1. Համո Սահյանը XX դարի 2-րդ կեսի հայ
ազգային, խոհափիլիսոփայական պոեզիայի
երևելի ներկայացուցիչներից է: Նրա
ստեղծագործությունն առանձնանում է
հայրենի բնաշխարհի ու մարդու նկատմամբ
անհուն
սիրով և բնապատկերների
գեղարվեստական բազմազանությամբ:

2. 

Համո Սահյանը (իսկական անուն-ազգանունը՝
Հմայակ Գրիգորյան) 1939 թ-ին ավարտել է Բաքվի
մանկավարժական ինստիտուտի հայկական
բաժանմունքը, 1939–41 թթ-ին աշխատել է տեղի
«Խորհրդային գրող» թերթի խմբագրությունում:
Մասնակցել է Հայրենական մեծ պատերազմին
(1941–45 թթ.): 1945–51 թթ-ին աշխատակցել է
Բաքվի «Կոմունիստ» (հայերեն) թերթին, ապա
տեղափոխվել է Երևան: 1951–54 թթ-ին՝
«Ավանգարդ», 1954–65 թթ-ին «Ոզնի»
պարբերականների խմբագրություններում եղել է
բաժնի վարիչ, 1965–67 թթ-ին՝ «Գրական թերթի»
գլխավոր խմբագիր:
Սահյանի առաջին գործերը տպագրվել են 1930ական թվականներին, սակայն նա ճանաչման է
արժանացել ռազմաճակատում գրած «Նաիրյան
դալար բարդի», «Նամակ ճակատից», «Որոտանի
եզերքին» բանաստեղծություններով: 1946 թ-ին
լույս է տեսել առաջին՝ «Որոտանի եզերքին»
ժողովածուն: Այնուհետև հրատարակվել են
«Առագաստ» (1947 թ.), «Սլացքի մեջ» (1950 թ.),
«Ծիածանը տափաստանում» (1953 թ.),
«Բարձունքի վրա» (1955 թ.), «Նաիրյան դալար
բարդի» (1958 թ.), «Հայաստանը երգերի մեջ» (1962
թ.), «Մայրամուտից առաջ» (1964 թ.)
ժողովածուները, որտեղ բանաստեղծն ավելի է
խորացրել իր նախասիրությունները, հարստացրել
ասելիքն ու կատարելագործել բանաստեղծական
արվեստը:

3. 


Բնությունը Սահյանի պոեզիայի հողն է,
պատվանդանը և զինանոցը, որտեղից նա
վերցրել է պատկերներ, գույներ ու ձևեր:
«Քարափների երգը» (1968 թ.), «Տարիներս»
(1970 թ.), «Սեզամ, բացվիր» (1972 թ., ՀԽՍՀ
Պետական մրցանակ՝ 1975 թ.), «Իրիկնահաց»
(1977 թ.), «Ժայռից մասուր է կաթում» (1979 թ.),
«Կանաչ-կարմիր աշուն» (1980 թ.), «Տոհմի
կանչը» (1981 թ.), «Դաղձի ծաղիկ» (1986 թ.),
«Ինձ բացակա չդնեք» (1998 թ., հետմահու)
ժողովածուներում բանաստեղծն անձնավորել է
բնությունը, ներկայացրել մարդու և բնության
հավերժ կենդանի կապը:
Սահյանական բնապատկերը շոշափելիության
աստիճանի տեսանելի է. մարդը, հողը,
կենդանին, քարափը ներդաշնակության մեջ են
և լրացնում են միմյանց («Օրը մթնեց»,
«Պապը», «Օգնականը ես եմ», «Հորթը», «Եզը» և
այլն), բնության երևույթներն իմաստավորվում
են մարդու ապրած օրվա փիլիսոփայությամբ
(«Ամպրոպից հետո», «Ժայռից մասուր է
կաթում», «Պտուղդ քաղող չկա» և այլն):
Սահյանն առանձնահատուկ ներշնչանքով է
խոսում Հայաստան աշխարհի, նրա անցյալի ու
ներկայի, պատմության ու գալիքի մասին՝
«Աշխարհում ամենից առաջ», «Փշատենի», «Մի
բուռ ես», «Անունդ տալիս» և այլն.

4. 





Բանաստեղծի սիրերգության մեջ առանձնապես ուժեղ և
անմիջական են պատանեկան անաղարտ սիրո մասին
բանաստեղծությունները («Կանչ», «Առաջին սեր»,
«Երկրորդ հարկի պատշգամբը», «Հրաշք լիներ», «Ես
չգիտեի, թե ինչ է սերը» և այլն): Սիրային
բանաստեղծություններում Սահյանն արտահայտել է նաև
կարոտի, ցավի, հիասթափության, դառնության,
հանդիպման ու բաժանման հուզական
տրամադրություններ, բացահայտել մարդկային
դրամատիկ ապրումների մի նոր աշխարհ («Չես ասի ոչ
մի բառով», «Քո խոնարհ ջրկիրն եմ եղել», «Չհիշեի քեզ»,
«Կգամ», «Դու իմ կյանքն էիր» և այլն):
Վերջին շրջանի գործերում Սահյանն իրեն հուզող
խնդիրներն արտահայտել է այլաբանական և
փոխաբերական պատկերների միջոցով: «Խիղճդ մեռնի,
աշխարհ, մուխդ մարի», «Թող աշխարհը ցավ չունենար»,
«Որ չքնի հանկարծ», «Հոգնել եմ արդեն», «Տարիներս» և
այլ բանաստեղծություններում, «Հայրենի գյուղ»,
«Վերադարձ» պոեմներում բանաստեղծն ապրում է
ժամանակի այրող խնդիրներով, նրան մտահոգում է
Երկիր մոլորակի ապագան, մարդկային արատների
կուտակումը, շեղումն առաքինության ճանապարհից:
Սահյանը գրել է նաև հայրեններ, թարգմանել է
Ալեքսանդր Պուշկինի, Սերգեյ Եսենինի, Արսենի
Տարկովսկու, Գարսիա Լորկայի և այլ բանաստեղծների
գործերից:
Սահյանի բանաստեղծությունները թարգմանվել են մի
շարք լեզուներով:
Երևանում Սահյանի անունով կոչվել է դպրոց, գործում է
«Համո Սահյան» գիտամշակութային կենտրոնը, որը
սահմանել է Սահյանի անվան հուշամեդալ:
Երևանում՝ Սահյանի տան պատին, տեղադրվել է
բանաստեղծի դիմաքանդակը (2007 թ-ին, քանդակագործ՝
Գետիկ Բաղդասարյան):

5. 
ՀԱՅԱՍՏԱՆ ԱՍԵԼԻՍ

Մեր լեզուն

Հայաստան ասելիս այտերս այրվում
են
Հայաստան ասելիս ծնկներս ծալվում
են
Չգիտեմ ինչու է այսպես

Մեր լեզուն մեր խիղճն է դա,
Սուրբ հացը մեր սեղանի,
Մեր հոգու կանչն է արդար
Ու համը մեր բերանի:





Հայաստան ասելիս շրթունքս ճագում
է
Հայաստան ասելիս հասակս
ծաղկում է
Չգիտեմ ինչու է այսպես











Հայաստան ասելիս աչքերս լցվում են
Հայաստան ասելիս թևերս բացվում
են
Չգիտեմ ինչու է այդպես







Հայաստան ասելիս աշխարհն իմ
տունն է
Հայաստան ասելիս էլ մահն ու՞մ
շունն է
Կլինեմ, կմնամ այսպես



Մեր լեզուն ծուխն է մեր տան,
Մեր կշիռն աշխարհի մեջ,
Նա աղն է մեր ինքնության,
Էության խորհուրդը մեր:
Մեր լեզուն արյունն է մեր,
Արյունից ավելի թանկ,
Մեր բուրմունքն ու գույնն է մեր,
Մեր լեզուն մենք ենք որ կանք:
Նա պիտի մեր առաջին
Ու վերջին սերը լինի,
Ի՞նչ ունենք էլ աշխարհում,
Որ այսքան մերը լինի:

6. 
Ես կուզեի

ՉՀԻՇԵԻ ՔԵԶ

Ես կուզեի քեզ հետ կիսել
Վերջին պատառն իմ հցի,
Ես կուզեի քեզ հետ կիսել
Վերջին արցունքն իմ
լացի:
Ես կուզեի քեզ հետ կիսել
Սրտիս բեկորը վերջին,
Ես կուզեի՝ քո գրկի մեջ
Մթներ իմ օրը վերջին…
Ես կուզեի՝ ինչ որ ունեմ
Իբրև նվեր տայի քեզ,
Ես կուզեի…Բայց ի՞նչ
անեմ,
Եթե հանկարծ դու չուզես:

Հեռանայի, հեռանայի,
Մոռանալով մոռանայի,
Չհիշեի քեզ:
Ծովն ընկնեի խելքիս
ձեռից,
Ակունքներից և ափերից
Փախած գետի պես:






















Եվ ջրերում դառն ու
անհուն
Կորցնեի տոհմ ու անուն,
Ու կորչեի ես…
Թեկուզ բախտից
գոհանայի,
Բայց ինձ ծովից
գողանայի,
Նորից տայի քեզ:

7. 









Իմ երգերի ձայնից իմ
երգերի,
Էլ չեն զարթնում քնած
երգերը քո,
Իմ վերքերի ցավից, իմ
վերքերի
Էլ չեն այրվում հոգնած
վերքերը քո,
Իմ մեղքերի դիմաց, իմ
մեղքերի
Էլ չեն դողում հերքված
մեղքերը քո,
Իմ ձեռքերի քամուց, իմ
ձեռքերի,
Էլ չեն փշաքաղվում
ձեռքերը քո…
Հենց սրանք են մեղքերն
անհերքելի,
Եվ իզուր է արդեն հերքելը
քո…









Քո վաստակած ոտքերի
տակ
Գորգ ու ծաղիկ փռող չկա,
Կռիվ չանես քո բախտի
հետ,
Ուրիշ մի բախտ կռող չկա,
Շնորհակալ եղիր
բախտից,
Որ գանձերդ ամենաթանկ,
Ունեցվածքդ անհատնելի
Կորուստներդ,
կորուստներդ,
Կորուստներդ խլող չկա:

8. 
Համո Սահյանի պոեզիան շարունակում է սնել
ընթերցողներին,ապաքինում է նրանց վիրավոր քայքայված
նյարդներն ու հոգիները...




Ռազմիկ Դավոյան
Վարպետի`բնության մասին գրած բանաստեղծությունները
քեզ տեղափոխում են նախապատմական ժամանակների
հախուռն ու լուսնկա հոսքի մեջ,քեզ պարուրում վաղնջական
օրերի ու գույների մաքրությամբ: Ավելի
ճիշտ`հարստացնում...
Եթե բանաստեղծ Սահյանը ոչինչ ստեղծած չլիներ,նրա
բնապաշտական երգերն իսկ բավական են նրան դասելու հայ
պոեզիայի նվիրյալ մեծերի շարքում:

Էդուարդաս Մեժելայտիս

9. 
Բախտավոր բանաստեղծ է Հ.Սահյանը.ընթերցողի
սիրտը բաց է եղել նրա առջև,նրան սիրում են
անդավաճան...Ասմունքողների սիրած բանաստեղծն
է...Ինձ համար գաղտնիք է մնում,թե Հ. Սահյանն ինչպես
է կարողանում հասարակ խոսակցության լեզվով բարդ
ու խորունկ մտքեր բյուրեղացնել...Ինչպես է
կարողանում <<մաշված >> բառերին առաջին
գործածության թարմություն հաղորդել: Ինչպես է
բառերի վրա դնում իմաստային մեծ բեռ,և
բառերը...թեթև ու վստահ տանում են իրենց
բեռը...Խոսքի վարպետը գիտե իր գործը...Հ. Սահյանը
նման էր իր պոեզիային,ինչպես իր պոեզիան իրեն...

Լևոն Հախվերդյան

10. 
Իմ ճանաչած բանաստեղծներից և ոչ մեկը այնքան
միաձույլ չէր հայրենի հողի հետ,որքան Համոն: ...Նա
ականջ է դնում հողին նույնքան ուշադիր,որքան
զրուցակցին,նրան նայում է
կենտրոնցած,ուժգնորեն,սիրող ու իմաստուն
աչքերով,ինչպես կնայեր մոր դեմքին,աչքերին ու խոր
կնճիռներին: Հայոց հողը բանաստեղծի
մշտական,ամենալավ ու պաշտելի զրուցակիցն է, նրա
բարձրագույն սերն ու հարստությունը...

Կայսին Կուլիև

11. 

Զանգեզուրյան կիրճերից մեկում ծվարած Լորից եկավ
այդ բանաստեղծը`Համո Սահյանը:
Ոչ,սոսկ բնանկարներ չէ,որ Սահյանը բերեց մեր
պոեզիային, այդ բնանկարների ծալքերում, նրա
ամենախոշոր շերտերում մի արդար ու բարի, մեծ ու
ազնիվ հոգու շարժում կա, հոգու ամբողջ մի
պատմություն, իսկ ճշմարիտ բանաստեղծությունը ոչ
այլ ինչ է ,եթե ոչ պատկերների խորքում թաքնված
հոգու պատմություն...

Վահագն Դավթյան

12. Հակոբյան Լիանա
10-5 դասարան