2. Faringeal kese ile ilgili
endodermden gelişir.
Gestasyonel yaşın
11-12. haftalarında
fetal TSH uyarısı ile 20g
tiroid hormunu sentez
ve salgılaması yapar.
3. Tiroid Hücreleri
Tek katlı kübik
Kapillerler
Epitel hücreleri
Bazal
Normal membran
Apikal
Tiroid
Memb.
folikülleri
Tiroid Depolanmış
folikülü Hormon
Uyarılmış (kolloid)
Hiperplastik
Tiroid
C hücreleri
folik.
Kalsitonin
salgılar Küboidal
Folikül hücreleri Folikül lumeni
Tiroid hormonu Glikoprotein yapıda
salgılar kolloid bulunur
5. İyot Metabolizması
TH’ları için esansiyeldir.
Normalde günde minumum 150 µg alınmalı.
Yiyeceklerle günde ortalama 400 µg alınır ve aynı miktar
idrarla atılır.
Besinlerdeki iyot iyodüre dönüşür.
İyodür tiroid bezi, tükrük bezi, gastrik bez, lakrimal bez,
meme bezi ve koryoid plesusta yoğunlaşır.
Her gün 70-80 µg iyodür, 250-750 µg iyodür içeren
sirkülasyon havuzundan tiroid bezine alınır.
Depolanmış iyodür, kişileri iyodür eksikliğinden 2 ay
korur.
6.
7. Sodyum-İyodür Simportır (NIS)
Iyot, dolaşımdan tiroid hücrelerine Na ile birlikte aktif olarak,
elektriksel ve kimyasal gradiente karşı alınır (iyodür tutulması veya
iyodür pompası). 2 Na iyonu, doğal Na gradyanı ile taşınırken, 1
iyodür anyonu aktif taşınır.
Enerji kaynağı: Oubain ile inhibe edilen Na-K ATP az
NIS inhibitörleri:
Bazal memb.
Perklorat (ClO4-)
Yüksek ESS Na+ Tiyosiyanat (SCN-)
Perteknetat (TcO4-)
Na pompası Nitrat (NO3-)
İle sürdürülen
Düşük Na
Kolloid
8. Tiroid Hormonu yapım basamakları
Folikül lumeni
Tiroglobulin
organifikasyonu
TG reseptörü
* Folikülden tiroglobulin
Pendrin alımına aracılık eden
Megalin Apikal membran molekülü
Kolloid
damlaları * İyodür hızla
H2O2 iyota okside olur,
tirozin ile birleşir
peroksidaz
Deiyodinaz
Proteaz
Lizozomlar
İyodür tuzağı
Pendrin: Na’dan bağımsız bir iyodür/klorid taşıyıcısı
10. Tiroid Hormonu yapım basamakları
Pendrin
Megalin
Pendrin: Na’dan bağımsız bir iyodür/klorid taşıyıcısı
11. 22. Aşağıdakilerden hangisinin sentezinde
tirozin amino asidi kullanılmaz? (eylül
2007)
A) Adrenalin
B) Dopa
C) Triiyodotironin
D) Serotonin
E) Melanin
Cevap d
12. 31-Tiroid hormonlarının (T3-T4) tiroid
folliküllerinde depo şeklinin adı nedir?
(eylül 1990)
a) Tiroksin bağlayıcı protein
b) Tiroksin bağlayan prealbumin
c) Tiroglobulin
d) Monoiodotironin
e) Diiodotironin
Cevap c
15. TRH
(Tripeptid=Glutamil-Histidil-Prolin amid)
Tiroid salgısının devamı, TSH ve TRH
arasındaki feedback’e bağlıdır.
TRH, hipotalamus median eminens sinir
ucundan salınır
Ön hipofizde tirotrop ve mammotrop hücrelerde
reseptörleri bulunur.
TSH ve prolaktin salınımını (Süt yapımı artar)
uyarır.
16. TRH ile TSH salınımı
HİPOFİZ-TİROTROP HÜCRESİ
Hipofiz
hücrelerinin
zarındaki
reseptörü ile
birleşir.
Fosfolipaz
aktivasyonu
ile TSH
salınımını
artırır
HM Goodman, BASIC MEDICAL ENDOCRINOLOGY 3rd Ed.
17. TRH
TRH, tiroid hormon
sekresyonunun
soğukta artmasını,
sıcakda azalmasını
sağlar.
Serotonin, Dopamin,
GABA, somatostatin
TRH’nın salınımını
bloke eder.
18. 30. Aşağıdakilerden hangisi hipofiz
ön lobundan salgılanan
hormonlardan birisi değildir? (eylül
2004)
A) Tiroid stimüle edici hormon
B) Luteinize edici hormon
C) Prolaktin
D) Antidiüretik hormon
E) Adrenokortikotrop hormon
cevap d
19. Tirotropin (TSH, Glikoprt)
Alfa alt birim LH, FSH, HcG ile benzer.
Beta alt birim fonksiyonel özgüllüğü sağlar.
TRH, TSH’ın biyolojik aktivitesini endoplazmik
retikulumda glikolizasyonunu değiştirerek artırır.
Yarı ömrü 60 dk.
Böbrek, KC’de yıkılır.
Pulsatil salınır (21.00 da artar, 24.00 da en
yüksek, gün içinde azalır).
20. Tiroid fonksiyonunun TSH ile
düzenlenmesi
TSH reseptörü, Gs
aracılığı ile adenil
siklazı aktive eden bir
serpantin
reseptörüdür. cAMP
üretilir.
Tiroid hücresi bazal
membranında
bulunur.
TSH etkilerini protein
sentezine bağlı
göstermektedir.
21. TSH’ın etkileri
Tiroglobulin sentezi
İyodür tutulum süreci
T3-T4 sentezinin her aşaması
Kolloidin endositozu
Tiroglobulin proteolizisi
Bezden T4-T3 salınımı
Uzun süren TSH uyarısı sonucu tiroid bezi
büyür. Tiroidin büyümesine guatr denir.
22. TSH
TSH verilince ilk etki; 30 dakika içinde
tiroglobulin proteolizisi
(kana T3 ve T4 serbestleşmesi)
23. TSH ve tiroid hormon seviyesinin
düzenleyicileri
Sempatik aktivasyon TSH salınımını bloklar.
Tiroid hormonları normalin 1.75 katı olunca TSH salınımı sıfır olur
(serbest T3 ve T4 etkir)
Günlük iyodür alımı 2 mg’ı geçerse hormon biyosentez
mekanizması baskılanır (Wolff-Chaikoff etkisi). Hipertiroidi
tedavisinde yararlanılır.
Tiroid Hormonları oksijen kullanımı, enerji harcanması ve ısı
tüketimini artırır (Aşırı karbonhidrat ile beslenmede T3 hormonu
artar, uzamış açlıkta azalır)
Tiroid Hormonları enerji alınımını ve adipoz doku depolarını
düzenler (Leptin seviyesindeki artma TRH ve TSH nöronlarını
uyarır).
24. 19. Kanda serbest T3 düzeyi yükselmiş olan
bir hastada TSH düzeyinin düşük olmasının
nedeni aşağıdakilerden hangisidir? (eylül
2007)
A) Hipotalamo-hipofizer portal damarlarda tıkanıklık
B) T3 ün negatif feedback etkisi
C) Total hipofizer yetmezlik
D) Hipotalamus hasarı
E) Yüksek Tʒ düzeyinin ön hipofizdeki hücrelere
hasar vermesi
Cevap b
26. Tiroid Hormon Metabolizması
T4 T3 rT3
Günlük üretim (µg) 90 35 35
Tiroidden (%) 100 25 5
T4’den - 75 95
Ekstrasellüler havuz (µg) 850 40 40
Plazma konsant.
Total (µg /dl) 8.0 0.12 0.04
Serbest (ng/dl) 2.0 0.28 0.20
Yarılanma ömrü (gün) 7 1 0.8
27. Tiroid Hormonlarının Kanda
Taşınması
Total T4’ün % 0.03’ü ve total T3’ün % 0.3’ü serbest durumdadır.
Çoğu prtlere bağlıdır.
Tiroksin Bağlayıcı Globulin (TBG)
KC’de sentezlenen bir alfa globulin glikoproteindir.
Dolaşımdaki T4 ve T3’ün % 70’ini bağlar.
Tiroksin Bağlayıcı Albümin (TBA)
Dolaşımdaki T4 ve T3’ün % 15-20’ini bağlar.
Tiroksin Bağlayıcı prealbumin (TBPA, transtiretin)
Dolaşımdaki T4 ve T3’ün % 10-15’ini bağlar.
Lipoproteinler
Dolaşımdaki T4 ve T3’ün % 3’ünü bağlar.
Östrojen ve hamilelik TBG sentezini uyarır. Bu durumda serbest T4
geçici olarak azalır. TSH’nın hipofizden salınımı artar. Sonuçta,
tiroidden T4 salınımı artacaktır.
28. Tiroid Hormonlarının Metabolizması
T4, tiroid hormonlarının dominant salınan
ve dolaşımda bulunan formudur.
T3’ün büyük bölümü ve rT3’ün hemen
hemen tamamı dolaşımdaki T4’den
türemiştir.
T4’ün T3’e dönüşümünün çoğu KC ve
böbrekte oluşur.
30. T4’ün biyolojik etkileri T3’e dönüşüm iledir.
T3, tiroid reseptörlerine T4’den 10,
rT3’den 100 kat güçlü bağlanır.
Ancak T4’ün iç biyolojik etkileri de
önemlidir.
32. Serbest T3 ve T4, enerji gerektiren
mekanizma ile taşıyıcılarına bağlanarak
hücreye girer.
T4 girişi aromatik aa, serbest yağ asitleri
ve karnitin ile inhibe edilir.
34. Tiroid hormonlarının reseptörleri
üzerinden
Genel Etki:
Çok sayıda genin nükleer transkripsiyonunu
artırır.
Vücudun tüm hücrelerinde, enzim prtleri,
yapısal prtler, taşıyıcı prtler ve diğer maddelerde
büyük miktarda artış olur.
Tüm vücuttaki işlevsel aktivitede genel artışa
neden olur.
35. Tiroid Hormonları Hücresel Etkileri
TR’ü monodimer, homodimer
yada TR+retinoid reseptör
molekülü olarak heterodimer
yapıdadır.
Hedef DNA molekülünde
Tiroid düzenleyici elementler
(TRE) bulunur.
TR’lerine T3 bağlanınca,
kompleks TRE’lere bağlanır
ve hedef gen aktivasyonu
olur.
Bunu takiben Haberci RNA
TRE’ye
artar.
36.
37.
38. 1. Aşağıdaki hormonlardan hangisini reseptörü
hücre içinde değildir? (nisan 2005)
a)kalsitriol
b)Tiroid Hormonları
c)Kortizol
d)oksitosin
e)progesteron
Cevap d
39. Tiroid hormonları hücresel
metabolik aktiviteyi artırır
Mitokondri sayı ve aktivitesini artırırlar.
Böylece hücresel işlevler için gerekli ATP
oluşum hızı da artar.
Na-K ATPaz aktivitesini artırırlar.
Na ve K’un hücre zarından taşınması artar.
Enerji kullanılır ve ısı üretimi artar.
40. Kalorijenik etki
Oksijen kullanımı ve CO2 üretimini aşağıdaki
mekanizma ile artırır.
Mitokondri hacmini ve sayısını, bölümlerini, iç membran
bileşenlerinin sayı-hacmini ve enzimlerini arttırır.
Ana solunum zinciri enzim aktiviteleri (NADPH sitokrom c
redüktaz ve sitokrom oksidaz) artar.
O2 kullanımına etkisi erişkin beyni, gonadlar, dalak
hariç tüm dokularda gösterilmiştir.
Dinlenim O2 kullanımı
Normalde; 225-250 ml/dak.
Hipotiroidide; 150 ml/dak.
Hipertiroidide; 400 ml/dak
41. Bütün bunların sonucunda;
Bazal metabolik hız (BMR) artar.
Hipertiroidide BMR % 60-100 artar.
Tiroid hormonu hiç üretilmezse, BMR
yaklaşık normal düzeyinin yarısına iner.
42. Kalorijeneze karşı sekonder
etkiler
Metabolik hız artınca azot atılımı artar.
Besin alımı artmazsa, endojen prt ve yağ
depolarında katabolize olma ve kilo kaybı olur.
Vücut sıcaklığında artma (besinle uyarılan
termogenez),
Deri damarlarında vazodilatasyon, periferik
dirençte azalma
43. Kalorijeneze karşı sekonder
etkiler
Enzimleri artırması sonunda vitamin
ihtiyacında artma
KC’de karotenin A vit’e dönüşümünü
sağlar.
Eksikliğinde, kanda karoten artar
(karotenemi), deride birikir (sarılık, sklera
sarı değildir).
44. Tiroid hormonlarının büyümeye
etkileri
Hem genel hem de özel etkileri vardır.
Kurbağa larvalarının metamorfozunda gereklidir.
Büyüme hormonunun dokulardaki etkilerini
kuvvetlendirir.
İnsanda özellikle büyüme dönemindeki
çocuklarda önemlidir. Kemiklerin büyüme ve
olgunlaşmasını arttırır.
Hipertiroidide erken yaşta aşırı iskelet büyümesi olur.
Kemikler hızlı olgunlaşır ve epifiz kapanır. Sonuçta
kısa boylu olurlar.
Hipotiroidide büyüme hızı geri kalır, cücelik olur.
Ancak subperiostal kemik büyümesi devam eder ve
orantısız kalınlaşan kemikler oluşur.
45. Tiroid hormonlarının büyümeye
etkileri
Fetal hayat ve doğumdan sonraki ilk
birkaç yılda beynin büyüme ve gelişimini
sağlarlar.
Tiroid hormonu yetersizliği varsa ve tiroid
hormon replasmanı doğumdan sonraki
birkaç haftalarda yapılmazsa beyin
gelişemez, geri zekalı olurlar (kretenizm).
48. Yağ Metabolizmasına Etkileri
Yağ metabolizmasını artırır.
Lipolizi uyarır (β adrenerjik reseptörlerini sayısını
artırarak) Depo yağları mobilize olur
Yağ dokusunda yağ asidi sentaz enzimlerini uyarır
ve yağ dokusu oksidasyonlarını artırır.
Plazma serbest yağ asidi konsantrasyonu artar.
Kolesterol sentezi ↑ ancak atılımı ↑ ↑ ↑
Hipertiroidide >Kolesterol, fosfolipid ve trigliserit ↓ ↓ ↓.
Hipotiroidide >Kolesterol, fosfolipid ve trigliserit artar,
KC yağlanması olur.
49. Protein metabolizması
Fizyolojik düzeylerde anabolizan, aşırı
salgı durumunda katabolizan.
Protein döngüsünde görevli olan enzimleri
artırır.
Protein katabolizması sonucunda idrarda
potasyum, heksozamin, ürik asit atılımında
artma.
50. Aralık 2010 TUS sorusu
19. Hipertiroidizmde aşağıdakilerden
hangisi görülmez?
A) Oksijen kullanımında artma
B) İskelet kasında protein
katabolizmasında artma
C) Lipid yıkımında azalma
D) Plazma kolesterolünde azalma
E) Vitamin gereksiniminde artma
52. Kardiyovasküler sisteme etkileri
Dokularda metabolizma artışı
Metabolik son ürün artışı
Damarlarda vazodilatasyon
Kan akımında artma
Kalp hızı ve debide artma
enzimatik aktivite artışı ve α- Miyozin ağır zinciri gen kodlanmasının artışı
Kalbin atım gücünde artma
Tiroid hormonu çok artarsa, protein katabolizması nedeniyle kalp kasının gücü azalır.
53. Normal arteryel basınç
Ortalama arteryel basınç genellikle
değişmez.
Ancak dokulardan geçen kan akımının
artması nedeniyle, sistolik basınç artar,
diyastolik basınç azalır.
Nabız basıncını artırır.
54. Kardiyovasküler sisteme etkileri
Eritropoietin sekresyonunu stimüle eder.
Kan volümünü arttırır.
Sistemik vasküler rezistansın azalmasına
bağlı Renin salınımı artar, Renin-
anjiyotensin-aldesteron aksı devreye girer.
Renal Na reabs. artar. Plazma volümü
artar.
Kan volümünü ve preloadı arttırarak
sonuçta kardiyak outputu artırır.
55. Kardiyovasküler sisteme etkileri
Kardiyak miyositlere (T3) etkilidir.
Hücre membranında spesifik transport
proteini mevcut.
T3 duyarlı genler, kalbin yapısal ve
regülatuar proteinlerini kodlar.
56. T3'ün miyokardiyal kontraktiliteyi, β
adrenerjik reseptör stimülasyonunu
potansiyalize ederek artırdığı
gösterilmiştir.
Söz konusu stimülasyon cAMP
seviyelerini artırır; bu durum miyosit Ca2+
seviyelerinde ve L tipi Ca2+ kanal
dansitesinde artışa yol açar.
61. Açlığa hızlanmış cevap
Epinefrin, norepinefrin, glukagon, kortizol
ve büyüme hormonlarının etkilerini
potansiyalize eder.
Glukoneojenez, Lipoliz, Ketojenez,
labil protein havuzunun proteolizisi
Büyüme hormonu ve somatomedinlerle
sinerjistik etki gösterir. Büyüme hızı artar.
63. Büyüme ve doku gelişimine etkileri
Dişlerin çıkmasını ve gelişimini sağlar.
Epidermis, saç follikülleri ve tırnakların
büyümesi ve olgunlaşmasını sağlar.
İskelet kasları kasılma gücü ve hızını
arttırır.
• Yüksek frekanslı kas tremorları
64. Aşırı T3 ve T4, glikoliz ve glikojenolizi
artırır. Glikojen ve kreatin fosfat
konsantrasyonu azalır → Kaslarda zayıflık
(kas kitlesinin azalması) ve fonksiyonel
kayıp
65. Sinir Sistemine Etkileri
Merkezi sinir sistemi gelişim hızında kritik
önemlidir.
Beyin ve korteksinin büyümesi
Aksonların proliferasyonu
Dentritlerin dallanması
Sinapsların oluşumu, miyelinizasyon vb.’de
görevlidir.
Süksinik dehidrojenaz (*enerji üretimi),
galaktozilsialil transferaz (*miyelin oluşturma)
oluşumunda rol alır.
66. Uyanıklığı ve dikkati arttırır.
Hafıza ve öğrenme kapasitesini arttırır.
Normal duygulanım hali için gereklidir.
Periferik sinir reflekslerinin büyüklüğünü
ve hızını arttırır.
67. Santral sinir sisteminde:
• Merkezi sinir sisteminde uyarıcı
• Sinirlilik, anksiyete, vs.. psikonörotik
eğilimler
• Yorgunluğa rağmen uykusuzluk (sinaptik
uyarılmada artış)
Yetişkinlerde eksikliğinde beyin kan akımı ve
glukoz metabolizmasında genel azalma
(uyuşukluk, depresyon eğilimi)
69. Üreme Sistemine Etkileri
Kadınlarda ovulasyon ve normal
folliküler gelişim için gereklidir.
Eksikliğinde polimenore, fazlalığında
oligomenore
Hamileliğin normal gelişimini sağlar.
Erkekde normal spermatogenez için
gereklidir.
70. Hipertiroidi
Nedenleri
Aşırı soğuk
Ruhsal sıkıntı
Toksik guatr, tirotoksikoz, Graves
Tiroid Adenomu
Hipofiz ve hipotalamus ile ilgili durumlar
77. 67. Aşağıdaki hipertiroidi
tedavilerinin hangisinde
hipoparatiroidi gelişme riski en
yüksektir? (eylül 2007)
A) L-tiroksin
B) Propranolol
C) Metimazol
D) Radyoaktif iyot
E) Total tiroidektomi
78. Hipotiroidizm
1. Kretinizm : Fötal yaşamda başlar, fiziksel ve
mental gelişmede gerilik >>>>> Cüce
2. Miksödem : Erişkin tip. Tiroidektomi, tiroidit,
otoimmun hast. (Hashimoto) ve radyoaktif iyod
ile tedavi sırasında ortaya çıkar.
Ağır tiroid yetersizliğiyle beraber subkutan ve
interstisyel dokularda glikozaminoglikan toplanması
ile karakterize hipotiroidi anlamına gelir
3. Basit Guatr: Diyetle iyod alım eksikliği.
4. İyatrojenik Guatr: Li+, karbamazepin,
barbitürat.
Şalgam ve lahana PTU gibi etkir.
79. Primer hipotiroidide gözlenen serum serbest
T4 ve TSH düzeyleri aşağıdakilerden
hangisinde birlikte verilmiştir? (eylül 2004)
Serbest T4 düzeyi TSH düzeyi
A) Normal Yüksek
B) Düşük Yüksek
C) Yüksek Yüksek
D) Normal Düşük
E) Düşük Düşük
80. 31. Türkiye’de aşağıdakilerden hangisi
rutin yenidoğan tarama programları
kapsamında yer alır? (eylül 2007)
A) Alfa-1 antitripsin eksikliği
B) Konjenital hipotiroidi
C) Nöroblastom
D) Tüberküloz
E) AIDS
81. 124. Aşağıdakilerden hangisi,
konjenital hipotiroidiye neden olmaz?
(eylül 2006)
A) Bebekte tiroglobulin sentez defekti
B) Annede endemik iyot yetersizliği
C) Bebekte otoimmün tiroidit
D) Annenin gebelikte iyotlu ilaçlar
kullanması
E) Bebekte sublingual ektopik tiroid
82. Miksödem
Deride normalde
kondroitin sülfirik asit,
hyaluronik asit ve
polisakkaritlerle birleşmiş
çeşitli proteinler bulunur.
Hipotiroidide bu bileşikler
birikir, su tutulması,
derinin karakteristik
şişmesi sonucu gode
bırakmayan ödem
(miksödem) olur.
86. 40. Aşağıdakilerden hangisi kabızlığa
neden olmaz? (eylül 2007)
A) Diabetes mellitus
B) Hirschprung hastalığı
C) Hiperkalemi
D) Hipotiroidizm
E) Kistik fibrozis
87. 47. Aşağıdakilerin hangisinde
polisitemi gözlenmez? (eylül 2007)
A) Adrenal hiperplazi
B) Diyabetik anne çocuğu
C) Methemoglobinemi
D) Fallot tetralojisi
E) Hipotiroidi
88. 1. Aşağıdakilerden hangisi yüksek debili
kalp yetmezliği nedenlerinden biri
değildir? (nisan 2007)
A) Kronik anemi
B) Hipotiroidi
C) Beriberi
D) Paget hastalığı
E) Gebelik
89. 164. Aşağıdaki tiroidektomi
komplikasyonlarından hangisinin ameliyat
sonrası ilk 24 saatte görülme olasılığı en
düşüktür? (eylül 2006)
A) Yara hematomu
B) Asfiksi
C) Vokal kord paralizisi
D) Trakeomalazi
E) Hipotiroidi