2. Cfare eshte Matematika?
Fjala "matematikë" vjen nga gjuha e lashtë greke që do të
thotë mësim,studim, shkencë, përveç kësaj ajo përgjatë kohëve ka
marrë një kuptim më të ngushtë dhe më teknik që do të thotë "studim
matematik―
Matematika përbën një fushë të njohurive abstrakte të ndërtuara me
ndihmën e arsyetimeve logjike mbi koncepte të tilla si numrat, figurat,
strukturat dhe transformime.Ajo dallohet nga shkencat tjera për një lidhje
të veçantë që ka ajo me realitetin,ka një natyre të pastër intelektuale,e
bazuar tek një seri aksiomash të deklaruara të vërteta ose mbi disa
postulate përkohësisht të pranuara.Një pohim matematikor – i quajtur
përgjithësisht teoremë ose propozicion konsiderohet i vërtetë nëse
procesi i vërtetimit formal që përcakton vlefshmërinë e saj respekton një
strukturë arsyetuese logjike-deduktive.
3. Pitagora
Pitagora lindi afërsisht në vitin 592 p.e.s. dhe vdiq 486
p.e.s., ishte matematikan dhe filozof grek. Që i vogël
shfaqi shumë dhunti të veçanta që më vonë do të krijojnë
një legjendë, që e do të jetë i biri i Apollonit.Pitagora
është shumë i njohur me teoremëm e tij në matematikë,
e cila njihet si "Teorema e Pitagorës" e cila shprehet
me barazimin .
4. Arkimedi.
Arkimedi jetoi rreth viteve 287 p.e.s. 212 p.e.s.qe
një matematikan fizikant,inxhinier,astronom dhe filozof i
lashtësise.Thuhet nga disa historianë e matematikanë të
jetë matematikani më i madh i lashtësisë.Mendohet te
kete zbuluar parimin e dendesise dhe pluskimit, i njohur
edhe si "Parimi i Arkimedit" qe sipas gojedhenes e zbuloi
ndersa ai po lahej ne nje vaske (doli jashe neper rruge
duke bertitur "Eureka (evrika)" - (E gjeta)
5. Talesi Teorema e Talesit
Teorema e Talesit thotë se: Nëse
A,B dhe C janë pika të një vije
rrethore të tilla që segmenti AC
është diametër i vijës rrethore
atëherë këndi ABC është kënd i
drejtë.
Teorema e anasjelltë e Talesit
Teorema e anasjelltë e Talesit thotë
se: Hipotenuza e trekëndëshit
kënddrejt është diametër i rrethit të
jashtashkruar.
Talesi i Miletit lindi më 624
p.e.s. dhe vdiq më 552
p.e.s., ishte filozof dhe
matematikan antik. Autor i
veprave filozofike të cilat më
vonë nga shumë
shkencëtarë merren si
pikënisje e punës së tyre.
Historia
Tales nuk është i pari që e
zbuloi teoremën, dihet se
këtë teoremë e zotëronin
Egjiptianët dhe Babilonasit e
vjetër të cilët e përdornin por
pa e vërtetuar. Talesi është i
pari që dha vërtetimin e saj
prandaj ajo sot mban emrin
e tij.
6. Carl Friedrich Gauss
Carl Friedrich Gauss (30 prill1777 — 23 shkurt 1855) ishte një
matematikan gjerman dhe shkencëtar që ndihmoi dukshëm në shumë
fusha, duke përfshirë teorinë e numrave analizën gjeometrinë
diferenciale gjeodezinë magnetizmin astronominëdhe optikën
Nganjëherë i njohur si "princi i matematikës", Gausi pati një ndikim të
shquar në shumë fusha të matematikës dhe shkencës dhe është
rradhitur pranë Ojlerit,Njutonit dhe Arkimedit si një nga matematikanët
më të mëdhenj të historisë.
7. Leonard Euler
Leonhard Paul Euler, (15 Prill 1707 Basel, Zvicër– 7 shtator, 1783
Saint Petersburg, Rusi), ishte matematikan dhe fizikan zviceran i cili
kaloi pjesën më të madhe të jetës së tij në Rusi dhe Gjermani.
Euler bëri zbulime të rëndësishme në fusha të ndryshme si Njehsim
diferencial dhe teoria e grafeve. Ai gjithashtu për herë të parë paraqiti
pjesën më të madhe të terminologjisë dhe nocioneve moderne
matematike, pjesërisht për analizën matematike, sikur është nocioni
i funksionit matematik.Gjithashtu është i njohur për punën e tij
në mekanikë, optikë dhe astronomi.
Euler konsiderohet të jetë matematikani më i madh i shekullit të XVIII
dhe një ndër më të mëdhenjtë i të gjitha kohërave. Gjithashtu është më
frytdhënësi, përmbledhja e punimeve të e tij përfshinë 60–80 vëllime
faqe çerekësh.Deklarata e dhënë nga Pierre-Simon Laplace shpreh
influencën që pati Euler në matematikë, ai thotë: "Lexojeni Eulerin,
lexojeni Eulerin, ai është mësuesi i të gjithë neve."
8. Euklidi
Euklidi rreth 365 – 275 p.e.s.) është themelues i metodës aksiomatike në gjeometri. Ai të
gjitha njohuritë gjeometrike por edhe matematike të kohës së vet i përmblodhi dhe i
sistematizoi në 13 libra të cillat njihen me titullin Elementet.
Teorema e dyte e Euklidit
Ne trekendeshin
kenddrejt,cdo katet eshte
i mesem i perpjesshem
ndermjet hipotenuzes dhe
projeksionit te tij mbi
hipotenuze
AC2=AH*AB
Teorema e pare e Ekulidit
Ne trekendeshin
kenddrej,lartesia e hequr nga
kulmi i kendit te drejte eshte e
mesme e perpjesshme
ndermejet te kateteve me
hipotenuzen.
CH2=AH*BH
9. THENJE PER MATEMATIKEN
1) Matematika eshte mbreteresha e shkences, kurse aritmetika
mbreteresha e matematikes. (K. GAUSS)
2) Shkenca arrin persosjen vetem atehere kur arrin te perdore
matematiken. (K.MARKS)
3) Matematika është alfabeti që zoti ka shkruar universin.
(Galileo Galilei)
4) Matematika ëshë metafizika e arsyetimit, ndërsa feja ëshë
metafizika e zemrës (Gabriele Martufi)
5) Dashuria është motorri i jetës, matematika është motori i
shkencës (Gabriele Martufi)