1. Egileak:
Javier, Naroa, Mikel, Ainhitze eta
Adur.
Enbrioia garatzen da
Harremanak
izaten dituzte
Umea jaiotzen da
Harreman-sexualak izaten dituzte Espermatozoidea obulura sartzen da
2. SEXU-EZAUGARRIAK
1.ZER DIRA SEXU EZAUGARRIAK?
• Emakumeak eta gizonen arteko desberdintasun fisikoak dira.
• Bi motatakoak daude lehen mailakoak eta bigarren mailakoak.
• Lehen mailakoak: Ugaltze organoak dira.
• Bigarren mailakoak: Ugalketarekin lotura zuzena ez duten ezaugarri fisikoak
dira, ezaugarri horiek ere emakumeak eta gizonak bereizten dituzte.
3. 2.PUBERTAROA
Jaiotzean, sexu-organoak ditugu,baino garatu gabeak.
Pubertaroan sexu-organoak garatzen hasten dira adin jakin batean,sortutako
hormona baten bidez,hormona hori sexu-organoetara hipofisia iristen
denean organoa garatzen hasten da eta sexu-hormonak sortzen
dituzte.Sexu-hormonak bigarren mailako sexu ezaugarriak garatzen dituzte.
Horrez gain bigarren mailako sexu-ezaugarri guztiak garatzen hasten zaizkie.
• Neskei 11 urtetik aurrera hasten zaizkie aldaketak gutxi gorabehera.
• Mutilei 13 urtetik aurrera hasten zaizkie aldaketak gutxi gorabehera.
4. 3.EMAKUMEEN UGALTZE-
APARATUA
• Emakumearen ugaltze aparatua sexu organoz osatuta dago.
• Obulutegiak, gameto emeak sortzen diren organoa da. Sexu-hormonak
baita ere.
• Falopioren tronpak: obulutegiak eta umetokia lotzen dituzte.
• Umetokia: haurra garatzen den lekua.
• Bagina: umetokia eta kanpoaldea lotzen dituen kanada da.
• Alua: ugaltze aparatuaren kanpoko zatia da. Bi tolesturaz osatuta
dago, ezpain deritze horiei, eta baginako zuloa babesten dute.
5. 4.GIZONEN UGALTZE-APARATUA
Gizakion ugaltze-aparatuan daude:
Barrabilak: Espermatozoideak barrabiletan sortzen dira. Sexu-hormonak ere
bertan sortzen dira.
Hodi deferenteak: Gernu bideraino eramaten dituzte espermatozoideak.
Gernubidea: Espermatozoideak kanpoaldera eramaten ditu. Gernuak
kanporatzeko ere balio du.
Guruinak: semen-besikulak eta prostata dira. Semena sortzen du.
Eskotroa: barrabilak babesten duen poltsa.
Zakila: gernu bidea han amaitzen da.
6. SEXU-ZELULA ETA ERNALKETA
1.Sexu-zelula emeak 2.Sexu-zelula arrak
Emakumeen sexu-zelulak obuluak dira.
Gameto eme ere esaten zaie. Esfera Gizonen sexu-zelula espermatozoideak dira.
formako zelula handi samarrak dira. Espermatozoideak osatuta daude: mintz
Neskek obulu heldugabe ugari dituzte. plasmatikoa, burua, nukleoa, lepoa, bitarte
Pubertaroan, obuluak heltzen hasten ko zatia eta isatsa.
dira. 28 egunean behin, obulu bat Espermatozoideak etengabe sortzen dira
heltzen da. Obulua obulutegitik barrabiletan pubertaro aurretikan.
atera, falopioren tronpa Espermatozoideak barrabiletatik ateratzen
zeharkatu, umetokira iritsi eta dira.Espermatozoideak likido batekin
kanpoaldera ateratzen da, odoljario nahasten dira, espermatozoideak elikatu
txiki batekin batera. Menstruzio edo eta garraiatzen ditu, semen deritzo.
hileko esaten zaio.
MINTZ
Emakumeek berrogeita hamar urtetik PLASMATI-
aurrera ez zaizkie obuluak heltzen KOA NUKLEOA
menupausia deritzo. BURUA
MINTZ
PLASMATi-
NUKLEOA LEPOA
KOA
ZITOPLAS-
MA
BITARTEKO ZATIA
ISATSA
7. 3.ERNALKETA
• Ernalketa esaten zaio obulo bat eta espermatozoide bat elkartzen direnean.
Obulo bat heltzen denean,obulotegia falopioren tronpara igarotzen da.
Tronpan zehar dabilela espermatozoide bat aurkitzen badu,ernalketa gerta
daiteke.
• Ernalketa gertatzeko,gizonaren semenak emakumearen baginara iritsi behar
du, espermatozoideak falopiaren tronpara iritisi behar du.
• Obuloa eta espermatozoidea elkartzean, zigoto deritzon zelula bat sortzen da.
Lehenengo zigotoa bi zatitan banatzen da,onderen lau zatitan,
eta gero zortzi zatitan,eta horrela hurrenez hurren, hainbat zelulaz osatutako
bola txiki bart sortu arte.Bola horri enbrioi esaten zaio.
Egun batzuk barru enbrioia umetokian itsasten da.
8. HAURDUNALDIA ETA ERDITZEA
1.ENBRIOIAREN GARAPENA
Enbrioia umetokiko paretan itsasita gelditzen denean zelula kopurua ugaritu
egiten da. Enbrioia poltsa batean dago, likido bat dauka, likido horri likido
amniotiko esaten zaio eta horrek enbrioia babesten du.
Enbrioiak plazenta bat dauka, plazentaren bidez mantenugaiak eta oxigenoa
hartzen ditu. Plazenta umetokiaren organo bat da.
Zilbor hestea plazentara dago lotuta. Zilbor-hestean odol-hodi batzuk daude
mantenugaiak eta oxigenoa garraiatzeko.
Enbrioia haziz eta aldatzen doa: formaz aldatzen doa eta berarekin bere
organoak.
2 HILABETE 9 HILABETE
HILABETE BAT 4 HILABETE
9. 2.FETUAREN GARAPENA
• Hirugarren hilabetetik aurrera enbrioiari fetu deritzo. Bederatzigarren
hilabetera arte fetua heldu garatzen da, hor jaiotzeko moduan dago, 50 cm-ko
luzeera eta 3,300 kilo gramoko pisua gutxi gora behera du.
10. 3.HAURDUNALDIA
• Haurdunaldian amaren gorputzean hainbat aldaketa izaten ditu astero.
• Gorputzak ez du obulorik sortzen, eta hortaz ez du hilekoa sortzen.
• Pixkanaka-pixkanaka sabela handitzen da (hilabetez), titiak ere handitu
egiten dira.
• Haurdunaldian, emakumeak zaindu behar du asko bere gorputza, eta
ezin dute alkohola ezta tabakoa kontsumitu, enbrioiera iritsi eta kalte
egiten ahal diotelako.
11. 4.ERDITZEA
Haurtxoa amaren baginatik kanpora ateratzeari esaten zaio erditzea.
Erditu aurretik, likido amniotikoa duen poltsa apurtu eta likido hori baginatik
ateratzen da, urak botatzea esaten zaio.
1. Dilatazio-fasea . Fase horretan umetokiaren irteera pixkanaka-
pixkanaka irekitzen da ama haurtxoaz erditu ahal izateko.
2. Egozte-fasean, haurtxoa baginatik kanpora ateratzen da.
Haurtxoa jaio ondoren, zilbor-hestea mozten da, haurtxoari zilborra geratzen
zaio.
3. Plazenta botatzen da. Plazenta kanporatzea deritzo.
12. 5.EDOSKITZEA
• Lehendabiziko hilabeteetan, haurtxoa esnea soilik edaten dute edoskitzaro
deritzo.
• Ondoren, haurtxoak bularra hartzen duen bitartean sortzen da esnea amaren
titietan. Amaren esnea, oso osasungarria eta defentsa askorekin.
• Amaren esnea ez ezik, esne artifiziala ere
hardezakete haurtxoek.