2. Wikipedia
2
Edukien aurkibidea
Edukien aurkibidea ...................................................................................................2
Sarrera ....................................................................................................................3
Zer da Wikipedia? ..................................................................................................3
Wikipedian erregistratu.........................................................................................4
Bilaketak egitea....................................................................................................10
Artikulu berria idaztea .........................................................................................14
Artikuluetan ekarpenak egitea............................................................................20
Wikipediako beste proiektuak ............................................................................26
Beste entziklopedia askek ..................................................................................27
3. Wikipedia
3
Sarrera
Etengabe eguneratutako informazioa duen kontsultarako entziklopediara sartzea
gustatuko al litzaizuke?
Edozein gairi buruz dituzun ezagutzak artikulu batean erraz idatzi nahi dituzu? Ez da
beharrezkoa programatzen eta diseinatzen jakitea. Gainera, ez duzu ezer ordaindu
behar.
Imajinatzen al duzu zure ezagutza baimenik gabe trukatu eta zabaltzeko aukera
izatea?
Zer deritzozu artikuluak sortuz eta zabalduz laguntzeaz gain, finkatutako estilo-
konbentzioak betetzen ez dituzten artikuluei haiek aplikatuz, gaiaren arabera
sailkatuz, akats ortografikoak zuzenduz, egile eskubidea duten testuak kenduz eta
abar parte hartu ahal izango bazenu? Hau da, wikipedista bihurtzea.
Zer deritzozu hori guztia munduko edozein lekutatik egiteko aukera izateari?
Honen bidez egin dezakezu Wikipedia
Zer da Wikipedia?
Wikipedia entziklopedia aske eta poliglota sortzeko Wikimedia Fundazioaren (irabazi-
asmorik gabeko erakundea) proiektua da. Wikipediako artikuluak mundu guztiko
boluntarioek elkarlanean idatzitakoak dira eta Wikipediarako sarbidea duen edonork
edita ditzake ia guztiak. Jimmy Wales eta Larry Sanger-ek argitaratu zuten 2001.
urtean, eta egun Interneteko kontsulta-entziklopediarik zabal eta ospetsuena da.
Wikipedia proiektuak web-ean duen funtzioa definitzen duten hiru abantaila ditu:
o Wikipedia informazioa bildu, metatu eta modu egituratuan transmititzeko
aukera ematen duen entziklopedia da.
o Wikia da, hau da, salbuespen gutxi batzuk salbu, edonork edita dezake.
o Edukiei zabalik dago eta GFDL lizentzia erabiltzen du.
Wikipedia giza ezagutza hizkuntza guztietan laburbildu nahi duen testua da.
Entziklopediak espezializatutako edo sakabanatutako datuak bildu eta zabaltzen ditu;
bestela, aurkitzen zailak liratekeen datuak eta kultura modernoari zerbitzu
garrantzitsua eskaintzen dio.
Gainera, web-eko nabigatzailearen bidez hainbat boluntariok edita dezaketen
orrialdeak dituen webgunea da.
Erabiltzaileek partekatzen duten testu bera sortu, aldatu edo ezabatu egin dezakete,
sarean argitaratzeko onartu aurretik edukia berrikusi beharrik gabe.
Ekarpenak GFDL lizentziaren bidez bermatzen dira, artikuluak libre banatu eta
erreproduzitzeko izaera duen lizentziaren bidez.
4. Wikipedia
4
Jimmy Wales fundatzailearen hitzak:
Wikipediaren lema “guztiok edita dezakegun entziklopedia askea” da. Proiektua
honetan datza: “entziklopedia askea, ahalik eta kalitaterik gorenekoa, sortu eta
zabaltzea munduko pertsona orori, bakoitzari bere hizkuntzan”. Honako hau lortzeko:
“planetako pertsona orok gizadiaren jakintza guztirako sarbidea libre izatea".
Wikipedian erregistratu
Erregistratzea aukerakoa da, baina gomendagarria! Mundu guztia ongietorria da
Wikipedian ekarpenak egitera, erregistratu nahi duen ala ez kontuan izan gabe. Hala
eta guztiz ere, erregistratzea gomendatzeko bi arrazoi daude:
Erregistratzean jarraipena egiteko zerrenda-tresna baliagarria eskuratuko duzu. Horri
esker, zure interesekoak diren orrialdeetako aldaketak jarraitu ahal izango dituzu.
Horrek eskaintzen duen beste aukera orrialdeak lekuz aldatu edo izenez aldatzeko
gaitasuna da. Horrez gain, erregistroa egitean ez da datu pertsonalik eskatzen eta,
beraz, anonimatutik editatu ahal izango duzu.
Wikipedian erregistratzeko prozesua oso erraza da; http://www.es.wikipedia.org
orrialdean sartu eta Saioa hasi/Kontua sortu botoia klikatu:
6. Wikipedia
6
Segurtasuna egiaztatzeko agertzen diren hitzak idatzi ondoren, eskatutako datu
guztiak bete
Helbide elektronikoa ez da beharrezkoa, baina gomendagarria da gakoa ahaztuz
gero kontua berreskuratu ahal izateko. Horrez gain, beste erabiltzaileek mezuak igor
diezazkigukete gure helbidea ezagutu gabe
Sakatu “kontu berria sortu" botoia
Zorionak! Ikasi duzu Wikipedian nola erregistratu
Orain zure helbide elektronikoa aktibatu eta egiaztatuko duzu. Horretarako, sartu
hemen: www.kzgunea.net
9. Wikipedia
9
Zorionak! Ikasi duzu helbide elektronikoa nola egiaztatu
Hemendik aurrera hor klikatu behar duzu identifikatzeko
Idatzi erabiltzaile-izena eta gakoa eta klikatu “sartu” botoia aukeran
10. Wikipedia
10
Wikipedian identifikatuta zaudenez, erabiltzaile-izena orrialdearen goialdean
azalduko da
Bilaketak egitea
Wikipedian bi bilaketa mota daude:
- Gaika: Wikipediako artikuluak bilatzeko artikuluen izena idatzi behar da; bilatzaileak
letra larriak eta txikiak, azentua daramaten bokalak eta azenturik ez dutenak bereizi
egiten ditu; hortaz, hitza behar bezala idatzi behar duzu, letra larriak eta azentuak
errespetatuz.
“Bilatu” botoia klikatzen baduzu, bilatzaileak idatzitako hitzak bilatuko ditu
Wikipediako artikuluetan eta probabilitate gehien dutenen zerrenda emango du.
“Joan” botoia hautatzen baduzu, artikuluaren titulua idatzitakoarekin bat etortzen den
kasuetan automatikoki artikulura joango zara; baina titulua existitzen ez bada,
probabilitate gehien duten artikuluen zerrenda azalduko zaizu.
- Kategoriaka: kategoria gai komuna duten orrialdeen multzoa da. Kategoriek
Wikipedian informazioaren bilaketa errazten dute, kategoria bakoitzaren barruan
dauden orrialdeak ikustea edo ordena hierarkikoari esker haietan nabigatzea
ahalbidetzen dute.
11. Wikipedia
11
Wikipedian artikulu bat bilatzeko haren izena idatzi behar duzu
“Joan" botoian sakatuz, artikuluak idatzitakoarekin bat egiten badu, automatikoki
joango gara artikulura
Wikipediako artikuluaren orrialdea azalduko da
Beste bilaketa mota bat egiteko, artikuluaren izena idatzi berriro
“Bilatu” botoian klikatuz, zerbitzariak Wikipediako artikuluen artean idatzitako hitzak
bilatuko ditu eta probabilitate gehien dutenen zerrenda azalduko da
12. Wikipedia
12
“Bilaketaren emaitzak” orrialdea agertuko da idatzitako hitzarekin hasten diren
orrialde guztiekin
Horrez gain, Interneteko kanpo motorrekin bilaketak egiteko aukera ematen du
“Bilaketa aurreratuaren” bidez, kontsultatu nahi den informazioa hobeto hauta
daiteke
Bilaketa kategorien arabera egiteko "Azalera" joan behar da
13. Wikipedia
13
“Kategoria guztiak” sakatu
Bilatu nahi den kategoriaren izena idatzi
Orrialdeak edo fitxategiak dituen “kategoriak” orrialdea agertuko da
“Honela hasten diren kategoriak erakutsi” sakatu
14. Wikipedia
14
Kategoria horretan idatzitako hitzarekin hasten diren artikulu guztiak azalduko dira
Hurrengo 50 artikuluak ikusteko “hurrengo 50ak" esteka klikatu
Zorionak! Ikasi duzu bilaketak nola egin
Artikulu berria idaztea
Wikipedian idazten diren artikuluak honelakoak behar dute izan: ondo idatzitakoak,
egonkorrak, zehatzak, erreferentziadunak, ikuspuntu neutrala dutenak eta, ahal
izanez gero, irudiekin lagundutakoak.
Artikulu berria sortzean honakoa izan behar duzu gogoan:
o Orrialde berria sortu aurretik, egin bilaketa aurretik norbaitek antzeko
edukia duen orrialderik idatzi duen ikusteko. Oraindik existitzen ez bada,
sortzeko aukera izango duzu.
o Arretaz aukeratu titulua: garrantzitsua da, hori izango baita zure artikulu
berriaren titulua.
o Gutxitan izan ohi da akatsak zuzentzea haiek saihestea baino errazagoa.
Berrikusi proiektuaren konbentzioak, esate baterako, idatziaren estiloa,
edukia eta formatua.
15. Wikipedia
15
Wikipedian zure saioa hasteko "Saioa hasi/Kontua sortu" sakatu eta zure erabiltzaile-
izena eta gakoa idatzi behar dituzu
“Sartu” botoia sakatu
16. Wikipedia
16
Artikulu berria idatzi aurretik, aurrez beste norbaitek antzeko edukiko artikulurik
idatzi duen bilatu behar da
Bilatu nahi den artikuluaren izena idatzi
“Joan” botoia sakatu
Bilaketaren emaitzen orrialdea azalduko da. Existitzen ez bada, sortzeko aukera
emango du
“Esteka hau” sakatu
17. Wikipedia
17
Artikulua sortzen hasteko, informazioa azpiko kutxan sartu
Artikulua idatzi
Artikuluarentzako aukeratutako izenburua idatzi
Botoi hauei esker artikuluko testuari forma eman dakioke, irudiak gehitu, beste
artikulu edo orrialdeetarako loturak gehitu, izenburuari formatua eman eta abar
Horretarako, testua hautatu
18. Wikipedia
18
“2. mailako titularra” botoia sakatu
“Lodia” botoia sakatu
Aipamenak beti sinatzea komeni da. Horretarako, “Sinadura, eguna eta ordua”
sakatu
Artikulua grabatu aurretik nola gertatuko den ikusteko, sakatu “aurrebista erakutsi”
20. Wikipedia
20
Zorionak! Ikasi duzu artikulu berriak nola idatzi
Artikuluetan ekarpenak egitea
Wikipedia Wikia da. Horrek esan nahi du edonork erraz edita ditzakeela babestu
gabeko orrialdeak, baita aldaketak berehala gorde ere.
Aurretik dauden artikuluak hobetu ditzakezu mantentze-lanak eginez, hala nola
esteka berriak bilatu, artikuluen erreferentziak bilatu, artikulu laburrak luzatu,
artikuluak kategorietan sartu, zirriborroak zabaldu.
Azentu-markak gehitu, akatsak zuzendu eta zure gramatika zuzena dela baldin
badakizu, zuzendu artikuluaren idazketa.
Zure lehen edizioa egin ondoren, Wikipediako editore bilakatuko zara!
21. Wikipedia
21
Wikipedian zure saioa hasteko "Saioa hasi/Kontua sortu" sakatu eta zure erabiltzaile-
izena eta gakoa idatzi behar dituzu
“Sartu” botoia sakatu
22. Wikipedia
22
Interesatzen zaizun artikulua bilatu
Bilatu nahi den artikuluaren izena idatzi
“Joan” botoia sakatu
Kasu horretan, bilatu duzun artikuluak aurretik dituen oharretan zurea gehituko duzu
“Eztabaida” estekan klikatu
25. Wikipedia
25
Egindako aldaketak ikusten dira
“Aurrebista erakutsi” sakatuz gainerako erabiltzaileek oharra nola ikusiko duten
ikusiko dugu
Oharrean egindako aldaketak grabatzeko, sakatu “Orrialdea grabatu” botoia
26. Wikipedia
26
Zorionak! Ikasi duzu Wikipediako edukiak nola editatu
Wikipediako beste proiektuak
Wikipediak entziklopedia osatzen duten bestelako proiektuak ditu. Horiek guztiak
eleaniztunak, askeak, Wiki teknologian oinarrituak eta Wikimedia Fundazioak
kudeatutakoak dira. Hauek dira proiektuak:
Wikiztegia: hiztegi askea eraikitzeko Wikimedia Fundazioaren proiektua da.
Wikipedia osatzeko funtzioa du; izan ere, artikulu asko, izaera entziklopedikoa
ez dutelako, hiztegira igortzen dira.
Wikiliburuak: testuliburuak, eskuliburuak, tutorialak eta eduki askeko eta doako
sarbidea duten bestelako testu pedagogikoak edonoren eskura jartzea du xede.
Wikibertsitatea: aurrekoan oinarrituta, on-line heziketa-programa aske eta
doako gisa proposatzen da. Edozein hezkuntza-mailatako ikasketa-proiektuak
sor daitezke, ikaskuntza-taldeetan parte hartu, eduki didaktikoak sortu, hala
nola azterketak, ariketa praktikoak eta abar.
Wikiesanak: hizkuntza guztietako esaldi ezagunen on-line laburpen irekia da.
Iturriak ere jasotzen ditu (ezagunak direnean).
Wikialbisteak: eduki askeko albisteen iturria da.
Wikiturriak: GFDL lizentziarekin argitaratu diren edo jabari publikoan dauden
jatorrizko testuen on-line liburutegia da.
27. Wikipedia
27
Wikimedia Commons: erabilera askeko irudi eta multimedia edukien gordailu
komuna da
Wikiespezieak: espezie biologikoen direktorio ireki eta askea da.
Meta-Wiki: Wikimedia fundazioaren proiektuei laguntzeko webgunea da.
Bertan, proiektu guztientzako interesgarriak diren gaiak lantzen dira.
Beste entziklopedia askek
Beste entziklopedia aske mota batzuk:
Enciclopedia Libre Universal en Español: Internet bidez gaztelaniazko
entziklopedia askea eta doakoa garatzeko proiektua da. Guztiek parte har
dezakete.
MSN Encarta: entziklopedia eta hiztegi elebiduna da, ingelesetik gaztelaniarako
itzulpenak ditu, eta alderantziz; ikus-entzunezko edukia duelako da multimedia.
arteHistoria: pintura, historia unibertsala, Espainiako historia eta Espainiako
artearen historiari buruz doako informaziorik osatuena eskaintzen du.
Symploké: entziklopedia filosofikoa da.
Solarpedia: eguzki-energiari buruzko entziklopedia askea da.
Epistemowikia: izpiritu entziklopedikoa duen aldizkaria da; hiperentziklopedia
aske, ireki eta bizia dela esan daiteke.
Kalipedia: ikaskuntzaren laguntzarako eta ezagutzarako doako on-line
entziklopedia da.
Metapedia: historia, kultura, artea, zientzia, filosofia eta politikari buruzko
entziklopedia elektronikoa.
