1. IMAGE STORAGE AND RETRIEVAL
Eric Sieverts Klaas Jan Mollema

2. de docenten
Dr. Eric Sieverts
free-lance docent en adviseur
redacteur en columnist van Informatie Professional
redacteur van Handboek Informatiewetenschap

3. de docenten
Klaas Jan Mollema MSc
Docent ICT&Media, opleiding IDM, De Haagse Hogeschool
Adviseur digitale content Bibiotheek Gouda
Taskforce ArbeidsCommunicatie InformatieSpecialisten
Docent GO opleidingen

4. doel van vandaag
collectie
informatie
specialist
gebruiker techniek

5. doel van vandaag
collectie
vanuit een theoretisch kader
handvaten geven t.b.v.
de ontwikkeling van ‘debat gemist’
informatie
specialist
gebruiker techniek

6. leerdoelen
bekendheid met
- belangrijkste ontsluitingsmethoden voor multimediale informatie, zowel
voor vinden als vindbaar maken van dit soort materiaal
- sites en zoekmachines voor specifieke soorten multimediaal materiaal
in staat om
- verschillende zoekmethoden in te zetten om gerichter te zoeken naar
beeldmateriaal
- eigen beeldmateriaal beter vindbaar aan te bieden
- aan de hand van een bestaande foto of afbeelding te onderzoeken of
deze elders op internet is gepubliceerd
inzicht in:
- verschillende bestandsformaten voor multimedia
- hun specifieke kenmerken
- eenvoudige bewerkings- en conversiemogelijkheden
- mogelijkheden en beperkingen door auteursrecht

7. onderwerpen
introductie
oriëntatieopdracht
de "semantic gap" bij zoeken in niet-tekst materiaal
zoektechnieken voor beeldmateriaal
oefeningen zoeken
ontsluiting van beeldmateriaal
oefeningen ontsluiting
techniek
bronnen, zoeksystemen en hulpmiddelen
gebruiksrechten

8. opdracht 1
Eric Sieverts en Klaas Jan Mollema

9. inlogaccounts
Kies een van de onderstaande accounts.
Niet meer dan 15 op 1 account.
username dagtmp135
password rJ8uIxqR
username dagtmp105
password zNafg3WY
username dagtmp08
password sFsS47Cf

10. opdracht 1
Wanneer was Kyteman samen met Eric Vloeimans te zien op de
Nederlandse Publieke Omroep?

11. opdracht 1
Wanneer was Kyteman samen met Eric Vloeimans te zien op de
Nederlandse Publieke Omroep?
woensdag 7 mrt 2012
http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/69667

12. opdracht 2
Wanneer zei Wouter Bos in Buitenhof dat hij bereid was het kabinet te
laten vallen over het rapport Davids?

13. opdracht 2
Wanneer zei Wouter Bos in Buitenhof dat hij bereid was het kabinet te
laten vallen over het rapport Davids?
zondag 17 januari 2010
http://nos.nl/uitzending/6892-nos-journaal-2000-uur.html
http://zoeken.beeldengeluid.nl/internet/index.aspx?
chapterid=1164&filterid=974&contentid=7&searchID=2047764&colu
mnorderid=-1&orderby=1&itemsOnPage=10&defsortcol=12&defsortb
y=2&pvname=personen&pis=expressies;selecties&startrow=1&result
itemid=1&nrofresults=6&verityID=/
11491/11491/344616/3326950@expressies

14. semantic gap
Eric Sieverts

15. de kracht van beelden
Klaas Jan Mollema

16. de kracht van beelden
een beeld zegt meer
dan duizend woorden

17. de kracht van beelden
Uitgelaten stemming tijdens
Bevrijdingsfestival
Vlissingen
VLISSINGEN - In Vlissingen
zat de stemming, mede door
het mooie weer er goed in.
Voorla tijdens het optreden
van The Opposites gingen
velen al snel helemaal “los” .

18. de kracht van beelden
Uitgelaten stemming tijdens
Bevrijdingsfestival
Vlissingen
VLISSINGEN - In Vlissingen
zat de stemming, mede door
het mooie weer er goed in.
Voorla tijdens het optreden
van The Opposites gingen
velen al snel helemaal “los” .

19. de kracht van beelden
Een brandende kerstboom
Een onveilige kerstboom of
verkeerd aangebrachte
kerstversiering kunnen in
minder dan één minuut een
ravage aanrichten.
Brandveilige kerstboom
Een brandende kerstboom is
een kerstramp
Tips
Lees de verzekeringspolis van jouw brandverzekering er op na voor de
gevolgen op de uitbetaling van de brandschade indien door een
onvoorzichtige opstelling van de kerstboom een brand zou ontstaan
Een brandveilige kerstboom
* De “beste koop” is een kerstboom uit volle grond met veel aarde.
o Deze heeft nog boomsap in zich.
o Controleer de versheid door met je vingers over de
dennennaalden te strijken en door met de boom te schudden. Indien er
naalden afvallen, kies je best een andere, want deze is al ver
afgestorven.
o Plant de boom in een pot en vul verder aan met aarde. Je
behandelt de boom best zoals jouw lievelingsplant.
o Geef hem daarom iedere dag overvloedig water; hij zal langer
blijven leven en waarschijnlijk overleven.
* Indien je voor een afgezaagde boom zou kiezen, neemt je best een
zo recent mogelijk afgezaagd exemplaar.
o Controleer op versheid en verlies van naalden.
o Geef deze een inkeping onderaan de stam van ongeveer 3
centimeter.
o Plaats hem in een emmer met water, liefst buiten, tot je met de
decoratie begint.
o Eens binnen, controleer op voldoende water; dit voorkomt
uitdroging en laat hem er ook gezonder uitzien.

20. de kracht van beelden
Een brandende kerstboom
Een onveilige kerstboom of
verkeerd aangebrachte
kerstversiering kunnen in
minder dan één minuut een
ravage aanrichten.
Brandveilige kerstboom
Een brandende kerstboom is
een kerstramp
Tips
Lees de verzekeringspolis van jouw brandverzekering er op na voor de
gevolgen op de uitbetaling van de brandschade indien door een
onvoorzichtige opstelling van de kerstboom een brand zou ontstaan
Een brandveilige kerstboom
* De “beste koop” is een kerstboom uit volle grond met veel aarde.
o Deze heeft nog boomsap in zich.
o Controleer de versheid door met je vingers over de
dennennaalden te strijken en door met de boom te schudden. Indien er
naalden afvallen, kies je best een andere, want deze is al ver
afgestorven.
o Plant de boom in een pot en vul verder aan met aarde. Je
behandelt de boom best zoals jouw lievelingsplant.
o Geef hem daarom iedere dag overvloedig water; hij zal langer
blijven leven en waarschijnlijk overleven.
* Indien je voor een afgezaagde boom zou kiezen, neemt je best een
zo recent mogelijk afgezaagd exemplaar.
o Controleer op versheid en verlies van naalden.
o Geef deze een inkeping onderaan de stam van ongeveer 3
centimeter.
o Plaats hem in een emmer met water, liefst buiten, tot je met de
decoratie begint.
o Eens binnen, controleer op voldoende water; dit voorkomt
uitdroging en laat hem er ook gezonder uitzien.

21. de kracht van beelden

22. de kracht van beelden

23. de kracht van beelden

24. de kracht van beelden

25. de kracht van beelden
ik kan vertellen dat
ik een grote vis heb gevangen

26. de kracht van beelden

27. de kracht van beelden

28. de kracht van beelden

30. de kracht van beelden
beeld kan vaak informatie
sneller en effectiever overbrengen
dan een beschrijvende of verklarende
lap tekst

31. de kracht van beelden
beeld kan vaak informatie
sneller en effectiever overbrengen
dan een beschrijvende of verklarende
lap tekst
:: in één oogopslag
:: beelden bieden een sterker platform voor
inlevingsvermogen
:: beelden hebben overtuigingskracht
:: beelden kunnen emotie communiceren

32. de kracht van beelden

33. de kracht van beelden

34. de kracht van beelden

35. de kracht van beelden
doordat beeldmateriaal (foto’s video’s) geen
doorzoekbare tekst bevat zijn zoekmachines
aangewezen op
:: door gebruikers ingevoerde metadata
:: of op de context waarin het beeldmateriaal
wordt aangeboden

36. de kracht van beelden
doordat beeldmateriaal (foto’s video’s) geen
doorzoekbare tekst bevat zijn zoekmachines
aangewezen op
:: door gebruikers ingevoerde metadata
:: of op de context waarin het beeldmateriaal
wordt aangeboden
:: metadata is tricky : invalshoek uploader is niet
altijd gelijk aan die van de zoeker
:: context is tricky : de context van een afbeelding
is niet altijd gelijk aan de inhoud van de foto
:: aard van collectie en het gebruik ervan
belangrijk

37. de kracht van beelden

38. de kracht van beelden

39. de kracht van beelden

40. de kracht van beelden

41. de kracht van beelden
sinn betekenis
bedeuting referentie
twee woorden met verschillende betekenis
hebben dezelfde referentie
twee woorden met dezelfde betekenis hebben
verschillende referenties

42. de kracht van beelden
‘(...) ik loop over de brug
naar de andere kant
van het water (...)’

43. de kracht van beelden

44. de kracht van beelden
generisch
specifiek
tekst kan generisch en/of specifiek zijn
afbeeldingen zijn tegelijk generisch en specifiek

45. de kracht van beelden
een collectie met beeldmateriaal
is dus lastig doorzoekbaar
metadata en contextualisatie
is belangrijk
taal heeft een zekere subjectiviteit

46. zoekingangen
Eric Sieverts

47. ontsluitingstheorie
Klaas Jan Mollema

48. ontsluitingstheorie image retrieval : oplossingen
het probleem van

49. ontsluitingstheorie image retrieval : oplossingen
het probleem van

50. ontsluitingstheorie image retrieval : oplossingen
het probleem van

51. ontsluitingstheorie image retrieval : oplossingen
het probleem van

52. ontsluitingstheorie image retrieval : oplossingen
het probleem van

53. ontsluitingstheorie image retrieval : oplossingen
het probleem van

54. ontsluitingstheorie
onderwerpsbepaling :: betekenis
wat stelt een afbeelding voor?
hoe beschrijf / indexeer ik dat?

55. ontsluitingstheorie
zingeving en betekenis
van een kunstwerk
panofsky 1892-1968

56. ontsluitingstheorie
3 betekenisniveau’s in het onderwerp
van een kunstwerk.
(ook toepasbaar op afbeeldings- en videomateriaal)
- pre-iconografisch niveau
- iconografisch niveau
- iconologisch niveau
waarnemen en interpreteren van indrukken

57. ontsluitingstheorie
pre-iconografisch
generische soortbeschrijving
factuele component (objectieve betekenis)
herkenbare objecten, personen, handelingen/activiteiten
expressionele component (subjectieve betekenis)
> uitdrukkingen, stemming, atmosfeer
te beschouwen met kennis uit praktische levenservaring

58. ontsluitingstheorie

59. ontsluitingstheorie
iconografisch
specifieke analyse
factuele component (objectieve betekenis)
specifiek(e) persoon, godheid, gebouw of gebeurtenis
expressionele component (mythische, abstracte, symbolische betekenis)
allegorie [symbolische voorstelling van een idee of een ander abstract begrip in
de kunst], personificatie, symbool + de samenhang tussen afgebeelde objecten
te beschouwen met kennis over de specifieke cultuur en culturele context van
het object (educated knowledge)

60. ontsluitingstheorie

61. ontsluitingstheorie
iconologisch
interpretatie
factuele component (objectieve betekenis)
niet aanwezig
expressionele component (subjectieve betekenis)
interpretatie van de uitdrukkingen, stemming, atmosfeer

62. ontsluitingstheorie

63. ontsluitingstheorie

64. ontsluitingstheorie

65. ontsluitingstheorie
- wie of wat is het?
- wat doet het?
- waar is het?
- wanneer is het?

66. onderwerp van een afbeelding
factuele component expressionele component
algemeen / generisch specifiek specifiek en generisch
(pre-iconografisch) (iconografisch) (indien mogelijk)
wie / wat is het? soort: individueel benoembare abstracte begrippen / mythische
persoon, dier, mythisch wezen / personen, dieren, mytische wezens die zich manifesteren
godheid, object wezens /godheden, objecten c.q. gesymboliseerd worden
door wezens en/of objecten
wat doen de afgebeel- individueel benoembare emoties / abstracte begrippen
activiteiten, condities, soort
de objecten? wat is zijnstoestanden
gebeurtenissen, die zich manifesteren c.q.
hun zijnstoestand? zijnstoestanden gesymboliseerd worden door
activiteiten en/of
gebeurtenissen
waar is het afgebeel- plaatstype individueel benoembare abstracte begrippen die zich
de in de geografische plaatsnaam manifesteren in een bepaalde
kosmografische of plaats /
gebouwde ruimte? abstracte plaatsen die door de
afgebeelde plaats worden
gesymboliseerd
wanneer vindt het lineaire tijdsaanduiding: datum emoties / abstracte begrippen
cyclische tijdsaanduiding
afgebeelde plaats of eigennaam periode die zich manifesteren in c.q.
gesymboliseerd worden door de
tijd

67. ontsluitingstheorie
collecties
non tekst materiaal
classificatie als uitgangspunt
wat is van primair, secundair en tertiair belang?
bepalen op grond van:
:: aard en gebruiksdoel van de collectie
:: aard en mate van collectiegebruik(ers)
:: uitputtendheid en specifiteit van ontsluiting
:: aard van de afbeelding (reproductie of origineel)

68. ontsluitingstheorie

69. ontsluitingstheorie
collecties
non tekst materiaal
detaildrempel
wat is het hoofdmotief?
pertinentiedrempel
wat zijn betekenisvolle gehelen / entiteiten?

70. ontsluitingstheorie afbeelding
onderwerp van een
factuele component expressionele component
algemeen / generisch specifiek specifiek en generisch
(pre-iconografisch) (iconografisch) (indien mogelijk)
wie / wat is het? individueel benoembare abstracte begrippen / mythische
het schema is een methodiek
soort:
persoon, dier, mythisch wezen / personen, dieren, mytische wezens die zich manifesteren
godheid, object wezens /godheden, objecten c.q. gesymboliseerd worden
door wezens en/of objecten
elk vakje levert trefwoorden op, welke
wat doen de afgebeel-
je kunt registreren
individueel benoembare emoties / abstracte begrippen
activiteiten, condities, soort
de objecten? wat is zijnstoestanden
gebeurtenissen, die zich manifesteren c.q.
hun zijnstoestand? zijnstoestanden gesymboliseerd worden door
activiteiten en/of
gebeurtenissen
collectie en gebruik bepalen
waar is het afgebeel-
de in de geografische wat je opneemt
plaatstype individueel benoembare
plaatsnaam
abstracte begrippen die zich
manifesteren in een bepaalde
kosmografische of plaats /
gebouwde ruimte? abstracte plaatsen die door de
afgebeelde plaats worden
gesymboliseerd
wanneer vindt het lineaire tijdsaanduiding: datum emoties / abstracte begrippen
cyclische tijdsaanduiding
afgebeelde plaats of eigennaam periode die zich manifesteren in c.q.
gesymboliseerd worden door de
tijd

71. ontsluitingstheorie
collecties
video materiaal
kennisinstituut
Beeld en Geluid (NPO)

72. ontsluitingstheorie
ontsluiting
bij creatie

73. ontsluitingstheorie
IMMIX
- Waar gaat het programma over? (informatie content)
- Wat is er te zien en/of te horen? (audiovisuele content)
- Wie is er verantwoordelijk voor de intellectuele inhoud, de productie en
de distributie van het programma? (formele gegevens)
- Op wat voor drager is het programma vastgelegd en waar is deze drager
opgeslagen? (beheersmatige gegevens).
beheersmatige ontsluiting
formele ontsluiting
inhoudelijke ontsluiting

74. ontsluitingstheorie
- het centrale onderwerp of object
- op programma niveau
- op onderdeelniveau
IMMIX - de context
- de kenmerken
- de gezichtpunten
- identificatie personen, organisaties en locaties
- weergave gerepresenteerde meningen
- Waar gaat het programma over? (informatie content)
- Wat is er te zien en/of te horen? (audiovisuele content)
- Wie is er verantwoordelijk voor de intellectuele inhoud, de productie en
de distributie van het programma? (formele gegevens)
- Op wat voor drager is het programma vastgelegd en waar is deze drager
opgeslagen? (beheersmatige gegevens).
beheersmatige ontsluiting
formele ontsluiting
inhoudelijke ontsluiting

75. ontsluitingstheorie
* onderwerpen en/of aspecten van een onderwerp
* weergave meningen voor- en tegenstanders, opname
IMMIX van relevante citaten
* samenvatting van commentaar en toelichting
* namen en functies van personen, groepen en
organisatie, geografische aanduidingen.
- Waar gaat het programma over? (informatie content)
- Wat is er te zien en/of te horen? (audiovisuele content)
- Wie is er verantwoordelijk voor de intellectuele inhoud, de productie en
de distributie van het programma? (formele gegevens)
- Op wat voor drager is het programma vastgelegd en waar is deze drager
opgeslagen? (beheersmatige gegevens).
beheersmatige ontsluiting
formele ontsluiting
inhoudelijke ontsluiting

76. ontsluitingstheorie
stilistische en compositie elementen (montage, shot
IMMIX typen, cameraposities, muziek en effecten)
vb: wide shot, mediumshot, close-up, pan, tilt,
luchtopname,
kikkerperspectief e.d.
- Waar gaat het programma over? (informatie content)
- Wat is er te zien en/of te horen? (audiovisuele content)
- Wie is er verantwoordelijk voor de intellectuele inhoud, de productie en
de distributie van het programma? (formele gegevens)
- Op wat voor drager is het programma vastgelegd en waar is deze drager
opgeslagen? (beheersmatige gegevens).
beheersmatige ontsluiting
formele ontsluiting
inhoudelijke ontsluiting

77. ontsluitingstheorie
hierdoor:
+ de relatie tussen onderwerpskenmerken (de
IMMIX conceptuele) en de formele kenmerken (de visuele)
expliciet gemaakt.
+ verleent een beschrijving een soort 'objectiviteit'.
+ onderscheid tussen items en shots met hetzelfde
onderwerp.
- Waar gaat het programma over? (informatie content)
- Wat is er te zien en/of te horen? (audiovisuele content)
- Wie is er verantwoordelijk voor de intellectuele inhoud, de productie en
de distributie van het programma? (formele gegevens)
- Op wat voor drager is het programma vastgelegd en waar is deze drager
opgeslagen? (beheersmatige gegevens).
beheersmatige ontsluiting
formele ontsluiting
inhoudelijke ontsluiting

78. metadata en thesauri
Klaas Jan Mollema

79. metadata en thesauri
velden
standaarden
erfgoedsector
dublin core
De Basis (DEN)
specifiek voor video
Z39.87: Data dictionary. Technical metadata for digital still images
VRA Core Categories
SEPIA Data Element Set

80. metadata en thesauri
veldinvoer
gestandaardiseerd

81. metadata en thesauri
veldinhoud
gestandaardiseerd
Theaurus
Art & Architectural Thesaurus
Political thesauri ?
Classificaties
gestandaardiseerde categorieën

82. opdracht 2
Klaas Jan Mollema

83. opdracht 2
zoek een foto op internet met kenmerken van alle drie de
beschrijvingsniveau’s en vul op grond van deze foto het
schema van de excelsheet in
- pre-iconografisch
- iconografisch
- iconologisch
excelsheet op:
http://www.zijlmo.nl/mo/onderwijs/icoschema.xls
tips:
- zoek in google afbeeldingen op world press photo
- http://www.magnumphotos.com/

84. pauze

85. techniek van stilstaand beeld
Eric Sieverts

86. techniek van bewegend beeld en audio
Klaas Jan Mollema

87. techniek van bewegend beeld
videoformaten
zijn er standaarden?
besturingssystemen
MS Windows (WMV)
Apple OSX (QuickTime)
compressiestandaarden
AVI
MPEG
M4P
FLV

88. techniek van bewegend beeld

89. techniek van bewegend beeld

90. techniek van bewegend beeld

91. techniek van bewegend beeld

92. techniek van bewegend beeld

93. embedded metadata
Eric Sieverts

94. beheersmatige aspecten
Klaas Jan Mollema

95. beheersmatige aspecten
beheer
drie niveau’s
inhoudelijk beheer
- metadata
- onderlinge relaties
technisch beheer
- opslag
- toegankelijkheid
juridisch beheer
- auteursrecht

96. hybride ontsluiting
Eric Sieverts

97. lunch

98. grand cafe
xieje

99. zoeken naar beeld
Eric Sieverts

100. ontwikkelingen in de toekomst
Klaas Jan Mollema

101. toekomstige ontwikkelingen
beeldherkenning
gezichten, objecten, ...
- facebook, picasaweb, ...
- onderzoek universiteit Leiden en Delft

102. toekomstige ontwikkelingen
open data
data.overheid.nl
- gratis beschikbaar
- open standaarden voor de dataverbinding (XML, RDF)
- gestandaardiseerde metadatering (dublin core +)
- koppelbaar met allerlei beschikbare bestanden
- koppeling met Europeana

103. copyright issues
Eric Sieverts

104. Tips and Tricks
Eric Sieverts & Klaas Jan Mollema

105. tips and tricks
links
naar achtergrondmateriaal
http://www.avarchivering.nl/
http://en.wikipedia.org/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus
http://www.den.nl/digitaliseren

106. tips and tricks
just some thoughts
om over door te denken
- integratie met andere bronnen (wikipedia, nieuws, ...)
- emotionele kenmerken meegeven
- koppeling met steno verslagen
- koppeling aan bestaande interne sytemen (burgertoegang?)

107. afsluiting
Eric Sieverts & Klaas Jan Mollema

108. borrel