1. ÇENE KİSTLERİ VE ODONTOJENİK
TÜMÖRLER
Dr. Tahir E. PATIROĞLU

2. ÇENE KİSTLERİ
I. İltihabi orijinli odontojenik III. Nonodontojenik kistler
kistler 1.Nazopalatin kanal kisti
1. Radiküler (apikal periodontal) 2.Median palatin ve median
kist alveoler kist
II. Gelişimle ilgili odontojenik 3. Globulomaksiller kist
kistler 4. Nazolabial (nazoalveoler) kist
1. Odontojenik keratokist IV. Çenenin epitelle döşeli
2. Dentigeröz kist olmayan kistleri
3. Erüpsiyon kisti 1. Basit (travmatik, hemorajik)
4. Yenidoğanın gingival kisti kemik kisti
5. Kalsifiye odontojenik kist 2. Anevrizmal kemik kisti
V. Ağız tabanı, tükrük bezi ve
boyun kistleri
2

3. Radiküler kist 3

4. Dentigeröz kist
4

5. Kalsifiye odontojenik kist
5

6. Pratik açıdan sadece birkaç çene kisti
mikroskobik görünümüne dayanarak
tanınabilir. Spesifik tanı kistin tam
lokalizasyonu ve tutulan dişle ilişkisi
yanında kliniko-radyolojik bilgi
gerektirir. Bu bilgi olmadığı durumda
patolog sadece benign epitelle döşeli
kist tanısı verebilir.
6

7. Odontojenik Tümörler
A. Epitelyal orijinli odontojenik tümörler
B. Mezenkimal orijinli odontojenik tümörler
C. Mikst odontojenik tümörler
D. Malign odontojenik tümörler
7

8. A. Epitelyal Orijinli Odontojenik
Tümörler
2. Ameloblastom
3. Adenomatoid odontojenik tümör
(adenoameloblastom)
4. Kalsifiye epitelyal odontojenik tümör
8

9. A. 1. Ameloblastom
• En sık görülen epitelyal odontojenik tümördür.
• Ortalama görülme yaşı 39’dur.
• Ağrısız, yavaş büyür, değişen derecede yüz
deformitesi ve diş dökülmesi yapar.
• % 80’den fazlası mandibula, kalanları maksillada
yerleşir.
9

10. • Radyolojik olarak
ayrı
kompartmanlarla
multiloküler,
radyolusent
görünümdedir.
• % 10-15 vakada
kistik lümende
çıkmamış dişle
birliktedir.
10

11. • Gros olarak
kemikte fuziform
veya silendirik
genişleme yapar.
• Gri-beyaz veya
sarı-gri renktedir
ve kolaylıkla
kesilecek
kıvamdadır.
11

12. • Mikroskobik olarak
kollajenize bağ
dokusu stroma içinde
epitelyal ada ve
kordonlarla
karakterizedir.
• Ameloblastik hücreler
ada ve kordonların
periferinde palizatik
dizilim gösterir.
• Folliküler, pleksiform,
akantomatöz, ...,
tipleri vardır.
12

13. A B
C
Ameloblastom
B. Folliküler
C. Akantomatöz
D. Granüler
13

14. A. 2. Adenomatoid odontojenik
tümör (adenoameloblastom)
• Bağ dokusunda değişen indüktif değişiklik vardır
ve duktusa benzer yapılar oluşturur.
• İyi kapsüllü ve kistik bir tümördür.
• Maksillada mandibuladan iki kat daha sıktır.
14

15. • Radyolojik olarak
radyolusent
görünümdedir.
• 3/4 vakada
tümör çıkmamış
dişle birliktedir.
15

16. • Makroskobik olarak
sıklıkla kistiktir.
• Epitel hücreleri
demet, kordon ve
daha çok rozet ve
duktus benzeri
yapılar oluşturur.
• Hücreler arasında
PAS pozitif boyanan
eozinofilik
materyel vardır.
16

17. A. 3. Kalsifiye Epitelyal Odontojenik
Tümör
• Ortalama görülme yaşı 42’dir.
• 2/3 vaka mandibulada yerleşir.
• Çoğu çıkmamış dişle birliktedir.
17

18. • Radyolojik
olarak değişik
büyüklükte
radyoopak
sahalar içeren
radyolusent
görünümdedir.
18

19. • Histolojik olarak
fibröz stroma
içinde demet ve
adalar yapan epitel
hücreleri vardır.
• Hücreler arasında
belirgin köprüler
yer alır.
• Hücreler arasında
ve stromada
yuvarlak kalsifiye
cisimler vardır.
19

20. B. Mezenkimal orijinli odontojenik tümörler
1. Fibrom (odontojenik fibrom)
2. Mikzom (fibro-mikzom)
3. Sementom
20

21. B. 1. Fibrom
(odontojenik fibrom)
• Mandibulada daha
sıktır.
• Değişen derecede
odontojenik epitel
içeren fibroblastik bir
tümördür.
• Fibröz doku
ameloblastik
fibromdan daha matür
ve kollajenizedir.
• Tümörde dental orijinli
epitel adaları olabilir. 21

22. B. 2. Mikzom (fibro-mikzom)
• % 60’ı 2-3. dekadda görülür.
• Radyolojik olarak kemik
septaları ile ayrılan multipl
radyolusent görünümdedir.
• Yumuşak, gri-beyaz-sarı
renktedir. Bağ dokusu
içerenler nisbeten sert
kıvamlıdır.
• Belirli bir sınır göstermeden,
korteksi perfore edebilir,
çevre yapılara ilerleyebilir.
22

23. • Mikroskobik olarak
mukoid ara madde
içinde gevşek olarak
yerleşmiş
sitoplazmik
uzantıları ile
tutunan stellat
(yıldızsı)
hücrelerden oluşur.
• Tümörde
odontojenik epitel
adaları olabilir.
23

24. B. 3. Sementom
• Semente benzer doku içeren lezyon grubudur.
• Dört tipi vardır:
a) Benign sementoblastom (gerçek
sementom)
b) Sementifiye fibrom
c) Periapikal semental displazi
d) Dev sementom (ailevi multipl
sementom)
24

25. Sementom
25

26. C. Mikst Odontojenik Tümörler
1. Ameloblastik fibrom
2. Ameloblastik fibro-odontom
3. Odontom
a) Kompleks odontom
b) Birleşik (compound) odontom
26

27. C. 1. Ameloblastik
fibrom
• Çoğu 5-20 yaş
arasındadır.
• Mandibulada ve
premolar-molar bölgede
sıktır.
• Radyolojik olarak iyi sınırlı
radyolusent kistik
görünümdedir.
• Mezenkimal bağ dokusu
stroma içinde epitel
hücresi kordon, ada ve
tomurcuklarından oluşur.
27

28. Ameloblastik fibrom
28

29. C. 2. Ameloblastik
fibro-odontom
• Yavaş gelişir.
• Radyolojik olarak
kiste benzer sahalar
vardır.
• Bulguları
ameloblastik
fibroma benzer.
Fakat yapı içinde
dentin ve mine
oluşumu ile ayrılır.
29

30. C. 3. A. Kompleks
Odontom
• Mandibulada,
premolar-molar
bölgede sık yerleşir.
• İlk iki dekadda sık
görülür.
• Bütün dental dokular
vardır, fakat bunlar
kötü organizedir ve
düzensizdir.
30

31. C. 3. A. Birleşik
Odontom
• Mandibulada, kesici-
köpek dişi bölgesinde sık
yerleşir.
• 2-3. dekadda sık görülür.
• Bütün dental dokular
vardır ve daha organize
yapılar halindedir. Bazı
sahalarda dişe benzer
yapılar bulunur.
31

32. D. Malign odontojenik tümörler
1.Odontojenik karsinom
a) Malign ameloblastom
b) Primer intraosseöz karsinom
c) Odontojenik epitelden gelişen diğer
karsinomlar
2. Odontojenik sarkom
a) Ameloblastik fibrosarkom
b) Ameloblastik odontosarkom
32