'Met het oog op morgen': op weg naar een overheidsvisie op ons archiefbestel

1. Met het oog op morgen …
• op weg naar een
overheidsvisie op ons
archiefbestel

2. Zo?
2 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

3. Opzet
1.Waarom?
2.Momentum
3.Context
4.Rode draden
5.Vertrekpunten
6.Thema’s en scenario’s
7.Horror en droom
8.Vervolgproces
9.Afsluiting
3 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

4. Waarom eigenlijk?
Aanleiding
Kamervragen 2009 en toezegging tot een brede reactie:
raadsadviezen, informatiehuishouding, archiefinstellingen, collecties,
bedrijfsarchieven …
Ondertussen:
Brievenprogramma’srapportagesinspectierapportenvisiesvoorstellenv
erzoekenclaimsetcetc…
4 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

5. Het momentum?
5 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

6. Context (1)
Adviezen (RvC; Rob):
eCultuur: van i naar e (2003)
Het tekort van het teveel (2005)
Informatie, grondstof met
toekomstwaarde;
Basisinfrastructuur 1.0 (2008)
Besteladvies Archieven (part.
collecties); Netwerken van
betekenis (2010)
Toezicht:
Een dementerende overheid?
(RAI/EGI, 2005)
Jaarverslagen EGI
Informatiehuishouding van het Rijk
(ARK, 2010)
6 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

7. Context (2)
Rapportages:
Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid (NCDD,
o.a. NA, KB, DANS, NIBG):
•Toekomst voor ons digitaal geheugen (2009;
2010)
Visievorming archiefsector:
KVAN en BRAIN: Archiveren is vooruitzien
(2009)
Erfgoed Nederland: Archieven in transitie
(2010)
Nationaal Archief en RHC’s: E-archief in
ontwikkeling (2009)
7 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

8. Rode draden?
•Overheid ontbeert – ondanks alles - visie
•Digitalisering
•Duurzaamheid en (on)toegankelijkheid
•Informatie èn erfgoed
•Content
•Samenwerking
•Kennis en ondersteuningsstructuur
8 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

9. Waar zijn we mee bezig …
Informatiehuishouding rijk, OCW & BZK:
‘Informatie op Orde’ (vanaf 2006):
Actielijn 1: Baseline informatiehuishouding
Actielijn 2: Audit, control en toezicht
Actielijn 3: Samenwerking en kennis
Actielijn 4: Digitale vervanging
Actielijn 5: Archiefselectie
Actielijn 6: Bewerking van papier naar digitaal
Actielijn 7: Duurzaam beheer en behoud
Actielijn 8: Herziening wet- en regelgeving
Rapportages IoO, zoals PWAA (2006-2009, Doc-Direkt vanaf
2010/1)
TK-brieven: Modernisering informatiehuishouding rijk (juli 2009),
Digitaal werken rijk (2010)
9 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

10. Bent u er nog?
Gaat inmiddels verder dan
achterstanden …!
10 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

11. Waar waren wij gebleven?
Laatste beleidsbrief archiefsector: ‘Interactief archief’ SC Van der
Ploeg, maart 2002:
Motto: de gebruiker centraal
Ontwikkelingen: toegenomen vraag naar het verleden, internet
Middelen:
kwaliteitsstandaard dienstverlening archiefinstellingen; producten
belang samenwerking (instellingen, overheden, RHC-vorming)
toezicht
11 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

12. Hoe nu verder?
Oogmerk opstellen visie:
•Waar willen we het komend decennium naartoe?
•Inspireren, participeren
Kern:
•Samenhang (inhoud, condities en bestel) tonen
•Bepalen reikwijdte verantwoordelijkheid overheid, sector en
instellingen
•In en door gesprek met ‘het veld’
•Scenario’s om keuzes aan te scherpen
•Momentum versus voorbehoud …
12 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

13. Thema’s en scenario’s
Uitgangspunt: perspectief van de burger in een digitale
samenleving
Vier centrale thema’s:
1.Archivering bij de overheid en openbaarheid
2.Waardering, selectie en collectievorming: van overheid naar
samenleving
3.Duurzaam bewaren en toegankelijkheid
4.Het bestel van morgen
Drie scenario’s:
1.Overheid laat op zijn beloop: ‘laissez faire’
2.Overheid bevordert samenwerking en ‘stimuleert’
3.Overheid regisseert en neemt ter hand
13 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

14. Thema 1, archivering bij de overheid en openbaarheid
Uitgangspunt: overheidsinformatie is z.s.m. openbaar beschikbaar
en voor iedere burger toegankelijk.
Conditie: de domeinen van bedrijfsvoering en cultuur (erfgoed) zijn
van meet af aan onderling te verbinden.
VRAAG: wat is daarvoor nodig?
Vb. zoektermen: proces van waardering, samenwerking keten, beheer, ‘overbrenging’
en termijnen, achterstanden, normering en afspraken
Scenario 1: OCW geen actieve rol; ‘postbus 51’-model; Aw, Wob.
Scenario 2: OCW stimuleert samenwerking tussen overheden
onderling en tussen overheden en archiefwezen.
Scenario 3: regisserende rol alg. rijksarchivaris; wettelijke
maatregelen en normering (‘dwang en drang’).
14 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

15. Thema 2: waardering, selectie en collectievorming (‘van
overheid naar samenleving’)
Uitgangspunt: het bieden van een representatief beeld van de samenleving ten
gevolge van interactie tussen overheid, organisaties, bedrijven en personen.
Conditie: bij de waardering, selectie en collectievorming betrekt de overheid
zowel archieven van de overheid als die van niet-overheidsorganisaties,
bedrijven en personen.
VRAAG: wat hebben we daarvoor nodig?
Vb. zoektermen: registratie, (integraal) waarderingskader, ‘Archiefcollectie Nederland’, (inter)netwerk,
fonds, digitale infrastructuur
Scenario 1: Nationaal Archief (NA) heeft informatiepunt; eigen collectiebeleid.
Scenario 2: OCW/NA stimuleren tstk. waarderingskader(s); OCW stelt middelen
beschikbaar voor belangrijke en/of bedreigde archieven.
Scenario 3: OCW maakt nationaal waarderingskader; instellen centraal register
(bijv. stichting); NA koopt archiefcollecties op.
15 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

16. Urgentie
steladvies 2010 In verlengde RvC ‘Het tekort van het teveel’
Invulling lacunes RvC ‘Basisinfrastructuur 1.0’
Fundament
Archieven tussen geheugen, herinnering en
geweten
Rol overheid
Breedte, evenwicht, publiek domein
Niet-overheid: faciliteren, vangnet, visie
Concreet: CRPA, fonds, nodaal netwerk + regie NA
Voorwaarden
Bestel vitaal, duurzaam, transparant

17. Thema 3: duurzaam bewaren en toegankelijkheid
Uitgangspunt: overheden bewaren hun archieven duurzaam en stellen deze voor
burgers onafhankelijk van tijd en plaats digitaal beschikbaar.
Conditie: overheden werken samen aan een digitale infrastructuur waardoor
burgers altijd online toegang hebben tot archieven en archiefdiensten.
VRAAG: wat hebben we daarvoor nodig?
Vb. zoektermen: samenwerking overheden; (gemeenschappelijk ?) e-depot; normering en standaarden;
dienstverlening; digitalisering; digitale content; business-modellen; infrastructuur.
Scenario 1: NA bouwt eigen e-archief uit; ieder(e overheid) voor zich.
Scenario 2: OCW/NA/BZK stimuleert samenwerking overheden, biedt kennis.
Scenario 3: OCW/NA (+RHC’s)/BZK voert regie; initieert charter tussen
overheden over digi-structuur, content, kennis, middelen.
17 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

18. Thema 4: het bestel van morgen
Uitgangspunt: bestel (geheel van overheden, instellingen, sectorinstituten,
onderwijs, professie, branche, markt) vormt het ‘fundament’ onder
openbaarheid, duurzaamheid en toegankelijkheid.
Conditie: een heldere taak- en rolverdeling tussen de actoren in het bestel op
basis van een gedeelde visie voor de sector.
VRAAG: wat hebben we daarvoor nodig?
Vb. zoektermen: relatie rijk, provincies en gemeenten; bestuurlijke afspraken; decentralisatie RHC’s;
archief- en informatieonderwijs; archiefwet; toezicht; kennis- en ondersteuningsstructuur; kwaliteit;
certificering; innovatieagenda; internationale context
Scenario 1: het huidige bestel voldoet; hooguit onderhoud plegen.
Scenario 2: OCW/NA stimuleert kennisontwikkeling, onderzoek.
Scenario 3: OCW/NA ontwikkelt in overleg met partijen innovatieagenda;
aandacht voor onderwijs & opleiding; (re)centraliseert taken (RHC’s);
herijking archiefwetgeving; richt kenniscentrum op.
18 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

19. Droom en nachtmerrie …
Horrorscenario (fantasie?):
•Nederland van twee snelheden
•Ieder archief een eiland (diensten,
producten, papier en digitaal)
•Openbaarheid als uitkomst van samenloop
en onzekere factoren (aandacht, personeel,
afspraken, middelen)
•Archiefcollectie Nederland als collectief
doolhof
•En wat nog meer …?!
Droomscenario?
Vult u eens in … ?
19 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

20. Vervolgproces
Try-out: vandaag!
Vervolg van discussie en gesprek, gepland vanaf juli-augustus:
•On-line: www.Linkedin.nl
•Websites voor informatie:
•www.archief.nl (site rijksarchiefdienst): dossierstukken, achtergronden, nieuws
•www.archiefvisie.nl (doorlink-site)
•www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/archieven (officiële stukken OCW)
•Communicatiekanalen KVAN; BRAIN; Erfgoed Nederland
•In het land (september/oktober):
Twee lokaties: 1x noord en 1x zuid
Programma (ovb): E-archief van morgen; actieve openbaarheid; collectievorming;
de crossmediale kaart
•Expert-beraad:
regelgeving: wet, toezicht
• nnb
20 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010

21. Tijdpad archiefvisie:
•Discussie zomer – najaar
•Reacties verwerken
•Brief: eind 2010 (ijs, weder en kabinetsformatie dienende …)
Dank!
21 KVAN-dagen, 14-15 juni 2010