1. ‫ی‬‫حیدر‬‫مجید‬
‫سانه‬‫ر‬‫مدیریت‬‫ی‬‫دکتر‬‫ی‬‫دانشجو‬
‫تهران‬‫تحقیقات‬‫و‬‫علوم‬ ‫اد‬‫ز‬‫آ‬‫دانشگاه‬
‫نظریه‬ ‫پارسونز‬ ‫تالکوت‬AGIL‫و‬
‫الگوئی‬ ‫متغیرهای‬

2. ‫پارسونز‬ ‫تالکوت‬

4. ‫تالکوت‬‫پارسونز‬(‫به‬‫انگلیسی‬:Talcott
Parsons) (‫زاده‬۱۳‫دسامبر‬۱۹۰۲-‫درگذشته‬۸
‫مه‬۱۹۷۹)،‫‌شناس‬‫ه‬‫جامع‬،‫آمریکایی‬‫و‬‫از‬۱۹۲۷‫تا‬
۱۹۷۳‫در‬‫دانشگاه‬‫هاروارد‬‫به‬‫‌وظیفه‬‫م‬‫انجا‬‫مشغول‬‫بو‬‫د‬.
‫پارسونز‬‫یک‬‫نظریه‬‫ی‬‫عمومی‬‫‌نام‬‫ه‬‫ب‬«‌‫نظریه‬‌‫ن‬ُ‫ک‬‫ش‬»‫را‬
‫برای‬‫بررسی‬‫جامعه‬‫توسعه‬‫داد‬‫که‬‫برمبنای‬
‫‌شناختی‬‫ش‬‫رو‬،‫اختیارگرایی‬‫و‬‫مبنای‬‫‌شناخ‬‫ت‬‫معرف‬‫تی‬
‫‌گرایی‬‫ع‬‫واق‬‌‫تحلیلی‬‫استوار‬‫است‬.‫این‬،‫نظریه‬‫ت‬‫الش‬
‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫بین‬‫دو‬‫سنت‬‫عمده‬‫ی‬‫‌شناختی‬‫ش‬‫رو‬‫تعادل‬‫ای‬‫جاد‬
‫کند‬:‫فایده‬-،‫‌گرایی‬‫ه‬‫تجرب‬‫و‬‫تأویل‬-‫ایده‬‫‌گرایی‬‫ل‬‫آ‬.‫برای‬
،‫پارسونز‬‫اختیارگرایی‬‫میان‬‫این‬‫دو‬‫روش‬‫عمده‬‫راه‬
‫سومی‬‫پدید‬‫‌آورد‬‫ی‬‫م‬.‫بیش‬‫از‬‫یک‬‌‫نظریه‬،‫اجتماعی‬
‫پارسونز‬‫یک‬‫نظریه‬‌‫درباره‬‫تحول‬،‫جامعه‬‫و‬‫یک‬‫ت‬‫فسیر‬
‫عینی‬‫از‬‫جهات‬‫و‬‫‌های‬‫ه‬‫ران‬‫تاریخ‬‫جهان‬‫ارائه‬
‫‌است‬‫ه‬‫کرد‬.

5. ‫پارسونز‬‫کار‬‫امیل‬‫دورکیم‬‫و‬‫ویلفردو‬‫پارتو‬‫را‬‫ت‬‫جزیه‬‫و‬
،‫تحلیل‬‫و‬‫‌های‬‫ه‬‫نوشت‬‫آنان‬‫را‬‫از‬‫طریق‬‫‌واره‬‫م‬‫اندا‬
(‫پارادیم‬)‫کنش‬‌‫اختیارگرا‬‫ارزیابی‬‫‌است‬‫ه‬‫کرد‬.‫ا‬‫و‬
،‫‌چنین‬‫م‬‫ه‬‫پیشتاز‬‫معرفی‬‫و‬‫تفسیر‬‫آثار‬‫ماکس‬‫وب‬‫ر‬‫به‬
‫مخاطبان‬‫آمریکایی‬‫بود‬.‫او‬‫اگرچه‬‌‫عموما‬‫‌عنوان‬‫ه‬‫ب‬
‫‌گری‬‫ش‬‫پژوه‬‫ساختار‬-‫کارکردگرا‬‫در‬‫نظر‬
،‫‌شود‬‫ی‬‫‌م‬‫ه‬‫گرفت‬‫در‬‫‌ای‬‫ه‬‫مقال‬‫در‬‫اواخر‬‫عمر‬،‫خود‬
‫‌است‬‫ه‬‫نوشت‬‫که‬‫مفاهیم‬،‫کارکردگرا‬‫یا‬‫ساختار‬-
،‫کارکردگرا‬‫‌های‬‫ه‬‫را‬‫نامناسبی‬‫برای‬‫معرفی‬‫ساختا‬‫ر‬
‫نظریه‬‫ی‬‫او‬‫هستند‬.‫برای‬،‫پارسونز‬‫ساختار‬-
‫کارکردگرایی‬‫یک‬‫مرحله‬‫در‬‫گسترش‬‫‌شناخت‬‫ش‬‫رو‬‫ی‬
‫علوم‬‫اجتماعی‬،‫بود‬‫و‬‫کارکردگرایی‬‫هم‬‫یک‬‫روش‬
،‫‌شمول‬‫ن‬‫جها‬‫نه‬‫‌ای‬‫ه‬‫واژ‬‫برای‬‫‌گذاری‬‫م‬‫نا‬‫یک‬‌‫مکتب‬
‫‌خصوص‬‫ه‬‫ب‬.

6. Historical Typology – Types of Society
GEMEINSCHAFT Ferdinand Tonnies GESELLSCHAFT
Theological
Metaphysical
August Comte
Positivist -
Scientific
Militaristic Herbert Spencer Industrial
Feudalism Karl Marx Capitalism
Mechanical
Solidarity
Emile Durkheim
Organic
Solidarity
Traditional Max Weber Rational-Legal
Subjective Culture
(more life)
Georg Simmel
Objective Culture
(more-than life)
Primary Group Chicago School Secondary Group
R E C A P I T U L A T I O N
S W E E P O F H I S T O R Y

7. Talcott Parsons:
The Social System
GEMEINSCHAFT (Ferdinand Tonnies) GESELLSCHAFT
Feudalism (Karl Marx) Capitalism
Mechanical (Emile Durkheim) Organic
Traditional (Max Weber) Bureaucratic
Subjective Culture (Georg Simmel) Objective Culture
Primary Group (Chicago School) Secondary Group
PARSONS’ PATTERN VARIABLES
Affectivity Affective Neutrality
Diffuseness Specificity
Particularism Universalism
Ascription Achievement
Collective Orientation Self Orientation

8. Parsons’ Department of Social Relations 1945-1972
interdisciplinarity:
for UNDERSTANDING HUMAN BEHAVIOR
PHYSIOLOGY
PSYCHOLOGY
SOCIAL
STRUCTURE
CULTURE
DURKHEIM: Social System Integration
WEBER: Culture & Social Systems
Borderline
FREUD: Social Systems & Personality Integration

9. ‫آلپورت‬ ‫گوردون‬

10. ‫اجتماعی‬ ‫روابط‬ ‫دپارتمان‬ ‫در‬ ‫آلپورت‬
‫بعد‬‫از‬‫بازگشت‬‫از‬،‫اروپا‬‫آلپورت‬‫به‬‫تدریس‬‫اخال‬‫ق‬
‫اجتماعی‬‫در‬‫هاروارد‬‫پرداخت‬.‫در‬‫همانجا‬‫او‬‫به‬
‫پردازش‬‫و‬‫تدریس‬‫آن‬‫چیزی‬‫پرداخت‬‫که‬‌‫احتمال‬‫او‬‫لین‬
‫درس‬‫شخصیت‬‫در‬‫آمریکا‬‫بود‬.‫در‬۱۹۲۶،‫او‬‫به‬
‫دانشگاه‬‫دارتماس‬‫رفت‬‫ولی‬‫خیلی‬،‫زود‬‫بعد‬‫از‬‫چهار‬
،‫سال‬‫برای‬‫همیشه‬‫به‬‫هاروارد‬‫برگشت‬.‫خدمات‬‫وی‬‫به‬
‫هاروارد‬‫بسیار‬‫زیاد‬‫است‬.‫از‬‌‫همه‬‫آنها‬‫مهمتر‬‫این‬‫بود‬
‫که‬‫وی‬‫جزو‬‫اولین‬‫طرفداران‬‫مطالعات‬‫چند‬،‫‌ای‬‫ه‬‫رشت‬‫و‬
‫جزو‬‫پیش‬‫قدمان‬‫در‬‫ایجاد‬‫دپارتمان‬‫روابط‬‫اجتماعی‬
‫بود‬.‫این‬‫دپارتمان‬‫‌های‬‫ه‬‫رشت‬‫روان‬،‫شناسی‬
،‫‌شناسی‬‫ه‬‫جامع‬‫و‬‫‌شناسی‬‫ن‬‫انسا‬‫را‬‫با‬‫هم‬‫ترکیب‬‫‌ک‬‫ی‬‫م‬‫رد‬.
‫افتخارات‬‫آکادمیک‬‫او‬‫بسیار‬‫زیادند‬.‫او‬‫استادی‬‫مح‬‫بوب‬
‫و‬‫مورد‬‫احترام‬‫همه‬‫بود‬.‫آلپورت‬‫در‬۱۹۶۷،‫یک‬‫ماه‬
‫قبل‬‫از‬۷۰‫سالگی‬‫خویش‬‫در‬،‫کمبریج‬‫ماساچوست‬‫در‬
‫گذشت‬

11. ‫مورای‬ ‫هنری‬

12. ‫مورای‬ ‫هنری‬
‫هنری‬‫مورای‬(‫به‬‫انگلیسی‬:Henry Murray)‫متولد‬
۱۸۹۳‫میالدی‬‫یکی‬‫از‬‫روان‬‫شناسان‬‫آمریکایی‬‫است‬.
‫مورای‬‫هم‬‫مانند‬‫آلپورت‬‫مطالعه‬‫شخصیت‬‫را‬‫در‬‫یک‬
‫موقعیت‬‫دانشگاهی‬‫انجام‬‫داد‬‫تا‬‫در‬‫موقعیت‬‫بالینی‬.‫هر‬
‫چند‬‫او‬‫به‬‫روانکاوی‬‫پرداخت،آن‬‫را‬‫برای‬‫درمان‬
‫بیماران‬‫بکار‬‫نبست،زیرا‬‫ترجیح‬‫می‬‫داد‬‫که‬‫شخص‬‫یت‬
‫انسان‬‫را‬‫از‬‫طریق‬‫مطالعه‬‫گسترده‬‫افراد‬‫بهنجار‬
‫بررسی‬‫کند‬.‫دوره‬‫کودکی‬‫موری‬‫با‬‫طرد‬‫شدن‬‫از‬‫سو‬‫ی‬
‫مادر‬‫سطح‬‫بالی‬‫حساسیت‬‫نسبت‬‫به‬‫درد‬‫و‬‫رنج‬
‫دیگران،و‬‫گونه‬‫ای‬‫از‬‫جبران‬‫نارسایی‬‫به‬‫شیوه‬‫آدل‬‫ری‬
‫برای‬‫دو‬‫نقص‬-‫لکنت‬‫زبان‬‫و‬‫ناتوانی‬‫در‬‫ورزش‬-
‫مشخص‬‫شده‬‫است‬

13. ‫مورای‬ ‫هنری‬
‫او‬‫پس‬‫از‬‫فارغ‬‫التحصیل‬‫شدن‬‫از‬‫دانشکد‬‫ه‬
‫پزشکی‬‫دانشگاه‬‫کلمبیا،وارد‬‫رشته‬‫جرا‬‫حی‬
‫شد،در‬‫بیوشیمی‬‫پژوهش‬‫کرد،واز‬‫دانشگا‬‫ه‬
‫کمبریج‬‫در‬‫رشته‬‫بیوشیمی‬‫درجه‬‫دکتر‬‫ا‬
‫گرفت،که‬‫مطمئنا‬‫یکی‬‫از‬‫راه‬‫های‬‫پیرامون‬‫ی‬
‫ورود‬‫به‬‫حرفه‬‫روان‬‫شناسی‬‫است‬.‫پس‬‫از‬
‫گذراندن‬‫سه‬‫هفته‬‫با‬‫یونگ‬‫که‬‫ظاهرا‬‫برای‬‫ش‬
‫روشنگر‬‫بود‬‫و‬‫گذراندن‬‫یک‬‫شب‬‫فراموش‬
‫نشدنی‬‫با‬‫فروید‬‫و‬‫دخترش‬‫آنا،موری‬
‫مطالعاتش‬‫در‬‫باره‬‫شخصیت‬‫را‬‫در‬‫کلینی‬‫ک‬
‫روان‬‫شناسی‬‫هاروارد‬‫آغاز‬‫کرد‬.

14. ‫یونگ‬ ‫گوستاو‬ ‫کارل‬

15. ‫یونگ‬
‫کارل‬‫گوستاو‬‫یونگ‬(‫به‬‫آلمانی‬:Carl
Gustav Jung)(۱۸۷۵-
۱۹۶۱)‫روانپزشک‬‫و‬‫متفکر‬‫سوئیسی‬‫ک‬‫ه‬‫به‬
‫خاطر‬‫‌هایش‬‫ت‬‫فعالی‬‫در‬‫روانشناسی‬‫و‬‌‫ارائه‬
‫نظریاتش‬‫تحت‬‫عنوان‬‫‌شناسی‬‫ن‬‫روا‬
‫تحلیلی‬‫معروف‬‫است‬.‫یونگ‬‫را‬‫در‬‫کنار‬
‫زیگموند‬‫فروید‬‫از‬‫‌گذاران‬‫ه‬‫پای‬‌‫دانش‬‫نوی‬‫ن‬
‫روانکاوی‬‫قلمداد‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬‫به‬‫تعبیر‬‫فری‬‫دا‬
‫فوردهام‬‫پژوهشگر‬‫آثار‬‫یونگ‬:«‫هرچه‬‫فرو‬‫ید‬
‫ناگفته‬‫گذاشته‬‫یونگ‬‫تکمیل‬‫‌است‬‫ه‬‫کرد‬.»

16. Talcott Parsons:
The Structure of Social Action

17. PARSONS’ VOLUNTARISTIC UNIT ACT:
“ENVIRONMENTAL”
CONDITIONS
“AVAILABLE”
MEANS
SELF
EGO
THE
ACTOR
GOALS
ENDS
THE NORMATIVE ORDER
NEED
DISPOSITIONS
MOTIVATIONS
(psychodynamic)
-----------------
•Cognitive
•Appreciative
•Evaluative
VALUE
ORIENTATIONS
(cultural frameworks)
--------------------------
•Cognitive Significance
•Expressive Symbolism
•Moral Standards

19. Talcott Parsons:
The Social System
The Four Functional Imperatives
Adaptation
Securing sufficient resources from the
physical and social environment and then
distributing these throughout the system.
Goal Attainment
Establishing priorities among system goals
and mobilizing system resources for their
attainment.

20. Integration
Coordinating and maintaining viable
interrelationships among system units
thru
communication and common value
systems.

21. Latency (Two related problems):
Pattern Maintenance
Ensuring that actors in the social system display
the appropriate characteristics
Motives
Needs
Roles
Tension Management
dealing with the internal tensions and strains of
actors as
they meet the demands of the social system.

22. External Environment
(Natural & Social)
ACTION SYSTEMS
within
PARSONS’ AGIL
MODEL
ADAPTATION
Economic:
Energy for Environmental
Interactions
GOAL ATTAINMENT
Political:
Selective
Group-Determination
INTEGRATION
Cultural-Legal System:
Institutions of
socialization and social
control
LATENT PATTERN
MAINTENANCE &
TENSION
MANAGEMENT
Kinship (family) System:
Values and Norms,
Beliefs and Ideologies
Bare Materials (Human Nature)

23. Here are several illustrations of how the
Four Functional Imperatives
can illustrate the
workings of social systems:

24. A U.S NAVAL DESTROYER AS
A SOCIAL
SYSTEM:
GOAL ATTAINMENT comprises the activities related to
sinking enemy ships as when all hands are at battle stations.
ADAPTATION involves keeping the ship afloat and operating –
repairs, drills, recruitment and training of personnel.
INTEGRATION is the maintenance of smooth relations between
the various departments – gunnery, supply, engineering, and so
on, in order to reduce jealousy and enhance cooperation.
LATENT PATTERN MAINTENANCE & TENSION
MANAGEMENT involves the efforts of each crew member
to reconcile the goals and standards of the ship with those of
his/her other roles (husband, wife, son, daughter, father,
mother, ethnic group, etc.) and providing allowing ways of
relieving tension and strain.

25. THE WNBA
AS A SOCIAL SYSTEM

26. How to Integrate the WNBA into the
United States’ Sports Consciousness
Adaptation
Resources are allocated to the WNBA
The United States is evaluated as ready for a
women’s league similar to the NBA.
Resources are deliberately allocated to help give
the WNBA a structure similar to the NBA.
Return on those allocated resources will not be
immediate.

27. Goal Attainment
Priorities are developed to insure goals are
attained
Media space (television) is given to the WNBA even
though the audience is not yet fully developed.
Integration
Coordinating various relationships within the
sports world.

28. Latency (after the WNBA is integrated
into the nation’s sports consciousness)
Pattern Maintenance
Establishing proper roles and motives
Tension Management
Dealing with internal tensions and strains of
actors in the social system

29. If any of the four components “fails,”
then the WNBA will not be “integrated”
into the social system of organized professional
athletics in the United States….
….and so will any Social System fail.

30. PARSONS’ PATTERN VARIABLES
& TYPES OF SOCIETIES
GEMEINSCHAFT GESELLSCHAFT
Affectivity
Affective
Neutrality
Diffuseness Specificity
Particularism Universalism
Ascription Achievement
Collectivity-
Orientation
Self-
Orientation

31. ‫گانه‬ ‫پنج‬ ‫متغیرهای‬
‌‫متغیرهای‌الگوئی‌پنج‌گانه‌پارسونز‌عبارتند‌از‬:
1.‫نقش‌ها‌و‌روابط‌شخصی‌در‌برابر‌نقش‌ها‌و‌روابط‌غیر‌شخصی‬
A) Affectivity VS Affective Neutrality
‫این‬‫مجموعه‬‫مفاهیم‬‫اشاره‬‫به‬‫میزان‬‫عواطف‬‫یا‬‫تأثیراتی‬‫دارد‬‫که‬‫در‬
‫یک‬‫شکل‬‫ارائه‬‫شده‬‫تعامل‬‫مناسب‬‫بوده‬‫یا‬‫مورد‬‫انتظار‬‫می‬‫باشند‬.‫شاید‬
‫بتوان‬‫عبارت‬‫کلیشه‬‫ای‬‫تقابل‬‫سنت‬‫و‬‫مدرنیته‬‫را‬‫در‬‫تحلیل‬‫ن‬‫خستین‬
‫گروه‬‫از‬‫متغیرهای‬‫پارسونز‬‫به‬‫کار‬‫برد‬.

32. ‫غیرشخصی‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫شخصی‬
‫در‬‫جوامع‬‫سنتی‬‫روابط‬‫عاطفی‬‫و‬‫احساسی‬‫برقرار‬‫است‬.‫ارتباطات‬
‫چهره‬‫به‬‫چهره‬‫است‬.‫در‬‫چنین‬‫جوامع‬‫کوچکی‬‫محل‬‫های‬‫اجتماع‬‫افراد‬
‫مشخص‬‫و‬‫ارتباطات‬‫چهره‬‫به‬‫چهره‬‫اکثریت‬‫افراد‬‫جامعه‬‫امکان‬‫پذی‬‫ر‬
‫است‬.‫افراد‬‫از‬‫احوال‬‫یکدیگر‬‫باخبر‬‫هستند‬‫و‬‫ارتباط‬‫عاطفی‬‫ای‬‫شان‬
‫بسیار‬‫پررنگ‬‫است‬.‫در‬‫برابر‬‫آن‬‫در‬‫جوامع‬،‫مدرن‬‫ارتباطات‬‫غیر‬
‫مستقیم‬‫است‬.‫خبری‬‫از‬‫ارتباطات‬‫گسترده‬‫چهره‬‫به‬‫چهره‬‫نیست‬.‫روابط‬
‫غیر‬‫شخصی‬‫است‬.‫گوئی‬‫افراد‬‫با‬‫یکدیگر‬‫بیگانه‬‫اند‬.‫افراد‬‫ب‬‫ه‬‫ندرت‬‫با‬
‫یکدیگر‬‫هم‬‫کالم‬‫می‬‫شوند‬‫و‬‫حتی‬‫اگر‬‫بخواهند‬‫ارتباط‬‫کالمی‬‫ب‬‫رقرار‬
،‫کنند‬‫از‬‫واهمه‬‫عدم‬‫پذیرش‬‫توسط‬‫سایر‬‫افراد‬‫و‬‫متعاقب‬‫آن‬‫حس‬
،‫سرخوردگی‬‫از‬‫گفتگو‬‫پرهیز‬‫می‬‫کنند‬.‫بیگانگی‬‫مشخصه‬‫اص‬‫لی‬
‫اینگونه‬‫جوامع‬‫است‬.

33. ‫گرا‬ ‫خویشتن‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫گرا‬ ‫جمع‬
2.‫نقش‌ها‌و‌روابط‌جمع‌گرا‌در‌برابر‌نقش‌ها‌و‌روابط‌خویشتن‌گ‬‫را‬
B) Collectivity VS Self
‫این‬‫جفت‬‫از‬‫نقش‬‫ها‬‫بر‬‫میزان‬‫عالئق‬‫جمعی‬‫یا‬‫اشتراکی‬‫در‬‫براب‬‫ر‬
‫عالئق‬‫فردی‬‫آمیخته‬‫با‬‫نقش‬‫های‬‫اجتماعی‬‫تأکید‬‫می‬‫ورزد‬.‫در‬‫جوا‬‫مع‬
‫سنتی‬‫جهت‬‫گیری‬‫ها‬‫به‬‫سمت‬‫جمع‬‫گرائی‬‫است‬‫مثل‬،‫خانواده‬‫اجتم‬،‫اع‬
،‫ایل‬‫قبیله‬‫و‬‫دولت‬.‫افراد‬‫اینگونه‬‫جوامع‬‫تابع‬،‫خانواده‬‫جامعه‬‫یا‬‫د‬‫ولت‬
‫هستند‬.

34. ‫گرا‬ ‫خویشتن‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫گرا‬ ‫جمع‬
‫در‬‫برابر‬‫آن‬‫در‬‫جوامع‬‫مدرن‬‫خویشتن‬‫گرائی‬‫مورد‬‫تأکید‬‫است‬.‫اف‬‫راد‬
‫پیگیر‬‫منافع‬‫شخصی‬‫خود‬‫هستند‬.‫البته‬‫فردگرائی‬‫از‬‫سوئی‬‫منجر‬‫به‬
‫نوآوری‬‫ها‬‫و‬‫خالقیت‬‫ها‬‫نیز‬‫می‬‫شود‬.‫از‬‫سوی‬‫دیگر‬‫جائی‬‫که‬‫افراد‬
‫نقش‬‫خود‬‫را‬‫در‬‫قالب‬‫نقش‬‫های‬‫جمعی‬‫دنبال‬،‫کنند‬‫عالئق‬‫و‬‫مصالح‬
‫جمع‬‫بر‬‫عالئق‬‫و‬‫مصلحت‬‫های‬‫شخصی‬‫فائق‬‫می‬‫آید‬.‫مثالهائی‬‫از‬‫ا‬‫ین‬
‫قبیل‬‫جامعه‬‫سنتی‬‫دورکهایم‬(Durkheim)،‫همبستگی‬‫مکانیکی‬‫و‬‫یا‬
‫فعالیتهای‬‫خانوادگی‬‫معاصر‬‫است‬.

35. ‫گرا‬ ‫خویشتن‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫گرا‬ ‫جمع‬
‫شکل‬‫های‬‫مختلف‬‫نقش‬‫جمع‬‫گرا‬‫کارهای‬،‫خیرخواهانه‬،‫ایثار‬‫قربان‬‫ی‬
‫کردن‬‫خویش‬‫و‬‫از‬‫خود‬‫گذشتگی‬(‫به‬‫ویژه‬‫در‬‫جنگ‬‫ها‬‫و‬‫بحران‬‫ها‬)
‫متناسب‬‫با‬‫این‬‫متغیر‬‫هستند‬.‫در‬‫جوامع‬‫مدرن‬‫اما‬‫موفقیت‬‫های‬‫فر‬‫دی‬‫و‬
‫فعالیت‬‫های‬،‫ابزاری‬‫نقش‬‫های‬‫اجتماعی‬‫را‬‫در‬‫سیطره‬‫خود‬‫دارند‬‫به‬
‫ویژه‬‫اگر‬‫پای‬‫نقش‬‫های‬‫اقتصادی‬‫در‬‫میان‬‫باشد‬.
‫اگرچه‬‫فردگرائی‬‫و‬‫رجوع‬‫به‬‫خویشتن‬‫در‬‫پرورش‬‫نوآوریها‬‫و‬‫خال‬‫قیت‬
‫ها‬‫بسیار‬‫تأثیرگذار‬‫بوده‬‫و‬‫به‬‫نوعی‬‫شایسته‬‫سالری‬‫را‬‫تروی‬‫ج‬‫می‬‫دهد‬
‫لیکن‬‫آنچه‬‫در‬‫دیدگاه‬‫پارسونز‬‫عنصری‬‫مفقوده‬‫محسوب‬‫می‬‫گردد‬،‫از‬
‫خودگذشتگی‬‫است‬.‫در‬‫چنین‬‫جوامعی‬‫گویا‬‫برخی‬‫ارزشهای‬‫ناب‬
‫معنوی‬‫نایاب‬‫شده‬‫اند‬.‫گویا‬‫ایثار‬‫و‬‫چشم‬‫پوشی‬‫از‬‫منافع‬‫شخصی‬"
‫افسانه‬‫ای‬"‫بیش‬‫نیست‬.‫گویا‬‫قبیله‬‫ها‬"‫یکنفره‬"‫شده‬‫اند‬!

36. ‫گرا‬ ‫عام‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫گرا‬ ‫خاص‬
3.‫نقش‌ها‌و‌روابط‌خاص‌گرائی‌در‌برابر‌نقش‌ها‌و‌روابط‌عام‌گرائی‬
C) Particularism VS Universalism
‫در‬‫این‬‫جفت‬‫از‬‫متغیرها‬‫واکنش‬‫افراد‬"‫بر‬‫پایه‬‫هنجار‬‫عمومی‬‫یا‬‫بر‬‫پا‬‫یه‬
‫روابط‬‫خاص‬‫آنها‬‫با‬‫دیگران‬"‫مورد‬‫بررسی‬‫قرار‬‫می‬‫گیرد‬.(‫والس‬‫و‬‫ولف‬
،‫ص‬34)‫رابطه‬‫بین‬‫والدین‬‫و‬،‫فرزندان‬‫رابطه‬‫بین‬‫دوستان‬‫و‬‫رابطه‬
‫زناشوئی‬‫رابطه‬‫ای‬‫بسیار‬‫خاص‬‫گرا‬‫تلقی‬‫می‬‫گردند‬.‫در‬‫برابر‬،‫آن‬‫د‬‫ر‬
‫روابط‬‫عام‬‫گرا‬‫نوعی‬‫دیوان‬‫سالری‬‫در‬‫گونه‬‫های‬‫مختلف‬‫رابطه‬‫تشخیص‬
‫داده‬‫می‬‫شود‬‫که‬‫با‬‫افراد‬‫در‬‫قالب‬‫قوانین‬‫یا‬‫فرآیندها‬‫برخورد‬‫می‬‫گردد‬.‫ایده‬
‫آل‬‫جوامع‬‫مدرن‬‫این‬‫است‬‫که‬‫هیچ‬‫گونه‬‫روابط‬‫خاص‬‫حتی‬‫در‬‫میان‬‫دوستان‬‫و‬
‫یا‬‫اعضای‬‫خانواده‬‫که‬‫موجبات‬‫رجحان‬‫و‬‫برتری‬‫در‬‫مناسبات‬‫اجتماعی‬‫را‬
‫ایجاد‬‫کند‬‫وجود‬‫نداشته‬‫باشد‬‫و‬‫به‬‫عبارتی‬‫موجبات‬‫تبعیض‬‫را‬‫به‬‫س‬‫بب‬‫رفاقت‬
،‫ها‬‫قومیت‬،‫ها‬‫همزبانی‬‫و‬‫غیره‬‫در‬‫میان‬‫اعضای‬‫جامعه‬‫ایجاد‬‫نکند‬.

37. ‫گرا‬ ‫عام‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫گرا‬ ‫خاص‬
‫تمایل‬‫جوامع‬‫سنتی‬‫ارتباط‬‫و‬‫معاشرت‬‫با‬‫اعضای‬‫دایره‬‫اجتماعی‬‫خ‬‫ود‬
‫می‬‫باشد‬.‫افراد‬‫معاشرت‬‫و‬‫تعامل‬‫بسیار‬‫بالئی‬‫دارند‬.‫اعتماد‬‫در‬‫م‬‫یان‬
‫ایشان‬‫بال‬‫است‬.‫به‬‫وعده‬‫های‬‫خود‬‫پایبند‬‫هستند‬.‫لیکن‬‫در‬‫جوامع‬‫مدرن‬
‫دیگر‬‫همشهری‬‫بودن‬‫یا‬‫حتی‬‫عضو‬‫یک‬‫خانواده‬‫بودن‬‫معیار‬‫برتر‬‫ی‬‫و‬
‫گزینش‬‫نیست‬.‫معیار‬‫قانون‬‫و‬‫مقررات‬‫است‬.

38. ‫نقش‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫نقش‬ ‫آمیختگی‬ ‫هم‬ ‫در‬
‫اختصاصی‬ ‫های‬
4.‫در‌هم‌آمیختگی‌نقش‌ها‌در‌برابر‌نقش‌های‌اختصاصی‬
D) Diffuseness VS Specificity
‫آنچه‬‫در‬‫متغیرهای‬‫قبلی‬‫مشهود‬‫بودمحدوده‬‫افراد‬‫شرکت‬‫کننده‬‫در‬
‫متغیر‬‫بود‬‫لیکن‬‫در‬‫هم‬‫آمیختگی‬‫نقش‬‫ها‬‫و‬‫نقش‬‫های‬‫اختصاصی‬‫با‬
‫محدوده‬‫الزامات‬‫و‬‫بایدها‬‫در‬‫ارتباط‬‫هستند‬.‫این‬‫موضوع‬‫به‬‫ماهیت‬
‫تماس‬‫های‬‫اجتماعی‬‫و‬‫میزان‬‫گستردگی‬‫و‬‫یا‬‫تنگنای‬‫الزامات‬‫و‬‫با‬‫یدها‬
‫در‬‫تعامالت‬‫اشاره‬‫دارد‬.‫به‬‫عنوان‬‫مثال‬‫در‬‫یک‬‫دیوان‬‫سالری‬‫روابط‬
‫اجتماعی‬‫بسیار‬‫خاص‬‫است‬.

39. ‫نقش‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫نقش‬ ‫آمیختگی‬ ‫هم‬ ‫در‬
‫اختصاصی‬
‫در‬‫این‬‫شرائط‬‫افراد‬‫برای‬‫منظوری‬‫خاص‬‫شخصی‬‫دیگر‬‫را‬‫مالقات‬
‫می‬‫کنند‬‫که‬‫مرتبط‬‫با‬‫جایگاه‬‫و‬‫موقعیت‬‫آن‬‫فرد‬‫است‬‫مثال‬"‫مالق‬‫ات‬‫یک‬
‫پزشک‬.‫در‬‫مقابل‬‫در‬‫جوامع‬،‫سنتی‬،‫رفاقت‬‫روابط‬‫بین‬‫والدین‬-‫ف‬‫رزند‬
‫و‬‫غیره‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫تعداد‬‫کمی‬‫از‬‫افراد‬‫حضور‬‫دارند‬‫دیده‬‫می‬‫شود‬‫که‬
‫البته‬‫دایره‬‫گسترده‬‫ای‬‫از‬‫الزامات‬‫در‬‫آنها‬‫وجود‬‫دارد‬.‫در‬‫چنین‬
‫شرائطی‬‫می‬‫توان‬‫بر‬‫محدوده‬‫بایدهای‬‫یک‬‫دوست‬‫از‬‫گفتگو‬‫گرف‬‫ته‬‫تا‬
‫حمایت‬‫و‬،‫پشتیبانی‬‫پناه‬‫دادن‬‫و‬‫حتی‬‫روابط‬‫بسیار‬‫نزدیک‬‫و‬‫ع‬‫اطفی‬
‫اشاره‬‫نمود‬.‫هرچند‬‫چنین‬‫تماسهائی‬‫محدود‬‫می‬،‫باشند‬‫لیکن‬‫درهم‬
‫آمیختگی‬‫ارتباط‬‫در‬‫جوامع‬‫سنتی‬‫یا‬‫رفاقت‬‫ها‬‫به‬‫شکل‬‫بالقوه‬‫ب‬‫ا‬‫تمامی‬
‫عالئق‬‫و‬‫مشکالت‬‫یک‬‫دوست‬‫ارتباط‬‫دارند‬

40. ‫نقش‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫نقش‬ ‫آمیختگی‬ ‫هم‬ ‫در‬
‫اختصاصی‬ ‫های‬
‫البته‬‫در‬‫جوامع‬‫سنتی‬‫نقش‬‫های‬‫در‬‫هم‬‫آمیخته‬‫به‬‫پیشرفت‬‫در‬‫یک‬‫زمینه‬
‫خاص‬‫منجر‬‫نمی‬‫شود‬.‫تخصص‬‫گرائی‬‫وجود‬‫ندارد‬.‫افراد‬‫به‬‫جای‬
‫تخصص‬‫در‬‫یک‬‫زمینه‬‫خاص‬‫اغلب‬‫همه‬‫امور‬‫را‬‫خود‬‫انجام‬‫می‬‫دهند‬.
‫در‬‫جوامع‬‫مدرن‬‫و‬‫نوگرا‬‫اما‬‫نقش‬‫ها‬‫اختصاصی‬‫است‬.‫مثال‬"‫رابطه‬
‫میان‬‫کارفرما‬-‫کارگر‬‫خارج‬‫از‬‫محدوده‬‫و‬‫باید‬‫های‬‫قانون‬‫کار‬‫نیست‬.
‫تعهدات‬‫و‬‫محدوده‬‫نقش‬‫ها‬‫در‬‫آن‬‫مشخص‬‫است‬.‫فرصت‬‫ها‬‫برای‬
‫کارآئی‬‫و‬‫بهره‬‫وری‬‫بیشتر‬‫مهیا‬‫است‬.‫انرژی‬‫افراد‬‫به‬‫همان‬‫نقشی‬
‫اختصاص‬‫می‬‫یابد‬‫که‬‫برای‬‫آن‬‫تعریف‬‫شده‬‫است‬.‫چارچوب‬‫نقش‬‫ه‬‫ا‬
‫مشخص‬‫و‬‫کارآئی‬‫و‬‫بهره‬‫وری‬‫آنها‬‫فزونی‬‫یافته‬‫است‬.

41. ‫اکتساب‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫انتساب‬
5.‫انتساب‌در‌برابر‌اکتساب‬
E) Ascription VS Achievement
‫انتساب‬‫اشاره‬‫به‬‫کیفیت‬‫هائی‬‫از‬‫افراد‬‫دارد‬‫که‬‫این‬‫کیفیت‬‫ها‬‫م‬‫ادرزادی‬
‫هستند‬‫همچون‬،‫جنسیت‬،‫قوم‬،‫نژاد‬،‫سن‬‫وضعیت‬‫خانوادگی‬‫یا‬
‫ویژگیهای‬‫اصلیت‬‫و‬‫اهلیت‬‫فرد‬‫که‬‫مثال‬"‫زاده‬‫کدام‬‫منطقه‬‫است‬.‫د‬‫ر‬
‫جوامع‬‫سنتی‬‫چنین‬‫ویژگیهائی‬‫اغلب‬‫چرخه‬‫حیات‬‫افراد‬‫یا‬‫بخت‬‫ه‬‫ای‬
‫ایشان‬‫برای‬‫زندگی‬‫را‬‫دستخوش‬‫خود‬‫می‬‫گرداند‬.

42. ‫اکتساب‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫انتساب‬
‫اکتساب‬‫اما‬‫اشاره‬‫به‬‫چگونگی‬‫ایفای‬‫نقش‬‫افراد‬‫و‬‫ا‬‫نجام‬‫کار‬‫یا‬‫به‬‫عبارتی‬
‫کاربلدی‬‫ایشان‬‫دارد‬.‫به‬‫عنوان‬‫مثال‬‫ممکن‬‫است‬‫بگوئیم‬‫که‬‫شخصی‬‫به‬
‫یک‬‫جایگاه‬‫معتبر‬‫اجتماعی‬‫دست‬‫یافته‬‫حال‬‫آنکه‬‫جایگاه‬‫انتسابی‬‫وی‬
،‫محقرانه‬‫فقیرانه‬‫و‬‫بدون‬‫هیچ‬‫گونه‬‫مزیتی‬‫بوده‬‫است‬.‫آنگونه‬‫که‬‫ش‬‫یخ‬‫اجل‬
‫سعدی‬‫شیرازی‬‫در‬‫گلستان‬‫می‬‫فرماید‬:
‫روستازادگان‬‫دانشمند‬‫به‬‫وزیری‬‫پادشا‬‫رفتند‬/‫پسران‬‫وزیر‬‫ناق‬‫ص‬‫عقل‬
‫به‬‫گدائی‬‫به‬‫روستا‬‫رفتند‬.

43. ‫اکتساب‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫انتساب‬
‫هرچند‬‫جوامع‬‫مدرن‬‫همیشه‬‫هم‬‫به‬‫خلق‬‫فرصت‬‫دستیابی‬‫به‬‫موفقی‬‫ت‬‫یا‬
‫پاداش‬‫براساس‬‫شایستگی‬‫نمی‬،‫پردازند‬‫لیکن‬‫هدف‬‫نهائی‬‫این‬‫ج‬‫وامع‬
‫ارائه‬‫فرصت‬‫کامیابی‬‫به‬‫افرادی‬‫است‬‫که‬‫قابلیت‬‫کامیابی‬‫دار‬‫ند‬.‫اگر‬
‫اجازه‬‫کامیابی‬‫به‬‫چنین‬‫افرادی‬‫داده‬‫نشود‬‫بدین‬‫معنا‬‫است‬‫که‬‫در‬‫آ‬‫ن‬
‫جامعه‬،‫تبعیض‬‫نابرابری‬‫یا‬‫نادیده‬‫گرفتن‬‫حقوق‬‫افراد‬‫جاری‬‫اس‬‫ت‬.
‫دیدگاه‬‫پارسونز‬‫بر‬‫کامیابی‬‫افراد‬‫مبتنی‬‫بر‬،‫تحصیالت‬‫تج‬‫ربه‬‫و‬
‫تخصص‬‫استوار‬‫است‬.

44. ‫شما‬ ‫توجه‬ ‫از‬ ‫تشکر‬ ‫با‬

45. ‫مراجع‬:
Turner, Jonathan H., The Structure of Sociological
Theory, fifth edition, Belmont, Ca., Wadsworth,
1991. HM24 T84
Wallace, Ruth A. and Alison Wolf, Contemporary
Sociological Theory: Continuing the Classical
Tradition, fourth edition, Englewood Cliffs, New
Jersey, Prentice Hall, 1995