fiilimsiler

2. Fiil anlamı taşıyan ancak fiillerin
özelliklerini tam olarak yansıtmayan
ve cümlede isim soylu kelimeler
üstlenen kelimelere fiilimsi denir.

3. Bilindiği gibi Türkçe’de –(i)msi eki benzeyen anlamına
gelir.
Buna göre fiilimside fiile benzeyen demektir.
Fiiller iş, oluş, hareket bildirir. Mastar eklerini alır
Fiilimsiler iş, oluş, hareket bildirmez mastar eki almazlar

4. Fiilimsiler üç gruba ayrılır
1. isim fiiller
2. sıfat fiiller (ortaç)
3. zarf fiiller

5. İSİM FİİLLER (AD-EYLEMLER)
Fiil soylu sözcüklerin sonuna –mak –mek –ış –iş –uş –
üş –ma –me ekleri getirilerek yapılır.
Örnek:
Bir gülüşün ömre bedel
Yaşamak ölmekten zor
İçimde maziden kalma duygular var

6. İSİM FİİLER (devamı)
İsim fiil ekiyle türetilen bazı sözcükler isim fiil özelliğini
yitirirler.
Kalıcı bir nesne veya isim olabilirler
Artık bunlar isim fiil olmazlar
Örnek:
Kaymak, çakmak, dondurma, bağış, geviş

7. İSİM FİİLER (devamı)
Fiilden fiil yapım eki olan –iş ile isim fiil eki olan –iş’i
karıştırmamak gerekir.
Anlamsal olarak fiilden fiil yapım eki bir işi karşılıklı yada
birlikte anlamı verir.
Fakat fiilimsi eki bu anlamı vermez.
Örnek
Gülüşün çok güzel (isim fiil eki)
Onu öyle görünce gülüştüler (fiilden fiil yapım eki)

8. İSİM FİİLLER (devamı)
Olumsuzluk eki olan –ma –me ile isim fiil eki olan –
ma –me karıştırılmamalıdır.
örnek:
Artık sevmeyeceğim (olumsuzluk eki)
İnsanın mesleğini sevmesi gerekir.

9. SIFAT FİİL EKLERİ (ORTAÇLAR)
Fiilin sıfat dönüştürülmüş şeklidir.
Fiil kök veya gövdelerine;
-an –en –ası –esi –mez –maz –ar –er –dık –dik –duk
-dük –ecek –acak –mış –miş ekleri getirilerek yapılır.
Sıfat fiil ekleri genellikle sıfat tamlaması yapar.

10. SIFAT FİİLLER (devamı)
Örnek:
Her seven sevilenin boy aynasıdır.
O öpülesi eller beni büyüttü.
Dönülmez akşamın ufkundayız.
Tanıdık bir yüz çıkmadı karşımıza.
Bense penceremde gelmeyecek saatleri beklerim.
Mayın tarlasına düşmüş bir deliyim.

11. SIFAT FİİLLER (devamı)
Zaman ekleriyle sıfat fiil ekleri karıştırılmamalıdır.
Örnek:
Hiç oturacak zamanım yok. (sıfat tamlaması olmuş bu
yüzden sıfat fiil)
Oğlum okuyacak ve büyük adam olacak.(fiili yüklem
yapmış.zaman bildirir)

12. SIFAT FİİLER (devamı)
Sıfat fiil ekini alan fiiller, bazen isim göreviyle
kullanılırlar
Örnek:
Bayrama katılan öğrencilere izin verildi.(sıfat fiil)
Bayrama katılanlara izin verildi.(isim)
Sıfat fiiller çekim eki alarak isimleşirler.

13. SIFAT FİİLLER (devamı)
Sıfat fiil ekleriyle çekim ekleri karıştırılmamalıdır.
Örnek:
Görünmez kaza (sıfat fiil)
Buradan bizim ev görünmez (fiil)

14. ZARF FİİLLER (BAĞ FİİL-ULAÇ)
Fillerin durumunu, zamanını, şeklini bildiren fiilimsilerdir.
Fiil kök ve gövdelerinin üzerine –ınca –dıkca –dığında –
ken –r –mez –alı –erek –madan –meksizin
-ıp ekleri getirilerek yapılır.
zarf fiil ekleri temel cümlenin zarf tümleci olur.

15. ZARF FİİLER (devamı)
Ben gidince hüzünler bırakırım
Gözlerim gözlerine değince felaketim olur ağlardım.
Öldüğünde çok gençti.
Gülerek yanıma geldi.
Sizin durmaksızın çalışmanız lazım.

16. ZARF FİİLLER (devamı)
Zarf fiiller çoğunlukla bağlama göreviyle kullanılır.
Örnek:
Koşa koşa geldi.
Zarf fiiller çekim eki almaz.

17. NOT1: Bir fiilde ne kadar zarf fiil varsa o kadar yan cümle
olur.
NOT2: Bir cümlede fiilimsi varsa o cümle girişik birleşik
cümledir.
NOT3: bir cümlede ki fiilimsi sayısıyla temel cümlenin
yükleminin toplamı o cümledeki yargı sayısını verir.