imahinasyon. Sa pamamagitan ng musika, sining at edukasyong pagpapalakas ng katawan, at iba pang malikhaing
gawain at proyekto, malilinang ang pagpapahalaga sa mga katutubo at kontemporaring sining. Bibigyan ng pagkakataon ang mga bata
na magamit ang kanilang natutuhan sa mga gawaing nakaaaliw. Habang papataas ng baitang ang bata, ang kaangkupang pisikal at
mga kasanayang panlaro (lead-up games), musika at pagkamalikhain sa disenyo at craft construction ay higit pang lilinangin.
Ang Edukasyon sa Kagandahang Asal at Wastong Pag-uugali (EKAWP) ay isasanib sa lahat ng antas. Ito ang mga batayang
pagpapahalaga na likas sa bawat asignatura.
MGA INAASAHANG BUNGA SA MAKABAYAN
MITHIIN:
Nakapagpapakita ng:
sapat na kaalaman at kamalayan sa mga pambansang pagkakakilanlan, kapaligiran at pagpapaunlad ng kabuhayan,
agham at teknolohiya;
mapanuri at malikhaing pag-iisip tungo sa mapanagutang pagpapasya sa mga isyu o usaping kinakaharap;
pagpapahalaga sa sining, musika, laro, sayaw at iba pang bahagi ng kultura gayundin sa pagiging Pilipino at sa kanyang
mga karapatan at pananagutan bilang mamamayan;
positibong saloobin sa paggawa upang makapamuhay nang produktibo sa isang bansang mapayapa; at
kakayahang makaagapay sa mabilis na pagbabagong nagaganap sa mundo
2

4. MAK ABAYAN
(S IB IKA AT KU LTU RA
HEOGRAP IYA/KAS AYS AYAN/S IB IKA)
3

5. MGA INAASAHANG BUNGA
SIBIKA AT KULTURA; HEOGRAPIYA/KASAYSAYAN/SIBIKA
MITHIIN: Nagpapakita ng pagmamahal sa bayan at pagmamalaki sa mga pambansang pagkakakilanlan, at mga karapatan
at tungkuling dapat gampanan; may positibong saloobin at pagpapahalagang nakatutulong sa pag-aangkop sa
nagbabagong panahon; may kakayahan sa pangangasiwa sa kapaligiran, kasanayan sa masusi at mapanuring pag-iisip at
may global na pananaw upang makaagapay sa mga pagbabago sa daigdig
Pagkatapos ng Ikaanim na Baitang, nakapagpapakita ang mga bata ng pagmamalaki bilang mamamayang Pilipino at ang
pagiging kabilang sa bansang Pilipinas at sa pamayanang global; nagkakaroon ng kasanayan sa mapanuring pag-iisip at
matalinong pagpapasya sa pangangasiwa ng kapaligiran upang makaagapay sa mabilis na pagbabagong nagaganap.
Pagkatapos ng Ikalimang Baitang, nakapagpapakita ang mga bata ng pagpapahalaga sa mga pangyayaring naganap at
nagaganap sa ibat ibang aspeto ng pamumuhay (panlipunan, pangkabuhayan at pulitikal) ng mga Pilipino sa iba’t ibang panahon
na nakatutulong upang magkaroon ng magandang kinabukasan.
Pagkatapos ng Ikaapat na Baitang, nakapagpapakita ang mga bata ng pagmamalaki at pagpapahalaga sa katangiang
pangheograpiya, mga yaman at industriya, at sa mga pagsisikap ng bawat rehiyon na mapaunlad ang Pilipinas at ang kulturang
nagpapakilala sa ating pagka-Pilipino.
Pagkatapos ng Ikatlong Baitang, nakapagpapakita ang mga bata ng pagpapahalaga sa mga yaman ng bansa, sa mga
karapatang tinatamasa at mga tungkuling dapat gampanan at may positibong saloobin sa paggawa na nakatutulong sa pag-unlad
ng pamumuhay.
Pagkatapos ng Ikalawang Baitang, nakikilala ang mga bata ang sarili at ang mga katangian at sagisag na nagpapakilala sa mga
Pilipino at sa bansa; may mga karapatan at tungkulin sa paglinang ng kakayahan at nakikilahok sa mga gawain sa pamayanan.
Pagkatapos ng Unang Baitang, nagkakaroon ang mga bata ng kamalayan bilang Pilipino; may mga karapatang tinatamasa at
mga tungkuling dapat gampanan bilang kasapi ng mag-anak at para sa kabutihan ng kapwa.
4

6. Mga Batayang Kasanayan sa Pagkatuto sa SIBIKA AT KULTURA
I II III
PAMBANSANG PAGKAKAKILANLAN PAMBANSANG PAGKAKAKILANLAN PAMBANSANG PAGKAKAKILANLAN
Nakikilala ang mga bagay na nagpapakilala Nakikilala ang mga katangiang nagpapakilala Naipagmamalaki ang katangiang pisikal ng
sa mga Pilipino sa mga Pilipino at sa bansang Pilipinas bansang Pilipinas at ang mga bagay na
nagpapakilala sa mga Pilipino
A. Nakikilala ang sarili bilang Pilipino A. Natatalakay ang mga katangiang
nagpapakilala sa mga Pilipino A. Naipaliliwanag na ang Pilipinas ay
1. Nakikilala ang mga Pilipino isang kapuluan
1. Nakikilala ang mga Pilipinong bumubuo sa
1.1 Nasasabi na siya ay Pilipino mga pamayanan 1. Nasasabi na ang Pilipinas ay isang
kapuluan
1.2 Nasasabi na ang kanyang ama o ina/ 2. Natutukoy ang mga katangi-tanging
ama at ina ay mga Pilipino ugaling nagpapakilala sa mga Pilipino 1.1 Nasasabi kung ano ang pulo
2. Nakikilala ang iba pang Pilipino 3. Naipakikita ang mga katangiang 1.2 Natutukoy ang mga pulong bumubuo ng
nagpapakilala sa mga Pilipino sa Pilipinas
3. Nailalarawan ang katangiang pisikal ng pamamagitan ng
mga Pilipino pagtulong sa kapwa 1.3 Naipaliliwanag kung ano ang kapuluan
paggalang sa nakatatanda
4. Nasasabi na iba-iba ang katangiang 1.4 Naiguguhit o nailalarawan ang
pisikal ng mga Pilipino B. Nailalarawan ang sariling bansa pulo/kapuluan
5. Nasasabi nang may kasiyahan na “Ako 1. Nasasabi na ang Pilipinas ay binubuo ng 2. Natatalakay ang mga kapakinabangan ng
ay Pilipino” iba’t ibang pamayanan pagiging isang kapuluan
6. Naaawit nang may damdamin ang awiting 2. Nailalarawan ang kapaligiran ng sariling B. Nasusuri ang mga katangiang pisikal
“Ako ay Pilipino” pamayanan at ang iba pang pamayanang ng bansa
Pilipino
B. Nakikilala ang sariling bansa 1. Naibibigay ang naiibang katangian ng mga
3. Nakabubuo ng konklusyon na ang anyong tubig
1. Nasasabi na ang kanyang bansa ay pamayanang Pilipino ay may iba’t bang
Pilipinas kapaligiran 2. Nasasabi ang kakaibang katangian ng
mga anyong lupa
2. Natutukoy ang mga bansang nakapaligid 4. Nailalarawan ang ganda at yaman ng
sa Pilipinas bansa
5

7. I II III
3. Nakikilala ang magagandang tanawin at 4.1 Natutukoy ang mga likas na anyong lupa C. Nagagamit ang mapa sa paglalarawan
pook pasyalan ng sariling pook/bansa na nagpapaganda sa bansa ng bansa
4. Nailalarawan ang magagandang tanawin 4.2 Napaghahambing ang mga anyong lupa 1. Natutukoy ang mga pangunahin at
at pook pasyalan ng sariling pook/bansa sa bansa pangalawang direksiyon
5. Nakatutulong sa pagpapanatili ng 4.3 Natutukoy ang mga likas na anyong tubig 2. Nagagamit ang mga pangunahin at
kagandahan ng tanawin at pook pasyalan na nagpapaganda sa bansa pangalawang direksiyon sa pagsasabi ng
lokasyon sa mapa ng malalaki at maliliit na
6. Nakikilala ang mga anyong tubig at 4.4 Napaghahambing ang mga anyong tubig pulo ng bansa
anyong lupa ng bansa sa bansa
3. Napaghahambing ang malalaking pulo
7. Nailalarawan ang mga anyong tubig at 5. Nakikiisa sa pangangalaga sa mga likas ayon sa lokasyon o direksiyon, laki at
anyong lupa ng bansa na yaman ng bansa kaanyuan
8. Nasasabi ang kahalagahan ng mga 5.1 Natatalakay ang paraan ng 4. Nakikilala ang mapang pisikal
anyong tubig at anyong lupa sa bansa pangangalaga sa yaman tubig
4.1 Nakikilala sa larawan at sa simbolo ng
9. Nakalalahok sa mga gawaing may 5.2 Natatalakay ang mga paraan ng mapa ang iba’t ibang anyong lupa at anyong
kinalaman sa wasto at matalinong gamit ng pangangalaga sa yaman lupa tubig
anyong tubig at anyong lupa ng bansa
6. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng 4.2 Naituturo sa mapa ang mga
C. Nakikilala ang globo bilang larawan ng yaman tao ng bansa mahahalagang anyong lupa at anyong tubig
mundo ng bansa
6.1 Nakikilala ang yaman tao ng bansa
1. Nasasabi na ang Pilipinas ay bahagi ng 4.3 Nakagagawa ng payak na mapa ng
mundo 6.2 Nasasabi ang katangian ng mga pangkat pamayanan/bansa na ipinakikita ang
ng taong bumubuo sa populasyon ng bansa mahahalagang anyong lupa at anyong tubig
2. Naituturo sa globo ang lokasyon ng
Pilipinas 6.3 Naiisa-isa ang mga pangkat na 5. Nakikilala ang mapang pangklima
bumubuo sa populasyon ng bansa
3. Nasasabi na Pilipinas ang kanyang bansa 5.1 Napaghahambing ang klima sa iba’t
at bansa ng mga Pilipino 6.4 Naiisa-isa ang bumubuo ng populasyong ibang bahagi ng bansa sa tulong ng mapang
umaasa at inaasahan pangklima
6

8. I II III
4. Nagagamit ang mga panturo ng 6.5 Napaghahambing ang populasyong 5.2 Naipaliliwanag ang mga dahilan ng
kinalalagyan ng isang bagay/ lugar tulad ng: umaasa at populasyong inaasahan pagkakaiba/ pagkakahawig ng klima sa iba’t
sa kanan; sa kaliwa; sa itaas;sa ibang bahagi ng bansa
harapan;sa likuran 6.6 Napaghahambing ang populasyong
nagbibigay ng produkto at populasyong 5.3 Natutukoy ang klima sa sariling
5. Naikikilos ang katawan ng buong pag- nagbibigay ng paglilingkod pamayanan
iingat sa sarili at sa panlahatang lugar sa
iba’t ibang patutunguhan/direksiyon 7. Natatalakay ang mga paraang ginagawa 5.4 Naiisa-isa ang mga salik na may
ng pamahalaan sa pangangalaga ng yaman kinalaman sa klima
D. Nakikilala ang mga sagisag na tao ng bansa
nagpapakilala sa bansa 6. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa
8. Natutukoy ang mga makasaysayang pook klima ng bansa
1. Natutukoy ang mga sagisag ng bansa ng bansa
- watawat ng bansa D. Nasusuri ang kaugnayan ng uri ng
- pambansang awit 9. Nasasabi ang mahahalagang hanapbuhay ng mga mamamayan sa
- pambansang bayani pangyayaring naganap sa ilang katangiang pisikal ng bansa
- pambansang bulaklak makasaysayang pook sa bansa
- pambansang puno 1. Nakikilala ang pangunahing hanapbuhay
- pambansang hayop 10. Naipakikita ang paggalang at ng mga Pilipino
- pambansang sayaw pangangalaga sa mga makasaysayang pook
- pambansang laro 2. Naiuugnay ang uri ng pangunahing
- pambansang wika C. Nakikilala ang mapa bilang patag na hanapbuhay sa katangiang pisikal ng bansa
larawan ng mundo
2. Nailalarawan ang iba’t ibang sagisag ng 3. Naipaliliwanag kung paano
bansa 1. Nakikilala ang apat na pangunahing nakikibagay/nag-aangkop ang mga tao sa uri
direksiyon: Hilaga, Timog Silangan, Kanluran ng kapaligiran
3. Naipakikita ang paggalang sa
pambansang awit/watawat 2. Nagagamit ang mga pangunahing 4. Nasasabi ang mga paraan kung paano
direksiyon sa pagtuturo ng lokasyon ng isang mapag-iingatan ang mga pinagkukunan ng
4. Naaawit nang may damdamin ang bagay, lugar o pook sa mapa ating kabuhayan
“Lupang Hinirang”
3. Nagagamit ang mga pananda sa mapa sa 5. Naipakikita ang pagpapa-halaga sa
5. Nagagamit ang iba’t ibang linya, hugis at pagkilala sa mga bagay o lugar kapaligiran
pangunahin at pangalawang kulay sa
paglalarawan ng mga sagisag ng bansa
7

9. I II III
5.1 Nakikilala ang iba’t ibang uri ng linya at 4. Nagagamit ang payak na mapa sa 5.1 Naipakikita sa pamamagitan ng
hugis sa mga sagisag ng bansa pagkilala at paghanap ng mga bagay, lugar o pagguhit/pagpinta at pag-awit ang mga
pook pamamaraan ng pangangalaga sa
5.2 Nakaguguhit ng iba’t ibang uri ng linya at kapaligiran
hugis D. Nabibigyang kahulugan ang mga
sagisag na nagpapakilala sa bansa 5.2 Nakalilikha ng dibuho ng mga bagay
5.3 Nakalilikha ng gawaing sining na binubuo mula sa kapaligiran:
ng iba’t ibang linya at hugis 1. Nabibigyang kahulugan ang bawat kulay • payak na installation sa kapaligiran
ng watawat • collage ng iba’t ibang tekstura
5.4 Nakikilala ang mga pangunahin at mga • pagguhit ng mga disenyo ng
pangalawang kulay 2. Nabibigyang kahulugan ang araw at mga dahon/bulaklak
bituin sa watawat • at iba pa
3. Naipakikita ang paggalang sa E. Nasusuri kung bakit may pagkakaiba
pambansang watawat at awit sa katangiang pisikal ang mga Pilipino
4. Nasasabi ang kahalagahan ng 1. Nakikilala ang mga ninuno ng mga Pilipino
pambansang wika bilang sagisag ng bansa
2. Nailalarawan ang katangiang pisikal ng
5. Nakikilala si Jose Rizal bilang mga Pilipino
pambansang bayani
3. Natutukoy ang ilang pangyayari sa
6. Nailalarawan ang pambansang kasuotan kasaysayan ng ating bansa na naging
dahilan ng pagkakaiba ng katangiang pisikal
7. Nailalarawan ang pambansang bulaklak ng mga Pilipino
8. Naibibigay ang katangian ng kalabaw 4. Nasasabi nang may kasiyahan ang
bilang pambansang sagisag pagiging Pilipino anuman ang katangiang
pisikal
9. Nasasabi ang dahilan ng pagkapili ng nara
bilang pambansang puno F. Nasusuri ang mga katangi-tanging
ugali at saloobin ng mga Pilipino na
10. Nasasabi ang kahalagahan ng mga nakatutulong sa pag-unlad ng
sagisag ng bansa pamumuhay
8

10. I II III
II. PAMBANSANG PAGKAKAISA 11. Naipakikita ang pagkakaroon ng 1. Nailalarawan ang likas at katangi-tanging
kamalayan sa mga pambansang sagisag sa ugali ng mga unang Pilipino/ninuno
Nasasabi ang kapaki-pakinabang na gawain pamamagitan ng:
para sa kabutihan ng lahat • pagsasakilos ng wastong paggalang sa 2. Natutukoy ang mga katangi-tanging
watawat ugaling natutuhan sa dayuhan
A. Nakikilala na ang Pilipinas ay binubuo • pag-awit ng may damdamin ng Lupang
ng mga pamayanan Hinirang 3. Nakikilala ang mga katangi-tanging ugali
• pagsasagawa ng mga batayang hakbang na nagpapakilala sa ating pagka-Pilipino
1. Nasasabi ang bumubuo ng isang mag- ng sayaw na Cariñosa
anak na Pilipino • pagguhit o pagpinta ng iba pang mga 4. Naipaliliwanag kung paano nakatutulong o
sagisag nakahahadlang sa pag-unlad ng pamumuhay
2. Nasasabi ang iba pang bumubuo ng mag- ang mga ugaling nagpapakilala sa ating
anak na Pilipino II. PAMBANSANG PAGKAKAISA pagka-Pilipino
3. Napaghahambing ang iba’t ibang laki ng Nakikilala ang mga gawain at pagdiriwang na 5. Natutularan ang halimbawa ng mga taong
mag-anak na Pilipino pansibiko at panrelihiyon tungo sa nagpakita ng mga katangi-tanging ugali at
pagkakaisa/pagkakabuklod ng mga Pilipino saloobin
4. Nahihinuha ang kinalaman ng laki ng mag-
anak sa laki ng populasyon ng pamayanan A. Natatalakay ang mga gawaing 6. Naipakikita sa lahat ng pagkakataon ang
nagbubuklod sa mga Pilipino mga katangi-tanging ugali ng mga Pilipino
5. Nasasabi na ang mga mag-anak na
Pilipino at iba pang mag-anak ang bumubuo 1. Nasasabi ang kahalagahan ng II. PAMBANSANG PAGKAKAISA
ng isang pamayanan pagtutulungan sa pagtugon sa
pangangailangan Nakikiisa sa mga gawaing nagpapaunlad ng
B. Natatalakay ang kahalagahan ng pamumuhay
pagtugon sa mga pangunahing 1.1 Nakikilala ang iba pang pangangailangan
pangangailangan ng pamilya ng pamayanan bukod sa mga pangunahing A. Nauunawaan na ang pagkakaisa ng
pangangailangan mithiin ang siyang nagbubuklod sa mga
1. Nasasabi na ang bawat mag-anak ay may Pilipino
bahaging dapat gampanan sa pagtugon sa 1.2 Natutukoy ang mga gawain sa
pangunahing pangangailangan pamayanan na nakatutugon sa mga 1. Nasasabi na ang maunlad na pamumuhay
pangangailangan ng pamayanan ay mithiin ng mga Pilipino
1.1 Naiisa-isa ang mga pangunahing
pangangailangan
9

11. I II III
1.2 Nailalarawan ang gawain ng mga mag- 1.3 Nasasabi ang kaugnayan ng dami ng tao 1.1. Natutukoy ang mithiin ng mga Pilipino na
anak na tumutulong sa pagtugon sa sa pamayanan sa pagtugon sa makatugon sa pangunahing
pangunahing pangangailangan pangangailangan ng mga ito pangangailangan
1.3 Nasasabi ang kahalagahan ng 2. Nailalarawan ang mga gawain sa 1.2 Natatalakay ang mga bagay na
pagtutulungan ng babae at lalaki sa pamayanan na nagpapakita ng nakatutulong/nakahahadlang sa pagkakamit
pagtugon sa pangunahing pangangailangan pagkakabuklod ng mga tao sa panahon ng ng mithiin tulad ng:
sakuna o kalamidad - malaking populasyon
1.4 Natatalakay kung paano natutugunan - saloobin sa paggawa
ang mga pangunahing pangangailangan ng 3. Nailalarawan ang tradisyong may - mga kaugalian ng mga Pilipino atbp.
mag-anak kinalaman sa pagkakabuklod gaya ng
bayanihan o palusong 2. Nakikilala na ang mga Pilipino ay may
2. Nasusuri ang epekto ng laki ng mag-anak mga karapatan at tungkulin sa paglinang ng
sa pagtugon sa pangunahing 4. Nailalarawan kung paano nilulutas ng mga sariling kakayahan at ng kakayahan ng
pangangailangan tao sa pamayanan ang kanilang suliranin kapwa
3. Nasasabi na higit na may pagkakataon B. Naipaliliwanag ang mga pagdiriwang 3. Nagagamit ang sariling kakayahan upang
ang maliit na pamilya na matugunan ang na panrelihiyon na nagbubuklod sa mga mapaunlad ang pamumuhay tulad ng
mga pangangailangan nito Pilipino pagtitiwala sa sariling kakayahan
4. Nasasabi ang kahalagahan ng 1. Naiisa-isa ang mga pagdiriwang na 4. Natatalakay ang mga pagkakataon sa
pagsasagawa ng bahaging dapat gampanan panrelihiyon na nagbubuklod sa mga Pilipino pamayanan/bansa na nakatutulong sa
sa pagtugon sa pangunahing paglinang ng kakayahan
pangangailangan 2. Nailalarawan ang mga kaugaliang
kaugnay ng mga pagdiriwang na 5. Napatutunayan na mahalaga ang
panrelihiyon pagtutulungan upang matamo ang mithiin
Hal.:
2.1 Nakaaawit ng mga awiting bayan • paggawa ng likhang sining tulad ng
myural o mosaic
2.2 Naiguguhit ang mga kaugaliang kaugnay • pag-awit na may kinalaman sa paggawa
ng mga pagdiriwang na panrelihiyon at pagkakaisa
3. Naipaliliwanag kung paano nagkakabuklod 6. Nakikilahok nang buong sigla sa iba’t
ang mga Pilipino sa pamamagitan ng mga ibang gawain batay sa kakayahan upang
pagdiriwang na ito matamo ang mithiin
10

12. I II III
5. Naisasagawa nang kusang-loob ang mga 4. Naipakikita ang pakikiisa sa mga gawaing B. Napahahalagahan ang mga saloobin at
bahaging dapat gampanan bilang kasapi ng panrelihiyon na nagbubuklod sa mga Pilipino pagpapahalagang may kaugnayan sa
mag-anak sa pagtugon sa pangunahing paggawa na nakatutulong sa pagkakamit
pangangailangan C. Natatalakay ang mga pagdiriwang na ng mithiin
pansibiko na nagbubuklod sa mga
C. Natatalakay na ang pagkakaisa at Pilipino 1. Nasusuri ang kaugnayan ng mga kanais-
pagtutulungan ng mga kasapi ng mag- nais na saloobin at pagpapahalagang may
anak ay nakatutulong sa pagtugon sa iba 1. Naiisa-isa ang mga pagdiriwang na kaugnayan sa paggawa sa pagkakamit ng
pang pangangailangan ng pamayanan pansibiko na nagbubuklod sa mga Pilipino mithiin
Hal.: Araw ng Kalayaan at Araw ng Paggawa
1. Natutukoy ang iba pang pangangailangan 1.1 Nasasabi na ang iba’t ibang uri ng
ng mag-anak sa pamayanan tulad ng: 2. Naibibigay ang kahalagahan ng mga gawain ay nakatutulong sa pagkakamit ng
pagdiriwang na pansibiko mithiin
- malinis na pamayanan
- tahimik na pamayanan 3. Nailalarawan ang mga kaugaliang 2. Naipaliliwanag kung paano nakatutulong
kaugnay ng mga pagdiriwang na ito sa pagpapaunlad ng pamumuhay ang mga
2. Nakikilala ang mga gawain ng kanais-nais na saloobin at pagpapahalagang
mamamayan na tumutugon sa 3.1 Nakaaawit ng mga awiting may may kaugnayan sa paggawa anumang uri ito
pangangailangan ng pamayanan kaugnayan sa pansibikong pagdiriwang
3. Nailalarawan ang maaaring mangyari sa
3. Natatalakay ang mga paraan ng 3.2 Naiguguhit ang mga kaugaliang kaugnay pamumuhay kapag hindi ipinakita ang mga
pakikipagtulungan sa pagtugon sa ng pagdiriwang na ito kanais-nais na saloobin at pagpapahalagang
pangangailangan ng pamayanan may kaugnayan sa paggawa
3.3 Naisasagawa ang mga gawaing may
4. Nasasabi ang makakayanang gawain sa kaugnayan sa pagdiriwang na ito 4. Natatalakay ang mga paraan kung paano
pakikipagtulungan sa pagtugon sa Hal.: pagmamartsa maipakikita sa sariling pamumuhay ang mga
pangangailangan saloobin at pagpapahalagang makatutulong
4. Nasasabi kung paano nagkakabuklod ang sa pagpapaunlad ng pamumuhay
5. Nasasabi ang epekto ng dami ng tao sa mga Pilipino sa pamamagitan ng mga
pamayanan sa pagtugon sa iba pang pagdiriwang na ito 5. Naipakikita sa sariling kilos at pag-uugali
pangangailangan ng mag-anak ang mga saloobin at pagpapahalagang may
5. Naipakikita ang pakikiisa sa mga gawaing kaugnayan sa paggawa maging anumang uri
pansibiko na nagbubuklod sa mga Pilipino ito
11

13. I II III
6. Nakikilahok sa mga kapakipakinabang na D. Nakikiisa sa mga gawaing 6. Naipagmamalaki ang anumang gawaing
gawain sa pagtugon sa iba pang mga pangrelihiyon at pangsibiko na marangal
pangangailangan sa paaralan at nagpapamalas ng pagkakaisa
barangay/pamayanan III. PAMBANSANG KATAPATAN
1. Nakikilahok sa pagdiriwang sa
pamamagitan ng: Napahahalagahan ang mga karapatan at
D. Naipaliliwanag kung paanong ang • paggawa ng poster tungkulin ng bawat mamamayan sa
pagmamahal sa Panginoon ay • pagsali sa timpalak pagguhit, pag-awit at pagpapaunlad ng pamumuhay
nakatutulong sa pagkakaisa ng mga pagsasayaw
Pilipino A. Nauunawaan na ang bawat
III. PAMBANSANG KATAPATAN mamamayan ay may karapatang
1. Natutukoy ang sariling relihiyon at ng tumanggap ng paglilingkod sa
ibang Pilipino Naipaliliwanag ang kahalagahan ng mga pamahalaan
karapatan at tungkulin ng isang Pilipino
2. Nasasabi ang mga paraan kung paano 1. Nakikilala ang mga paglilingkod na
maipakikita ang pagmamahal sa Panginoon A. Nasasabi na ang bawat karapatan ng tinatanggap sa pamahalaan
batang Pilipino ay may katumbas na
3. Naipakikita ang pagmamahal sa tungkulin 2. Natutukoy ang mga kabutihang naidudulot
Panginoon sa iba’t ibang paraan ng mga paglilingkod ng pamahalaan sa pag-
1. Nakikilala ang mga karapatan ng bata na unlad ng pamumuhay
4. Naipakikita ang paggalang sa relihiyon ng mabigyan ng iba pang pangangailangan
iba 3. Naipaliliwanag kung paano natutugunan
2. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng ng pamahalaan ang mga pangangailangan
E. Nakikiisa sa mga gawain sa tahanan, pagkakamit sa mga karapatan at iba pang ng mga mamamayan
paaralan at barangay upang makatulong pangangailangan
sa pangangailangan ng pamayanan 3.1 Nasasabi ang pinanggagalingan ng kita
Hal.: 3. Naipaliliwanag na ang bawat karapatan ay ng pamahalaan upang matugunan ang mga
• pagsali sa proyektong pampaaralan, may katumbas na tungkulin pangangailangan ng mga mamamayan
pambarangay o pampamayanan na may
kinalaman sa kalinisan, kalusugan at iba 3.1 Nakikilala ang mga tungkulin ng isang 4. Naipaliliwanag ang epekto/ kaugnayan ng
pa bata mabilis na paglaki ng populasyon sa
• pagpapasalamat sa Panginoon sa - sa tahanan pagbibigay ng pamahalaan ng sapat na
biyayang natanggap - sa paaralan paglilingkod pambayan
• pagmamalasakit sa kapwa - sa simbahan
- sa pamayanan
12

14. I II III
3.2 Nasasabi ang maaaring mangyari kung 5. Napahahalagahan ang mga paglilingkod
hindi gagampanan ang mga tungkulin na tinatanggap sa pamahalaan
4. Naisasagawa ang mga tungkulin
- sa tahanan
- sa paaralan
- sa simbahan
- sa pamayanan
III. PAMBANSANG KATAPATAN B. Natatalakay na ang bawat batang B. Nauunawaan na ang mga mamamayan
Nagkakaroon ng kamalayan na ang bawat Pilipino ay may natatanging kakayahan ay may tungkulin sa pamahalaan upang
karapatan ay may kaukulang tungkulin makatulong sa maunlad na pamumuhay
1. Nasasabi na ang bawat bata ay may
A. Nasasabi ang kahalagahan ng mga natatanging kakayahan 1. Natutukoy ang mga batas na nakatutulong
karapatan ng batang Pilipino sa pagkakaroon ng maunlad na pamumuhay
1.1 Naiisa-isa ang mga gawaing
1. Nasasabi ang kahulugan ng karapatan makakayang gawin ng isang bata 2. Nakikilala ang tungkulin ng mamamayan
para sa payapang pamumuhay
2. Nakikilala ang mga karapatan ng batang 1.2 Nailalarawan ang sariling kakayahan o
Pilipino ang gawaing kayang gawin 3. Natutukoy ang tungkulin ng mamamayan
sa pangangalaga ng kapaligiran
3. Natatalakay kung paano maaaring 1.3 Napaghahambing ang tanging
tamasahin ng batang Pilipino ang kanyang kakayahan ng bawat bata 4. Nasasabi ang tungkulin ng mamamayan
mga karapatan na tumulong sa pagpapaunlad ng
2. Nasasabi ang mga proyekto ng pamumuhay
4. Naipaliliwanag kung bakit mahalaga ang pamahalaan / iba pang samahan sa
mga karapatan pagpapaunlad ng kakayahan 5. Nahihinuha ang maaaring mangyari kung
hindi tutuparin ang tungkuling sumunod sa
5. Natatalakay ang mga paraang ginagawa 2.1 Naiisa-isa ang mga paraang batas
ng mag-anak at iba pang ahensiya ng nakatutulong sa isang bata upang
pamahalaan upang matiyak na tinatamasa mapaunlad ang natatanging kakayahan 6. Naipakikita ang pagtupad sa mga
ng batang Pilipino ang mga karapatan tungkulin bilang mamamayan
2.2 Natutukoy ang proyektong makakayang
salihan o lahukan upang lalong mapaunlad
ang natatanging kakayahan
13

15. I II III
6. Nasasabi na may mga proyekto ang 3. Naipakikita ang pasasalamat sa
pamahalaan upang tamasahin ng batang pagkakataong ibinibigay ng pamahalaan at
Pilipino ang mga karapatan iba pang samahan na nakatutulong sa
pagpapaunlad ng kakayahan ng bata
B. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng
pagtupad sa mga tungkulin bilang isang 4. Naipaliliwanag kung paano maaaring
batang Pilipino tularan ng bata ang mga tanyag na Pilipino
noon at ngayon upang mapaunlad ang
1. Nasasabi ang kahulugan ng tungkulin sariling kakayahan
2. Naiisa-isa ang mga tungkulin ng bata sa 4.1 Nakikilala ang ilang bayani o tanyag na
tahanan, paaralan at pamayanan Pilipino noon
3. Natatalakay ang kahalagahan ng 4.2 Nasasabi ang natatanging kakayahan ng
pagtupad ng mga bata sa kanilang tungkulin bawat isa
4. Nasasabi na ang mga karapatang 4.3 Natatalakay ang paraan ng
tinatamasa ng mga batang Pilipino ay may pagpapaunlad ng kakayahan ng mga
katumbas na mga tungkulin bayani/tanyag na Pilipino noon
5. Naisasagawa nang maluwag sa kalooban 4.4 Nakikilala ang ilang tanyag na Pilipino
ang mga tungkulin bilang isang Pilipino ngayon na may natatanging kakayahan sa
iba’t ibang gawain
4.5 Napaghahambing ang iba’t ibang
paraang ginawa ng mga tanyag na Pilipino
noon/ngayon sa pagpapaunlad ng kanilang
sariling kakayahan
4.6 Napipili ang mabisang paraan na
maaaring tularan sa pagpapaunlad ng
kakayahan
14

16. Mga Batayang Kasanayan sa Pagkatuto sa HEOGRAPIYA/KASAYSAYAN/SIBIKA
IV V VI
I. KINALALAGYAN AT KATANGIANG I. ANG MGA UNANG PILIPINO I. ANG MAMAMAYANG PILIPINO AT ANG
PISIKAL NG PILIPINAS PAGIGING KABILANG NG MGA ITO SA
Napahahalagahan ang uri ng pamumuhay ng BANSANG PILIPINAS
Naipagmamalaki ang katangi-tanging mga unang Pilipino
kinalalagyan at katangiang pisikal ng Naipagkakapuri ang mga mamamayang
Pilipinas A. Nasusuri ang paraan ng pamamahala Pilipino at ang pagiging kabilang ng mga ito
ng mga unang Pilipino sa bansang Pilipinas
A. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng
globo at mapa sa pag-aaral ng heograpiya 1. Natatalakay ang uri ng pamamahala ng A. Napahahalagahan ang tao bilang
ng sariling bansa mga unang Pilipino mahalagang elemento ng estado
1. Nakikilala ang mga bahagi ng mundo 1.1 Nailalarawan ang pamahalaang 1. Nasusuri ang balangkas ng populasyon
barangay ayon sa gulang at kasarian ng mga bumubuo
2. Nakikilala ang ekwador, prime meridian nito
at international date line bilang mga guhit 1.2 Nailalarawan ang pamahalaang sultanato
na nasa isip (imaginary lines) 1.1 Nakikilala ang mga katangian ng
na humahati sa mundo sa mga hating globo 1.3 Naihahambing ang pamahalaang populasyon na makatutugon sa pag-unlad ng
sultanato sa pamahalaang barangay bansa
3. Nasasabi ang mga katangian ng mga
guhit latitud (parallels) na kaagapay ng 2. Natatalakay ang kahalagahan ng batas sa 1.2 Nasasabi ang kabuuang populasyon ng
ekwador pag-uugnayan ng mga Pilipino Pilipinas
3.1 Nakikilala ang mga ispesyal na guhit 3. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa 1.3 Naipaliliwanag ang mga salik na may
latitud na kaagapay ng ekwador tulad ng paraan ng pamamahala ng mga unang kinalaman sa paglaki ng populasyon
Tropiko ng Kanser at Tropiko ng Pilipino
Kaprikornyo, Kabilugang Arktiko at 1.4 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng
Kabilugang Antarktiko B. Nasusuri ang kalagayang panlipunan malulusog at matatalinong mamamayan sa
ng mga unang Pilipino pagpapaunlad ng isang bansa
3.2 Nasasabi ang kahalagahan ng mga
ispesyal na guhit latitud (parallels) 1. Naipaliliwanag ang kalagayang panlipunan 2. Nailalarawan ang pagkakaiba ng
ng mga unang Pilipino populasyon sa mga pook urban at pook rural
4. Nasasabi ang katangian ng mga guhit
longhitud 1.1 Naiisa-isa ang mga bagay na may 3. Nakikilala ang pagkakaiba ng distribusyon
kinalaman sa pamumuhay na panlipunan at dami o kapal ng populasyon
15

17. IV V VI
4.1 Nasasabi ang kahalagahan ng mga 2. Natatalakay ang iba’t ibang antas ng 4. Naiisa-isa ang dahilan ng pandarayuhan
ispesyal na guhit longhitud katayuan sa lipunan
• Prime Meridian 5. Naibibigay ang epekto ng pandarayuhan
• International Date Line 3. Naipaliliwanag kung paano pinahalagahan sa pook na nilisan at sa pook na nilipatan
ng mga unang Pilipino ang mga kababaihan
5. Naipaliliwanag ang kahulugan ng grid 6. Napaghahambing ang kapal ng
4. Natatalakay ang uri ng edukasyon ng mga populasyon ng rehiyon sa bansa sa tulong
6. Nagagamit ang grid bilang pantulong sa unang Pilipino ng mapa
paghanap ng isang lugar sa globo at mapa
5. Nailalarawan ang relihiyong Paganismo at B. Natutukoy ang mga taong bumubuo ng
7. Nasasabi na ang layo ng mga lugar sa Islam bansang Pilipinas
mundo ay nasusukat sa digri
6. Nahihinuha kung paano lumaganap sa 1. Nakapagbibigay ng mga patunay na ang
7.1 Nakikilala ang digri latitud ibang bahagi ng bansa ang relihiyong Islam Pilipino ay magkakatulad sa hilig at paraan
(° lat) bilang panukat ng layo ng lugar ng pamumuhay dulot ng isang kasaysayan at
pahilaga at patimog mula sa ekwador 7. Natatalunton sa mapa ang heograpiya
pinagmulan at ang paglaganap ng relihiyong
7.2 Nakikilala ang digri longhitud (° long) Islam sa ilang bahagi ng Pilipinas 2. Nakikilala ang mga pagpapahalaga at
bilang panukat ng layo ng lugar pasilangan paniniwalang nagbubuklod sa mga Pilipino
at pakanluran mula sa prime meridian 8. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa
kalagayang panlipunan ng mga unang 3. Naibibigay ang kahulugan ng
8. Nagagamit ang North Arrow/Compass Pilipino pagkakapantay-pantay ng tao
Rose sa pagsasabi ng direksiyon
C. Nabibigyang halaga ang pamamaraan 4. Naibibigay ang kahalagahan ng matapat
9. Nagagamit ang pangunahin at ng paghahanapbuhay ng mga unang na paglilingkod ng mga pinuno at kawani ng
pangalawang direksiyon sa pagsasabi ng Pilipino pamahalaan
kinalalagyan ng isang lugar batay sa
lokasyon ng ibang lugar (relative location) 1. Naibibigay ang kahalagahan ng 5. Nakikilala ang ilang tradisyunal na
pinagkukunang-yaman sa hanapbuhay ng pagpapahalaga ng mga Pilipino
10. Nagagamit ang globo/mapa sa pagtukoy mga unang Pilipino
ng tiyak na kinalalagyan ng Pilipinas 6. Natatalakay kung paanong ang isang
2. Nailalarawan ang teknolohiyang ginamit pagpapahalaga ay nakatutulong o
11. Nagagamit ang iskala ng mapa sa ng mga unang Pilipino sa Panahon ng Bato nakahahadlang sa pag-unlad ng bansa
pagsasabi ng sukat at layo ng isang lugar sa at Panahon ng Metal
ibang lugar
16

18. IV V VI
11.1 Nakikilala na ang malalaking bagay ay 3. Nasusuri ang paraan ng pagmamay-ari ng 7. Nakabubuo ng konklusyon na ang
maaaring katawanin ng maliit na bagay lupa ng mga unang Pilipino magkakatulad na pagpapahalaga at
paniniwala ng mga Pilipino ay naging
11.2 Nakikilala na ang iskala ay ang 4. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa batayan ng pambansang pagkakaisa
kaugnayan ng sukat sa mapa sa sukat sa paraan ng paghahanapbuhay ng mga unang
lupa Pilipino II. ANG TERITORYO NG PILIPINAS AT
MGA LIKAS NA YAMAN NITO
11.3 Nakikilala ang iba’t ibang paraan ng II. PANAHON NG ESPANYOL
pagsulat ng iskala Napahahalagahan ang mga hangganan
Nabibigyang halaga ang pagbabagong at ang matalinong pagpapasya sa paggamit
12. Nasusukat ang layo ng isang lugar sa naganap sa pamumuhay ng mga Pilipino sa at pangangalaga ng likas na yaman
tulong ng iskala ng mapa panahon ng Espanyol
A. Natatalunton ang mga hangganan at
B. Naiuugnay ang lokasyon at ang iba A. Napahahalagahan ang paraan ng lawak ng teritoryo ng Pilipinas
pang salik na pangheograpiya sa klima ng pamamahala ng mga Espanyol
isang lugar 1. Nagagamit ang grid sa globo at mapa sa
1. Natutukoy ang uri ng pamahalaang sentral paghanap ng isang lugar
1. Naipaliliwanag kung paanong ang pag-ikot at pamahalaang lokal
ng mundo sa kanyang aksis ay nagiging 2. Natutukoy ang hanggahan at lawak ng
dahilan ng araw at gabi 2. Naiisa-isa ang mga opisyales at ang teritoryong sakop ng Pilipinas
kanilang tungkulin
1.1 Nasasabi na ang mundo ay umiikot sa 3. Nailalarawan ang lokasyong insular/bisinal
kanyang sariling aksis minsan sa loob ng 24 B. Napahahalagahan ang pagbabago sa ng Pilipinas
oras pamumuhay na panlipunan ng mga
Pilipino dulot ng kulturang Espanyol 4. Nasasabi ang kahalagahan ng lokasyon
1.2 Nasasabi ang dahilan ng pagkakaiba ng ng Pilipinas ayon sa latitud at karatig bansa
temperatura sa araw at gabi 1. Nabibigyang katwiran ang uri ng
panahanan ng mga Pilipino B. Nasusuri ang mga salik na
2. Naipaliliwanag kung paanong ang pagligid nakatutulong sa pagbubuklud-buklod ng
ng mundo sa araw ay nagiging dahilan ng 1.1 Nailalarawan ang iba’t ibang uri ng mga Pilipino bilang isang bansa
pagkakaiba ng panahon at klima sa iba’t panahanan
ibang bahagi ng mundo 1. Nailalarawan ang topograpiya ng bansa
1.2 Naipaliliwanag ang naging dahilan ng
2.1 Natutukoy na ang mundo ay lumiligid sa mga pagbabago sa panahanan 2. Nahihinuha ang epekto ng katangiang
araw sa loob ng 365 ¼ araw pangheograpiya ng Pilipinas sa
pagpapanatili ng isang bansang nagkakaisa
17

19. IV V VI
2.2 Nasasabi na ang mundo ay nakahilig sa 1.3 Natatalakay ang ginawang pag-aangkop C. Napahahalagahan ang matalinong
kaniyang aksis ng 23 ½ habang lumiligid sa ng mga Pilipino ng kanilang panahanan sa pagpapasya sa paggamit sa likas na
araw patakaran ng mga Espanyol yaman ng Pilipinas
2.3 Natatalakay kung bakit ang iba’t ibang 2. Nabibigyang-katwiran ang naging 1. Natutukoy ang mga likas na yaman ng
bahagi ng mundo ay tumatanggap ng iba’t reaksiyon ng mga Pilipino sa Kristiyanismo bansa
ibang tindi ng sikat ng araw habang lumiligid
sa mundo 2.1 Nasasabi ang bahaging ginagampanan 2. Napapangkat-pangkat ang mga likas na
ng simbahan sa pagpapalaganap ng yaman ayon sa uri
2.4 Napaghahambing ang panahon sa iba’t Kristiyanismo at sa pamamahala ng bansa
ibang latitud ayon sa posisyon ng mundo 3. Natutukoy ang mga yamang matatagpuan
habang lumiligid sa araw 3. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa sa iba’t ibang pook ng bansa sa tulong ng
kahalagahan ng edukasyon sa pamumuhay mapang pangkabuhayan
3. Naiuugnay ang klima sa lokasyon ng ng mga Pilipino
bansa 4. Nasasabi ang matalino/di-matalinong mga
3.1 Nailalarawan ang mga paaralang itinatag paraan ng paggamit ng mga likas na yaman
3.1 Nailalarawan ang klima ng Pilipinas ayon ng mga pari at misyonero sa pagpapanatili nito
sa lokasyon nito sa mundo
3.2 Naipaliliwanag ang epekto ng 5. Naipaliliwanag ang epekto ng matalino/di-
3.2 Nakikilala na ang Pilipinas ay isang edukasyong kolonyal sa pagpapahalaga ng matalinong paggamit ng likas na yaman sa
bansang tropikal mga Pilipino pagpapanatili nito
4. Nasusuri ang epekto ng iba pang salik 3.3 Napaghahambing ang mga tradisyunal at 5.1 Naiisa-isa ang mga di kanais-nais na
(temperatura, dami ng ulan) na may di-tradisyunal na bahaging ginampanan ng pangyayaring nakapipinsala sa mga likas na
kinalaman sa klima ng bansa babae sa lipunan yaman sa kapaligiran na nagdudulot ng di
mabuti sa tao
4.1 Nagagamit ang mapang pangklima sa 3.4 Natatalakay ang pangangailangan sa
paglalarawan ng klima sa iba’t ibang bahagi pagpapa-buti ng katayuan ng mga babae 6. Nakabubuo ng konklusyon na ang
ng bansa matalinong pagpapasya sa paggamit ng likas
4. Naipaliliwanag ang epekto ng kulturang na yaman ay may kinalaman sa
C. Naiuugnay ang klima sa uri ng mga Espanyol sa kulturang Pilipino pagtataguyod ng pagiging malaya ng estado
pananim at hayop sa bansa
4.1 Nasusuri ang ginawang pag-aangkop ng
1. Naiisa-isa ang uri ng pananim at hayop sa mga Pilipino sa kulturang ipinakilala ng
bansa Espanyol
18

20. IV V VI
2. Naiuugnay ang uri ng pananim at hayop 5. Nakapagbibigay katibayan sa D. Napahahalagahan ang mga paraan ng
sa klima ng bansa pagkamalikhain ng mga Pilipino sa musika, pangangalaga sa teritoryo at mga likas na
sining at panitikan yaman
3. Naipaliliwanag ang kinalaman ng klima sa
uri ng pananim sa bansa 5.1 Naiisa-isa ang mga Pilipinong kilala sa 1. Naiisa-isa ang mga batas na may
musika, sining at panitikan kinalaman sa pangangalaga ng teritoryo at
II. PAMBANSANG PAGKAKAISA mga likas na yaman ng bansa
C. Nasusuri ang mga patakarang
Napahahalagahan ang pagsisikap ng pangkabuhayan ng mga Espanyol sa 2. Nakapagbibigay ng opinyon tungkol sa
bawat rehiyon sa pagpapaunlad ng bansa Pilipinas mahahalagang isyu na may kinalaman sa
likas na yaman
A. Natatalakay ang naging kontribusyon 1. Naiisa-isa ang mga patakarang
ng bawat rehiyon sa pag-unlad ng bansa pangkabuhayan ng mga Espanyol 3. Nakikilahok sa mga gawain, proyekto o
kilusan para sa pangangalaga sa teritoryo at
1. Naipaliliwanag kung ano ang rehiyon 2. Naipaliliwanag ang sis-temang kasama at likas na yaman ng bansa
ang epekto nito sa pamumuhay ng mga
2. Naiisa-isa ang 17 rehiyon ng bansa magsasaka III.BAHAGING GINAGAMPANAN NG
PAMAHALAAN AT MAMAMAYAN PARA
2.1 Naituturo sa mapa ng Pilipinas ang iba’t 3. Nailalarawan ang polo y servicios o ang SA KABUTIHAN NG BANSA
ibang rehiyon at mga lalawigang bumubuo sapilitang paggawa
sa bawat isa Napahahalagahan ang bahaging
4. Natatalakay ang epekto ng sapilitang ginagampanan ng pamahalaan at
3. Nailalarawan ang katangiang paggawa sa mga Pilipino mamamayan para sa kabutihan ng bansa
pangheograpiya ng bawat rehiyon
5. Naipaliliwanag ang naging reaksiyon ng A. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng
4. Napaghahambing ang mga rehiyon ayon mga Pilipino sa mga patakarang pamahalaan sa isang bansa
sa katangiang pangheograpiya ng mga ito pangkabuhayan ng mga Espanyol
1. Naipaliliwanag kung ano ang pamahalaan
4.1 Nagagamit ang mga pananda (legend) 6. Nasusuri ang kaugnayan ng kalakalang
sa mapa sa paglalarawan ng katangiang galyon sa paraan ng pangangalakal sa 2. Nakikilala ang katangian ng isang
pisikal ng mga rehiyon kolonyang Pilipinas bansang demokratiko
6.1 Nahihinuha ang epekto sa kalakalan ng 3. Napaghahambing ang mga pamahalaan
pagbubukas ng daungan ng Maynila ayon sa tunay na pinanggagalingan ng
kapangyarihan
19

21. IV V VI
4.2 Nakagagawa ng payak na mapa ng 6.2 Nakapagbibigay ng reaksiyon tungkol sa 4. Nakikilala ang sistemang pampamahalaan
sariling rehiyon na ginagamit ang mga epekto ng kalakalang galyon sa pamumuhay ng bansa
sagisag ng mga Pilipino
• pagguhit 5. Nasasabi ang mga sangay ng
• paper mosaic III. PANAHON NG MGA AMERIKANO pamahalaan at ang bahaging ginagampanan
• at iba pa ng bawat isa
Nabibigyang halaga ang pagbabago sa
5. Natutukoy ang mga pangunahing likas na paraan ng pamumuhay ng mga Pilipino sa 6. Nasusuri kung bakit mahalaga ang
yaman at yaman tao ng bawat rehiyon pagdating ng mga Amerikano pamahalaan sa pangangalaga ng kapakanan
at kaligtasan ng mga mamamayan
6. Naiuugnay ang pangunahing industriya, A. Natatalakay ang ginawang
produkto at hanapbuhay sa katangiang pamamahala ng mga Amerikano sa mga 7. Nasasabi kung bakit kailangan ang
pangheograpiya ng rehiyon Pilipino pamahalaan
B. Nasusuri kung paano nakikiisa ang 1. Natatalakay ang uri ng pamahalaang 8. Naiisa-isa ang mga paraang ginagawa ng
bawat rehiyon sa pag-unlad ng bansa militar at pamahalaang sibil pamahalaan upang mapangalagaan ang
kapakanan at kaligtasan ng mamamayan
1. Natutukoy ang paraan ng pag-aasahan ng 2. Naiisa-isa ang mga hakbang na ginawa ng
bawat rehiyon pamahalaan para sa unti-unting paglilipat sa B. Naipakikita ang mga kanais-nais na
mga Pilipino ng kapangyarihang mamahala kilos ng isang matapat na mamamayang
2. Naipaliliwanag kung paano nakatutulong Pilipino tungo sa ikabubuti ng
sa pag-unlad ng bansa ang pagpapabuti ng 3. Natutukoy ang mahahalagang sambayanang Pilipino
produkto ng mga rehiyon pangyayaring may kinalaman sa
pagkakaroon ng malayang pamahalaan 1. Nasasabi kung sino ang mamamayang
2.1 Nasasabi ang mga pagdiriwang na Pilipino ayon sa Saligang Batas
idinaraos ng bawat lalawigan/rehiyon 4. Naipagmamalaki ang pagsisikap ng mga
kaugnay ng mga pangunahing produkto nito Pilipino na magkaroon ng malayang 2. Nasasabi ang mga batayang karapatan at
Hal.: pamahalaan kalayaang tinatamasa ng mga mamamayang
Lanzones Festival – Camiguin Pilipino ayon sa Saligang Batas
Bangus Festival – Pangasinan B. Nabibigyang halaga ang mga
Pilipinyahan – Cavite pagbabago sa panlipunang pamumuhay 3. Nasusuri ang ilang paraang nakatutulong
Tinapahan – Tarlac, Lemery, Batangas sa pagdating ng mga Amerikano sa pangangalaga ng mga karapatan
1. Nailalarawan ang uri ng panahanan ng
mga Pilipino
20

22. IV V VI
III. PAMBANSANG PAGMAMALAKI 2. Naipaliliwanag ang dahilan ng pagbuo ng 4. Natatalakay ang mga pangyayaring
mga lungsod nakahahadlang sa pagtatamasa ng mga
Napahahalagahan ang kulturang karapatan
nagpapakilala ng ating pagka-Pilipino 3. Nahihinuha ang mga dahilan ng
pagbabago sa populasyon ng pamayanan/ 5. Naipaliliwanag kung bakit mahalaga ang
A. Napatutunayan na ang mga Pilipino ay bansa pagtatamasa ng mga kalayaan at karapatan
may sariling lupain at kultura bago pa ng tao sa kaunlaran at pangangalaga ng
man magkaroon ng pakikipag-ugnayan sa 4. Nasusuri ang kinalaman ng pag-unlad ng demokrasya
ibang tao transportasyon at komunikasyon sa
pamumuhay ng mga Pilipino IV. PAGPAPANATILI NG KALAYAAN NG
1. Natutukoy ang itinuturing na unang BANSA
Pilipino 5. Nasusuri ang sistema ng edukasyon at
relihiyong ipinakilala ng mga Amerikano Napahahalagahan ang pagpapanatili ng
2. Nasasabi ang pinanggalingan ng mga kalayaan ng isang bansa
unang Pilipino C. Nabibigyang halaga ang mga
pagbabago sa pangkabuhayang A. Natatalakay ang kahalagahan ng
3. Natatalakay ang katangian ng materyal at pamumuhay ng mga Pilipino soberaniya sa pagpapanatili ng kalayaan
di-materyal na bahagi ng kultura ng mga ng isang bansa
unang Pilipino 1. Naipaliliwanag ang mga programang
pangkabuhayang pinairal ng Estados Unidos 1. Nabibigyang-konklusyon na ang isang
4. Nailalarawan ang uri ng panahanan ng sa Pilipinas bansang malaya ay may soberaniya
mga unang Pilipino
2. Naipaliliwanag ang mga patakaran ng 1.1 Naipalilliwanag ang kahalagahan ng
5. Nasusuri ang katangian ng mga pamahalaan sa paglutas ng mga suliraning panloob na soberaniya (internal sovereignty)
panahanang ito pangkabuhayan ng bansa
6. Nasasabi ang kaugnayan ng panahanan 3. Natatalakay ang mga natutuhan sa 1.2 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng
sa pamumuhay ng mga unang Pilipino panahon ng mga Amerikano at ang naging panlabas na soberaniya (external
epekto nito sa kabuhayan ng bansa sovereignty) ng bansa
7. Nabibigyang-katwiran ang pag-aangkop
na ginawa ng mga unang Pilipino sa kanilang 2. Nabibigyang halaga ang mga karapatang
kapaligiran tinamo ng bansa nang ito ay magkaroon ng
kalayaan
21

23. IV V VI
8. Nabibigyang katwiran ang mga IV. PANAHON NG KOMONWELT 2.1 Naiisa-isa ang mga karapatang tinamo
pagbabago sa panahanan ng mga Pilipino sa ng bansa ng ito ay magkamit ng ganap na
pagdating ng mga dayuhan Nabibigyang halaga ang pagbabago sa kalayaan
paraan ng pamumuhay ng mga Pilipino
B. Naipaliliwanag ang kaugnayan sa sa panahon ng Komonwelt 2.2 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng mga
pagpapayaman ng kultura ng pakikipag- karapatang tinamo ng bansa nang ito ay
ugnayan sa ibang bansa A. Natatalakay ang mga pagbabago sa maging ganap nang malaya
pamumuhay ng mga Pilipino sa panahon
1. Nakikilala ang mga unang dayuhang ng Komonwelt 3. Nabibigyang katwiran kung bakit
nakipag-ugnayan sa bansa kailangang ipagtanggol ng mga mamamayan
1.Natatalakay ang balangkas at layunin ng ang kalayaan at hangganan ng teritoryo ng
2. Nasasabi ang mga dahilan ng pakikipag- pamahalaang Komonwelt bansa
ugnayan sa mga ninuno
2. Naiisa-isa ang programang 3.1 Naiisa-isa ang mga pakina-bang ng mga
3. Naipaliliwanag ang paraan ng pampamahalaan ng Komonwelt para sa mga Pilipino sa teritoryong sakop ng Pilipinas
pakikipagkalakalan ng mga ninuno sa mga Pilipino
dayuhan 3.2 Natatalakay ang mga paraan ng
3. Natatalakay ang kahalagahan ng pagtatanggol sa mga hangganan at teritoryo
3.1 Natutukoy ang mga produkto at kalakal paglinang ng pambansang wika ng bansa
ng mga unang Pilipino
4. Naiisa-isa ang mga programa para sa 4. Nasusuri ang mga paraang ginawa ng
3.2 Nailalarawan ang paraan ng kalakalan ng katarungang panlipunan mga makabayang Pilipino sa pagkakamit ng
mga unang Pilipino kalayaan
B. Naipaliliwanag ang mga pagbabago sa
3.3 Natatalunton sa mapa ang ruta ng lipunan noong panahon ng Komonwelt B. Nabibigyang-katwiran ang pakikipag-
kalakalan ng mga unang Pilipino ugnayan ng Pilipinas sa ibang bansa
1. Nailalarawan ang uri ng panahanang
3.4 Nasasabi ang mga bansang naitatag sa paglipat ng mga taga-Luzon at 1. Natatalakay ang paraan ng pakikipag-
nakipagkalakalan sa Pilipinas at ang taga-Visayas sa Mindanao ugnayan ng Pilipinas sa ibang bansa sa iba’t
lokasyon ng mga ito ibang panahon
2. Naipaliliwanag ang pagkilala sa karapatan
4. Naituturo sa mapa ang mga bansa sa ng kababaihan 2. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng
Asya na unang nakipag-ugnayan sa Pilipinas pakikipag-ugnayan ng Pilipinas sa ibang
3. Natatalakay ang mga pagbabagong pang- bansa, sa mga bansang maunlad at
edukasyon at panrelihiyon papaunlad
22

24. IV V VI
5. Nagagamit ang iskala sa pagsukat ng mga C. Nasusuri ang programang 3. Natatalakay ang mga naitulong ng mga
layo nito sa Pilipinas pangkabuhayan sa panahon ng Pilipino bilang mamamayan ng daigdig at
Komonwelt kontribusyon ng Pilipinas sa mga samahang
C. Naipaliliwanang kung paanong ang pangrehiyon at pandaigdig
kulturang Pilipino ay nahaluan ng kultura 1. Nailalarawan ang mga suliraning
ng iba’t ibang bansang nakipag-ugnayan pangkabuhayan sa panahon ng Komonwelt 4. Nabibigyang-halaga ang epekto sa
dito Pilipinas ng pagsapi sa mga samahang
2. Naipaliliwanag ang mga patakaran ng panrehiyon at pandaigdig
1. Nailalarawan ang naging kontribusyon ng pamahalaan sa paglutas ng mga suliraning
mga unang dayuhan sa katutubong kulturang pangkabuhayan 4.1 Naiisa-isa ang mga samahang
Pilipino panrehiyon at pandaigdig na kinaaaniban ng
3. Natatalakay ang mga natutuhan sa Pilipinas
2. Nailalarawan ang mga pangyayaring panahon ng Komonwelt
naging daan upang ang Pilipinas ay maging 4.2 Natatalakay ang mga kabutihan/di-
lupang sakop ng mga Espanyol V. PANAHON NG MGA HAPONES kabutihang naidudulot sa bansa ng pagsapi
Nabibigyang halaga ang pamumuhay ng sa mga panrehiyon at pandaigdigang
3. Natatalakay ang mga naging pagbabago mga Pilipino sa panahon ng mga Hapones samahan
sa kultturang Pilipino dulot ng pakikipag-
ugnayan sa mga Espanyol A. Naipaliliwanag ang sistema ng V. ANG MAMAMAYAN AT PAMAHALAAN
pamahalaang Hapones sa Pilipinas SA PAG-UNLAD NG BANSANG PILIPINAS
3.1 Natatalunton/naituturo sa mapa ang mga
lugar sa bansa na unang nagkaroon ng 1. Natutukoy ang mga pangyayari tungo sa Napahahalagahan ang pagsisikap ng
pakikipag-ugnayan sa mga Espanyol pagka-katatag ng Ikalawang Republika ng mamamayan at ng pamahalaan upang
Pilipinas umunlad ang bansang Pilipinas
3.2 Nasasabi ang mabuti at di-mabuting
epekto sa kulturang Pilipino ng pananakop 2. Nailalarawan ang pamahalaang A. Naipaliliwanag kung paano
ng Espanyol pambansa na itinatag ng mga Hapones itinataguyod ang kaunlaran ng isang
bansa
4. Naipaliliwanag kung bakit di lumaganap 3. Natatalakay ang naging patakaran ng
ang kristiyanismo sa kabundukan pamahalaang Hapones sa edukasyon 1. Nasasabi ang kahulugan ng kaunlaran
5. Naipaliliwanag ang mga pagbabago sa 2. Naiisa-isa ang mga palatandaan ng
kulturang Pilipino sa panahon ng mga kaunlaran sa larangan ng kabuhayan, kultura
Amerikano at pulitika
23

25. IV V VI
5.1 Naipaliliwanag ang mga pangyayaring B. Naipaliliwanag ang panlipunang 3. Nailalarawan ang isang maunlad na bansa
naging daan sa pagiging kolonyang pamumuhay ng mga Pilipino sa larangan ng kabuhayan, kultura at pulitika
Amerikano ng Pilipinas
1. Nailalarawan ang naging uri ng B. Napahahalagahan ang mga hakbang na
5.2 Nakikilala ang ilang pagbabagong pamumuhay ng mga Pilipino isinagawa ng pamahalaan sa
naganap sa kulturang Pilipino dahilan sa pagtataguyod ng kaunlaran ng bansa
pagsakop ng Estados Unidos 1.1 Nasasabi ang dahilan ng kanilang
pagpapalipat-lipat ng tirahan 1. Naipaliliwanag kung paano itinataguyod
5.3 Napipili ang mabuti at di-mabuting ng pamahalaan ang pambansang adhikaing
impluwensiya ng Estados Unidos sa 2. Naiisa-isa ang mga pangunahing umunlad ang bansa
kulturang Pilipino suliraning pangkabuhayan ng bansa
1.1 Naiisa-isa ang mga patakaran at mga
5.4 Natutukoy ang naging epekto sa 3. Nasusuri ang mga programa ng programang pangkabuhayang inilunsad ng
kulturang Pilipino ng panahon ng Hapones pamahalaan sa paglutas ng suliraning pamahalaan sa pag-unlad ng bansa
pangkabuhayan
D. Nabibigyang halaga ang naging epekto 1.2 Naiisa-isa ang paraang ginagawa ng
sa kasalukuyang kultura ng mga 4. Naiuugnay ang mga natutuhang paraan sa pamahalaan para sa pagpapabuti ng uri ng
natutuhan sa nakaraan paglutas ng mga suliraning pangkabuhayan edukasyon
noon sa paglutas ng katulad na suliranin
1. Nagagamit ang time line ngayon 2. Naiuugnay ang kahalagahan ng
sa pagkilala ng ilang mahahalagang edukasyon at kalusugan ng mamamayan sa
pangyayari sa kasaysayan ng bansa VI. PANAHON NG IKATLONG REPUBLIKA pagpapaunlad ng kabuhayan ng bansa
1.1 Nakikilala ang time line at ang gamit nito Nabibigyang halaga ang kalagayan ng 3. Nabibigyang katwiran ang mga paraang
sa pag-aaral ng kasaysayan pamumuhay ng mga Pilipino sa panahon ng ginagawa ng pamahalaan para mapaunlad
Ikatlong Republika ang agham at teknolohiya
2. Natutukoy ang mga natutuhan sa mga
pangyayari sa nakaraan na maaaring may A. Natatalakay ang uri ng pamamahala sa 4. Nabibigyang katwiran ang paraang
kaugnayan sa kasalukuyan Ikatlong Republika ginagawa ng pamahalaan sa kabuhayan ng
bansa upang makaagapay sa globalisasyon
3. Naiuugnay ang kasalukuyang kultura sa 1. Naiisa-isa ang mga pangulong
mga nakaraang pangyayari nanungkulan at kanilang patakaran at 4.1 Nasasabi ang kahulugan ng
programa sa pamamahala globalisasyon
24

26. IV V VI
4. Nagagamit ang magagandang natutuhan 2. Napipili ang mga natutuhan sa panahong 4.2 Natutukoy ang mga hakbang na
sa mga nakaraang pangyayari sa ito na makatutulong sa paglutas ng mga isinasagawa ng pamahalaan upang
kasaysayan ng bansa upang mapabuti at suliraning panlipunan sa kasalukuyan makaagapay sa globalisasyon ang mga
maitaguyod ang kasalukuyang kultura mamamayan nito
B. Nasusuri ang kalagayan ng
IV.PAMBANSANG KATAPATAN panlipunang pamumuhay ng mga Pilipino 4.3 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng
pagkakaroon ng mga dayuhang
Napahahalagahan ang pagpapanatili at 1. Nahihinuha ang layunin ng pamahalaan sa mamumuhunan sa bansa
pagpapaunlad ng mga Pilipino sa sariling pagtatatag ng Pambansang Pangasiwaan ng
kultura na makatutulong sa kabutihan ng paglilipat tirahan at pagsasaayos C. Nabibigyang halaga ang bahaging
bansa ginagampanan ng mga mamamayan sa
2. Naipaliliwanag ang binibigyang diin ng pagtataguyod ng kaunlaran ng bansa
A. Nasusuri ang mga batas at programa edukasyon sa Ikatlong Republika
ng pamahalaan sa pagpapanatili at 1. Naipaliliwanag kung paano itinataguyod
pagpapaunlad ng sariling kultura 3. Naipaliliwanag kung paano ng mga mamamayan ang kaunlaran ng
pinahahalagahan ang mga Pilipino sa bansa
1. Natutukoy ang mga batas at programa ng larangan ng sining
pamahalaan sa pagpapanatili at 1.1 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng
pagpapaunlad sa sariling kultura 3.1 Nakikilala ang mga katangi-tanging pangangalaga sa sarili upang makatulong sa
Pilipino na natanyag sa panitikan at musika pagpapaunlad ng bansa
2. Natatalakay ang karapatan ng mga
mamamayan sa pagpa-panatili at 4. Natatalakay ang mga bahaging 1.2 Naipaliliwanag kung paano makatutulong
pagpapaunlad ng sariling kultura ginampanan ng mga kababaihan sa paglutas sa pag-unlad at pagsulong ng bansa ang
ng mga suliraning panlipunan pagtitiwala sa sariling kakayahan
3. Natatalakay ang tungkulin at pananagutan
ng mamamayan sa pagpapanatili ng sariling C. Naipaliliwanag ang mga pagsisikap ng 1.3 Naibibigay ang kahulugan ng pagiging
kultura mga Pilipino na mapatatag at maisaayos produktibo
ang kabuhayan sa panahon ng Ikatlong
4. Nahihinuha ang maaaring mangyari sa Republika 1.4 Naipaliliwanag kung paano nagiging
kultura ng bansa kung hindi gagawin ng mga produktibo ang isang tao
mamamayan ang kanilang tungkulin at 1. Nasusuri ang mga dahilan ng paglaganap
pananagutan ng suliraning pangkabuhayan 2. Nasasabi ang mga katangian ng isang
taong may tamang saloobin sa paggawa
2. Nasasabi ang epekto ng paglaganap ng
suliraning pangkabuhayan sa pamumuhay
ng mga Pilipino
25

27. IV V VI
5. Naisasagawa ang makakayanang 3. Natutukoy ang mga paraang isinasagawa 3. Nasasabi ang mga katangian ng isang
tungkulin at pananagutan sa pagpapanatili at ng pamahalaan upang mapabuti ang matalinong mamimili
pagpapaunlad ng kultura ng bansa kabuhayan ng bansa
4. Naiuugnay ang kahalagahan ng
B. Naipagmamalaki ang mga Pilipino sa 4. Napahahalagahan ang patakarang pagtangkilik sa sariling produkto sa pag-
iba’t ibang panahon na nagpaunlad/ “Pilipino Muna” unlad at pagsulong ng bansa
nagpapaunlad ng sariling kultura
VII. PAMAMAHALA SA ILALIM NG BATAS 5. Nakikilala ang mga paraan ng wastong
1. Naiisa-isa ang mga Pilipinong MILITAR AT IKAAPAT NA REPUBLIKA paggamit ng mga kalakal at paglilingkod
nagpaunlad/nagpapaunlad ng kultura
Napahahalagahan ang mga 6. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng
2. Natutukoy ang kanilang tanging nagawa pagpupunyagi ng mga Pilipino tungo sa pagpapabuti/ pagpapaunlad ng uri ng
para sa pagpapaunlad ng sariling kultura pagpapatatag ng bansa produkto/kalakal ng bansa sa pag-unlad ng
kabuhayan nito
3. Napahahalagahan ang mga Pilipinong A. Naipaliliwanag ang mga pagbabago sa
nagpaunlad/ nagpapaunlad sa sariling pamamahala sa bansa sa panahon ng 6.1 Nasasabi ang mga paraan ng
kultura Batas Militar pagpapabuti/pagpapaunlad ng uri ng
produkto/kalakal ng bansa
4. Naisasagawa ang makakayanan sa 1. Naiisa-isa ang mga pangyayari na
pagpapanatili at pagpapaunlad ng sariling nagbigay-daan sa pagtatakda ng batas 6.2 Naipaliliwanag ang kahalagahan para sa
kultura militar bansa ng pagkakaroon ng mga
mamamayang may sapat na kasanayan at
2. Nailalarawan ang naging reaksiyon ng kakayahan sa paggawa
mga Pilipino sa pagbabago sa paraan ng
pamamahala sa bansa 7. Natatalakay ang kahalagahan nang muling
paggamit ng mga bagay na patapon
2.1 Naibibigay ang ilang batas at tuntunin ng
pamahalaan sa panahong ito 8. Naipakikita ang kaugnayan ng pagtitipid
sa enerhiya sa pag-unlad ng bansa
B. Nailalarawan ang kalagayan ng
panlipunang pamumuhay ng mga Pilipino 9. Natatalakay kung paano pinananatili at
sa panahon ng Batas Militar pinauunlad ng mga Pilipino ang kultura ng
bansa
1. Natatalakay ang ilang
suliraning/programang panlipunan sa
panahong ito
26

28. IV V VI
2. Naipaliliwanag ang paraang isinagawa ng 10. Natutukoy ang ilang pambansang
pamahalaan upang mapangalagaan ang isyu/suliranin na nakapipigil sa pag-unlad ng
kaligtasan ng bansa bansa tulad ng drug abuse; child abuse;
crime atbp.
3. Nasusuri ang programa ng pamahalaan sa
paglutas ng mga suliraning panlipunan at 11. Nakapagbibigay ng makatotohanang
pangkabuhayan mungkahi sa paglutas ng mga pambansang
suliranin
C. Nabibigyang katwiran ang naging
reaksiyon ng mga Pilipino sa patakaran 12. Nakalalahok sa proyekto ng pamahalaan
ng Batas Militar tungo sa kaunlaran ng bansa
1. Natutukoy ang mga pagbabago sa
Saligang Batas ng 1973
2. Nahihinuha ang magiging epekto ng
paggawad ng higit na kapangyarihan sa
pangulo
3. Naipaliliwanag ang naging reaksiyon ng
mga Pilipino sa Batas Militar
4. Nasasabi ang mabuti at di-mabuting
patakaran ng Batas Militar
VIII. ANG PILIPINAS SA PANAHON NG
‘BAGONG REPUBLIKA’ 1981-1988
Napahahalagahan ang ipinakitang
kagitingan ng mga Pilipino sa pakikiisa sa
pagkakamit ng makatarungang pamumuhay
A. Nasusuri ang kalagayan ng
pamumuhay sa panahon ng “Bagong
Republika”
27

29. IV V VI
1. Nasasabi ang dahilan ng pagbagsak ng
ekonomiya noong 1983
2. Nailalarawan ang programang
pangkabuhayan at ang epekto nito sa
pamumuhay ng tao
3. Nabibigyang katwiran ang naging
reaksiyon ng mga Pilipino sa mga patakaran
ng pamahalaan
B. Naipagmamalaki ang pakikipaglaban
ng mga Pilipino sa muling pagkakamit ng
demokrasya sa mapayapang paraan
1. Natatalakay ang bahaging ginagampanan
ng kababaihan sa panahong ito
2. Nailalarawan ang reaksiyon ng mga
Pilipino nang mawalang halaga ang
karapatan sa pagboto
3. Nailalarawan ang EDSA
Revolution noong Pebrero 25, 1986
3.1 Nasasabi ang tungkuling ginampanan ng
media sa panahon ng “EDSA Revolution”
3.2 Natatalakay ang kabayanihang ginawa
ng mga Pilipino sa pakikiisa sa muling
pagkakamit ng karapatan at kalayaan
4. Natatalakay ang epekto ng People Power
para sa pagkakamit ng kalayaan
28

30. IV V VI
IX. ANG PILIPINAS PAGKARAAN NG
EDSA REVOLUTION
(1986- KASALUKUYAN)
Napahahalagahan ang mga patakaran at
programa ng pamahalaan tungo sa pag-
papatatag ng demokrasya
A. Nasasabi ang mga patakaran at
programa sa pamamahala ng mga
pangulong nanungkulan pagkatapos ng
EDSA Revolution at sa kasalukuyan
1. Naibibigay ang patakaran ng isang
demokratikong pamahalaan
2. Natatalakay ang mga paraan ng
pangangalaga sa demokrasya at
pagpapanatili nito
3. Napahahalagahan ang muling pagtatatag
ng demokrasya
4. Naiisa-isa ang mga suliraning pampulitika,
pangkabuhayan at panlipunan na
kinakaharap ng bansa
5. Natatalakay ang mga paraan/programang
isinasagawa sa paglutas ng mga suliraning
ito
6. Natatalakay ang epekto ng mga patakaran
at programang ito sa pamumuhay ng tao
29

31. MAK ABAYAN
(ED U KAS YON G P AN TAHAN AN AT
P AN GKAB UHAYAN )
30

32. MGA INAASAHANG BUNGA
EDUKASYONG PANTAHANAN AT PANGKABUHAYAN
MITHIIN: Nagkakaroon ng mga kaalaman, kasanayan at kanais-nais na saloobin at pagpapahalaga; nagkakaroon ng mga
karanasang makaagham at teknolohikal upang maging produktibo at responsableng kasapi ng tahanan; nakapag-aambag
upang maging matatag ang mag-anak, pamayanan at bansa
Pagkatapos ng Ikaanim na Baitang, nagtatamo at nagagamit ng mag-aaral ang mga kaalaman, kasanayan at wastong saloobin
sa pagiging responsable at karapat-dapat na kasapi ng mag-anak at sa iba’t ibang gawaing pangkabuhayan na makatutulong sa
pagpapaunlad ng mag-anak, pamayanan at bansa.
Pagkatapos ng ikalimang Baitang, nagkakaroon ang mag-aaral ng karagdagang kaalaman, kasanayan at wastong saloobin sa
pagiging responsable at karapat-dapat na kasapi ng mag-anak at sa mga gawaing nakatutulong at nakapagpapaunlad ng mag-
anak at pamayanan.
Pagkatapos ng Ikaapat na Baitang, nakakamit ng mag-aaral ang mga kaalaman, kasanayan, at wastong saloobin sa pagiging
responsable at karapat-dapat na kasapi ng pamilya at sa mga gawaing nakatutulong sa pagpapaunlad ng pamumuhay ng mag-
anak.
31

33. EDUKASYONG PANTAHANAN AT PANGKABUHAYAN
IKAAPAT NA BAITANG IKALIMANG BAITANG IKAANIM NA BAITANG
A. Nakakamit ang mga kaalaman, kasanayan at A. Natatamo ang mga karagdagang kaalaman, A. Natatamo ang mga natatanging kaalaman,
wastong saloobin na kailangan para sa sariling kasanayan at wastong saloobin sa pagtugon sa kasanayan at saloobin na makatutulong sa
pag-unlad at sa kasiya-siyang pamumuhay ng mga pansarili at pangmag-anak na pagpapaunlad ng pangkabuhayan at
pamilya pangangailangan tungo sa kasiya-siyang panlipunang pamumuhay ng mag-anak
pamumuhay
1. Naisasagawa ang mga tungkuling pansarili ayon 1. Nagagampanan ang bawat tungkulin para sa sarili 1. Napangangalagaan nang lubusan ang sarili
sa kakayahan
1.1 Napananatiling malinis at maayos ang sarili 1.1 Nakasusunod nang kusang-loob sa mga 1.1 Naisasagawa nang may kasanayan ang
pamamaraang pangkalinisan at pangkalusugan wastong pangangalaga sa sarili tungo sa
sa panahon ng pagdadalaga/pagbibinata maayos at mabikas na paggayak
1.1.1 Nakikilala ang mga kagamitan sa 1.1.1 Natatalakay ang mga pagbabagong 1.1.1 Natatalakay ang kahalagahan ng
paglilinis at pag-aayos ng sarili nagaganap sa isang pagpapanatiling maayos at mabikas na
nagdadalaga/nagbibinata paggayak
1.1.2 Naisasagawa ang wastong pamamaraan 1.1.2 Natatalakay ang kahalagahan ng 1.1.2 Natutukoy ang mga kailangan upang
ng paglilinis at pag-aayos ng sarili wastong pangangalaga ng katawan sa maging maayos at mabikas ang tindig
panahon ng pagreregla/kapag bagong
tuli
1.1.3 Napangangalagaan ang mga kagamitan 1.1.3 Naisasagawa ang wastong 1.1.3 Naipakikita ang maayos at mabikas na
sa paglilinis/pag-aayos ng sarili pangangalaga ng katawan sa panahon paggayak
ng pagbibinata at pagdadalaga
1.2 Nagagamit ang kaalaman sa wasto at maayos 1.2 Napangangalagaan nang wasto at maayos ang 1.2 Nakauugalian ang pangangalaga ng mga
na pangangalaga ng sariling kasuotan pansarili at pang-mag-anak na kasuotan kasuotan at kagamitan
1.2.1 Natutukoy ang uri ng kasuotan at mga 1.2.1 Nagagamit ang angkop na kasuotan sa 1.2.1 Natatalakay ang pang-araw-araw na
bahagi nito iba’t ibang panahon at pagkakataon gawain sa pangangalaga ng kasuotan
at kagamitan
1.2.2 Natutukoy ang mga payak na sira ng 1.2.2 Nakasusunod sa mga pangkaligtasan at 1.2.2 Nakagagawa ng plano ng pang-araw-
kasuotan pangkalusugang gawi na may kinalaman araw na gawain sa pangangalaga ng
sa wastong pangangalaga ng kasuotan kasuotan at kagamitan
1.2.3 Naisasaayos nang wasto ang mga sira 1.2.3 Nakapagkukumpuni ng sira/punit ng 1.2.3 Nakasusunod sa plano ng paglilinis at
ng kasuotan sa pamamagitan ng damit sa pamamagitan ng pananahi sa pag-aayos ng mga kasuotan at
pananahi sa kamay tulad ng: kamay tulad ng: kagamitan
tastas na laylayan pahilis/tatlong sulok na punit
tanggal na butones pagtatagpi
tuwid na punit
1.2.3.1 Natutukoy ang gamit ng bawat 1.2.3.1 Natutukoy ang iba pang sira ng 1.2.3.1 Nakasusunod sa mga
kagamitan sa pananahi damit at ang paraan ng panuntunang pangkalusugan at
pagkukumpuni ng mga ito pangkaligtasan sa
paglilinis/pag-aayos ng
kagamitan
32