1. Akut Yara Bakımı

2. 2
DERS #1

3. 3
…ilk on dakika
• BAŞLANGIÇ AŞAMALARI
– Hasta Rahatlığı / Güvenlik
– İlk Hemostaz
– Mücevheratın Çıkarılması
– Tedavide Olası Gecikme
• GENEL FİZİKSEL MUAYENE
• MEVCUT HASTALIĞIN ÖYKÜSÜ
• ÖZEL BAKIM HAZIRLIKLARI

4. 4
Mevcut Hastalığın Öyküsü
•Yaralanma zamanı
•Mekanizma (künt/kesici-delici)
•Uygulanan ön tedavi
•Yaranın büyüklüğü
Santimetre cinsinden uzunluğu
Doku katlarına göre derinliği
•Kontaminasyon derecesi (düzenli/düzensiz)
•Yabancı cisim?
Eğer hasta orada olduğunu söylüyorsa genellikle
oradadır !
•Bariz motor ve duyu fonksiyonu kaybı

5. 5
Özel Bakıma Hazırlama
 Baştan Sona ve Spesifik Nöro/Motor/Vasküler muayene
– Unutmayın bir pt önemli tendon ya da kas yaralanmasına rağmen
kuvvetli olabilir
 Lokal anestezi: Yara kenarlarından doğru mu yoksa bölgesel
sinir bloğu mu?
 Yara alanı uygun bir solüsyonla hazırlanır
 Alkol ya da Hidrojen Peroksit kullanılmaz
 Sadece onarımı engelleyen kılları traşlayın
 SF ile bolca sulama
Splash guard’lı 30-60 cc’lik şırınga
Yaranın her cm’si başına 50-100 cc solüsyon
 Devitalize dokunun keskşn bir şekilde eksizyonu

6. 6
Yara Debridmanı
Bir kusuru düzeltirken bir tane daha yaratmayın
Yara kenarlarını mümkün olduğunca düzgün hale
getirin

7. 7
Kötü Sonuçlar
 Yetersiz hazırlık yapıldığında, yara enfekte
olur
 Her bir yaraya çok büyük ya da çok küçük
sütür malzemesi kullanma
 Sütürleri çok sıkı atma ya da içerde çok uzun
bırakma
 Yara kenarlarını ters çevirme ya da içini
dışına fazlasıyla çevirme

8. 8
Kötü Sonuçlar
A
B
C

9. 9
Yara Tipleri
• Yırtılmalar
• Kesik yaraları
• *Saplanan cisimler
• Sıyrıklar
• Yanıklar
• Kopmalar
• Amputasyonlar
• Isırıklar

10. 10
Yırtılmalar
• Düzgün
– Yaralanmadan sonra
geçen süre kısa
– Genelde kesici travma
sonrası
– Temiz, pürüzsüz yara
kenarları
– Etrafında çürük yok
– Kontaminasyon çok az

11. 11
Yırtılmalar
• Düzensiz
– Yaralanmadan sonra
geçen süre uzun
– Genelde künt travma
sonrası
– Pürüzlü ve çürüklü yara
kenarları
– Çıkıntılı, devitalize
kenarlar
– Büyük oranda
kontaminasyon

12. 12
Alında sarkan parça

13. 13
Kesik Yaraları
 Derinliği genişliğinden
daha fazla
 Normalde
kapatılmamalıdır
 Alttaki yapı ve organlarda
da hasar olabileceğini
göz önünde bulundurun
 İyice yıkayın
 Devitalize epidermal deri
örtüsü

14. 14
Bıçak Yarası

15. 15
Saplanan Cisimler

16. 16
Sıyrıklar
• Dermis ve/veya
epidermiste yüzeysel
kalkma
• İçinde yabancı cisim
bulunabilir
• İz bırakabilir

17. 17
Yanıklar
 Dört kategori:
– Termal
• Alev, buhar
– Kimyasal
• Asit ya da baz
– Elektrik
• Elektrik akımına
maruz kalma, şimşek
– Radyasyon
• Güneş yanığı,
radyasyon tedavi
 Üç sınıflandırma:
– Yüzeysel Kısmi Kalınlık
(Birinci derece)
• Epidermis, minimal
dermis
– Derin Kısmi Kalınlık
(İkinci derece)
• Dermal penetrasyon,
kesecikler
– Tam kalınlık (Üçüncü
derece)
• Dermisden deri altı
doku, kas ve/veya
kemiğe kadar

18. 18
Kopmalar
 Tam ya da yarı
kalınlıkta olabilir
 Fiili doku kaybı içerir
 Tedavi kopmanın
büyüklüğüne bağlıdır
>1.0 cm² greft
gerektirebilir

19. 19
Amputasyonlar
• Kemiği içeren
amputasyon
• Kemik ya da dokuda
tamamen kayıp söz
konusu olabilir
• Çapraz ya da eğik
olabilir
• Tam ya da yarım
olabilir

20. 20
Başparmakta distal uçta
tamamlanmamış amputasyon

21. 21
Kopmuş Parçaya Tedavi Nasıl
Uygulanır
• Kontaminasyonun hepsini alın
• Salinli, steril sargı beziyle sarın
• Buzlu su içeren ikinci bir torbaya yerleştirin
– parçanın donmamasına dikkat edin
• Mümkünse hastayla birlikte nakledin

22. 22
Memeli Isırıkları
 En yaygın olanları köpek, kedi ve insandır
 Genelde bildirilmeyen ısırık sayısı bildirilenden çok
daha fazladır
 Köpek ısırıkları tüm hayvan ısırıklarının %80’ini, kedi
ısırıkları %5-15’ini, geri kalanını da diğer tüm hayvanlar
oluşturmaktadır
 Isırıkların 5 ila 14 yaş arası çocuklarda olma olasılığı
daha fazladır
 Isırıkların çoğu bilinen hayvanlardandır, %3-15’i ise
vahşi ya da izi bulunamayan hayvanlardan
 Tüm ısırıkların %75’i kol ve bacaklardadır

23. 23
Köpek Isırıkları
 Tüm ısırıkların yaklaşık %80’i köpeklerin neden olduğu
ısırıklardır
 Isırıkların %4 -%10’u enfekte olur
 Kurbanlar daha çok erkeklerdir
 Yaralar bazen dikilebilir ve primer olarak kapatılabilir – ayrıca
gecikmiş onarımı göz önünde bulundurun
 Geneldey Staphylococcus Aureus ve Staphylococcus
Epidermidis
 Köpek ve Kedilerde: Pasteurella Multocida, enfeksiyon <24
 Tüm suçlu organizmaları kapsayacak profilaksi
 Rabies profilaksisini düşünün
 Radyografik çalışma yapın
 Kol ya da bacağa 12-24 saat atel takın

24. 24
Kedi Isırıkları
 Tüm ısırıkların %5 ila %15’i
 %17 -%50’si enfekte olur
 Isırık ve tırmalama kurbanları en çok kadınlardır
 Estetik açıdan önemli OLMADIĞI SÜRECE dikiş atmayın
 En yaygın organizmalar Pasteurella Multocida, Staphylococcus
Aureus ,Streptococci ve diğerleridir
 Yarasının yapısı ve yüksek pasteurella multocida
konsantrasyonu nedeniyle kedi ısırıkları köpeklerinkinden daha
sorunludur
 Tüm suçlu organizmaları kapsayacak profilaksi
 Rabies profilaksisini düşünün
 Radyografik çalışma yapın
 Kol ya da bacağa 12-24 saat atel takın

25. 25
İnsan Isırıkları
Enfeksiyon oranı yüksek, ancak tam sayısı belli değildir
Estetik açıdan önemli OLMADIĞI SÜRECE dikiş atılmamalıdır
Çoğunlukla dorsal MCPJ’ler üzerinde (mafsallar) bulunurlar
Hemen suçlu organizmaları kapsayan antibiyotik verin
Genelde radyografik çalışma gerekir
Kol ya da bacağa 12-24 saat atel takın

26. 26
Ne Zaman Bir Yara “Sadece” Bir Yara
Değildir
• Kafa - açık kafatası kırıkları
• Göz - küresinde yırtılma
• Boyun – boyun deri kasına penetrasyon
• Göğüs - pnömotoraks
• Karın - Peritoneal ihlal (Derin Kesikler)
• Kol ve Bacak – Açık kırıklar
• Kasık - üretral ya da testiküler yırtılma
• Tendonlar - Fleksor ve ekstensorlar

27. 27
Yara Kapama Tekniği
• Kapama Tekniğini Seçme
• Doğru Sütürü Seçme
• Zımba Endikasyonları (Stappler)
• Dermabond (Yara Yapışkanı)
Endikasyonları
• Basit Tek Dikişler
• Sütür Alternatifi – bant ve yapışkan

28. 28
Sütür Kullanım
Normal iplik vasküler ligasyon (küçük damarlar)
intraoral laserasyonlar
Kromlu iplik kas onarımı
intradermal toplama
(genelde kontamine yaralarla sınırlıdır)
Örgülü sentetik emilebilir kas onarımı
gerginliği düşük alanlarda intradermal
toplama
tırnak yatağı onarımları
Monofilaman Sentetik emilebilir kas onarımı
gerginliği fazla olan alanlarda intradermal
toplama
Naylon perkütan onarım
Monofilaman Sentetik Kalıcı perkütan onarım
tendon onarımları
İpek intraoral laserasyonlar
vasküler ligasyon (büyük damarlar)
Polyester intraoral laserasyonlar

29. 29
Hangi Sütürü Kullanmalı?
BOY EMİLEBİLİR KALICI
7-0 Sıkı intradermal onarımlı
yüz
Geçerli değil
6-0 Yüz Tırnak yatağı
5-0 Parmaklar, eller, PQ
kapama
Intradermal
4-0 Kafa derisi, torso, bacak,
gerilimli yaralar
Intradermal, Intramusküler
3-0 Kalçada tek kat kapama Intramüsküler
2-0 Deriyi merkezi hatlarda
bağlamak için
Geçerli değil

30. 30
Ne Zaman Primer Yara
Kapama Yapılmalı?
• Kol ve bacaklar 6-12 saat
• Yüz 12-24 saat
• Tedaviye karar verirken kontaminasyon
ve diğer faktörleri göz önünde
bulundurun

31. 31
Basit Sütürler
• Basit tek dikiş
– Tek tek düğümlenmiş
tekli dikişler (tüm
düğümleri yaranın aynı
tarafına atın)
– Komplikasyonsuz
yırtılma ve yara
kapamada kullanılır

32. 32
Matris Sütürler
• Yatay matris dikiş
– Fasiyal kapamada daha
fazla sağlamlık sağlar;
ayrıca nasırlı deride
kullanılır (örn. avuçiçleri ve
ayaktabanları)
– İki aşamalı dikiş:
• Basit dikiş atılır
• İğne ters çevrilip, 2.basit
dikiş birincinin hemen
yanına atılır (birinci dikişle
aynı boyda)

33. 33
Matris Sütürler
• Dikey matris dikiş
– Deri kenarlarının ters
çevirme yoluyla tam
toplanmasını sağlar
– İki aşamalı dikiş:
• Basit dikiş atılır – yara
kenarına göre “uzak,
uzak” (büyük ısırık)
• İğne ters çevrilir ve
2.dikiş birincinin içine
atılır – “yakın, yakın”
(küçük ısırık)

34. 34
Subkütiküler Sütürler
• Genelde devam eden
bir dikiştir, ama tek
olarak da atılabilir
• Intradermal yatay
ısırıklar
• Sütürün çapraz yara
oluşmasına meydan
vermeden uzun süre
kalmasına olanak
sağlayın

35. 35
Steri-stripler
• Steril yapışkan bantlar
• Farklı en ve boylarda
mevcuttur
• Genellikle subkütiküler
sütürlerle kullanılır
• Zımba ya da sütür
alındıktan sonra kullanılır
• Gecikmiş kapamalarda
kullanılabilir

36. 36
Zımbalar
• Hızlı yara kapama
• Uygulaması kolay
• Düzgün bir şekilde
yerleştiğinde dokuyu ters
çevirin
• Kafa derisi, gövde, kol ve
bacaklarda kullanılır,
ama…
• Asla yüz, ayak ya da
ellerde kullanmayın!

37. 37
Yapışkan Malzemeler
• Çekme dayanıklıkları
düşük olan yerlerde
küçük yüzeysel
yırtılmalarda kullanın
• Kıllı alanlarda
kullanılmaz

38. 38
Artık Yarayı Kapattık
• Yara sargıları ve atele alma
• Sütürlerin alınması
• Antibiyotik endikasyonları ve seçimi
• Tetanoz aşısı endikasyonları

39. 39
Sargılama ve Atele Alma
• Eklemler üzerindeki yaralarda iyileşme sağlamak
açısından yarayı atele almak faydalı olabilir – tüm tendon
yaralarının atele alınması gerektiğine dikkat edin
• Açık yaraların çoğunda sargı sarılmalı, orijinal sargı 48
saat süreyle çözülmemeli, daha sonra sabun ve su ile
yıkadıktan ve antimikrobiyel krem kullandıktan sonra
günde iki kez değiştirilmelidir
…yaraların “çok ıslak” tutulmaması gerekir.

40. 40
Sütürün Alınması
• Yüz: 3-5 gün
• Kafa derisi: 7 gün
• Dayanıklılığı yüksek alanlar: 10-12 gün
• Dayanıklılığı düşük alanlar: 7-10 gün

41. 41
Komplikasyonlar
Enfeksiyon belirtileri şunlardır:
– ağrı
– ateş
– kırmızılık
– purulan akıntı
– ılıklık
– şişme
– kırmızı damarlar

42. 42
Antibiyotik Kullanımı
• Tüm Açık Kırıklar
• Tüm Açık Eklem ve Tendon Yaraları
• Tüm Memeli Isırıkları
• Çoğu Ağır Kontamine Yaralar
• Tüm Boydan Boya Yırtıklar
• Ayaktaki Çoğu Kesici/Delici Yaraları
…ancak her zaman hastayı bütün olarak
düşünün – sadece yarasını değil

43. 43
Endişe Yaratacak Nedenler
 Yaranın boyutunun belirsizliği
 Avasküler yapılarda kapatılamayacak büyüklükte hasarlar
 Avasküler yapıda penetrasyonu
 Kompresyon ve Enjeksiyon yaraları
 Şüpheli eklembacaklı ve zehirli ısırıkları
 Ciddi yanık ve elektrik yaralanmaları
 Altta yatan ciddi sistemik sorunları bulunan hastalardaki yaralar

44. 44
…ve son olarak
Kozmetik mi Fonksiyon mu?
 İkisi arasında hassas bir denge vardır.
 Eğer bir tanesine çok fazla önem verilirse, diğeri
bundan zarar görür.