SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 77
Baixar para ler offline
elektroconvulsietherapie
                                     ECT
                                        dr. koen titeca
                   dienst psychiatrie, psychosomatiek en psychotherapie
                                   az Groeninge Kortrijk
                               koen.titeca@azgroeninge.be
                                          @koenti2




vrijdag 30 september 2011
bronnen



vrijdag 30 september 2011
ISBN 978 90 382 1027 8

vrijdag 30 september 2011
ISBN 978 90 5898 170 7

vrijdag 30 september 2011
definitie



vrijdag 30 september 2011
ECT
                            Electroconvulsietherapie (ECT) of
                 elektroschocktherapie (EST) is een behandeling waarbij
                    een epileptisch insult (convulsie) wordt opgewekt




vrijdag 30 september 2011
indicaties



vrijdag 30 september 2011
indicaties (1)

                    • depressie - psychotische kenmerken
                    • depressie - medicatieresistentie
                    • depressie - suïcidaliteit
                    • depressie - ouderen
                    • depressie - adolescenten

vrijdag 30 september 2011
depressie
                     • somberheid
                     • anhedonie
                     • verandering van eetlust
                     • verandering slaap
                     • schuldgevoelens
                     • cognitieve stoornissen
                     • verandering psychomotoriek
                     • suïcidaliteit
vrijdag 30 september 2011
depressie




vrijdag 30 september 2011
prevalentie depressie

                    • life-time prevalentie 14,1%
                    • 12 maand prevalentie 5%
                    • 1 op 17 Belgen doet depressie
                                                      BMC Medicine, 2011




vrijdag 30 september 2011
In 2009 stierven 1102 Vlamingen door zelfdoding. Het ging om 792 mannen
                 tegenover 310 vrouwen, respectievelijk 8 en 4 procent meer dan het jaar voordien.
                   Vlaanderen blijft het met die cijfers slechter doen dan het Europese gemiddelde.
                    Volgens Vlaams minister van Volksgezondheid Jo Vandeurzen (CD&V) moeten
                            psychische problemen meer bespreekbaar worden gemaakt.


                                         De Standaard 09 september 2011




vrijdag 30 september 2011
suïcidepoging
                            Vlaanderen 2009
        • 10.300 geregistreerde via spoedopname
        • 165 per 100.000 inwoners
        • 28 per dag
        • 53,5% poging in voorgeschiedenis
        • 45,8% poging minder dan 1 jaar geleden
        • 9,8% 4 pogingen of meer
                                 IPEO, 2009
vrijdag 30 september 2011
Life-timeprevalenties van suïcidaliteit van de volwassen Nederlandse en Vlaamse
                                                       bevolking
                                                (Van Heeringen, 2006)

                                                   Nederland (%)                Vlaanderen (%)


                       Doodsgedachten                    35                            -



                       Suïcidegedachten                  11                           8



                             Suïcideplan                  -                           3



                            Suïcidepoging                3                            3




vrijdag 30 september 2011
Suïcidaal proces

              Suïcidale                                             Suïcide
              Tendens                                      Poging


                              Observeerbaar      Signaal




                            Niet observeerbaar




                                                                         Tijd




vrijdag 30 september 2011
suïcideniveau
                                SNIV


vrijdag 30 september 2011
risiconiveau suïcidaliteit
                      SNIV 0      geen risico              geen suïcidegedachten




                      SNIV 1       licht risico      af en toe vluchtige suïcidegedachten
                                                             geen suïcideplannen


                                                       permanent duidelijk aanwezige
                      SNIV 2      matig risico              suïcidegedachten
                                                           geen suïcideplannen



                      SNIV 3     ernstig risico                suïcideplannen




                      SNIV 4   zeer ernstig risico    suïcideplannen en voorbereiding
                                                              of suïcidepoging



vrijdag 30 september 2011
basisvragen suïcidaliteit
                             Voorgeschiedenis    1) Heeft u in het verleden een zelfmoordpoging ondernomen?


                                                 2) Had u ooit het idee dat uw leven niet de moeite waard meer
                              Hopeloosheid       was?
                                                 3) Voelt u zich hopeloos?

                                                 4) Denkt u er soms aan dat u beter dood zou zijn?
                             Suïcidegedachten    5) Heeft u de laatste tijd gedachten gehad een einde aan uw
                                                 leven te maken?

                                                 6) Heeft u er over nagedacht hoe u uzelf wilt verwonden of
                              Suïcideplannen     beschadigen? Welke methode zou u dan gebruiken?



                              Voorbereiding      7) Heeft u al voorbereidingen getroffen?



                            Controleerbaarheid   8) Voelt u zich op dit moment veilig?



vrijdag 30 september 2011
indicaties (2)
                    • manie, rapid cycling, bipolaire depressie en
                            cyclothymie
                    • schizofrenie, schizoaffectieve stoornis
                    • katatonie, neuroleptisch maligne syndroom
                            en delier
                    • ziekte van Parkinson

vrijdag 30 september 2011
manie
                    • abnormaal verhoogde stemming
                    • grootheidsidee, overdreven eigenwaarde
                    • afgenomen slaapbehoefte
                    • toegenomen spraak
                    • gedachtevlucht
                    • verhoogde afleidbaarheid
                    • toename doelgerichte activiteit
                    • bezig met aangename activiteiten
vrijdag 30 september 2011
schizofrenie
                    • positieve symptomen
                     • wanen
                     • hallucinaties
                     • incoherentie
                     • sterk afwijkend gedrag
                    • negatieve symptomen
vrijdag 30 september 2011
contra-indicaties



vrijdag 30 september 2011
absolute contra-
                                 indicaties
                    • feochromocytoom
                    • recent myocardinfarct (4 tot 6 weken)
                    • instabiele angina pectoris
                    • recent CVA en intracraniële chirurgie (3
                            maanden)



vrijdag 30 september 2011
relatieve contra-
                                   indicaties

                    • cerebraal aneurysma, arterioveneuze
                            malformatie en ruimte innemend proces
                    • instabiele cervicale wervelkolom
                    • aorta aneurysma


vrijdag 30 september 2011
geen indicatie



vrijdag 30 september 2011
geen indicatie (1)
                    • dementie en amnestische stoornissen
                    • aan middel gebonden stoornissen
                    • angststoornissen
                    • somatoforme stoornissen
                    • seksuele en genderidentiteitsstoornissen
                    • eetstoornissen
vrijdag 30 september 2011
geen indicatie (2)

                    • slaapstoornissen
                    • stoornissen in de impulsbeheersing
                    • aanpassingsstoornissen
                    • persoonlijkheidsstoornissen

vrijdag 30 september 2011
praktisch



vrijdag 30 september 2011
vrijdag 30 september 2011
vrijdag 30 september 2011
vrijdag 30 september 2011
elektrodeplaatsing



vrijdag 30 september 2011
vrijdag 30 september 2011
bifrontotemporaal (BT)

                 drie centimeter boven het midden van de
                       lijn tussen ooghoek en meatus
                             aucousticus externus

vrijdag 30 september 2011
rechts unilateraal (d’Elia 1970) (RUL)

                  1 elektrode 3 cm boven midden lijn (BT)
                   1 elektrode 3 cm van middellijn op lijn
                    tussen beide buitenste gehoorgangen
vrijdag 30 september 2011
bifrontaal

                beide elektroden vijf centimeter boven de
                   buitenste ooghoeken op voorhoofd

vrijdag 30 september 2011
conclusies
                    • verschillende elektrodeplaatsingen effectief
                    • aangetoond
                            •   BT effectiever dan RUL

                            •   BT meer kans op geheugenproblemen dan RUL

                    • mogelijks
                            •   BF effectief antidepressief

                            •   minder cognitieve bijwerkingen dan BT

vrijdag 30 september 2011
insultduur



vrijdag 30 september 2011
insultduur
                            motorisch 20 sec
                              EEG 25 sec




vrijdag 30 september 2011
frequentie ECT



vrijdag 30 september 2011
gewenste frequentie?

                    • twee maal per week
                    • levensbedreigende situaties (katatonie,
                            MNS en/of ernstige suïcidaliteit) kan hogere
                            frequentie worden overwogen
                    • drie maal per week sneller effect maar
                            meer bijwerkingen



vrijdag 30 september 2011
aantal behandelingen



vrijdag 30 september 2011
hoeveel behandelingen
                    • behandelen tot volledige remissie of tot
                            plateau in herstel (geen zichtbare
                            verbetering gedurende de laatste vier
                            bilaterale behandelingen)
                    • geen maximum aantal behandelingen
                            bekend
                    • minstens tien bilaterale adequate
                            behandelingen voordat gebrek aan effect
                            wordt geconcludeerd

vrijdag 30 september 2011
informed consent



vrijdag 30 september 2011
voorlichting patiënt

                    • informeren van patiënt en/of familie
                    • voortdurend proces
                    • inhoud: objectieve info aangepast aan
                            patiënt
                    • doel: angstreductie en stigma wegnemen

vrijdag 30 september 2011
patiëntenperspectief
                            wat is de effectiviteit van ECT?
vrijdag 30 september 2011
patiëntenperspectief
                       informatiebehoefte is verschillend van
                                 patiënt tot patiënt
vrijdag 30 september 2011
patiëntenperspectief
                            onbekend of desinformatie
vrijdag 30 september 2011
patiëntenperspectief
                            onbekend of desinformatie
vrijdag 30 september 2011
onderwerpen (1)

                    • effectiviteit en duur van ECT
                    • mogelijke alternatieve behandelingen
                    • risico bij afwezigheid ECT
                    • verwachte risico’s en bijwerkingen van ECT
                    • behandeling na beëindigen ECT

vrijdag 30 september 2011
onderwerpen (2)
                    • risico’s bij autorijden, gebruik van
                            gevaarlijke machines, het gebruik van
                            alcohol en signeren van documenten na een
                            ECT onder narcose
                    • informed consent is vrijwillig en kan steeds
                            worden ingetrokken
                    • aanbod om vragen te beantwoorden (evt.
                            later)


vrijdag 30 september 2011
praktisch
                    • arts en verpleegkundige
                    • voorlichtingsmateriaal (folder, foto’s, film,...)
                    • herhalen van info en nagaan op
                            verschillende momenten of patiënt nog op
                            de hoogte is van de info
                    • nagaan of er info/kennis is via internet,
                            media en derden
                    • info op maat
vrijdag 30 september 2011
bijwerkingen



vrijdag 30 september 2011
acute bijwerkingen
                    algemene              neurologische                 psychiatrische
                  bijwerkingen             bijwerkingen                  bijwerkingen

                                           passagère symptomen
                                          (afasie, apraxie, agnosie,
               hoofdpijn (10-45%)                                      postictale confusie (10%)
                                                 dyskinesie)
                   nausea (25%)
             gebitsbeschadiging (3%)                                         ontremming
                                           non-convulsief status
                   spierpijn (2%)                                          postictaal delier
                                                epilepticus
           mortaliteit (1/80000-100000)                                  postictalte psychose
                                                (casuïstiek)




vrijdag 30 september 2011
post-ECT-hoofdpijn (1)

                    • informeren van behandelaar
                     • pijnstilling geven via infuus
                     • infuus laten uitlopen
                     • plaatsing elektroden
                     • type van de stimulus

vrijdag 30 september 2011
post-ECT-hoofdpijn (2)


                    • pijnstilling: paracetamol of NSAID
                            (ibuprofen)
                    • koud gelgezichtsmasker


vrijdag 30 september 2011
vrijdag 30 september 2011
nausea

                    • informeren van behandelaar (vocht/anti-
                            emeticum)
                    • voeding en vocht na ECT
                    • anti-emeticum


vrijdag 30 september 2011
postictale confusie
                    •       informeren van behandelaar (elektrodenplaatsing)
                    •       algemene maatregelen ter bescherming van patiënt
                    •       intra-veneus benzodiazepine
                            •   midazolam 1-3 mg (dormicum®)
                            •   lorazepam 0,5 - 2mg (temesta®)
                            •   diazepam 5 - 10 mg (valium®)
                            •   bij herhaald optreden evt. post-ECT profylactisch
                                benzodiazepine toedienen


vrijdag 30 september 2011
spierpijn


                    • behandelaar informeren (toedienen van
                            meer spierverslapper)
                    • pijnstilling (paracetamol , NSAID)


vrijdag 30 september 2011
gebitsbeschadiging


                    • preventief dient elkeen bij de tandarts te
                            passeren en bij elke patiënt wordt er
                            gebitsbescherming geplaatst




vrijdag 30 september 2011
passagère neurologische
                                  symptomen

                    • treden direct post-ictaal op en verdwijnen
                            binnen het half-uur
                    • bij fatische stoornissen: UL ECT rechts


vrijdag 30 september 2011
cognitieve bijwerkingen



vrijdag 30 september 2011
cognitieve bijwerkingen
                    • 1 op 3 patiënten
                    • meer bij
                     • BT
                     • frequentie toename
                     • aantal behandelingen
                     • dosis
vrijdag 30 september 2011
cognitieve bijwerkingen
                             tijd        klacht        herstel

                                      aandacht en
                            voor                     ziektebeeld
                                      concentratie
                                      aandacht en
                                      concentratie   voorbijgaand
                            tijdens   anterograde    (8 weken na)
                                        amnesie
                                      verwardheid
                                                     voorbijgaand
                              na       retrograde
                                                       blijvend
                                        amnesie

vrijdag 30 september 2011
vrijdag 30 september 2011
pre-operatief



vrijdag 30 september 2011
ASA-classificatie
                            American Society of Anesthesiology
                       preoperatieve lichamelijke toestand van de patiënt

                              ASA I                 normaal gezonde patiënt


                              ASA II        patiënt met lichte systemische aandoening

                                       patiënt met invaliderende systemische aandoening die
                             ASA III
                                                     normale activiteit beperkt

                                        patiënt met invaliderende systemische aandoening,
                             ASA IV
                                                 constante bedreiging voor leven

                              ASA V                    patiënt is moribund




vrijdag 30 september 2011
verpleegkundig (1)
                    • patiënt geürineerd
                    • patiënt nuchter
                    • medicatie
                    • makkelijke loszittende kledij
                    • make-up/nagellak verwijderd
                    • haar gewassen (geen lak of gel)
vrijdag 30 september 2011
verpleegkundig (2)
                    • juwelen/haarspelden verwijderd
                    • contactlenzen verwijderd
                    • bloeddruk
                    • hartritme
                    • temperatuur
                    • verwittigen anesthesist/behandelend
                            psychiater van elke abnormaliteit


vrijdag 30 september 2011
post-operatief



vrijdag 30 september 2011
verpleegkundig

                    • bloeddruk
                    • hartritme
                    • oriëntatie
                    • bijwerkingen (hoofdpijn, nausea, spierpijn)
                    • opmerkingen

vrijdag 30 september 2011
ontslag tegen advies
                       risico op ontvluchting


vrijdag 30 september 2011
wegloopgevaar
          risiconiveau
                       risiconiveau      omschrijving              interventies
              cijfer
                                        geen voorgeschiedenis
                 WG 0        geen     geen subj/obj aanwijzingen
                                                                         geen


                                          voorgeschiedenis
                 WG 1        laag     geen subj/obj aanwijzingen
                                                                       info team


                                          subj aanwijzingen
                 WG 2        matig    aanwijzingen verwardheid/    toezichtsafspraken
                                            realiteitsdaling

                                       objectieve aanwijzingen     sterk verhoogde
                 WG 3        hoog          sterk verward               controle



vrijdag 30 september 2011
kleurcode



vrijdag 30 september 2011
kleurcodes
               kleurcode       verlaten afdeling               verlaten ziekenhuis
                            onder begeleiding professionele   onder begeleiding professionele
                   ROOD             hulpverlener                      hulpverlener

                            onder begeleiding betrouwbare     onder begeleiding professionele
                GROEN*                  derde                         hulpverlener

                                                              onder begeleiding professionele
                 GROEN                  alleen
                                                                      hulpverlener

                                                              onder begeleiding betrouwbare
                BLAUW*                  alleen
                                                                          derde


                 BLAUW                  alleen                            alleen




vrijdag 30 september 2011
Vragen ?



vrijdag 30 september 2011

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Brief overview of hypokinetic movement disorder
Brief overview of hypokinetic movement disorderBrief overview of hypokinetic movement disorder
Brief overview of hypokinetic movement disorderAhmad Shahir
 
Treatment of resistant depression
Treatment of resistant depressionTreatment of resistant depression
Treatment of resistant depressionHarsh shaH
 
Electro convulsive therapy
Electro convulsive therapyElectro convulsive therapy
Electro convulsive therapyNithiy Uday
 
Dopamine
DopamineDopamine
DopamineSethu S
 
Electroconvulsive therapy part 1, 2, 3
Electroconvulsive therapy part 1, 2, 3Electroconvulsive therapy part 1, 2, 3
Electroconvulsive therapy part 1, 2, 3RAM Reddy
 
Cerebellum its function and releveance in psychiatry
Cerebellum its function and releveance in psychiatryCerebellum its function and releveance in psychiatry
Cerebellum its function and releveance in psychiatryHarsh shaH
 
Ketamine - clinical use in major depression - Mats Lindström - SSAI2017
Ketamine - clinical use in major depression - Mats Lindström - SSAI2017Ketamine - clinical use in major depression - Mats Lindström - SSAI2017
Ketamine - clinical use in major depression - Mats Lindström - SSAI2017scanFOAM
 
A2 OCD Psychological therapies
A2 OCD Psychological therapiesA2 OCD Psychological therapies
A2 OCD Psychological therapiesJill Jan
 
Serotonin and its role in psychiatry.pptx
Serotonin and its role in psychiatry.pptxSerotonin and its role in psychiatry.pptx
Serotonin and its role in psychiatry.pptxAdityaAgrawal238
 
Neurobiology of memory
Neurobiology of memoryNeurobiology of memory
Neurobiology of memorySWATI SINGH
 
Psychiatric aspects of basal ganglion
Psychiatric aspects of basal ganglionPsychiatric aspects of basal ganglion
Psychiatric aspects of basal ganglionDr. Amit Chougule
 
Neurobiology of memory
Neurobiology of memoryNeurobiology of memory
Neurobiology of memoryRavi Soni
 
Psychological medicine.ppt
Psychological medicine.pptPsychological medicine.ppt
Psychological medicine.pptShama
 
Basal ganglia
Basal gangliaBasal ganglia
Basal gangliaMaithrikk
 

Mais procurados (20)

Brief overview of hypokinetic movement disorder
Brief overview of hypokinetic movement disorderBrief overview of hypokinetic movement disorder
Brief overview of hypokinetic movement disorder
 
Psychiatry and law
Psychiatry  and lawPsychiatry  and law
Psychiatry and law
 
Treatment of resistant depression
Treatment of resistant depressionTreatment of resistant depression
Treatment of resistant depression
 
Electro convulsive therapy
Electro convulsive therapyElectro convulsive therapy
Electro convulsive therapy
 
Psychotherapy
PsychotherapyPsychotherapy
Psychotherapy
 
Electroconvulsive therapy
Electroconvulsive therapyElectroconvulsive therapy
Electroconvulsive therapy
 
Dopamine
DopamineDopamine
Dopamine
 
Electroconvulsive therapy part 1, 2, 3
Electroconvulsive therapy part 1, 2, 3Electroconvulsive therapy part 1, 2, 3
Electroconvulsive therapy part 1, 2, 3
 
Occipital lobe ppt
Occipital lobe pptOccipital lobe ppt
Occipital lobe ppt
 
Cerebellum its function and releveance in psychiatry
Cerebellum its function and releveance in psychiatryCerebellum its function and releveance in psychiatry
Cerebellum its function and releveance in psychiatry
 
Ketamine - clinical use in major depression - Mats Lindström - SSAI2017
Ketamine - clinical use in major depression - Mats Lindström - SSAI2017Ketamine - clinical use in major depression - Mats Lindström - SSAI2017
Ketamine - clinical use in major depression - Mats Lindström - SSAI2017
 
A2 OCD Psychological therapies
A2 OCD Psychological therapiesA2 OCD Psychological therapies
A2 OCD Psychological therapies
 
Serotonin and its role in psychiatry.pptx
Serotonin and its role in psychiatry.pptxSerotonin and its role in psychiatry.pptx
Serotonin and its role in psychiatry.pptx
 
Neurobiology of memory
Neurobiology of memoryNeurobiology of memory
Neurobiology of memory
 
Psychiatric aspects of basal ganglion
Psychiatric aspects of basal ganglionPsychiatric aspects of basal ganglion
Psychiatric aspects of basal ganglion
 
Neurobiology of memory
Neurobiology of memoryNeurobiology of memory
Neurobiology of memory
 
MOOD STABILIZER
MOOD STABILIZERMOOD STABILIZER
MOOD STABILIZER
 
Psychological medicine.ppt
Psychological medicine.pptPsychological medicine.ppt
Psychological medicine.ppt
 
Boundary voilation in psychiatry
Boundary voilation in psychiatryBoundary voilation in psychiatry
Boundary voilation in psychiatry
 
Basal ganglia
Basal gangliaBasal ganglia
Basal ganglia
 

Mais de Koen Titeca

Persbericht vvp tegen hoge zelfmoordcijfers in vlaanderen
Persbericht vvp tegen hoge zelfmoordcijfers in vlaanderenPersbericht vvp tegen hoge zelfmoordcijfers in vlaanderen
Persbericht vvp tegen hoge zelfmoordcijfers in vlaanderenKoen Titeca
 
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho KortrijkUrgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho KortrijkKoen Titeca
 
Medische klaring
Medische klaringMedische klaring
Medische klaringKoen Titeca
 
Dagziekenhuis 15 maart13
Dagziekenhuis 15 maart13Dagziekenhuis 15 maart13
Dagziekenhuis 15 maart13Koen Titeca
 
Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011Koen Titeca
 

Mais de Koen Titeca (6)

Persbericht vvp tegen hoge zelfmoordcijfers in vlaanderen
Persbericht vvp tegen hoge zelfmoordcijfers in vlaanderenPersbericht vvp tegen hoge zelfmoordcijfers in vlaanderen
Persbericht vvp tegen hoge zelfmoordcijfers in vlaanderen
 
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho KortrijkUrgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
 
Medische klaring
Medische klaringMedische klaring
Medische klaring
 
Dagziekenhuis 15 maart13
Dagziekenhuis 15 maart13Dagziekenhuis 15 maart13
Dagziekenhuis 15 maart13
 
CBT-I CGT-I
CBT-I CGT-ICBT-I CGT-I
CBT-I CGT-I
 
Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011Urgentiepsychiatrie 2011
Urgentiepsychiatrie 2011
 

ECT 2011

  • 1. elektroconvulsietherapie ECT dr. koen titeca dienst psychiatrie, psychosomatiek en psychotherapie az Groeninge Kortrijk koen.titeca@azgroeninge.be @koenti2 vrijdag 30 september 2011
  • 3. ISBN 978 90 382 1027 8 vrijdag 30 september 2011
  • 4. ISBN 978 90 5898 170 7 vrijdag 30 september 2011
  • 6. ECT Electroconvulsietherapie (ECT) of elektroschocktherapie (EST) is een behandeling waarbij een epileptisch insult (convulsie) wordt opgewekt vrijdag 30 september 2011
  • 8. indicaties (1) • depressie - psychotische kenmerken • depressie - medicatieresistentie • depressie - suïcidaliteit • depressie - ouderen • depressie - adolescenten vrijdag 30 september 2011
  • 9. depressie • somberheid • anhedonie • verandering van eetlust • verandering slaap • schuldgevoelens • cognitieve stoornissen • verandering psychomotoriek • suïcidaliteit vrijdag 30 september 2011
  • 11. prevalentie depressie • life-time prevalentie 14,1% • 12 maand prevalentie 5% • 1 op 17 Belgen doet depressie BMC Medicine, 2011 vrijdag 30 september 2011
  • 12. In 2009 stierven 1102 Vlamingen door zelfdoding. Het ging om 792 mannen tegenover 310 vrouwen, respectievelijk 8 en 4 procent meer dan het jaar voordien. Vlaanderen blijft het met die cijfers slechter doen dan het Europese gemiddelde. Volgens Vlaams minister van Volksgezondheid Jo Vandeurzen (CD&V) moeten psychische problemen meer bespreekbaar worden gemaakt. De Standaard 09 september 2011 vrijdag 30 september 2011
  • 13. suïcidepoging Vlaanderen 2009 • 10.300 geregistreerde via spoedopname • 165 per 100.000 inwoners • 28 per dag • 53,5% poging in voorgeschiedenis • 45,8% poging minder dan 1 jaar geleden • 9,8% 4 pogingen of meer IPEO, 2009 vrijdag 30 september 2011
  • 14. Life-timeprevalenties van suïcidaliteit van de volwassen Nederlandse en Vlaamse bevolking (Van Heeringen, 2006) Nederland (%) Vlaanderen (%) Doodsgedachten 35 - Suïcidegedachten 11 8 Suïcideplan - 3 Suïcidepoging 3 3 vrijdag 30 september 2011
  • 15. Suïcidaal proces Suïcidale Suïcide Tendens Poging Observeerbaar Signaal Niet observeerbaar Tijd vrijdag 30 september 2011
  • 16. suïcideniveau SNIV vrijdag 30 september 2011
  • 17. risiconiveau suïcidaliteit SNIV 0 geen risico geen suïcidegedachten SNIV 1 licht risico af en toe vluchtige suïcidegedachten geen suïcideplannen permanent duidelijk aanwezige SNIV 2 matig risico suïcidegedachten geen suïcideplannen SNIV 3 ernstig risico suïcideplannen SNIV 4 zeer ernstig risico suïcideplannen en voorbereiding of suïcidepoging vrijdag 30 september 2011
  • 18. basisvragen suïcidaliteit Voorgeschiedenis 1) Heeft u in het verleden een zelfmoordpoging ondernomen? 2) Had u ooit het idee dat uw leven niet de moeite waard meer Hopeloosheid was? 3) Voelt u zich hopeloos? 4) Denkt u er soms aan dat u beter dood zou zijn? Suïcidegedachten 5) Heeft u de laatste tijd gedachten gehad een einde aan uw leven te maken? 6) Heeft u er over nagedacht hoe u uzelf wilt verwonden of Suïcideplannen beschadigen? Welke methode zou u dan gebruiken? Voorbereiding 7) Heeft u al voorbereidingen getroffen? Controleerbaarheid 8) Voelt u zich op dit moment veilig? vrijdag 30 september 2011
  • 19. indicaties (2) • manie, rapid cycling, bipolaire depressie en cyclothymie • schizofrenie, schizoaffectieve stoornis • katatonie, neuroleptisch maligne syndroom en delier • ziekte van Parkinson vrijdag 30 september 2011
  • 20. manie • abnormaal verhoogde stemming • grootheidsidee, overdreven eigenwaarde • afgenomen slaapbehoefte • toegenomen spraak • gedachtevlucht • verhoogde afleidbaarheid • toename doelgerichte activiteit • bezig met aangename activiteiten vrijdag 30 september 2011
  • 21. schizofrenie • positieve symptomen • wanen • hallucinaties • incoherentie • sterk afwijkend gedrag • negatieve symptomen vrijdag 30 september 2011
  • 23. absolute contra- indicaties • feochromocytoom • recent myocardinfarct (4 tot 6 weken) • instabiele angina pectoris • recent CVA en intracraniële chirurgie (3 maanden) vrijdag 30 september 2011
  • 24. relatieve contra- indicaties • cerebraal aneurysma, arterioveneuze malformatie en ruimte innemend proces • instabiele cervicale wervelkolom • aorta aneurysma vrijdag 30 september 2011
  • 25. geen indicatie vrijdag 30 september 2011
  • 26. geen indicatie (1) • dementie en amnestische stoornissen • aan middel gebonden stoornissen • angststoornissen • somatoforme stoornissen • seksuele en genderidentiteitsstoornissen • eetstoornissen vrijdag 30 september 2011
  • 27. geen indicatie (2) • slaapstoornissen • stoornissen in de impulsbeheersing • aanpassingsstoornissen • persoonlijkheidsstoornissen vrijdag 30 september 2011
  • 34. bifrontotemporaal (BT) drie centimeter boven het midden van de lijn tussen ooghoek en meatus aucousticus externus vrijdag 30 september 2011
  • 35. rechts unilateraal (d’Elia 1970) (RUL) 1 elektrode 3 cm boven midden lijn (BT) 1 elektrode 3 cm van middellijn op lijn tussen beide buitenste gehoorgangen vrijdag 30 september 2011
  • 36. bifrontaal beide elektroden vijf centimeter boven de buitenste ooghoeken op voorhoofd vrijdag 30 september 2011
  • 37. conclusies • verschillende elektrodeplaatsingen effectief • aangetoond • BT effectiever dan RUL • BT meer kans op geheugenproblemen dan RUL • mogelijks • BF effectief antidepressief • minder cognitieve bijwerkingen dan BT vrijdag 30 september 2011
  • 39. insultduur motorisch 20 sec EEG 25 sec vrijdag 30 september 2011
  • 40. frequentie ECT vrijdag 30 september 2011
  • 41. gewenste frequentie? • twee maal per week • levensbedreigende situaties (katatonie, MNS en/of ernstige suïcidaliteit) kan hogere frequentie worden overwogen • drie maal per week sneller effect maar meer bijwerkingen vrijdag 30 september 2011
  • 43. hoeveel behandelingen • behandelen tot volledige remissie of tot plateau in herstel (geen zichtbare verbetering gedurende de laatste vier bilaterale behandelingen) • geen maximum aantal behandelingen bekend • minstens tien bilaterale adequate behandelingen voordat gebrek aan effect wordt geconcludeerd vrijdag 30 september 2011
  • 44. informed consent vrijdag 30 september 2011
  • 45. voorlichting patiënt • informeren van patiënt en/of familie • voortdurend proces • inhoud: objectieve info aangepast aan patiënt • doel: angstreductie en stigma wegnemen vrijdag 30 september 2011
  • 46. patiëntenperspectief wat is de effectiviteit van ECT? vrijdag 30 september 2011
  • 47. patiëntenperspectief informatiebehoefte is verschillend van patiënt tot patiënt vrijdag 30 september 2011
  • 48. patiëntenperspectief onbekend of desinformatie vrijdag 30 september 2011
  • 49. patiëntenperspectief onbekend of desinformatie vrijdag 30 september 2011
  • 50. onderwerpen (1) • effectiviteit en duur van ECT • mogelijke alternatieve behandelingen • risico bij afwezigheid ECT • verwachte risico’s en bijwerkingen van ECT • behandeling na beëindigen ECT vrijdag 30 september 2011
  • 51. onderwerpen (2) • risico’s bij autorijden, gebruik van gevaarlijke machines, het gebruik van alcohol en signeren van documenten na een ECT onder narcose • informed consent is vrijwillig en kan steeds worden ingetrokken • aanbod om vragen te beantwoorden (evt. later) vrijdag 30 september 2011
  • 52. praktisch • arts en verpleegkundige • voorlichtingsmateriaal (folder, foto’s, film,...) • herhalen van info en nagaan op verschillende momenten of patiënt nog op de hoogte is van de info • nagaan of er info/kennis is via internet, media en derden • info op maat vrijdag 30 september 2011
  • 54. acute bijwerkingen algemene neurologische psychiatrische bijwerkingen bijwerkingen bijwerkingen passagère symptomen (afasie, apraxie, agnosie, hoofdpijn (10-45%) postictale confusie (10%) dyskinesie) nausea (25%) gebitsbeschadiging (3%) ontremming non-convulsief status spierpijn (2%) postictaal delier epilepticus mortaliteit (1/80000-100000) postictalte psychose (casuïstiek) vrijdag 30 september 2011
  • 55. post-ECT-hoofdpijn (1) • informeren van behandelaar • pijnstilling geven via infuus • infuus laten uitlopen • plaatsing elektroden • type van de stimulus vrijdag 30 september 2011
  • 56. post-ECT-hoofdpijn (2) • pijnstilling: paracetamol of NSAID (ibuprofen) • koud gelgezichtsmasker vrijdag 30 september 2011
  • 58. nausea • informeren van behandelaar (vocht/anti- emeticum) • voeding en vocht na ECT • anti-emeticum vrijdag 30 september 2011
  • 59. postictale confusie • informeren van behandelaar (elektrodenplaatsing) • algemene maatregelen ter bescherming van patiënt • intra-veneus benzodiazepine • midazolam 1-3 mg (dormicum®) • lorazepam 0,5 - 2mg (temesta®) • diazepam 5 - 10 mg (valium®) • bij herhaald optreden evt. post-ECT profylactisch benzodiazepine toedienen vrijdag 30 september 2011
  • 60. spierpijn • behandelaar informeren (toedienen van meer spierverslapper) • pijnstilling (paracetamol , NSAID) vrijdag 30 september 2011
  • 61. gebitsbeschadiging • preventief dient elkeen bij de tandarts te passeren en bij elke patiënt wordt er gebitsbescherming geplaatst vrijdag 30 september 2011
  • 62. passagère neurologische symptomen • treden direct post-ictaal op en verdwijnen binnen het half-uur • bij fatische stoornissen: UL ECT rechts vrijdag 30 september 2011
  • 64. cognitieve bijwerkingen • 1 op 3 patiënten • meer bij • BT • frequentie toename • aantal behandelingen • dosis vrijdag 30 september 2011
  • 65. cognitieve bijwerkingen tijd klacht herstel aandacht en voor ziektebeeld concentratie aandacht en concentratie voorbijgaand tijdens anterograde (8 weken na) amnesie verwardheid voorbijgaand na retrograde blijvend amnesie vrijdag 30 september 2011
  • 68. ASA-classificatie American Society of Anesthesiology preoperatieve lichamelijke toestand van de patiënt ASA I normaal gezonde patiënt ASA II patiënt met lichte systemische aandoening patiënt met invaliderende systemische aandoening die ASA III normale activiteit beperkt patiënt met invaliderende systemische aandoening, ASA IV constante bedreiging voor leven ASA V patiënt is moribund vrijdag 30 september 2011
  • 69. verpleegkundig (1) • patiënt geürineerd • patiënt nuchter • medicatie • makkelijke loszittende kledij • make-up/nagellak verwijderd • haar gewassen (geen lak of gel) vrijdag 30 september 2011
  • 70. verpleegkundig (2) • juwelen/haarspelden verwijderd • contactlenzen verwijderd • bloeddruk • hartritme • temperatuur • verwittigen anesthesist/behandelend psychiater van elke abnormaliteit vrijdag 30 september 2011
  • 72. verpleegkundig • bloeddruk • hartritme • oriëntatie • bijwerkingen (hoofdpijn, nausea, spierpijn) • opmerkingen vrijdag 30 september 2011
  • 73. ontslag tegen advies risico op ontvluchting vrijdag 30 september 2011
  • 74. wegloopgevaar risiconiveau risiconiveau omschrijving interventies cijfer geen voorgeschiedenis WG 0 geen geen subj/obj aanwijzingen geen voorgeschiedenis WG 1 laag geen subj/obj aanwijzingen info team subj aanwijzingen WG 2 matig aanwijzingen verwardheid/ toezichtsafspraken realiteitsdaling objectieve aanwijzingen sterk verhoogde WG 3 hoog sterk verward controle vrijdag 30 september 2011
  • 76. kleurcodes kleurcode verlaten afdeling verlaten ziekenhuis onder begeleiding professionele onder begeleiding professionele ROOD hulpverlener hulpverlener onder begeleiding betrouwbare onder begeleiding professionele GROEN* derde hulpverlener onder begeleiding professionele GROEN alleen hulpverlener onder begeleiding betrouwbare BLAUW* alleen derde BLAUW alleen alleen vrijdag 30 september 2011
  • 77. Vragen ? vrijdag 30 september 2011