Tema 4. A arte exipcia

TEMA IVTEMA IV
A ARTE EXIPCIAA ARTE EXIPCIA

2. A arte exipcia
• a) Contexto histórico
• b) A arquitectura
–A arquitectura do “ka”
–A morada da divinidade:
o templo
• c) A estatuaria
• d) O relevo e a pintura

a) Contexto histórico
• Localización: nas beiras do río Nilo na zona nororiental de África
• Época: entre 4000 e 30 a.C. (momento no que pasou a formar parte do Imperio Romano)
• Periodización – etapas:
– Predinástica: Neolítico. Culturas Nagada. 4000-3100 a.C.
– Tinita: 3100- 2686 a.C. Época das dinastías I e II
– Imperio Antigo: dinastías III-IV. 2686- 2181 a.C.
– Imperio Medio:dinastías XI-XIII. 2181- 2125 a.C.
– Imperio Novo: dinastías XVIII –XX 1550-1069 a.C.
– Baixa época: dinastías XXI hasta conquista romana. 1069- 30 a.C.
• Política: xefe político = faraón con poder relixioso tamén
• Economía: viven da agricultura, a gandería e do comercio polo Mediterráneo e con
Asia
• Sociedade: estamentaria: a autoridade máxima é o faraón, por debaixo están os nobres
e sacerdotes, despois os funcionarios, o resto da poboación (comerciantes,
agricultores, artesáns,etc) e por último os escravos.
• Cultura: Destacan as pinturas, as pirámides, os templos, a artesanía e a escritura
todo mediatizado e controlado pola relixión que domina tódalas facetas e ámbitos
da vida dos exipcios.

b) A arquitectura
Arte
exipcia
Condicionantes
xeográficos
Rodeado de deserto morte
Río Nilo
Delta 250 km. Ancho
Curso 15km Ancho
Enchentas xunio a setembro
(auga e abono)
Lonxitude 6.500 Km
(civilización exipcia
menos da mitade)
Baixo Exipto
(papiro)
Alto Exipto
(Loto)
Ciclo de vida – morte
(orden controlado polo faraón)
Mentalidade
Vida eterna Hai que respetar as regras
Ba alma
Ka enerxías vitais
Necesita soporte físico e reproducción
de elementos da realidade
Arquitectura
materiais
Adobe ( ao principio)
Pedra sensación de eternidade
Valores
estéticos
Formas nítidas, xeométricas, rotundas
Estructuras adinteladas ( coñecían as bóvedas, pero líneas rectas dan sensación de eterno)
Predominio da masa sobre os vanos
Monumentalidade e colosalismo
CARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS
Dúas
enerxías

b) A arquitectura
CARACTERÍSTICASCARACTERÍSTICAS
Arte
exipcia Arquitectura tipoloxía
tumbas
mastabas
Forma rectangular
Estructura trapezoidal
Distribución interna:
cámara funeraria (subterránea),
pozo,
serdab (capilla do doble)
falsas portas
pirámides
Escalonada Zoser
Regulares Keops
Hipoxeos tumbas excavadas en roca (Valle dos Reis)
templos
Funcións: culto e económicas
Partes
Avenida de esfinxes
Obelisco
Pilonos (muro en talude) Refundimento central
Patio hipetro (descuberto ) rodeado de pórticos
Sala hipóstila (cuberta) bosque de columnas
Capilla Residencia do Deus
Disminuye
en tamaño
y en
luminosidad
Tipos
Exentos Karnak y Luxor
Semiespeos( semiexcavados) reina Hatshepsut
Speos (excavados) Ramsés II

b) A arquitectura
• “Ka” significa alma
• O corpo e a alma do defunto renacerán tras a morte
• Gran importancia aos lugares de enterramento
– MASTABA.
• Para enterrar faraóns, nobres e altos funcionarios.
• Pirámide truncada.
• Interior con capela funeraria.
• No Imperio Antigo.
– PIRÁMIDE GRADUADA.
• Época da III dinastía.
• Superposición de mastabas.
– PIRÁMIDE.
• Coa IV dinastía.
• Grandes cámaras funerarias con forma pirámidal.
• No seu interior – medio- está o lugar de enterramento
• Serie de galerías en forma de laberinto que conducen a diferentes
habitáculos.
• Baixo terra ten unha segunda cámara mortuoria.
• Integradas en conxunto funerario máis amplio: templo, calzada
hacia o río,etc
– HIPOXEO
• No Imperio Medio.
• Enterramento rupestre oculto ao exterior
• Consta de capela, estancia para repouso da alma e cámara funeraria
• Destacan os do Val dos reis
A ARQUITECTURA DO “KA”A ARQUITECTURA DO “KA”
CARACTERÍSTICAS

b) A arquitectura
A ARQUITECTURA DO “KAA ARQUITECTURA DO “KA””
MASTABAS

b) A arquitectura
Construcción
Pirámide graduada de Zoser. Imperio
Antigo, III dinastía.Sé culo XXVII a.C.
Saqqara, Exipto.
Sakkara. Aérea
PIRÁMIDE ESCALONADA

b) A arquitectura
Pirámide escalonada Zoser
Sustitúese
adobe por
pedra( caliza
local recuberta
de caliza fina
de Tura)
Superposición
de seis mastabas
de altura desigual Dimensións máis de medio
kilómetro de lonxitude por 277 m.
de ancho (auténtica cidade
funeraria)
Muro de dez metros de
altura con contrafuertes
verticais. Catorce portas
falsas e un único acceso
de pequenas dimensións
Pórtico de acceso
(54 m. lonxitude)
Patio do
Hebsed
(festa da
renovación)
Mastaba
meridional
Patio
meridional
Santuarios do
Alto y Baixo Exipto
60 m.
Varias modificacións:
Ao principio ía ser unha
mastaba de planta cadrada
pero amplióuselle a base facéndoa
rectangular e añadieronselle os
distintos corpos
Características xerais:
formas nítidas, xeométricas puras,
líneas rectas e feitas en pedra (eternidade),
predominio do macizo sobre vano, etc.
PIRÁMIDE DE ZOSER

b) A arquitectura
Esquema dunha Pirámide.
Pirámides de Gizeh:
Mikerinos, Kefré n e Keops.
Imperio Antigo, IV dinastía. 2591-
2473 a.C. Gizeh. Exipto.
Pirámide. Sillares
PIRÁMIDES

b) A arquitectura
Pirámides de Gizeh
Orientación hacia os catro
puntos cardinais con só un
erro de 3´36´´
Proxección hacia
o celo (51º
de inclinación)
Sofisticados cálculos
matemáticos e stronómicos
Conxunto de Gizeh. Aérea
Esquema interior da pirámide de Keops
Pirámide de
base cadrada
146`59 m.
altura
230 m
Cámara mortuoria ao
final no centro da
pirámide, abandonándose a
excavada no chan
Cámara de ventilación
proxecta hacia estrellas
Nove grosas lascas
rematadas por teito a
dúas augas soportan enormes
presións da cámara
PIRÁMIDES DE GIZEH

b) A arquitectura
Templo = casa dos deuses
• Dous modelos de templos:
– Grandes santuarios/ temlos
– Speos: en memoria de faraóns falecidos
• Realizados en perpiaños de pedra
• Muros en forma de támara
• Non hai ningún vano
• Cubertas arquitrabadas
• Columna = elemento sustentante
– Fuste liso ou fasciculado
– Capiteis vexetais (palmiforme, lotiforme, etc)
– Capiteis de cabezas de Hator e Horus
• Partes dun templo ou santuario
– Avenida das esfinxes: comunica co río e rematada en obeliscos antes da entrada ao templo
– Pilonos :torres troncopiramidais na fachada principal principal, compostos por altas paredes e a entrada ao recinto sagrado.
– Patio de entrada: rodeado por un ou varios lados de columnas ou pilares, está descuberto e alberga o altar
– Sala hipóstila con fileiras de columnas que sosteñen o teito. Lugar de paso concibido para rituais
– Cella, naos ou santuario: acolle a imaxe do deus.É de tamaño reducido e só accesible para o faraón
• Speos: mesma organización ca templos pero de arquitectura rupestre coa fachad esculpida na rocha e o resto no interior.
Croquis dun templo
PILONOS
SALA
HIPETRA
SALA HIPÒSTILA
CELLA
AVENIDA
ESFINGES O
CARNEROS
A MORADA DA DIVINIDADE: OS TEMPLOSA MORADA DA DIVINIDADE: OS TEMPLOS
CARACTERÍSTICAS TEMPLOS

b) A arquitectura
A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLO
Esquema dun templo.
PARTES DO TEMPLO

b) A arquitectura
Falsa gola
exipcia (especia
de moldura saínte)
Obelisco de
forma prismática
(símbolo de raio
solar petrificado)
Bandeirola se estatuas
adornan a puerta
Detrás: Sala hipetra (A), hipóstila (B)
(bosque de inmensas columnas
cilíndricas con fustes formados
con numerosos tambores,ricamente
decorados con pinturas e relevos,
con capiteis papiriformes, lotiformes, etc, teitos
adintelados con reproduccións do ceo
nocturno, disminución da luz (pequenos
vanos cenitais con celosías) e altura
ata chegar á sala de la barca –cella-
en total oscuridade
C
A
B
TEMPLO DE LUXOR

Vista aé rea do templo de Luxor. Imperio Novo, 1400-1362 a.C.
Tebas, Exipto.
b) A arquitectura
TEMPLO DE LUXOR

b) A arquitectura
Avenida das esfinxes, obelisco e pilonos do templo de
Luxor. Imperio Novo. 1400- 1362 a.C.Tebas. Exipto
Columnata do patio con peristilo
de Amenofis III. Templo de Luxor
1400-1362 a.C. Tebas. Exipto
TEMPLO DE LUXOR

b) A arquitectura
Templo de Karnak. 1500-950 a.C. Tebas.Exipto
Avenida de esfinxes
Pilonos en talude
Interior de muros
ócos con funcións
de almacén
No lateral estanque
que simboliza augas
primixenias
Refundimento central
onde se abre unha
porta (simbolizan as dúas
montañas entre as cais
naceu o sol)
Sala hipó stila do templo de Karnak.
TEMPLO DE KARNAK

b) A arquitectura
Semiespeos de Dayr al-Bahari. Templo de Mentuotep (2040 a.C.) e
Templo de Hatshepsut ( século XV a.C.) Aérea e frontal
Acceso a través
de rampas Doble terraza
Sala hipetra
Sala hipóstila e cella
excavada no interior
da montaña
Características xerais:
formas nítidas, xeométricas puras, colosalismo
líneas rectas (adintelada) e
feitas en pedra (eternidade), etc.
Importancia da paisaxe:
Perfecta integración no
acantilado de rochas brancas e vermellas
Avenida de
máis dun
kilométro
Templo de
Mentuhotep
Templo de
Hatshepsut
SEMIESPEOS

b) A arquitectura
Semiespeo da Raíñ a Hatsepsut.
Imperio Novo, XVIII dinastía. Tebas.
Speo de Nefertiti.
Imperio Novo, XIX dinastía.
Abu – Simbel. Exipto
SEMIESPEOS

Gran espeo de Ramsés II. 1290-1224 a.C. Exipto
Pilono en forma de
talude excavado na
rocha
Estatuas colosis de
Ramses II (máis de
vinte metros de altura)
flanquean a entrada
Friso de 33 babuinos
adorando ao sol
Estatuas da nai,
esposas e fillos de
Ramsés a menor escala
Perfecta orientación hacia o leste:
O templo ten unha profundidade de 65 m.
Na sala do fondo hai catro estatuas
de Ptah, Ramsés, Amón e Re-Horakhte .
As dúas docentro son iluminadas directamente
polo sol do amencer los días 20 de febreiro
(primeiro día do shemu: recolección da colleita)
e 20 de outubre( primeiro día da estación
do peret : xerminación da semilla)
Enmarcado por dous
contrafortes oblicuos
Estatua de Ra-Horakhte
divinidade do templo
b) A arquitectura
A MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOSA MORADA DA DIVINIDADE: O TEMPLOS
SPEO DE RAMSÉS II

b) A arquitectura
Entradas da sepultura de Tutankamó n. Imperio Novo, XVIII – XX dinastías. Val
dos Reis, Tebas.Exipto
SEPULTURA TUTANKAMÓN

c) A estatuaria
• Imaxes idealizadas
• Homes xoves e intemporais
• Hieráticos, sen movemento
• Abundan representacións de faraóns e a
súa familia
• Con atributos das súas funcións
• Tamén funcionarios: alcaldes, escribas,
etc
• Avanzan cara o naturalismo co paso do
tempo
• Materiais: Madeira e pedra
• Recúbrense de ieso ou pan de ouro
• Técnica: estatua bloque
• Lei do canon
• Lei da frontalidade
• Perspectiva xerárquica
• Dúas funcións:
– Funeraria
– Propagandística
• Evolución da escultura:
– No Imperio Antigo:
• Formas cúbicas
• Rixidez
• Frontalismo
• Ollos amendoados
– No Imperio Medio:
• Maior naturalismo
• Menos idealización
• Figuras máis humanos
– No Imperio Novo:
• Colosalismo
• Aparece a sensualidade
• Suavízanse os rasgos físicos
• Con Amenofis IV- Akenatón
alóngase o canon
CARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS
Escarabajo. Símbolo
resurrección
Portadora de ofrendas
CARACTERÍSTICAS

Esquema dunha estatua bloque. Foi a té cnica máis
usada na estatuaria exipcia. Consistía en buscar
grandes bloques ou perpiañ os de pedras e tallar
sobre el a estatua. Só se talla polo lado frontal.
c) A estatuaria
TÉCNICA ESTATUA- BLOQUE

c) A estatuaria
Lei da frontalidadeLei da frontalidade: Represéntase as esculturas e pinturas co corpo hacia adiante,
frontalmente aínda que a cabeza estea de perfil
Eixe lonxitudinal
simetría
Línea recta: Hombros e cadeiras
Extremidades
pegadas
ao corpo
LEI DA FRANTALIDADE

c) A estatuaria
Mikerinos e a súa muller
2 puños
10 puños
6 puños
LEI DO CANON:LEI DO CANON: consiste en usar unhas medidas fixas para as diferentes
partes do corpo coa finalidade de manter unha certa proporcionalidade.
LEI DO CANON

c) A estatuaria
Paleta de Namer
Frente
Perfil
man
ollo
peito
cabeza
brazos
pernas
Dous pes
apoiados
VISIÓN RECTILÍNEAVISIÓN RECTILÍNEA: personaxes apoiados sobre líneas rectas
VISIÓN RECTILÍNEA

c) A estatuaria
Superposición
de fileiras
Inscripcións
xeroglìficas
Ausencia de profundidade
Bandas horizontais
Figuras iguais altura
PERSPECTIVA CONVENCIONAL

glagelo
cetro
Barba postiza
Ureus
Nemset
Corona blanca
Corona roja
Psen
c) A estatuaria
ATRIBUTOS DO FARAÓN

Gran esfinge de Gizeh (Kefrén)
Exterior recuberto con
granito rosado
Punta revestida
de ouro para
provocar destellos
e imitar raios do sol
Aproveitaron a forma
dunha masa rochosa abandonada
polos canteros (a maioría
do corpo non tiveron
que tallalo senón simplemente
recubrilo cunna capa de ieso
57 m.
20 m.
Cabeza inspirada no
faraón Kefrén
co nemes (pañuelo), o
aureus( serpe) e
desaparece a barba
postiza
Rodeada de
rochas, só
sobresae a
cabeza
c) A estatuaria
ESFINXE DE GIZEH
ESCULTURAS IMPORTANTESESCULTURAS IMPORTANTES

2 puños
10 puños
6 puños
Lei do
Canon
18 puños
(anchura
nudillos
con pulgar)
Búsqueda perfección,
a esencia (sin o temporal)
para fusionarse co cosmos.
Empleo doutra medida:
cúbito pequeno (desde
óco de parte interior do
codo ata uña do pulgar)
Un home catro cúbitos
pequenos. O cúbito grande
( codo ata dedo corazón)
empleado en arquitectura
só se usará en escultura
ao final, alargando o canon
a 21 puños
Sentado canon de 15 puños
Lei de frontalidade
(Lange e Schäfer)
Cada obra é froito da visión desde catro
puntos de vista (planos perpendiculares frontaisl,
dorsais e dous laterais) que deben ensamblarse.
O eixe vertical dunha figura é a línea de
intersección dos planos cruzados en ángulo
recto: eixe de simetría dende coronilla, frente, nariz,
barbilla, esternón ata órganos xenitais.
Línea de hombros e cadeiras
perpendiculares ao eixe
Extremidades pegadas
ao corpo para evitar
roturas
Hieratismo, rixidez,
antinaturalismo
Pe esquerdo adiantado (simboloxía)
completamente apoiado. A
mujer pes xuntos ou adiantados
pero lixeiramente por detrás
do pe do home
Tendencia á simplificación
xeométrica do modelado
do cuerpo
c) A estatuaria
MIKERINOS E A SÚA ESPOSA

c) A estatuaria
TRÍADA DE MIKERINOS
Características xeais: Hieratismo,
rigixez, simetría, frontalidade, canon, etc.
Deusa Hathor con
cornos de
vaca sagrada e o sol
nacente (símbolo
do xurdimento do
sol entre as montañas
primixenias
Mikerinos pe esquerdo adiantado
apoiado totalmente, deusa Hathor
tamén adiantado pero menos
e a deusa de Kynópolis parada
Altorrelevo
dunha serie de oito.
Realizado en pizarra
Tríada de Mikerinos. 2530 a.C. Lousa Templo do Val en El-
Giza. Museo do Cairo. Exipto
Mikerinos con dúas deusas: Hathor e Nomo
Deusa de pé adiantado roza man de Mikerinos
e asume o papel da súa raíña
Humanízanse as deusas e o faraón convértese
en deus
Intento de reproducir formas suaves das
deusas baixo as cinguidas vestiduras
Intento de estudio anatómico no faraón

Rahotep e a súa esposa Nofret. 2550-2160 a.C.
Pedra calcárea policromada. Museo do Cairo.Exipto
Bloque de
calizas pintadas
Forman un único bloque
con asentos e respaldos
(en realidade serían un
altísimo relevo)
Contraste entre formas
máis angulosas do
home frente a redondeces
da muller
Rasgo arcaico: tobillos moi
anchos e orellas moi destacadas
Contrastes cromáticos:
marido color marrón, muller
amarillo envolto en manto
blanco (resalte de peluca negra,
ojos, collar)
Ollos engastados
de cristal de rocha
Eliminación de detalles
ou elementos intrascendentes
(ex. Pliegues)
c) A estatuaria
RAHOTEP E A SÚA ESPOSA

Escriba sentado. Pedra calcárea.III milenio a.C. Museo de O Cairo. Exipto
Punzón e rollo
(importancia da
súa actividad administrativa)
Bloque de
caliza policromada
Ollos de cristal
de rocha con
postizos (párpados)
Concéntranse especialmente
no rostro: expresión de seguridade
e competencia
Características xerais: Hieratismo,
rixidez, simetría, frontalidade, canon, etc.
c) A estatuaria
ESCRIBA SENTADO

Escriba sentado. III milenio a.C.Pedra calcárea pintada de pardo e ocre.
Museo de El Louvre. Francia
c) A estatuaria
ESCRIBA SENTADO

Realizado en madeira
de sicomoro, despois
recuberto con
placas metálicas
Madeira é máis fácil
de traballar e pódese
facer por piezas
Gran realismo
do rostro
Personaxe groso
polo emprego cómodo
que ocupa.
Para que o Ka non
se confundira na
capela (serdab) había outra estatua
con peluca e máis delgada
c) A estatuaria
SHEIK EL- BELED (ALCALDE DA VILA)
Sheik el –Beled.Madeira policromada. III milenio
a.C. Museo de O Cairo. Exipto

Representación máis
realista froito da
revolución relixiosa
Amenofis IV (Akhenaton)
Realizada en caliza
policromada
Canon moi estilizado:
pescozo moi esbelto,
cabeza e orellas alargadas
Pómulos e mentón
moi marcados
Leva o uareus
na corona azul
Modelo realizado polo
escultor Tutmés para
que lle servira de base para
outros retratos (por eso nunca
tivo incrustado o ollo esquerdo)
Collar policromado
de follas de sauce
Pequeno tamaño
(apenas 50 cm.)
c) A estatuaria
BUSTO DE NEFERTITI
Busto de Nefertiti, esposa de akenatón. 1362-1345 a.C. Pedra
calcárea policromada. Museo de Ocairo.Exipto.
Akenatón e Nefertiti

c) A estatuaria
OUTROS EXEMPLOS
Sesostris I .Imperio Medio. XII
dinastía.Museo de O Cairo. Exipto
Soldados Nubios. Imperio Medio. X
dinastía. Museo de O Cairo.Exipto
Outshebis
Akhenaton y Nefertiti
Portadora de ofrendas

d) O relevo e a pintura
• Acompañados por escritura xeroglífica
• Relevo ocupa lugar privilexiado nas tumbas e nos templos
• Relevos ensalzan figuras deuses e faraóns. Tamén describen
escenas cotiás
• Perspectiva xerárquica: Maior a figura de maior importancia
• Perspectiva lineal
• Fontalidade das figuras
• Técnicas de relevo:
– dous planos : resaltar as figuras sobre o fondo
– Afundido: escavar o perfil das figuras
• Técnicas de pintura:
– Fresco: pintar directamente sobre parede
Coitelo de Gebel el Arak. Predinástico. Museo de O Cairo. Exipto
CARACTERÍSTICAS

CARACTERÍSTICAS RELEVOS
Relevo Akhenaton e a súa esposa
Para que a parede
non perdera o seu sentido
arquitectónico ao decorala
preferíase facer relevos que
apenas sobresairan (baixorrelevos
e incluso relievos ócos
Reflexo do naturalismo
vemos a flacidez da
barriga do faraón
Asno cargado
Relevo óco
RELEVORELEVO

EXEMPLOS RELEVOS
Paleta de Narmer. Imperio Antigo, I dinastía. Museo de O Cairo. Exipto
Akhenató n e familia.
Imperio Novo, XVIII dinastía.
Museo Louvre,Francia.
Relevos da Mastaba de Ti. Imperio Antigo. Saqqara. Exipto
RELEVORELEVO

CARACTERÍSTICAS PINTURA
Banquete. Características formais
Lei da frontalidade
Perspectiva
xerárquica
Isocefalia
Estatismo
División en
franxas
Ausencia de
profundidade
Xeroglíficos
PINTURAPINTURA

PINTURAPINTURA
Convencionalismos
Muller piel
máis clara
Home piel
máIs oscura
Pelucas negras
Predominio do debuxo
Pastores
Escravos
libéranse de algúns
convencionalismos de
visión rectilínea (tronco
de perfil)
Psicostasia. Pasaxe das almas
Temática funeraria

Tumba Nebamón. Caza nos pantanos
Caza ritual con
boomerang en pantanos
Características xerais: visión rectilínea, perspectiva
xerárquica, xeroglíficos intercalados, contorno do debuxo, cores planas, etc.
PINTURAPINTURA
Creación disco solar
21 portales de casa de Osiris

Pobreza de paleta. Técnica ao temple
ocres
amarillo
blanco
azul
verde
rojo
A PINTURAA PINTURA
Tumba de Nefertari

5. Vocabulario
• Adobe: ladrillo de arcila e palla secado ao sol
• Alintelada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal ou lintel
• Aliñamento: conxunto de menhires colocados en liñas paralelas.
• Anaglíptico: debuxo en relevo sobre pedra propio dos selos reais mesopotámicos.
• Antropomorfo: de forma humana.
• Apadana: sala hipóstila( cuxa cuberta está sostida por columnas) dos palacio
persas , usada como sala do trono e que estaba rodeada de habitacións máis
pequenas, ás veces precedidas dun pórtico.
• Arquitrabada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal chamado lintel ou
arquitrabe.
• Baixorrelevo: escultura realizada sobre unha superficieda que sobresae menos da
metade do seu volume.
• Cachotería: aparello irregular formado por unha serie de pedras sen labrar ou
pouco labradas unidas con xeso ou cal, sen orde de tamaño nin de fiada
• Canopes (vasos): cada un dos catro recipientes nos que os exipcios depositaban as
vísceras que se extraían do cadáver, antes de embasamalo e convertelo en momia.
Xeralmente eran de arxila, alabastro ou arxila cocida. Situábanse nas catro
esquinas do interior das tumbas ou sarcófagos.
• Ciclópea: construcción feita con grandes pedras sen argamasa como elemento de
unión.

5. Vocabulario
•Cigurat: construcción artificial en forma de montaña, propia de Mesopotamia, que
tiña un templo na súa parte superior. Accedíase mediante ramplas e escaleiras.
Crese que, ademais de ter finalidades relixiosas, se utilizaba como observatorio
astronómico.
•Criselefantino: realizado en ouro e marfil.
•Crómlech: conxunto de menhires colocados en forma circular. A palabra procede
do céltico crum e lech, que significan respectivamente, curvado e pedra.
•Cuneiforme: escritura inventada en Mesopotamia. Escribíase sobre unha táboa de
arxila cocida e cun estilete en forma de cuña (de aí o seu nome).
•Diaglíptico: debuxo afundido sobre pedra, propio dos selos reais mesopotámicos.
•Dolmen: monumento megalítico propio da Prehistoria, formado por pedras verticais
cravadas no chan sobre as que descansan unha ou máis pedras postas en forma
horizontal.
•Dromos: avenida flanqueada por esfinxes que conduce a un templo. É habitual na
arquitectura exipcia.
•Esfinxe: escultura propia do antigo Exipto, que pode chegar a ser monumental, na
que se representa unha cabeza e busto de muller con corpo de león, ás veces con ás
de grifón ( animal mitolóxico que tiña ás de aguia).
•Estatua: escultura exenta de arxila, madeira, pedra, mármore ou metal, de forma
animal ou humana, tallada a imitación do natural.
•Estela: monumento constituído por un único bloque de pedra erixido para gravar
nel algún tipo de inscripción co fin de lembrar ou conmemorar algo. Xeralmente son
de carácter funerario.

5. Vocabulario
•Exenta (escultura): escultura que non está pegada a un muro e que se pode contemplar
desde tódolos seus ángulos.
•Gravado: Procedemento polo que se consegue unha estampa mediante a obtención
previa dunha matriz ou prancha.
•Hípetra (sala): gran recinto sen teitumes e cunha gran fileira de columnas.
•Hipóstila (sala): estancia cuxo teito se sostén mediante columnas.
•Hipoxeo: tipo de sepulcro escavado na rocha ou subterráneo.
•Ka: alma ou forza vital. A figura do Ka é a estatua que alberga a alma do defunto na
civilización exipcia.
•Kalathos/kalathoi: vasixa en forma de sombreiro e copa propia da arte íbera
•Kudurru: estela oval con inscripcións relixiosas ou xurídicas na que se consignaban
doazóns de terras. Servía para delimitar as propiedades na antiga Mesopotamia.
•Lauda: Cuberta ou tapa dun sarcófago normalmente gravada.
•Lintel: Pedra ou viga horizontal que se coloca sobre unha porta ou ventá.
•Ma´at: no antigo Exipto concepto de xustiza universal.
•Mastaba: sepulcro no antigo Exipto, propio das primeiras dinastías que tiña forma de
pirámide truncada ou banco. Adoitaba a edificarse en torno ás pirámides dos faraóns.
•Medio relevo: escultura realizada sobre unha superficie de xeito que a metade do seu
volume sobresae dela.
•Menhir: monumento megalítico consistente nunha pedra cravada no chan e disposta en
forma vertical

5. Vocabulario
•Monocromo: dunha único cor.
•Naveta: monumento megalítico propio da Prehistoria das Illas Baleares, que ten forma de
nave invertida, de onde procede o seu nome.
•Nurague: monumento megalítico propio da Prehistoria da illa de Sardeña e que consiste
nunha torre troncocónica
•Obelisco: monumento xeralmente feito dunha soa pedra, con base rectangular de forma
piramidal e terminado en punta, erixido por motivos relixiosos e políticos.
•Ourivería: arte de traballar metais preciosos, paricularmente o ouro e a prata.
•Pasta vítrea: pasta de cristal empregada na escultura da Antigüedade especialmente en
Exipto para realizar o iris e a pupila dalgunhas figuras.
•Perpiaño: pedra cortada de cantos vivos en forma de prisma rectangular de seis caras
utilizada na construcción de piares, muros,etc.
•Perspectiva xerárquica: recurso plástico no cal as figuras máis importantes socialmente,
son de maior tamaño que as outras figuras que as acompañan.
•Piar: elemento sustentante exento, como a columna pero de sección rectangular ou
cadrada con capital segundo as ordes clásicas.
•Pilastra: piar pegado ao muro.
•Pirámide: construcción moumetal propia do antigo Exipto destinada a sepulcro dun
faraón ou dalgún membro da súa familia. Consiste nun poliedro cunha nase poligonal e
unhas caras triangulares que conflúen na súa parte superior nun único vértice cómún.

5. Vocabulario
• Policromía: aplicación de cores en xeral.
•Polícromo: de varias cores
•Sarcófago: arca, xeralmente de pedra destinada a conter nela un cadáver
•Sillaría: conxunto de perpiaños.
•Speos: tumba e santuario do antigo Exipto escavado na rocha que presentaba
na súa fachada esculturas monumentais dos faraóns ou das súas esposas.
•Taula: monumento megalítico propio da Prehistoria das Illas Baleares,
consistente nunha pedra disposta en forma vertical cravada no chan e con outra
plana que a cobre orizontalmente na súa parte superior.
•Teitume alintelada: tipo de cuberta plana que serve de elemento constructivo
para pechar de forma horizontal a parte superior dunha apertura ou espazo.
•Terracota: arxila cocida utilizada en escultura e cerámica.
•Tholos:edificio de forma circular de orixe prehistórica. Aparecen tamén na
antiga Grecia destinado ao culto relixioso ou funerario.
•Vulto redondo: escultura exenta, é dicir, que nos está pegada a un muro e que
se pode contemplar desde tódolos seus ángulos.

6. Actividades
1. Identifica as seguintes obras e establece as características comúns que todas elas comparten.
Sitúaas cronolóxicamente.
2 . Explica a evolución das construccións exipcias desde a mastaba ata a pirámide.

6. Actividades
3 . A partir da análise da seguintes imaxes indica as partes principais do templo exipcio, sinalando as
características básicas deste tipo de construccións.

6. Actividades
4. ¿Cales son as principais características da escultura exipcia? Aplícaas á primeira imaxe.
5. Explica qué función tiña cada unha das seguintes imaxes.

9. Modelo de examen
NOME: Nº:
APELLIDOS: CURSO:
EXAMEN TEMA 2 OS INICIOS DA ARTE: A ARTE PREHISTÓRICA E DO PRÓXIMO ORIENTE
1. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos)
2. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos)
3.Elixe catro dos seguintes conceptos e defíneos: (2 ptos) ostostato, cobixa, mastaba, canon,
perspectiva xerárquica, lei de frontalidade, talayot, naveta
a) Identificar obra
b) Contexto histórico e artístico
c) Contexto estilístico e formal
a) Identificar obra
b) Contexto histórico e artístico
c) Contexto estilístico e formal

10. Para ampliar e consultar
BIBLIOGRAFÍA:
- ALVAR EZQUERRA, J.: Las claves del arte mesopotámico y persa. Ariel, Barcelona,1989.
- BENDALA GALÁN,M.: Arte egipcio y del Próximo Oriente. Historia 16, Madrid, 1994.
- BERMEJO TIRADO, J.: Breve historia de los íbero: la apasionante historia de los pueblos más
florecientes de la Iberia pre-romana. Mnowtilus, Madrid, 2008
- BELTRÁN, A.: El arte rupestre del levante español. Ediciones Encuentro. Madrid, 1982.
- CALZADA, C.: Arte prehistórico en la vanguardia artística de España. Cátedra, Madrid,2006
- CHAPA BRUNET. T. e MENÉNDEZ FERNÁNDEZ, M.: Arte paleolítico. Madrid,1994
- DE CLOTTES,J.: La prehistoria explicada a los jóvenes. Paidós Ibérica. Barcelona, 2008
- EGGEBRECHT,A.: El antiguo Egipto. Plaza y Janés. Barcelona, 1987
- FERNÁNDEZ CASTRO, Mª C.: La edad de los metales. Historia 16. Madrid, 1989
- FERNÁNDEZ MARTÍNEZ, V., JIMENO MARTÍNEZ, A. E MENÉNDEZ FERNÁNDEZ ,M.: Diccionario de
prehistoria.Alianza editorial. Madrid.1997
- GIEDION,S.: El eterno presente. El nacimiento del arte. Alianza, Madrid, 1981
- GIEDION, S.: El presente eterno: los comienzos de la arquitectura. Alianza, Madrid, 1986
- LARA PEINADO, F.: El arte de Mesopotamia. Historia 16, Madrid, 1989
- MOSCATI,S.: Cómo reconocer el arte mesopotámico. Médica- Técnica. Barcelona,1980
- RIPOLL PERELLÓ, E.: El arte paleolítico. Historia 16, Madrid, 1989

10. Para ampliar e consultar
INTERNET:
-Museo Arqueológino Nacional de Madrid:
http://man.mcu.es
FILMOGRAFÍA:
a) ANNAUD, JEAN-JACQUES ( dir.): EN BUSCA DEL FUEGO ,1981
CONXUNTOS PARA VISITAR:
a)STONEHENGE (Amesbury, Gran Bretaña, Reino Unido)
b)CARNAC ( Montignac, sur de Francia)
c)COVA DE LASCOUX (Francia)
d)COVA DE EL COGUL ( Lleida, Cataluña, España)
e)COVA DE ALTAMIRA ( Santillana del Mar, Cantabria, España)

Tema 4. A arte exipcia

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (19)

Semelhante a Tema 4. A arte exipcia

Semelhante a Tema 4. A arte exipcia (20)

Mais de maikarequejo

Mais de maikarequejo (20)

Tema 4. A arte exipcia