SlideShare uma empresa Scribd logo

ارائه مدل رياضي براي اصلاح بودجه

•
•
K
keihany
TecnologiaNegócios
1 de 20
Baixar para ler offline
‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻳﻚ ﻣﺪﻝ ﺭﻳﺎﺿﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬ ‫۱‬ ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺩﻝ ﺍﻧﮕﻴﺰﺍﻥ‬ ‫۲‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋﺍﺩ‬ ‫ﭼﻜﻴﺪﻩ:‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻳﻚ ﻣﺪﻝ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ. ﺭﻭﺵ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﺧﻄﻲ ـ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﻭ ﻳﺎ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ، ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻣﺪﻟﻲ ﺭﺍ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﺳﺎﺩﮔﻲ، ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮﻱ، ﺩﻗﺖ ﻭ ﺳﺮﻋﺖ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﭘﻮﻳﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲﺩﻫﺪ. ﺍﺳﺎﺱ ﭘﻴﺶﻧﻬﺎﺩ ﻣﺪﻝ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺭﻭﺵ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ، ﺑﺪﻭﻥ ﺑﻬﻢ ﺯﺩﻥ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﻫﺎﻱ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ، ﻣﻼﻙﻫﺎﻳﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬ ‫ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺸﻜﻞ ﺩﺭ ﺑﻜﺎﺭﮔﻴﺮﻱ، ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﮔﻴﺮﺩ.‬ ‫۱. ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄﺕ ﻋﻠﻤﻲ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﺍﺯﻱ، ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻱ ﺩﻛﺘﺮﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ.‬ ‫۲. ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺍﺭﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻞ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﺍﺯﻱ.‬
‫01‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﻱ ‪H50, H61 :JEL‬‬ ‫ﻭﺍﮊﻩﻫﺎﻱ ﻛﻠﻴﺪﻱ: ﺑﻮﺩﺟﻪ، ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ، ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫۱- ﻣﻘﺪﻣﻪ:‬ ‫ﺍﺻﻮﻻً ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﺑﻨﺪﻱ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻱ‬ ‫ﺍﺯ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ. ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ، ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ، ﻛﻨﺘﺮﻝ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ، ﻧﻈﺎﺭﺕ،‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺳﺖ‬ ‫]۱[،]۰۱[،]۲۱[. ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺗﻮﺍﺯﻥ ﺩﺭ ﺳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﻮﺟﻮﺩ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ. ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻫﺮ ﺳﻤﺖ ﺗﺮﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ، ﻭﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﻲ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ، ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻳﻚ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺭﺍ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻧﺪ، ﺍﺻﻮﻝ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻣﺪﻝﺑﻨﺪﻱ ﻭ ﻃﺮﺡﺭﻳﺰﻱ ﺟﺪﺍ ﺍﺳﺖ.‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺭﺩ. ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ۱،‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﭘﺮﻭﮊﻩﺍﻱ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺩﺍﺭﻧﺪ ]۶[،]۰۱[،]۲۱[.‬ ‫ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻱﻫﺎﻱ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ،‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ۲، ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ۳ ﻳﺎ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ‬ ‫ ‪1. Cost Center Accounting‬‬ ‫.‪2. Top­Down Budgeting‬‬ ‫.‪3. Down­Top Budgeting‬‬
‫ﺻﻔﺮ۱ ﺍﺳﺖ ]۱[،]۶[،]۹[. ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﺵ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻫﺪﻑﮔﺬﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ،‬ ‫ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ـ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻭ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ، ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ. ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ، ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﻫﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ، ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ، ﭘﻮﺷﺶ ﺍﻫﺪﺍﻑ، ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫]۱[. ﻗﺎﺑﻞ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪﻧﻮﻳﺴﻲ، ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺗﺤﺖ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮﺵﻫﺎﻱ ﺧﺎﺹ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺗﺨﺼﺼﻲ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺎ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺩﻗﺪﻗﻪﻫﺎﻱ ﺯﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ، ﻭ ﻳﺎ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻧﻤﻮﺩ ]۹[.‬ ‫ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﺩﻫﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎ ﻭ ﭘﻮﺷﺶ‬ ‫ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ. ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﺪﻝ ﻣﺘﻨﻮﻉ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ، ﻭﻟﻲ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺩﺍﺧﻠﻲ، ﺍﺭﺯﺵ ﻓﻌﻠﻲ ﺣﺎﻝ ﭘﺮﻭﮊﻩ، ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﻓﻌﻠﻲ‬ ‫ﺣﺎﻝ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻓﻌﻠﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺵ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻳﻜﻨﻮﺍﺧﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ، ﺍﺯ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪﻝﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫]۸[،]۱۱[،]۳۱[. ﻫﻢ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺭﻭﺵﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬ ‫.‪1. Zero­Based Budgeting‬‬
‫21‬ ‫ﻛﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻏﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺧﻄﻲ ﺭﺍ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻧﻤﻮﺩ.‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺﻫﺎﻱ ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺒﻞ ﺑﺎ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ، ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﺪﺍﻡ ﻛﺸﻮﺭ ﻃﺮﺡ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﺎ‬ ‫ﺣﺪﻭﺩﻱ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ]۳[،]۴[،]۷[. ﺍﻣﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺻﻮﻝ‬ ‫ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ.‬ ‫ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭼﻬﺮﻩ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺍﺭﺍﻱ‬ ‫ﺭﻭﺷﻲ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ. ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺩﺷﻮﺍﺭﻱﻫﺎ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌﺪﺩﻱ ﺭﻭﺑﺮﻭ‬ ‫ﺍﺳﺖ. ﺭﻭﺵ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺪﻭﻥ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺗﺨﺼﻴﺺﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﻗﺪﺭﺕ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺧﻮﺍﻫﻲ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻴﺰ ﻃﻲ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ، ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺒﻨﺎ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ]۳[. ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮ‬ ‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺳﺆﺍﻝ‬ ‫ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﭼﻪ ﻣﺪﻝ ﺧﺎﺻﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻭ ﻣﻼﻙ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ، ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪ ﺯﻧﻲﻫﺎﻱ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﺪﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ‬ ‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﺪﻝ ﭘﻴﺶﻧﻬﺎﺩﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻫﺎ ﻭ ﻧﺒﻮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺍﺳﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﻫﺪ. ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ­‬ ‫ﺭﻳﺰﻱ ﺭﻗﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺯﺩ.‬ ‫۲- ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻣﺪﻝ ﺭﻭﺵ ﺧﻄﻲ ﻭ ﺟﺒﺮ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ‬ ‫ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻓﺮﺿﻴﺎﺕ ﻣﺪﻝ ﻃﺮﺡ ﺷﺪﻩ، ﺳﭙﺲ ﻣﺪﻝ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫ﺑﻌﺪﻱ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﻣﺪﻝ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺪﻝ، ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺪﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.‬ ‫۲-۱ ﻓﺮﺿﻴﺎﺕ ﻣﺪﻝ:‬ ‫۱. ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ( ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﺷﻤﺴﻲ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ.‬ ‫۲. ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺻﻮﺭﺕ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ.‬ ‫۳. ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﻣﺎﺩﺭ ـ ﻣﺜﻞ ﺍﺩﺍﺭﺍﺕ ﻛﻞ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ـ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻟﺰﻭﻣﺎً ﻋﺪﺩﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ.‬ ‫۴. ﺿﺮﻭﺭﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻭﻟﻲ ﻧﺤﻮﻩ‬ ‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ، ﺩﻗﻴﻘﺎً ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ‬ ‫ﻳﻜﺴﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.‬ ‫۵. ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﺍﻱ ﻭ ﺳﻨﺠﺶ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ،‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﻣﻼﻙ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ، ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ‪ q i‬ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺟﻤﻊ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ.‬
‫41‬ ‫۶. ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ، ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻋﺪﺩﻱ‬ ‫ﺍﺳﺖ، ﺗﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻥ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﺮﺩ.‬ ‫۷. ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻝ ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻟﻲ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻏﻴﺮ ﭘﻮﻟﻲ، ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﻏﻴﺮ ﭘﻮﻟﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻋﺪﺩ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮﺩﻥ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻉﻫﺎﻱ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﺎﻣﻞ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﺣﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻪ ﺍﻋﺸﺎﺭ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺪﻝ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮﺩ.‬ ‫۲-۲ ﻭﺭﻭﺩﻱﻫﺎﻱ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﻭﺭﻭﺩﻱﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ:‬ ‫ ‪ : ai‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ‪ n‬ﺷﺎﺧﺺ ﻋﺪﺩﻱ  ‪ ai‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖﻫﺎﻱ ﻫﺮ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ، ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻲ ﺧﺎﺹ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻋﺪﺩﻱ ﮔﺰﺍﺭﺵ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﺭﺍ ‪ i‬ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ، ﺷﺎﺧﺺ ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ ‪ i = 1,  ,..., n‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.‬ ‫ 2‬ ‫‪ :j‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ‪ m‬ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻳﻜﺴﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ‬ ‫ﻭ ﻳﺎ ﻧﻮﺍﺣﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ، ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ.‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ، ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺳﻨﺠﺶ ﻭ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ. ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺭﺍ ‪ j‬ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﺷﺎﺧﺺ ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ ‪ j = 1,  ,..., m‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.‬ ‫ 2‬
‫‪ q i‬ﻭ ‪ : b‬ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﺳﻨﺠﻪﺍﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ، ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮﺩ، ﻳﻚ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﻤﮕﻦ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ )ﻫﻢ ﻧﻬﺸﺖ ﻛﻨﻨﺪﻩ( ﺩﻭ‬ ‫ﺑﻌﺪﻱ ‪ q i b‬ﺑﺎ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻫﻤﮕﻦ ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ q i‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ b‬ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﺿﺮﺏ ﻛﺮﺩﻥ ﺿﺮﻳﺐ ‪ q i b‬ﺩﺭ‬ ‫ﻫﺮ ﺷﺎﺧﺺ  ‪ ai‬ﻭ ﺳﭙﺲ ﺟﻤﻊ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ، ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ ﻋﺪﺩﻱ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺭﺳﻴﺪ.‬ ‫‪ C‬ﻭ  ‪ : C j‬ﻛﻞ ﻭﺟﻮﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ( ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮﺍﺑﺮ ‪ C‬ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ‪j‬ﺍﻡ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ  ‪ C j‬ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ‬ ‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ. ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻤﻊ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ( ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ، ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ( ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﻳﺎ ﻣﺎﺩﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ  ‪C  = å C j‬‬ ‫1= ‪j‬‬ ‫۲ -۳ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﻫﺪﻑ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﺤﻮﻩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﻪ‬ ‫ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﺗﺤﺖ ﺍﻣﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﺎﺩﺭ‬ ‫ﻣﻲﺭﻳﺰﻧﺪ. ﻫﺪﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﻓﺎﻉ ﻭ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ،‬ ‫ﺍﻧﮕﻴﺰﺵﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺠﺮﻳﺎﻥ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎﻱ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ، ﻣﺤﺮﻭﻣﻴﺖﺯﺩﺍﻳﻲ ﻭ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫61‬ ‫ﺍﻭﻟﻮﻳﺖﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ، ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ، ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻧﻤﻮﺩ.‬ ‫۲-۴ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ  ‪ n ´ m‬ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ، ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ‬ ‫ﺟﺪﺍﻭﻝ ﺗﻮﺍﻓﻘﻲ، ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺸﻬﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺭﺍ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﻲﻛﻨﺪ.‬ ‫ﺟﺪﻭﻝ )۱(: ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺑﺨﺶ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺑﺨﺶ‬ ‫....‬ ‫۱‬ ‫۲‬ ‫۳‬ ‫‪ m‬ﺍﻡ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ۱‬ ‫ 11‪a‬‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 21‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 31‬ ‫....‬ ‫ ‪a m‬‬ ‫1‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ۲‬ ‫ 12 ‪a‬‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 22‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 32‬ ‫....‬ ‫ ‪a 2 m‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ۳‬ ‫ 13‪a‬‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 23‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 33‬ ‫....‬ ‫ ‪a  m‬‬ ‫3‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ‪ n‬ﺍﻡ‬ ‫ 1 ‪a n‬‬ ‫ 2  ‪a‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ 3  ‪a‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫....‬ ‫ ‪a nm‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ  11‪ a‬ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺶ ۱ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺ ۱ ﺍﺳﺖ ﻭ‬ ‫ ‪ A  = å a  j‬ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ ﺑﺎ‬ ‫‪m‬‬ ‫1‬ ‫ 1‬ ‫ 1= ‪j‬‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺ ۱ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ  ‪ ai‬ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻧﻤﻮﺩ، ﭼﻮﻥ ﺍﺯ ﺟﻨﺲﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﺑﺎ ﺑﻌﺪ ﻫﺎﻱ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
‫ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺟﻤﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﮕﻦ ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ q i b‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺩﺭ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻢﭼﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﺽ ﺳﻮﻡ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ، ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻫﻤﮕﻦ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ q i‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ b‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻭ ﺩﺳﺘﻪﺑﻨﺪﻱ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ‬ ‫ﺷﺎﺧﺼﻲ ﺍﺯ ﻛﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ، ﻳﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ‪1 ´ n‬‬ ‫ﺑﺎ ﺩﺭﺍﻳﻪﻫﺎﻱ ‪) q i b‬ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ‪ i‬ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺳﺘﻮﻥﻫﺎ ﺍﺳﺖ( ﺍﺯ ﭼﭗ ﺩﺭ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺍﺧﺬ‬ ‫ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺟﺪﻭﻝ )۱( ﺿﺮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﻟﺬﺍ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ:‬ ‫ ‪é a  a‬‬ ‫ 21  11‬ ‫‪...  a  m ù‬‬ ‫ 1‬ ‫‪ê‬‬ ‫‪...  a  m ú‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ 22 ‪[q1b q 2 b ...  q n b ]. êa 21  a‬‬ ‫ 2‬ ‫‪ú =  b é å q i a 1  å q i a  2  ...  å q i a  ù‬‬ ‫ ‪êi =1  i  i =1  i‬‬ ‫‪i  1  im ú‬‬ ‫‪ê M‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪M ú‬‬ ‫‪ë‬‬ ‫=‬ ‫‪û‬‬ ‫ 2 ‪ê a n  a n‬‬ ‫ 1 ‪ë‬‬ ‫‪K a  ú‬‬ ‫‪nm û‬‬ ‫) ۱(‬ ‫ﻫﺮ ﺩﺭﺍﻳﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺳﻄﺮﻱ، ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ. ﻳﻌﻨﻲ 1 ‪ b åq i a‬ﻣﻴﺰﺍﻥ‬ ‫ ‪i‬‬ ‫ = ‪i‬‬ ‫ 1‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﻤﻌﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﻤﻌﻲ، ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻭ ﻧﺴﺒﻲ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ.‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﻞ ﺩﺭﺍﻳﻪﻫﺎﻱ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ )۱( ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎﺭﻱ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ، ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﺑﺎ ﺿﺮﺍﻳﺐ‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﭘﺎﻳﻪ، ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖﮔﻴﺮﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ ‪ H  = b åå q i a‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮﺩﺩ.‬ ‫ ‪ij‬‬ ‫1= ‪i =1  j‬‬
‫81‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ‪ q i‬ﻛﻪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﺰﺋﻲ  ‪ ai‬ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪﻩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻫﺮ ﺭﻭﺵ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬ ‫ﺷﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻫﺮﻳﻚ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‬ ‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ )ﺭﻭﺵ ﺩﻟﻔﻲ]۲[(، ﻭﺯﻥﺩﻫﻲ ﺳﻠﻴﻘﻪﺍﻱ )ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ( ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ، ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺳﻨﺠﻲ،‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺩﺭ ﻧﻤﺎﻳﻪﻫﺎ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﻤﭙﻜﺖ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ‬ ‫ﺩﺭ ‪ ISI‬ﺑﺮﺍﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ(، ﻭ ... ﺑﺎﺷﻨﺪ]۵[. ﺩﺭ ﻫﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﺍﻱ ‪ q i‬ﻫﺎ ﻳﻚ‬ ‫ﻋﺪﺩ ﻣﻌﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺿﺮﺏ ﻛﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺ  ‪ ai‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﻤﻊ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻞ  ‪ ai‬ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺟﻤﻌﻲ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ.‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺟﻤﻌﻲ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ، ﺍﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ ، b‬ﺳﻬﻢ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ )ﺑﻮﺩﺟﻪ( ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ. ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ ‪ H  = b åå q i a‬ﻓﺮﺽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ‪ b‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﺧﺺ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ ‪ij‬‬ ‫1= ‪i =1  j‬‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﻟﺬﺍ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ:‬ ‫ ‪H‬‬ ‫ = ‪(۲) b‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ ‪åå q a‬‬ ‫1= ‪i  1  j‬‬ ‫=‬ ‫ ‪i  ij‬‬ ‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ‪ j‬ﺍﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ:‬
‫ ‪n‬‬ ‫ ‪(۳) H j  = b åq i a‬‬ ‫ ‪ij‬‬ ‫1= ‪i‬‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻳﻦ ﻧﺤﻮﻩ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ‬ ‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺟﻤﻌﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ، ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻴﻦ ﺯﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺩﺭﻭﻧﻲ‬ ‫ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻼﻙ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ، ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺁﻥ‬ ‫ﺯﻳﺮ ﺑﺨﺶ ﺩﺭ ﺷﻜﻞ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮﺩ، ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺍﺯ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺗﻮﺯﻳﻌﻲ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﮔﺮﺩﺩ، ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺒﻨﺎﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺪﻝ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ، ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺭ ﺿﺮﻳﺐ‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ‪ q i‬ﺟﺎﻱ ﺑﺤﺚ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻼً ﺑﺮﺭﺳﻲ ﮔﺮﺩﺩ.‬ ‫۲- ۵ ﻭﺭﻭﺩ ﺳﺎﻳﺮ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ)ﺑﻮﺩﺟﻪ( ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ  ‪ H j = w j H‬ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ، ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ  ‪ w j‬ﺳﻬﻢ ﺗﺨﺼﻴﺼﻲ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺿﺮﻳﺐ  ‪ w j‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪ‬ ‫‪åw‬‬ ‫ ‪j‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ  1 =‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﺯﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ:‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪å q a‬‬ ‫ ‪i  ij‬‬ ‫ =  ‪(۴) w j‬‬ ‫1= ‪i‬‬ ‫ ‪n  m‬‬ ‫ ‪å å q a‬‬ ‫ 1= ‪i =1  j‬‬ ‫ ‪i  ij‬‬
‫02‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺﻫﺎﻱ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﺵ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﻮﺩ. ﻗﺎﺑﻞ ﺫﻛﺮ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺎﺹ، ﻣﺜﻞ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻭ ﻳﺎ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻫﺎﻱ ﺧﺎﺹ، ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺧﺎﺻﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻛﻪ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ. ﺑﻪ ﻓﺮﺽ ﺍﮔﺮ ﺷﺎﺧﺼﻲ ﻣﺜﻞ ‪ h j‬ﻳﺎ ﺿﺮﻳﺐ‬ ‫ﺗﻮﺍﺯﻥ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺤﺮﻭﻡ ‪ j‬ﻛﻪ  1 ¹ ‪ å h j‬ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ، ﺿﺮﻳﺐ ‪ b‬ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ:‬ ‫ ‪H‬‬ ‫= ¢ ‪(۵) b‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ ‪å å q h a‬‬ ‫1= ‪i =1  j‬‬ ‫ ‪i  j  ij‬‬ ‫ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ:‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪(۶) H j  = b ¢h j å q i a‬‬ ‫ ‪ij‬‬ ‫1  ‪i‬‬ ‫=‬ ‫ﻭﺭﻭﺩ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺻﻼﺡﺩﻳﺪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻭ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﻪ، ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻭﺯﺍﺭﺕﺧﺎﻧﻪ ﻣﻼﻙ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ.‬ ‫۳- ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﻣﺪﻝ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﻱ ﺯﻣﺎﻧﻲ:‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﻱ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﭘﻮﻳﺎ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻣﺪﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺳﺎﺩﻩ‬ ‫ﺯﻳﺮ ﻣﺠﺪﺩﺍً ﻧﻮﺷﺖ:‬
‫ ‪(۷) H j = w j l j H‬‬ ‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ  ‪ w j‬ﺷﺎﺧﺺ ﻭﺯﻧﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﺨﺶ، ‪ l j‬ﺷﺎﺧﺺ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﻭ ‪ H‬ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺍﺳﺖ. ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻟﮕﺎﺭﻳﺘﻤﻲ ﻭ‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺩﻳﻔﺮﺍﻧﺴﻴﻞﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ:‬ ‫&‬ ‫&‬ ‫&‬ ‫ ‪(۸) H j  = w j  + l j  + H‬‬ ‫&‬ ‫&‬ ‫ ‪dH j‬‬ ‫=  ‪ H j‬ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ،‬ ‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬ ‫ ‪H j‬‬ ‫&‬ ‫‪dl‬‬ ‫ ‪dw j‬‬ ‫=  ‪ w j‬ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﺷﺎﺧﺺ ﻭﺯﻧﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ،  ‪ l j  = j‬ﻧﺮﺥ‬ ‫&‬ ‫ ‪l j‬‬ ‫ ‪w j‬‬ ‫ﺭﺷﺪ ﺷﺎﺧﺺ ﺍﻫﻤﻴﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ، ﻭ‬ ‫ ‪& dH‬‬ ‫= ‪ H‬ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ ‪H‬‬ ‫ﺍﺳﺖ. ﺭﺍﺑﻄﻪ )۸( ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺭﺷﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ‬ ‫‪ j‬ﺍﻡ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﺭﺷﺪ ﺷﺎﺧﺺ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺍﻧﮕﻴﺰﺵﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺨﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮﭼﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﺷﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺭﻭﻱ ﺭﺷﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺭﺷﺪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺮﺵﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﻭ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎﻱ ﻛﻼﻥ، ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﻭ ﺭﺷﺪ ﻛﻞ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺭﺷﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ‬ ‫ﺁﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ۲ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ ﻧﻴﺰ ۲ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫22‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻧﻴﺰ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ، ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ‬ ‫۴ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.‬ ‫۴- ﻣﺰﺍﻳﺎ ﻭ ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻣﺪﻝ:‬ ‫۴-۱ ﻣﺰﺍﻳﺎ:‬ ‫۱. ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﻓﻬﻢ‬ ‫۲. ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ‬ ‫۳. ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬ ‫۴. ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻱ ﻣﻬﻤﻲ ﭼﻮﻥ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺩﻭﺭﻩ ﻳﺎ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ‬ ‫۵. ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺑﺪﻭﻥ ﭘﻴﺶ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ.‬ ‫۶. ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺳﺮﻳﻊ ﺩﺭ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﺭ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ.‬ ‫۷. ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﻧﺤﻮﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ.‬ ‫۸. ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻓﻀﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ.‬ ‫۹. ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻴﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺳﺘﺎﺩﻩ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ.‬ ‫۰۱. ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻭ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻭ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺨﺶﻫﺎ.‬
‫ﺩﺭ ﻛﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺳﺎﺩﮔﻲ، ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ، ﺩﻗﺖ، ﺳﺮﻋﺖ ﻭ ﻛﺎﺑﺮﺩ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ.‬ ‫۴-۲ ﻣﻌﺎﻳﺐ:‬ ‫۱. ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪﻳﺎﺑﻲ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﻧﮕﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺧﺮﺩﻱ ﺁﻥ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ.‬ ‫۲. ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻄﻲ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ، ﺩﺭ‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﻨﺘﺞ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ،‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.‬ ‫۳. ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻭﺭﻭﺩ ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎﻱ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺰﺍﻳﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩﻩ ﺷﺪ، ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ، ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺻﺪﻣﺎﺕ ﺟﺪﻱ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻭﺭﺩ، ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺟﺪﻱ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬ ‫ﻛﻨﺪ.‬ ‫۵- ﺑﺤﺚ:‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﺑﺰﻱ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ. ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ، ﺭﻭﺵ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪﻱ ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺟﺪﻱ ﺍﺳﺖ، ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺵ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﺟﺪﻱ ﺑﻪ ﺁﻥ،‬ ‫ﻫﻢﭼﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺍﺟﺮﺍ ﺍﺳﺖ. ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺭﺍ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ. ﻭﻟﻲ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬ ‫ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻳﻲ، ﺭﻭﺵ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ. ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۶۸۳۱‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻝ ۷۸۳۱ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻭ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪﻥ ﺿﻮﺍﺑﻂ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ‬
‫42‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺧﻞ ﻭ ﺗﺼﺮﻑ ﻣﺠﺮﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩ‬ ‫ﺁﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ، ﻭﻟﻲ ﺭﻭﺵ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺁﻥ ﻣﺠﺪﺩﺍً ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻴﻮﻩ ﺳﻨﺘﻲ‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ. ﺩﺭ ﺷﻴﻮﻩ ﺳﻨﺘﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﻧﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺪﺍﺭﻱ ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻝ ۷۸۳۱ ﻗﺪﺭﻱ ﻗﺪﺭﺕ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ، ﻭﻟﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺭﻭﺵ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﻧﺪ‬ ‫ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﻳﺎﻓﺖ.‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻢ ﻛﻢ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﻮﺩ، ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﺪﻟﻲ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺵ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﻧﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ، ﻭﻟﻲ ﺑﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺸﻲ،‬ ‫ﺍﻧﺪﻛﻲ ﺭﻭﺵ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻳﺎ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﻭ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻭﺯﺍﺭﺕﺧﺎﻧﻪ، ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺑﺨﺸﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﺍﻫﺮﻡﻫﺎﻱ‬ ‫ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ، ﺑﺨﺶ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺩﺭ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ، ﻳﻌﻨﻲ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻭ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ. ﻟﺬﺍ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ‬ ‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ، ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻥ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﺑﻜﺎﺭ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮ ﺑﺨﺸﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ.‬ ‫۶- ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﻱ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﻱ:‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ "ﭼﻪ ﺭﻭﺵ ﻭ ﻣﺪﻟﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺩﺍﺩ، ﻛﻪ ﻫﻢ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬ ‫ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ـ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﭼﺎﻧﻪ ﺯﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﺩﻫﺪ، ﻭ ﻫﻢ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻣﻼﻙ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ؟" ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ. ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺍﺟﻤﺎﻟﻲ‬ ‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﺮﻭﺭ ﻧﻤﻮﺩ. ﺳﭙﺲ‬ ‫ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺪﻝ ﭘﻴﺶﻧﻬﺎﺩﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺳﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ: ﺍﻭﻝ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ، ﺳﭙﺲ ﺿﺮﺍﻳﺐ‬ ‫ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ، ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎﻱ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﭼﺎﻧﻪ ﺯﻧﻲ ﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﺮﺳﻮﻡ ﻛﺸﻮﺭ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺪﻝ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻄﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ‬ ‫ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺮﺧﻲ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﻜﻤﻞ ﺩﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﺍﻳﺐ‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮔﺮﺩﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻗﺖ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻳﺎﺭﻱ ﺟﺴﺖ. ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺪﻝ، ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ‬ ‫ﻓﻬﻢ ﻭ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ، ﺩﻗﺖ، ﺳﺮﻋﺖ، ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﻜﺎﻥ‬ ‫ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺑﺎ ﻛﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺍﺳﺖ. ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎﺯﻱ ﻧﻴﺴﺖ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ‬ ‫ﭘﻮﺷﺶ ﺩﻫﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻣﺪﻝ ﺑﻪ ﻭﺟﻪ ﺁﻥ ﺻﺪﻣﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺺﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ‬ ‫ﻣﺪﻝ ﺍﻧﺪﻙ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻧﻤﻮﺩ.‬ ‫۷- ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﻣﺂﺧﺬ:‬ ‫۱. ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻤﻲ ﻧﮋﺍﺩ، ﻣﻬﺪﻱ ﻭ ﺍﺳﻔﻨﺪﻳﺎﺭ ﻓﺮﺝ ﻭﻧﺪ. ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﺎ ﻛﻨﺘﺮﻝ.‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﺳﻤﺖ،۲۸۳۱.‬
26 ‫۲. ﺍﺣﻤﺪﻱ، ﻋﻠﻲ ﻭ ﺑﻬﻴﺎﺭ ﺩﺍﻋﻲ. "ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺭﻭﺵ ﺩﻟﻔﻲ ﺩﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ‬ ‫ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎ". ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ‬ ،۴۰۵-۳۸۵‫ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻲ، ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ، ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ، ﺻﺺ‬ .۱۳۷۶ ‫۳. ﺷﺒﻴﺮﻱ ﻧﮋﺍﺩ، ﻋﻠﻲ ﺍﻛﺒﺮ. ﮔﺴﺘﺮﻩ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ .۱۳۷۵ ،‫ﻭ ﻣﺼﺎﺭﻑ. ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﻧﺸﺮ ﻧﻲ‬ ‫۴. ﻣﺤﻤﺪﻱ، ﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ."ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻧﺤﻮﻩ ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ .۱۳۸۳ ،۱۵۰ ‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ". ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ۰۴۱، ﻧﻤﺎﻳﻪ‬ 5.  Bierman, Harold Jr. and Seymour Smidt, The Capital  Budgeting Decision. New York: The Macmillan Co.,  1975.  6.  Blickstein, I. and Smith, G. A Preliminary Analysis  of ADVANCE APPROPRIATIONS as a Budgeting  Method for Navy Ship Procurements. RAND URL:  http://www.rand.org/2002.  7.  Brown, K., “The Rate of Return of Selected  Investment Projects,” Journal of Finance, Vol. 33,  No. 4, pp. 1250­1253 September 1978.  8.  Causing,  Myla.  Et,  al.  Analysis  of  pollution  prevention Investments using total cost assessment: A  case  study  in  the  Metal  Finishing  Industry.  Pacific  Northwest  Pollution  Prevention  Research  Center,1996.
9.  Clark, John J., Thomas J. Hindelang, and Robert E.  Pritchard, Capital Budgeting: Planning and Control of  Capital  Expenditures, Englewood Cliffs, NJ: Prentice­Hall, Chapter  7, 1979.  10. Dorfman, Robert, “The Meaning of Internal Rates of  Return,” The Journal of Finance, Vol. XXXVI, No. 5,  pp. 1011­1021, December 1981.  11. Gitman, Lawrence J. and John R. Forrester, Jr., “A  Survey of Capital Budgeting Techniques Used by  Major U.S. .Firms,” Financial Management 6, pp. 66­  71,Fall 1977.  12. Volkman, David A. “A CONSISTENT YIELD­  BASED CAPITAL BUDGETING METHOD”,  Journal Of Financial And Strategic Decisions,  Volume 10, Number 3, 1997.
28

Recomendados

20101211091023-212
20101211091023-21220101211091023-212
20101211091023-212MAHDI YADIPUR
 
جزوه آموزشی برنامه استراتژیک و برنامه عملیاتی در بیمارستان
جزوه آموزشی برنامه استراتژیک و برنامه عملیاتی در بیمارستان جزوه آموزشی برنامه استراتژیک و برنامه عملیاتی در بیمارستان
جزوه آموزشی برنامه استراتژیک و برنامه عملیاتی در بیمارستانپایگاه بهبود خدمات سلامت
 
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...amri k
 
EMX2012
EMX2012EMX2012
EMX2012Masoud Y. Zadeh
 
شفافیت و پایداري زنجیره تامین در صنعت 5.0
شفافیت و پایداري زنجیره تامین در صنعت 5.0شفافیت و پایداري زنجیره تامین در صنعت 5.0
شفافیت و پایداري زنجیره تامین در صنعت 5.0Shiva Tavassoli
 
LES_jadidi#2
LES_jadidi#2LES_jadidi#2
LES_jadidi#2Mohammad Jadidi
 
CFD-jadidi#2
CFD-jadidi#2CFD-jadidi#2
CFD-jadidi#2Mohammad Jadidi
 
SDLC
SDLCSDLC
SDLCSahar Alijannejad
 

Recomendados

20101211091023-212
20101211091023-21220101211091023-212
20101211091023-212MAHDI YADIPUR
 
جزوه آموزشی برنامه استراتژیک و برنامه عملیاتی در بیمارستان
جزوه آموزشی برنامه استراتژیک و برنامه عملیاتی در بیمارستان جزوه آموزشی برنامه استراتژیک و برنامه عملیاتی در بیمارستان
جزوه آموزشی برنامه استراتژیک و برنامه عملیاتی در بیمارستانپایگاه بهبود خدمات سلامت
 
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...
ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن درﺻﻨﻌﺖ ﺳﺎﺧﺖ اﯾﺮان برپای...amri k
 
EMX2012
EMX2012EMX2012
EMX2012Masoud Y. Zadeh
 
شفافیت و پایداري زنجیره تامین در صنعت 5.0
شفافیت و پایداري زنجیره تامین در صنعت 5.0شفافیت و پایداري زنجیره تامین در صنعت 5.0
شفافیت و پایداري زنجیره تامین در صنعت 5.0Shiva Tavassoli
 
LES_jadidi#2
LES_jadidi#2LES_jadidi#2
LES_jadidi#2Mohammad Jadidi
 
CFD-jadidi#2
CFD-jadidi#2CFD-jadidi#2
CFD-jadidi#2Mohammad Jadidi
 
SDLC
SDLCSDLC
SDLCSahar Alijannejad
 
خانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیت
خانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیتخانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیت
خانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیتShiva Tavassoli
 
Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...
Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...
Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...khosravi82
 
Novemeber december 1rd
Novemeber december 1rdNovemeber december 1rd
Novemeber december 1rdFarhad Orak
 
سفارشی سازی انبوه
سفارشی سازی انبوهسفارشی سازی انبوه
سفارشی سازی انبوهShiva Tavassoli
 
مدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلان
مدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلانمدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلان
مدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلانShiva Tavassoli
 
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)Hassan Najafi
 
modares_revision_publish_921201
modares_revision_publish_921201modares_revision_publish_921201
modares_revision_publish_921201Mahdi Khosravi
 
استراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهد
استراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهداستراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهد
استراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهدعباس بني اسدي مقدم
 
آيين نامه انظباطي كار
آيين نامه انظباطي كارآيين نامه انظباطي كار
آيين نامه انظباطي كارAbdollah Azamat
 
Persian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter book
Persian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter bookPersian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter book
Persian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter bookMahmood Amirinia
 
روش تصمیم گیری چند معیاره
روش تصمیم گیری چند معیاره روش تصمیم گیری چند معیاره
روش تصمیم گیری چند معیاره Hossein Zeinivand
 
تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...
تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...
تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...nozadteb
 
مراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقی
مراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقیمراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقی
مراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقیAli Masoombeigi
 
20120328125849-2003-101
20120328125849-2003-10120120328125849-2003-101
20120328125849-2003-101MAHDI YADIPUR
 
eghtesad
eghtesadeghtesad
eghtesadMahdi Qasemy
 
زنجیره تامین چابک
زنجیره تامین چابکزنجیره تامین چابک
زنجیره تامین چابکShiva Tavassoli
 
بررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتن
بررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتنبررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتن
بررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتنamri k
 
ارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEA
ارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEAارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEA
ارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEAShiva Tavassoli
 
نكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستم
نكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستمنكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستم
نكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستمAli Masoombeigi
 
935515586
935515586935515586
935515586Amir Azizi
 
IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...
IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...
IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...iosrphr_editor
 
The Works - PR Salary Survey 2013
The Works - PR Salary Survey 2013The Works - PR Salary Survey 2013
The Works - PR Salary Survey 2013The Works Search Ltd PR Recruitment
 

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

خانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیت
خانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیتخانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیت
خانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیتShiva Tavassoli
 
Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...
Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...
Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...khosravi82
 
Novemeber december 1rd
Novemeber december 1rdNovemeber december 1rd
Novemeber december 1rdFarhad Orak
 
سفارشی سازی انبوه
سفارشی سازی انبوهسفارشی سازی انبوه
سفارشی سازی انبوهShiva Tavassoli
 
مدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلان
مدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلانمدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلان
مدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلانShiva Tavassoli
 
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)Hassan Najafi
 
modares_revision_publish_921201
modares_revision_publish_921201modares_revision_publish_921201
modares_revision_publish_921201Mahdi Khosravi
 
استراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهد
استراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهداستراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهد
استراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهدعباس بني اسدي مقدم
 
آيين نامه انظباطي كار
آيين نامه انظباطي كارآيين نامه انظباطي كار
آيين نامه انظباطي كارAbdollah Azamat
 
Persian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter book
Persian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter bookPersian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter book
Persian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter bookMahmood Amirinia
 
روش تصمیم گیری چند معیاره
روش تصمیم گیری چند معیاره روش تصمیم گیری چند معیاره
روش تصمیم گیری چند معیاره Hossein Zeinivand
 
تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...
تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...
تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...nozadteb
 
مراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقی
مراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقیمراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقی
مراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقیAli Masoombeigi
 
20120328125849-2003-101
20120328125849-2003-10120120328125849-2003-101
20120328125849-2003-101MAHDI YADIPUR
 
زنجیره تامین چابک
زنجیره تامین چابکزنجیره تامین چابک
زنجیره تامین چابکShiva Tavassoli
 
بررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتن
بررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتنبررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتن
بررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتنamri k
 
ارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEA
ارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEAارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEA
ارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEAShiva Tavassoli
 
نكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستم
نكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستمنكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستم
نكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستمAli Masoombeigi
 

Mais procurados (20)

خانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیت
خانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیتخانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیت
خانه کیفیت و گسترش عملکرد کیفیت
 
Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...
Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...
Srank shortest paths as distance between nodes of a graph with application in...
 
Novemeber december 1rd
Novemeber december 1rdNovemeber december 1rd
Novemeber december 1rd
 
سفارشی سازی انبوه
سفارشی سازی انبوهسفارشی سازی انبوه
سفارشی سازی انبوه
 
مدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلان
مدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلانمدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلان
مدل مدیریت هزینه زنجیره تأمین سازمانی در بستر داده های کلان
 
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی بر اساس دیدگاه علامه طباطبائی (ره)
 
modares_revision_publish_921201
modares_revision_publish_921201modares_revision_publish_921201
modares_revision_publish_921201
 
استراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهد
استراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهداستراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهد
استراتژی نرم افزار در شرکت توزیع برق مشهد
 
آيين نامه انظباطي كار
آيين نامه انظباطي كارآيين نامه انظباطي كار
آيين نامه انظباطي كار
 
Persian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter book
Persian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter bookPersian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter book
Persian version of Test your emotional intelligence by Phillip Carter book
 
روش تصمیم گیری چند معیاره
روش تصمیم گیری چند معیاره روش تصمیم گیری چند معیاره
روش تصمیم گیری چند معیاره
 
تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...
تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...
تب کودکان و راه های درمان میزان دوز مصرفی داروهای ضد تب کودکان شربت کلپول و ا...
 
مراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقی
مراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقیمراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقی
مراحل اجرایی تهیه صورتهای مالی تلفیقی
 
20120328125849-2003-101
20120328125849-2003-10120120328125849-2003-101
20120328125849-2003-101
 
eghtesad
eghtesadeghtesad
eghtesad
 
زنجیره تامین چابک
زنجیره تامین چابکزنجیره تامین چابک
زنجیره تامین چابک
 
بررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتن
بررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتنبررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتن
بررسی تاثیرکاربرد نانو سیلیس بر خصوصیات مکانیکی بتن
 
ارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEA
ارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEAارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEA
ارزیابی تحلیل ریسک با روش FMEA
 
نكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستم
نكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستمنكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستم
نكات مهم ماژول دفتر كل راهکاران همکاران سیستم
 
935515586
935515586935515586
935515586
 

Destaque

IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...
IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...
IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...iosrphr_editor
 
Pashtunistan pres
Pashtunistan presPashtunistan pres
Pashtunistan presToby
 
Dublin Social Media
Dublin Social MediaDublin Social Media
Dublin Social Mediaedwardsbruce
 
City of Dublin and the Future of Citizen Engagement v2
City of Dublin and the Future of Citizen Engagement v2City of Dublin and the Future of Citizen Engagement v2
City of Dublin and the Future of Citizen Engagement v2edwardsbruce
 
بررسي سيستم حسابداري بهاي تمام شده محصولات كشاورزي
بررسي سيستم حسابداري بهاي تمام شده محصولات كشاورزيبررسي سيستم حسابداري بهاي تمام شده محصولات كشاورزي
بررسي سيستم حسابداري بهاي تمام شده محصولات كشاورزيkeihany
 
Estes Power Point Presentation
Estes Power Point PresentationEstes Power Point Presentation
Estes Power Point PresentationLarry_McNew
 
مسير بودجه ريزي عملياتي نوين
مسير بودجه ريزي عملياتي نوينمسير بودجه ريزي عملياتي نوين
مسير بودجه ريزي عملياتي نوينkeihany
 
Fundraising Silicone Wristbands and its types
Fundraising Silicone Wristbands and its typesFundraising Silicone Wristbands and its types
Fundraising Silicone Wristbands and its typeswristbandconnection
 
الگو هاي چند سطحي و ارزيابي ناهمساني و كارايي بودجه
الگو هاي چند سطحي و ارزيابي ناهمساني و كارايي بودجهالگو هاي چند سطحي و ارزيابي ناهمساني و كارايي بودجه
الگو هاي چند سطحي و ارزيابي ناهمساني و كارايي بودجهkeihany
 
Rubber Bracelets and all about it
Rubber Bracelets and all about itRubber Bracelets and all about it
Rubber Bracelets and all about itwristbandconnection
 
Dublin Digital Media Outreach
Dublin Digital Media OutreachDublin Digital Media Outreach
Dublin Digital Media Outreachedwardsbruce
 
Bentang smkbs kesahan dan kebolehpercayaan
Bentang smkbs kesahan dan kebolehpercayaanBentang smkbs kesahan dan kebolehpercayaan
Bentang smkbs kesahan dan kebolehpercayaanramyahya02
 

Destaque (15)

IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...
IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...
IOSR Journal of Pharmacy (IOSRPHR), www.iosrphr.org, call for paper, research...
 
The Works - PR Salary Survey 2013
The Works - PR Salary Survey 2013The Works - PR Salary Survey 2013
The Works - PR Salary Survey 2013
 
Pashtunistan pres
Pashtunistan presPashtunistan pres
Pashtunistan pres
 
Mi Chiamano Mimì M
Mi Chiamano Mimì MMi Chiamano Mimì M
Mi Chiamano Mimì M
 
Dublin Social Media
Dublin Social MediaDublin Social Media
Dublin Social Media
 
City of Dublin and the Future of Citizen Engagement v2
City of Dublin and the Future of Citizen Engagement v2City of Dublin and the Future of Citizen Engagement v2
City of Dublin and the Future of Citizen Engagement v2
 
بررسي سيستم حسابداري بهاي تمام شده محصولات كشاورزي
بررسي سيستم حسابداري بهاي تمام شده محصولات كشاورزيبررسي سيستم حسابداري بهاي تمام شده محصولات كشاورزي
بررسي سيستم حسابداري بهاي تمام شده محصولات كشاورزي
 
Estes Power Point Presentation
Estes Power Point PresentationEstes Power Point Presentation
Estes Power Point Presentation
 
مسير بودجه ريزي عملياتي نوين
مسير بودجه ريزي عملياتي نوينمسير بودجه ريزي عملياتي نوين
مسير بودجه ريزي عملياتي نوين
 
Fundraising Silicone Wristbands and its types
Fundraising Silicone Wristbands and its typesFundraising Silicone Wristbands and its types
Fundraising Silicone Wristbands and its types
 
الگو هاي چند سطحي و ارزيابي ناهمساني و كارايي بودجه
الگو هاي چند سطحي و ارزيابي ناهمساني و كارايي بودجهالگو هاي چند سطحي و ارزيابي ناهمساني و كارايي بودجه
الگو هاي چند سطحي و ارزيابي ناهمساني و كارايي بودجه
 
Rubber Bracelets and all about it
Rubber Bracelets and all about itRubber Bracelets and all about it
Rubber Bracelets and all about it
 
Dublin Digital Media Outreach
Dublin Digital Media OutreachDublin Digital Media Outreach
Dublin Digital Media Outreach
 
Mi Presentacion
Mi PresentacionMi Presentacion
Mi Presentacion
 
Bentang smkbs kesahan dan kebolehpercayaan
Bentang smkbs kesahan dan kebolehpercayaanBentang smkbs kesahan dan kebolehpercayaan
Bentang smkbs kesahan dan kebolehpercayaan
 

ارائه مدل رياضي براي اصلاح بودجه

  • 1. ‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻳﻚ ﻣﺪﻝ ﺭﻳﺎﺿﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬ ‫۱‬ ‫ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺩﻝ ﺍﻧﮕﻴﺰﺍﻥ‬ ‫۲‬ ‫ﻧﻌﻤﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﮋﺍﺩ‬ ‫ﭼﻜﻴﺪﻩ:‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻳﻚ ﻣﺪﻝ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ. ﺭﻭﺵ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﺧﻄﻲ ـ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﻭ ﻳﺎ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ، ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻣﺪﻟﻲ ﺭﺍ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﺳﺎﺩﮔﻲ، ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮﻱ، ﺩﻗﺖ ﻭ ﺳﺮﻋﺖ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﭘﻮﻳﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲﺩﻫﺪ. ﺍﺳﺎﺱ ﭘﻴﺶﻧﻬﺎﺩ ﻣﺪﻝ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺭﻭﺵ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ، ﺑﺪﻭﻥ ﺑﻬﻢ ﺯﺩﻥ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﻫﺎﻱ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ، ﻣﻼﻙﻫﺎﻳﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬ ‫ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺸﻜﻞ ﺩﺭ ﺑﻜﺎﺭﮔﻴﺮﻱ، ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﮔﻴﺮﺩ.‬ ‫۱. ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄﺕ ﻋﻠﻤﻲ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﺍﺯﻱ، ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻱ ﺩﻛﺘﺮﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ.‬ ‫۲. ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺍﺭﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻞ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺭﺍﺯﻱ.‬
  • 2. ‫01‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﻱ ‪H50, H61 :JEL‬‬ ‫ﻭﺍﮊﻩﻫﺎﻱ ﻛﻠﻴﺪﻱ: ﺑﻮﺩﺟﻪ، ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ، ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫۱- ﻣﻘﺪﻣﻪ:‬ ‫ﺍﺻﻮﻻً ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﺑﻨﺪﻱ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻱ‬ ‫ﺍﺯ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ. ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ، ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ، ﻛﻨﺘﺮﻝ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ، ﻧﻈﺎﺭﺕ،‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺳﺖ‬ ‫]۱[،]۰۱[،]۲۱[. ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺗﻮﺍﺯﻥ ﺩﺭ ﺳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ‬ ‫ﺑﻮﺟﻮﺩ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ. ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﻫﺮ ﺳﻤﺖ ﺗﺮﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ، ﻭﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﻲ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ، ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻳﻚ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺭﺍ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻧﺪ، ﺍﺻﻮﻝ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻣﺪﻝﺑﻨﺪﻱ ﻭ ﻃﺮﺡﺭﻳﺰﻱ ﺟﺪﺍ ﺍﺳﺖ.‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺭﺩ. ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻫﺰﻳﻨﻪ۱،‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﭘﺮﻭﮊﻩﺍﻱ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺩﺍﺭﻧﺪ ]۶[،]۰۱[،]۲۱[.‬ ‫ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻱﻫﺎﻱ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ،‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ۲، ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ۳ ﻳﺎ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ‬ ‫ ‪1. Cost Center Accounting‬‬ ‫.‪2. Top­Down Budgeting‬‬ ‫.‪3. Down­Top Budgeting‬‬
  • 3. ‫ﺻﻔﺮ۱ ﺍﺳﺖ ]۱[،]۶[،]۹[. ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﺵ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻭ ﺷﺮﻭﻉ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻫﺪﻑﮔﺬﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ،‬ ‫ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ـ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻭ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ، ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ. ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ، ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﻫﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ، ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ، ﭘﻮﺷﺶ ﺍﻫﺪﺍﻑ، ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ‬ ‫]۱[. ﻗﺎﺑﻞ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪﻧﻮﻳﺴﻲ، ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺗﺤﺖ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮﺵﻫﺎﻱ ﺧﺎﺹ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺗﺨﺼﺼﻲ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺎ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺩﻗﺪﻗﻪﻫﺎﻱ ﺯﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ، ﻭ ﻳﺎ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻧﻤﻮﺩ ]۹[.‬ ‫ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﺩﻫﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎ ﻭ ﭘﻮﺷﺶ‬ ‫ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ. ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﺪﻝ ﻣﺘﻨﻮﻉ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ، ﻭﻟﻲ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺩﺍﺧﻠﻲ، ﺍﺭﺯﺵ ﻓﻌﻠﻲ ﺣﺎﻝ ﭘﺮﻭﮊﻩ، ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﻓﻌﻠﻲ‬ ‫ﺣﺎﻝ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻓﻌﻠﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺵ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻳﻜﻨﻮﺍﺧﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ، ﺍﺯ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪﻝﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫]۸[،]۱۱[،]۳۱[. ﻫﻢ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺭﻭﺵﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬ ‫.‪1. Zero­Based Budgeting‬‬
  • 4. ‫21‬ ‫ﻛﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻏﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺧﻄﻲ ﺭﺍ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻧﻤﻮﺩ.‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺﻫﺎﻱ ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺒﻞ ﺑﺎ ﺭﺷﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬ ‫ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ، ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﺪﺍﻡ ﻛﺸﻮﺭ ﻃﺮﺡ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﺎ‬ ‫ﺣﺪﻭﺩﻱ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ]۳[،]۴[،]۷[. ﺍﻣﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺻﻮﻝ‬ ‫ﺻﺤﻴﺤﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ.‬ ‫ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭼﻬﺮﻩ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺍﺭﺍﻱ‬ ‫ﺭﻭﺷﻲ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ. ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺩﺷﻮﺍﺭﻱﻫﺎ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻌﺪﺩﻱ ﺭﻭﺑﺮﻭ‬ ‫ﺍﺳﺖ. ﺭﻭﺵ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺪﻭﻥ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺗﺨﺼﻴﺺﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ، ﻗﺪﺭﺕ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺧﻮﺍﻫﻲ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﻴﺰ ﻃﻲ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ، ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺒﻨﺎ‬ ‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ]۳[. ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮ‬ ‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺳﺆﺍﻝ‬ ‫ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﭼﻪ ﻣﺪﻝ ﺧﺎﺻﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻭ ﻣﻼﻙ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ، ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪ ﺯﻧﻲﻫﺎﻱ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﺪﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ‬ ‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﺪﻝ ﭘﻴﺶﻧﻬﺎﺩﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻫﺎ ﻭ ﻧﺒﻮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻴﻦ‬
  • 5. ‫ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺍﺳﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﻫﺪ. ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ­‬ ‫ﺭﻳﺰﻱ ﺭﻗﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺯﺩ.‬ ‫۲- ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻣﺪﻝ ﺭﻭﺵ ﺧﻄﻲ ﻭ ﺟﺒﺮ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ‬ ‫ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻓﺮﺿﻴﺎﺕ ﻣﺪﻝ ﻃﺮﺡ ﺷﺪﻩ، ﺳﭙﺲ ﻣﺪﻝ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫ﺑﻌﺪﻱ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﻣﺪﻝ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺪﻝ، ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺪﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.‬ ‫۲-۱ ﻓﺮﺿﻴﺎﺕ ﻣﺪﻝ:‬ ‫۱. ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ( ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﺷﻤﺴﻲ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ.‬ ‫۲. ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺻﻮﺭﺕ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ.‬ ‫۳. ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﻣﺎﺩﺭ ـ ﻣﺜﻞ ﺍﺩﺍﺭﺍﺕ ﻛﻞ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ـ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻟﺰﻭﻣﺎً ﻋﺪﺩﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ.‬ ‫۴. ﺿﺮﻭﺭﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻭﻟﻲ ﻧﺤﻮﻩ‬ ‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ، ﺩﻗﻴﻘﺎً ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ‬ ‫ﻳﻜﺴﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.‬ ‫۵. ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﺍﻱ ﻭ ﺳﻨﺠﺶ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ،‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﻣﻼﻙ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ، ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ‪ q i‬ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺟﻤﻊ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ.‬
  • 6. ‫41‬ ‫۶. ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ، ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻋﺪﺩﻱ‬ ‫ﺍﺳﺖ، ﺗﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻥ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﺮﺩ.‬ ‫۷. ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻝ ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻟﻲ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻏﻴﺮ ﭘﻮﻟﻲ، ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﻏﻴﺮ ﭘﻮﻟﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻋﺪﺩ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮﺩﻥ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻉﻫﺎﻱ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ، ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﺎﻣﻞ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﺣﺪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻪ ﺍﻋﺸﺎﺭ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺪﻝ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮﺩ.‬ ‫۲-۲ ﻭﺭﻭﺩﻱﻫﺎﻱ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﻭﺭﻭﺩﻱﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ:‬ ‫ ‪ : ai‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ‪ n‬ﺷﺎﺧﺺ ﻋﺪﺩﻱ  ‪ ai‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖﻫﺎﻱ ﻫﺮ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ، ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻲ ﺧﺎﺹ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻋﺪﺩﻱ ﮔﺰﺍﺭﺵ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﺭﺍ ‪ i‬ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ، ﺷﺎﺧﺺ ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ ‪ i = 1,  ,..., n‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.‬ ‫ 2‬ ‫‪ :j‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ‪ m‬ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻳﻜﺴﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ‬ ‫ﻭ ﻳﺎ ﻧﻮﺍﺣﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ، ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ.‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ، ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺳﻨﺠﺶ ﻭ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ. ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺭﺍ ‪ j‬ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﺷﺎﺧﺺ ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ ‪ j = 1,  ,..., m‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ.‬ ‫ 2‬
  • 7. ‫‪ q i‬ﻭ ‪ : b‬ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﺳﻨﺠﻪﺍﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ، ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮﺩ، ﻳﻚ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﻤﮕﻦ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ )ﻫﻢ ﻧﻬﺸﺖ ﻛﻨﻨﺪﻩ( ﺩﻭ‬ ‫ﺑﻌﺪﻱ ‪ q i b‬ﺑﺎ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻫﻤﮕﻦ ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ q i‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ b‬ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﺿﺮﺏ ﻛﺮﺩﻥ ﺿﺮﻳﺐ ‪ q i b‬ﺩﺭ‬ ‫ﻫﺮ ﺷﺎﺧﺺ  ‪ ai‬ﻭ ﺳﭙﺲ ﺟﻤﻊ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ، ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ ﻋﺪﺩﻱ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺭﺳﻴﺪ.‬ ‫‪ C‬ﻭ  ‪ : C j‬ﻛﻞ ﻭﺟﻮﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ( ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮﺍﺑﺮ ‪ C‬ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ‪j‬ﺍﻡ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ  ‪ C j‬ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ‬ ‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ. ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻤﻊ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ( ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ، ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ( ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﻳﺎ ﻣﺎﺩﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ  ‪C  = å C j‬‬ ‫1= ‪j‬‬ ‫۲ -۳ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﻫﺪﻑ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﺤﻮﻩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﻪ‬ ‫ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﺗﺤﺖ ﺍﻣﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﺎﺩﺭ‬ ‫ﻣﻲﺭﻳﺰﻧﺪ. ﻫﺪﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﻓﺎﻉ ﻭ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ،‬ ‫ﺍﻧﮕﻴﺰﺵﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺠﺮﻳﺎﻥ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎﻱ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ، ﻣﺤﺮﻭﻣﻴﺖﺯﺩﺍﻳﻲ ﻭ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ‬
  • 8. ‫61‬ ‫ﺍﻭﻟﻮﻳﺖﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ، ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ‬ ‫ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ، ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻧﻤﻮﺩ.‬ ‫۲-۴ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ  ‪ n ´ m‬ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ، ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ‬ ‫ﺟﺪﺍﻭﻝ ﺗﻮﺍﻓﻘﻲ، ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺸﻬﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺭﺍ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﻲﻛﻨﺪ.‬ ‫ﺟﺪﻭﻝ )۱(: ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺑﺨﺶ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺑﺨﺶ‬ ‫....‬ ‫۱‬ ‫۲‬ ‫۳‬ ‫‪ m‬ﺍﻡ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ۱‬ ‫ 11‪a‬‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 21‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 31‬ ‫....‬ ‫ ‪a m‬‬ ‫1‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ۲‬ ‫ 12 ‪a‬‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 22‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 32‬ ‫....‬ ‫ ‪a 2 m‬‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ۳‬ ‫ 13‪a‬‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 23‬ ‫ ‪a‬‬ ‫ 33‬ ‫....‬ ‫ ‪a  m‬‬ ‫3‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫....‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ‪ n‬ﺍﻡ‬ ‫ 1 ‪a n‬‬ ‫ 2  ‪a‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ 3  ‪a‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫....‬ ‫ ‪a nm‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ  11‪ a‬ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺶ ۱ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺ ۱ ﺍﺳﺖ ﻭ‬ ‫ ‪ A  = å a  j‬ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ ﺑﺎ‬ ‫‪m‬‬ ‫1‬ ‫ 1‬ ‫ 1= ‪j‬‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺ ۱ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ  ‪ ai‬ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻧﻤﻮﺩ، ﭼﻮﻥ ﺍﺯ ﺟﻨﺲﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﺑﺎ ﺑﻌﺪ ﻫﺎﻱ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
  • 9. ‫ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺟﻤﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﮕﻦ ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ q i b‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺩﺭ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻢﭼﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﺽ ﺳﻮﻡ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ، ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻫﻤﮕﻦ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ q i‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ ‪ b‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ‬ ‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻭ ﺩﺳﺘﻪﺑﻨﺪﻱ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ‬ ‫ﺷﺎﺧﺼﻲ ﺍﺯ ﻛﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ، ﻳﻚ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ‪1 ´ n‬‬ ‫ﺑﺎ ﺩﺭﺍﻳﻪﻫﺎﻱ ‪) q i b‬ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ‪ i‬ﺷﻤﺎﺭﻧﺪﻩ ﺳﺘﻮﻥﻫﺎ ﺍﺳﺖ( ﺍﺯ ﭼﭗ ﺩﺭ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺍﺧﺬ‬ ‫ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺟﺪﻭﻝ )۱( ﺿﺮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﻟﺬﺍ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ:‬ ‫ ‪é a  a‬‬ ‫ 21  11‬ ‫‪...  a  m ù‬‬ ‫ 1‬ ‫‪ê‬‬ ‫‪...  a  m ú‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ 22 ‪[q1b q 2 b ...  q n b ]. êa 21  a‬‬ ‫ 2‬ ‫‪ú =  b é å q i a 1  å q i a  2  ...  å q i a  ù‬‬ ‫ ‪êi =1  i  i =1  i‬‬ ‫‪i  1  im ú‬‬ ‫‪ê M‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪M ú‬‬ ‫‪ë‬‬ ‫=‬ ‫‪û‬‬ ‫ 2 ‪ê a n  a n‬‬ ‫ 1 ‪ë‬‬ ‫‪K a  ú‬‬ ‫‪nm û‬‬ ‫) ۱(‬ ‫ﻫﺮ ﺩﺭﺍﻳﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺳﻄﺮﻱ، ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ. ﻳﻌﻨﻲ 1 ‪ b åq i a‬ﻣﻴﺰﺍﻥ‬ ‫ ‪i‬‬ ‫ = ‪i‬‬ ‫ 1‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﻤﻌﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﻤﻌﻲ، ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻭ ﻧﺴﺒﻲ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ.‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﻛﻞ ﺩﺭﺍﻳﻪﻫﺎﻱ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ )۱( ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎﺭﻱ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ، ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﺑﺎ ﺿﺮﺍﻳﺐ‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﭘﺎﻳﻪ، ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖﮔﻴﺮﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ ‪ H  = b åå q i a‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮﺩﺩ.‬ ‫ ‪ij‬‬ ‫1= ‪i =1  j‬‬
  • 10. ‫81‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ‪ q i‬ﻛﻪ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﺰﺋﻲ  ‪ ai‬ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪﻩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻫﺮ ﺭﻭﺵ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬ ‫ﺷﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻫﺮﻳﻚ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ‬ ‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ )ﺭﻭﺵ ﺩﻟﻔﻲ]۲[(، ﻭﺯﻥﺩﻫﻲ ﺳﻠﻴﻘﻪﺍﻱ )ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ( ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ، ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺳﻨﺠﻲ،‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺩﺭ ﻧﻤﺎﻳﻪﻫﺎ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﻤﭙﻜﺖ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ‬ ‫ﺩﺭ ‪ ISI‬ﺑﺮﺍﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ(، ﻭ ... ﺑﺎﺷﻨﺪ]۵[. ﺩﺭ ﻫﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﺍﻱ ‪ q i‬ﻫﺎ ﻳﻚ‬ ‫ﻋﺪﺩ ﻣﻌﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺿﺮﺏ ﻛﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺ  ‪ ai‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺟﻤﻊ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻞ  ‪ ai‬ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺟﻤﻌﻲ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ.‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺟﻤﻌﻲ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ، ﺍﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ ، b‬ﺳﻬﻢ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ )ﺑﻮﺩﺟﻪ( ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ. ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ ‪ H  = b åå q i a‬ﻓﺮﺽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ‪ b‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﺧﺺ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ ‪ij‬‬ ‫1= ‪i =1  j‬‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﻟﺬﺍ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ:‬ ‫ ‪H‬‬ ‫ = ‪(۲) b‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ ‪åå q a‬‬ ‫1= ‪i  1  j‬‬ ‫=‬ ‫ ‪i  ij‬‬ ‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ‪ j‬ﺍﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ:‬
  • 11. ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪(۳) H j  = b åq i a‬‬ ‫ ‪ij‬‬ ‫1= ‪i‬‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻳﻦ ﻧﺤﻮﻩ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ‬ ‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺟﻤﻌﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ، ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻴﻦ ﺯﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺩﺭﻭﻧﻲ‬ ‫ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻼﻙ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ، ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺁﻥ‬ ‫ﺯﻳﺮ ﺑﺨﺶ ﺩﺭ ﺷﻜﻞ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮﺩ، ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺍﺯ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺗﻮﺯﻳﻌﻲ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﮔﺮﺩﺩ، ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺒﻨﺎﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺪﻝ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ، ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺭ ﺿﺮﻳﺐ‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ‪ q i‬ﺟﺎﻱ ﺑﺤﺚ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻼً ﺑﺮﺭﺳﻲ ﮔﺮﺩﺩ.‬ ‫۲- ۵ ﻭﺭﻭﺩ ﺳﺎﻳﺮ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺪﻝ:‬ ‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ)ﺑﻮﺩﺟﻪ( ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ  ‪ H j = w j H‬ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ، ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ  ‪ w j‬ﺳﻬﻢ ﺗﺨﺼﻴﺼﻲ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺿﺮﻳﺐ  ‪ w j‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪ‬ ‫‪åw‬‬ ‫ ‪j‬‬ ‫ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ  1 =‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﺯﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ:‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪å q a‬‬ ‫ ‪i  ij‬‬ ‫ =  ‪(۴) w j‬‬ ‫1= ‪i‬‬ ‫ ‪n  m‬‬ ‫ ‪å å q a‬‬ ‫ 1= ‪i =1  j‬‬ ‫ ‪i  ij‬‬
  • 12. ‫02‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺﻫﺎﻱ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﺵ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﻮﺩ. ﻗﺎﺑﻞ ﺫﻛﺮ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺎﺹ، ﻣﺜﻞ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻭ ﻳﺎ‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻫﺎﻱ ﺧﺎﺹ، ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺧﺎﺻﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻛﻪ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ. ﺑﻪ ﻓﺮﺽ ﺍﮔﺮ ﺷﺎﺧﺼﻲ ﻣﺜﻞ ‪ h j‬ﻳﺎ ﺿﺮﻳﺐ‬ ‫ﺗﻮﺍﺯﻥ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺤﺮﻭﻡ ‪ j‬ﻛﻪ  1 ¹ ‪ å h j‬ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ، ﺿﺮﻳﺐ ‪ b‬ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ:‬ ‫ ‪H‬‬ ‫= ¢ ‪(۵) b‬‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪m‬‬ ‫ ‪å å q h a‬‬ ‫1= ‪i =1  j‬‬ ‫ ‪i  j  ij‬‬ ‫ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ:‬ ‫ ‪n‬‬ ‫ ‪(۶) H j  = b ¢h j å q i a‬‬ ‫ ‪ij‬‬ ‫1  ‪i‬‬ ‫=‬ ‫ﻭﺭﻭﺩ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺻﻼﺡﺩﻳﺪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻭ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﻪ، ﺍﻣﻜﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻭﺯﺍﺭﺕﺧﺎﻧﻪ ﻣﻼﻙ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ.‬ ‫۳- ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﻣﺪﻝ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﻱ ﺯﻣﺎﻧﻲ:‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﻱ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﭘﻮﻳﺎ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻣﺪﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺳﺎﺩﻩ‬ ‫ﺯﻳﺮ ﻣﺠﺪﺩﺍً ﻧﻮﺷﺖ:‬
  • 13. ‫ ‪(۷) H j = w j l j H‬‬ ‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ  ‪ w j‬ﺷﺎﺧﺺ ﻭﺯﻧﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﺨﺶ، ‪ l j‬ﺷﺎﺧﺺ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﻭ ‪ H‬ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺍﺳﺖ. ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻟﮕﺎﺭﻳﺘﻤﻲ ﻭ‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺩﻳﻔﺮﺍﻧﺴﻴﻞﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ:‬ ‫&‬ ‫&‬ ‫&‬ ‫ ‪(۸) H j  = w j  + l j  + H‬‬ ‫&‬ ‫&‬ ‫ ‪dH j‬‬ ‫=  ‪ H j‬ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ،‬ ‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬ ‫ ‪H j‬‬ ‫&‬ ‫‪dl‬‬ ‫ ‪dw j‬‬ ‫=  ‪ w j‬ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﺷﺎﺧﺺ ﻭﺯﻧﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ،  ‪ l j  = j‬ﻧﺮﺥ‬ ‫&‬ ‫ ‪l j‬‬ ‫ ‪w j‬‬ ‫ﺭﺷﺪ ﺷﺎﺧﺺ ﺍﻫﻤﻴﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺍﻡ، ﻭ‬ ‫ ‪& dH‬‬ ‫= ‪ H‬ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪ ﻛﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ، ﺑﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫ ‪H‬‬ ‫ﺍﺳﺖ. ﺭﺍﺑﻄﻪ )۸( ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺭﺷﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ‬ ‫‪ j‬ﺍﻡ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ‬ ‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﺭﺷﺪ ﺷﺎﺧﺺ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺍﻧﮕﻴﺰﺵﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺨﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮﭼﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﺷﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺭﻭﻱ ﺭﺷﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺭﺷﺪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺮﺵﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﻭ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎﻱ ﻛﻼﻥ، ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ﻭ ﺭﺷﺪ ﻛﻞ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺭﺷﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ‬ ‫ﺁﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ ۲ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ‬ ‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ ﻧﻴﺰ ۲ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺷﺎﺧﺺ‬
  • 14. ‫22‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﻧﻴﺰ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ، ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ‬ ‫۴ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺷﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.‬ ‫۴- ﻣﺰﺍﻳﺎ ﻭ ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻣﺪﻝ:‬ ‫۴-۱ ﻣﺰﺍﻳﺎ:‬ ‫۱. ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﻓﻬﻢ‬ ‫۲. ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ‬ ‫۳. ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬ ‫۴. ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺎﺧﺼﻪﻫﺎﻱ ﻣﻬﻤﻲ ﭼﻮﻥ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺩﻭﺭﻩ ﻳﺎ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ‬ ‫۵. ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺑﺪﻭﻥ ﭘﻴﺶ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ.‬ ‫۶. ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺳﺮﻳﻊ ﺩﺭ ﺿﺮﺍﻳﺐ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﺭ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭ.‬ ‫۷. ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﻧﺤﻮﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ.‬ ‫۸. ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻓﻀﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ.‬ ‫۹. ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻴﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺳﺘﺎﺩﻩ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻞ.‬ ‫۰۱. ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻭ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻭ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺨﺶﻫﺎ.‬
  • 15. ‫ﺩﺭ ﻛﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺳﺎﺩﮔﻲ، ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ، ﺩﻗﺖ، ﺳﺮﻋﺖ ﻭ ﻛﺎﺑﺮﺩ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ.‬ ‫۴-۲ ﻣﻌﺎﻳﺐ:‬ ‫۱. ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪﻳﺎﺑﻲ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﻧﮕﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺧﺮﺩﻱ ﺁﻥ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ.‬ ‫۲. ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻄﻲ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ، ﺩﺭ‬ ‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﻨﺘﺞ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ،‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.‬ ‫۳. ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻭﺭﻭﺩ ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎﻱ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺰﺍﻳﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻣﺰﻳﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩﻩ ﺷﺪ، ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﺳﻠﻴﻘﻪﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ، ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺻﺪﻣﺎﺕ ﺟﺪﻱ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻭﺭﺩ، ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺟﺪﻱ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬ ‫ﻛﻨﺪ.‬ ‫۵- ﺑﺤﺚ:‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﺑﺰﻱ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ. ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ، ﺭﻭﺵ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻧﺮﺥ ﺭﺷﺪﻱ ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬ ‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺟﺪﻱ ﺍﺳﺖ، ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺵ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﺟﺪﻱ ﺑﻪ ﺁﻥ،‬ ‫ﻫﻢﭼﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺍﺟﺮﺍ ﺍﺳﺖ. ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ، ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺭﺍ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ. ﻭﻟﻲ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬ ‫ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻳﻲ، ﺭﻭﺵ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ. ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۶۸۳۱‬ ‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻝ ۷۸۳۱ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻭ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪﻥ ﺿﻮﺍﺑﻂ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ‬
  • 16. ‫42‬ ‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ، ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺧﻞ ﻭ ﺗﺼﺮﻑ ﻣﺠﺮﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩ‬ ‫ﺁﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ، ﻭﻟﻲ ﺭﻭﺵ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺁﻥ ﻣﺠﺪﺩﺍً ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻴﻮﻩ ﺳﻨﺘﻲ‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ. ﺩﺭ ﺷﻴﻮﻩ ﺳﻨﺘﻲ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﻧﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﻘﺪﺍﺭﻱ ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻝ ۷۸۳۱ ﻗﺪﺭﻱ ﻗﺪﺭﺕ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ، ﻭﻟﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺭﻭﺵ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﻧﺪ‬ ‫ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﻳﺎﻓﺖ.‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻢ ﻛﻢ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﻮﺩ، ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﺪﻟﻲ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ، ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺵ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺭﻭﻧﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ، ﻭﻟﻲ ﺑﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺨﺸﻲ،‬ ‫ﺍﻧﺪﻛﻲ ﺭﻭﺵ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﻳﺎ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﻭ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻭﺯﺍﺭﺕﺧﺎﻧﻪ، ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺑﺨﺸﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﺍﻫﺮﻡﻫﺎﻱ‬ ‫ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ، ﺑﺨﺶ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺩﺭ‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ، ﻳﻌﻨﻲ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻭ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ. ﻟﺬﺍ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ‬ ‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ، ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻥ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻱ ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ. ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﺑﻜﺎﺭ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮ ﺑﺨﺸﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ.‬ ‫۶- ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﻱ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﻱ:‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ "ﭼﻪ ﺭﻭﺵ ﻭ ﻣﺪﻟﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺩﺍﺩ، ﻛﻪ ﻫﻢ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ‬ ‫ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ـ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﭼﺎﻧﻪ ﺯﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﭘﻮﺷﺶ‬
  • 17. ‫ﺩﻫﺪ، ﻭ ﻫﻢ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺷﺎﺧﺼﻬﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻣﻼﻙ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬ ‫ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ؟" ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ. ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺍﺟﻤﺎﻟﻲ‬ ‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﺮﻭﺭ ﻧﻤﻮﺩ. ﺳﭙﺲ‬ ‫ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺪﻝ ﭘﻴﺶﻧﻬﺎﺩﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﺳﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ: ﺍﻭﻝ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ، ﺳﭙﺲ ﺿﺮﺍﻳﺐ‬ ‫ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ، ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎﻱ ﮔﺮﻭﻩ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﭼﺎﻧﻪ ﺯﻧﻲ ﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﺮﺳﻮﻡ ﻛﺸﻮﺭ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺪﻝ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻄﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ‬ ‫ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺿﻤﻨﺎً ﺑﺮﺧﻲ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﻜﻤﻞ ﺩﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﺍﻳﺐ‬ ‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﮔﺮﺩﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻗﺖ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺿﺮﻳﺐ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻳﺎﺭﻱ ﺟﺴﺖ. ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺪﻝ، ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ‬ ‫ﻓﻬﻢ ﻭ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ، ﺩﻗﺖ، ﺳﺮﻋﺖ، ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﻜﺎﻥ‬ ‫ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺑﺎ ﻛﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺍﺳﺖ. ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎﺯﻱ ﻧﻴﺴﺖ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎﺯﻱ ﺭﺍ‬ ‫ﭘﻮﺷﺶ ﺩﻫﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﺩﮔﻲ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻣﺪﻝ ﺑﻪ ﻭﺟﻪ ﺁﻥ ﺻﺪﻣﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺺﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ‬ ‫ﻣﺪﻝ ﺍﻧﺪﻙ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻧﻤﻮﺩ.‬ ‫۷- ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﻣﺂﺧﺬ:‬ ‫۱. ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻤﻲ ﻧﮋﺍﺩ، ﻣﻬﺪﻱ ﻭ ﺍﺳﻔﻨﺪﻳﺎﺭ ﻓﺮﺝ ﻭﻧﺪ. ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﺎ ﻛﻨﺘﺮﻝ.‬ ‫ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﺳﻤﺖ،۲۸۳۱.‬
  • 18. 26 ‫۲. ﺍﺣﻤﺪﻱ، ﻋﻠﻲ ﻭ ﺑﻬﻴﺎﺭ ﺩﺍﻋﻲ. "ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺭﻭﺵ ﺩﻟﻔﻲ ﺩﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ‬ ‫ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎ". ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ‬ ،۴۰۵-۳۸۵‫ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻲ، ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ، ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ، ﺻﺺ‬ .۱۳۷۶ ‫۳. ﺷﺒﻴﺮﻱ ﻧﮋﺍﺩ، ﻋﻠﻲ ﺍﻛﺒﺮ. ﮔﺴﺘﺮﻩ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ .۱۳۷۵ ،‫ﻭ ﻣﺼﺎﺭﻑ. ﺗﻬﺮﺍﻥ: ﻧﺸﺮ ﻧﻲ‬ ‫۴. ﻣﺤﻤﺪﻱ، ﻣﺤﻤﺪ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ."ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻧﺤﻮﻩ ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ .۱۳۸۳ ،۱۵۰ ‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ". ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ۰۴۱، ﻧﻤﺎﻳﻪ‬ 5.  Bierman, Harold Jr. and Seymour Smidt, The Capital  Budgeting Decision. New York: The Macmillan Co.,  1975.  6.  Blickstein, I. and Smith, G. A Preliminary Analysis  of ADVANCE APPROPRIATIONS as a Budgeting  Method for Navy Ship Procurements. RAND URL:  http://www.rand.org/2002.  7.  Brown, K., “The Rate of Return of Selected  Investment Projects,” Journal of Finance, Vol. 33,  No. 4, pp. 1250­1253 September 1978.  8.  Causing,  Myla.  Et,  al.  Analysis  of  pollution  prevention Investments using total cost assessment: A  case  study  in  the  Metal  Finishing  Industry.  Pacific  Northwest  Pollution  Prevention  Research  Center,1996.
  • 19. 9.  Clark, John J., Thomas J. Hindelang, and Robert E.  Pritchard, Capital Budgeting: Planning and Control of  Capital  Expenditures, Englewood Cliffs, NJ: Prentice­Hall, Chapter  7, 1979.  10. Dorfman, Robert, “The Meaning of Internal Rates of  Return,” The Journal of Finance, Vol. XXXVI, No. 5,  pp. 1011­1021, December 1981.  11. Gitman, Lawrence J. and John R. Forrester, Jr., “A  Survey of Capital Budgeting Techniques Used by  Major U.S. .Firms,” Financial Management 6, pp. 66­  71,Fall 1977.  12. Volkman, David A. “A CONSISTENT YIELD­  BASED CAPITAL BUDGETING METHOD”,  Journal Of Financial And Strategic Decisions,  Volume 10, Number 3, 1997.
  • 20. 28