1. SMK SRI RAHMAT
KELAS PENDIDIKAN KHAS

2. MATA PELAJARAN VOKASIONAL
PERTANIAN
BAHAGIAN 1
PENANAMAN
SAYURAN
intisari
1.0 PENANAMAN SAYURAN
1.1 Jenis sayuran
1.2 Pemilihan tapak
1.3 Penyediaan tapak
1.4 Pembinaan batas
1.5 Pemilihan benih
1.6 Kaedah menanam sayuran

3. 1.6.1 Menyemai benih besar
1.6.2 Menyemai benih kecil
1.6.3 Semaian terus
1.6.4 Mengubah/memindah semaian
1.6.5 Mengekalkan kesegaran
1.6.6 Perlindungan semaian
1.6.7 Sungkupan
1.6.8 Penjarangan
1.6.9 Memancang
1.6.10 Kawalan Penyakit dan Serangga
1.6.10.1 Jenis racun
1.6.10.2 Teknik Meracun
1.6.11 Membaja
1.6.11.1 Jenis baja
1.6.11.2 Teknik membaja
1.1 JENIS SAYURAN
Sayuran daun Sayuran kekacang
Sawi Kacang panjang
Kailan Kacang botor
Bayam Kacang buncis
Kangkung Kacang sepat

4. Sayuran berubi / akar Sayuran Berbuah
Bendi Petola
Keledek Bendi
Ubi kayu Cili
Sengkuang Peria
Lobak putih Timun
Lobak merah Tomato
Latihan 1
1. Tandakan ( / ) jika ia sayuran daun
• Kubis _____________ petola
______________
• Timun _____________ kangkung
______________
• Bayam _____________ buah naga
______________
• Peria _____________ kalian
______________

5. 2. Gariskan sayuran buah
• Cili bendi
• Peria keledek
• Ubi kayu kacang tanah
• Kacang buncis kacang sepat
3. BULATKAN sayuran berubi
• Keledek labu
• Labu air kentang
• Keladi rozel
• Lobak merah sengkuang
4. Sayuran ______________ memerlukan junjung untuk
menjalar.
A . daun B. berbuah
C. kekacang D. berubi
BATAS
1.2 Pemilihan Tapak Batas
o Tanah sebaik-baiknya rata
o Kawasan yang lapang
o Dekat jalan raya
o Dekat bekalan air
o Dekat dengan rumah

6. o Saliran yang baik
1.3 Penyediaan Batas
o Buangkan batu-batan, akar, kayu, rumput
o Gali tanah untuk dibuat batas sedalam 25 hingga
30 sm bagi gemburkan tanah dan membunuh
akar rumpai
o Gemburkan tanah dengan penggembur
o Buat parit saliran
o Tebang pokok besar disekeliling bagi
memudahkan pencahayaan
o Bina batas dengan ukuran yang sama
1.4 Pembinaan batas
o Terdapat 2 jenis batas iaitu :
 Batas tunggal
 Tinggi – 20-25sm, Lebar 30-45sm,
 Batas rata
 Tinggi 15-25sm, Lebar – 0.75-1.2m
dan Panjang – 5-9 meter
o Jarak di antara batas ialah 30-60 sm
o Batas berguna bagi mengelak air bertakung dan
memudahkan menjaga tanaman
1.5 Pemilihan Benih dan Penyimpanan Benih

7. o Cukup matang/tua
o Besar dan berisi penuh
o Bebas dari haiwan perosak atau penyakit
seperti kulat
o Simpan benih di bekas kedap udara
o Labelkan bekas simpan benih
1.6 Kaedah menanam sayuran
Terdapat 3 cara menanam sayuran:
o Penanaman 4 segi
o Penanaman 3 segi
o Penanaman silang/ kuinkuk
1.6.1 Menyemai benih besar
o Semaian terusMenyemai benih kecil
o Semaian terus ( seperti langkah di atas)
1.6.2 Semaian terus
 Langkah –langkah semaian:
 Rendamkan biji benih sehari bagi
memudahkan percambahan

8.  Tanam 2 / 3 biji benih dalam 1
lubang
 Selepas bercambah ,buang
semaian yang kurang sihat,
tinggalkan 1 benih yang sihat
saja.
• Terdapat 2 kaedah semai tabur:
o 1. Kaedah Jalur
 Bina jalur
 Tabur benih dan timbus tanah
 Selepas bercambah buat penjarangan
dalam jarak tertentu
o 2. Semai Tabur
 Tabur benih
 Timbuskan dengan tanah nipis
 Siram
 Selepas bercambah, buat penjarangan
dalam jarak tetentu
1.6.3 Semaian di Tapak Semaian
• Terdapat 3 cara penyemaian bukan terus iaitu :
• 1. Mengguna Polibeg

9. o Sesuai untuk cili, tomato dan terung
o Pindahkan ke tanah setelah matang
• 2. Kotak Percambahan
o Menggunakan kotak kayu yang
berlubang
o Tanah mengandungi 2 bahagian tanah
peroi, 1 bahagian baja organic , 1
bahagian pasir
o Tabur benih dan tutup dgn tanah halus
o Pindahkan ke tanah selepas
percambahan
• 3. Batas semaian
o Bubuh baja asas dan baja fosforus ke
tanah sebelum semaian
o Semai kaedah jalur / tabor
o Siram dan ubah benih selepas
bercambah
1.6.4 Mengubah/memindah semaian
• Semai di tapak semaian
• Guna sudip dan pastikan akar benih
tidak rosak
• Ubah/pindah setelah cukup matang

10. • Tanam ikut jarak yang sesuai
1.6.5 Mengekalkan kesegaran
Penyegaran tumbuhan boleh dilakukan
menggunakan 2 cara iaitu:
• 1. bekalan air berterusan sama ada
melalui siraman tangan atau penyebar air
• 2. perlindungan- menggunakan pelindung
jaring plastic hitam/hijau telus air atau
sungkupan daun kelapa
1.6.6 Perlindungan semaian
Tujuannya ialah bagi mengelakkan
panacaran matahari terlalu terik dan timpaan
hujan lebat yang boleh menghanyutkan dan
merosakkan anak benih.
Kaedah sungkupan merupakan kaedah
tradisi yang masih digunakan iaitu
menggunakan daun kelapa atau rumput
menutup permukaan tanah yang telah
disemai benih

11. Kaedah moden adalah menggunakan jarring
hijau,hitam atau plastic telus cahaya
1.6.7 Penjarangan
• Pembuangan anak benih yang tumbuh
terlalu rapat dan memindahkan kepada
jarak tertentu.
• Mengurangkan anak benih berebut baja,
cahaya air, dan zat makanan
1.6.8 Memancang
Memancang ialah proses membuat sokongan
kepada pokok terutama pokok menjalar atau
tumbuhan memanjat.
Terdapat 3 jenis pancangan iaitu :
• 1. Pancang 3 segi
• 2. Pancang jenis jarring
• 3. Pancang jenis pagar
1.6.9 Kawalan Penyakit dan Serangga

12. Haiwan perosak dan serangga akan
membawa pengakit, merosakkan daun dan
memakan anak benih.
Haiwan perosak
• Kutu daun, ulat bulu,
teritip,belalang,kumbang, pianggang
(mengkerintingkan daun), bari-bari ( warna
kuning yang menbuk dan memakan daun),
nematola,siput dan koya( debu putih)
Jenis racun
• Racun serangga
• Racun rumput
Penyakit Sayuran
• Melecur - akibat kulat
• Reput akar – akibat kulat dan bacteria
• Bintik daun – akibat kulat
• Kulapuk – akibat kulat
• Karat batang- akibat kulat
• Pokok terbantut- akibat virus

13. 1.6.9.1 Langkah Mengawal
• Sembur racun serangga
• Buang siput/ulat bulu
• Tabur umpan racun bagi mengawal siput
atau tikus
• Tanaman giliran
• Menjaga kebun dengan bersih
1.6.10 Tanaman giliran
• Pusingan Giliran:
• I – Tanaman Kekacang
• II- Sayuran daun
• III- Tanaman berubi
• IV- Sayuran berbuah
Tujuan tanaman digilirkan ialah supaya dapat
mengawal makluk perosak, men yerap zat
makanan dengan sekata dan menambah
nitrogen dalam tanah terutama jika menanam
tanaman kekacang.
1.6.11 Membaja

14. 1.6.11.1 Tujuan Membaja
• Membekalkan zat makanan
• Membaiki struktur tanah
1.6.11.2 Zat makanan pokok (N.P.K)
• N – Nitrogen ( tumbesaran)
• P – Phosforus (akar)
• K – Kalium ( bunga dan buah)
1.6.11.3 Jenis Baja
Terdapat 2 jenis baja iaitu baja organan
dan baja organan
Baja organan
• Sumber asli dari najis haiwand an pokok
reput seperti tahi ayam, tahi lembu, rtahi
kambing, kompos dan tanah bakar
Baja kimia
Terdapat 2 jenis baja kimia iaitu baja
tunggal dan baja campuran sebatian
• Baja tunggal

15. o Baja Nitrogen ( urea 46%,
ammonium sulfat 20 % dan
ammonium nitrate 33%
o Baja Phosforus ( CIRP-Baja asli pra
Natal, Fosfat Super)
o Baja Kalium ( Kalium klorida 50%
dan Kalium sulfat 50%)
• Baja Campuran/sebatian
o Mengandungi N.P.K
( nitrogen,phosphorus dan kalium)
o Nisbah : N -15%, P – 15% , K – 17
% dan Magnesium – 2%
Teknik Membaja
• Pembajaan asas – dicampur dengan tanah
o Membaja sebelum menanam
 5 kg baja organan/0.3 kg baja
sebatian
 Baja fosforus CIRP 50 gram
 Kapur 0.5 kg
• Pembajaan permukaan
o Tabur sekeliling pokok
o Tabur setiap 2 minggu

16. o Elak baja terkena pokok
o Boleh juga mencampur dengan air
nisbah 5 air 1 baja dan sembur
Pemungutan Sayuran
Sayuran Cara Tanam Jarak Jarak Mula Kutip
tanam Tanam hasil
(minggu)
Antara Antara
tumbuhan barisan
Peria Semaian terus 45 cm 60 cm 10 -12
minggu
Perlu
junjungan
Petola Semaian terus 45 cm 60cm 8-10
minggu
Perlu
junjungan
Sawi Semai dan 25 cm 30cm 4-6 minggu
pindah ke
batas
Terung Semai di 45 cm 60 cm 10-12
polibeg minggu
Dan ubah ke
batas
Timun Semain terus 45 cm 60 cm 6-8 minggu
ke batas
Perlu

17. junjuungan
Tomato Semai terus ke 45 cm 50 cm 12-14
batas atau minggu
polibeg
MAKLUMAT
TANAMAN

18. PENANAMAN BENDI
1. Nama Tempatan: Bendi, Okra (Hibiscus esculentus)
2. Pendahuluan:
Bendi yang dipercayai berasal dari Afrika Utara ialah sejenis
tanaman sayuran buah yang berlendir. Ia mudah ditanam dan
kurang diserang penyakit dan perosak. Buah dan bahagian-
bahagian lain tanaman ini boleh dipelbagai gunakan seperti
buahnya boleh dimasak dengan pelbagai cara; kari, sebagai ulam,
salad dan digoreng. Buahnya juga diproses iaitu ditin, dibekukan
dan dijeruk dengan garam. Lendirnya pula digunakan sebagai
bahan pemekat untuk sos tomato. Di India, batang-batang bendi
yang tua dijadikan kertas dan biji-bijinya yang tua dijadikan
minuman harian menggantikan kopi
3. Tanah:
Bendi boleh ditanam di kebanyakan jenis tanah seperti gembur
berpasir, tanah liat, tanah gambut dan tanah-tanah lembah sungai
yang bersaliran baik
A. Menyedia Kawasan

19. Bajak dan gemburkan tanah sedalam 15 - 22 sm. Buat
pengapuran jika perlu iaitu 2 minggu sebelum menanam.
Sediakan batas. Gaulkan ke dalam tanah, baja organik seperti
tahi ayam reput sebanyak 3 hingga 5 tan sehektar
B. Menanam
Tanam biji benih sedalam 2.5sm di batas. Pastikan dibubuh 2 biji
selubang. Jarak tanaman yang disyorkan ialah 90 sm antara pokok.
Selepas 2 minggu, cabut satu pokok yang kurang subur. Sebanyak
11 gm biji benih diperlukan untuk satu batas yang berukuran 1.2 m
lebar dan 30 m panjang (Rajah 1).
C. Membaja
Tabur baja sebatian NPK Blue Special (12:12:17:2) di keliling pokok
setiap 2 minggu. Untuk sehektar memerlukan 1 tan baja.
D. Menyiram

20. Siram sekali sehari pada waktu petang. Penyiraman penting di
peringkat pokok mengeluarkan bunga dan pembentukan buah
E. Merumput
Cabut rumpai jika perlu atau gunakan racun herba. Ikut arahan pada
label racun herba tersebut.
F. Sungkupan
Buat sungkupan daripada jerami padi, daun-daun kering atau
kepingan plastik hitam bagi mengawal rumpai dan untuk
mengekalkan kelembapan.
G. MeSetelah semua hasil dipetik, pokok-pokok perlu dipangkas
setinggi 40 sm hingga 60 sm dari paras tanah untuk mendapatkan
hasil bagi kali kedua. Empat hingga lima tunas baru dibiarkan
membesar selepas pemangkasan. Pemangkasan ini diikuti dengan
pembajaanmangkas
4. Kawalan Musuh Dan Penyakit:
Musuh utama tanaman bendi ialah serangga dan perosak seperti ulat
pengorek dan kepinding buah yang merosakkan buah-buah bendi
pada semua peringkat pertumbuhan buah. Sekiranya serangan teruk,
gunakan racun serangga seperti Diazinon.
Penyakit utama tanaman bendi ialah bintik daun yang terdapat pada
daun-daun tua di mana daun-daun ini kelihatan bertompok-tompok

21. hitam dan berjelaga. Penyakit ini boleh dikawal dengan menyembur
racun kulat Benomyl. Penggunaan racun-racun hendaklah mengikut
arahan label.
5. Penuaian:
Buah-buah bendi boleh dituai dengan memotong 2 sm dari pangkal
buah. Elakkan dari tercedera kerana lendirnya akan keluar
berterusan dan ini boleh menjatuhkan mutu buah. Penuaian mula
dilakukan ketika:
i. 50 - 55 hari selepas menanam.
ii. 5 - 6 hari selepas bunga berkembang dan berlaku pendebugaan.
iii.Buah berukuran 10 - 12 sm panjang, iaitu buah-buahan masih
lembut, hujungnya rapuh, senang dipatahkan dan belum berpulur.
Pada peringkat ini buah-buah telah mencapai kadar pertumbuhan
yang paling tinggi dan hendaklah dituai supaya pokok-pokok bendi
boleh terus mengeluarkan bunga-bunga baru dan seterusnya
menjamin pengeluaran buah yang berterusan. Hasil dikutip setiap 2
hari sekali dan berterusan sehingga 8 minggu. Jumlah hasil
dianggarkan 10,000 - 15,000 kg sehektar.
6. Pengendalian Lepas Tuai
Buah-buah yang telah dituai dikumpulkan di tempat teduh dan
dimasukkan ke dalam bakul (plastik atau buluh) yang telah dialas
dengan kertas atau plastik cerah yang berlubang. Ia hanya boleh

22. disimpan selama 2 - 3 hari sahaja tanpa dibungkus dengan plastik.
Sedikit air perlu dipercikkan supaya pengudaraan menjadi lembab.
Buah-buah yang dibungkus dengan beg plastik boleh disimpan
selama 7 - 8 hari dalam keadaan suhu 24 darjah Celcius - 26 darjah
Celcius dan kelembapan bandingan 70 - 75 %.
|

24. PENANAMAN KACANG PANJANG
1. Nama Tempatan: Kacang Panjang (Vigna sinensis)
2. Penanaman:
• Penyediaan Tanah:
Di Ladang
Bajak dan gemburkan tanah sedalam 15 sm ke 22 sm ( 6 ke 9 inci)
supaya pertumbuhan akar baik. Sediakan batas berukuran 1.2 m (4
kaki) lebar, 25 sm (10 inci) tinggi dan panjangnya mengikut keadaan
kawasan. Jarak antara batas ialah 60 sm (2 kaki). Gaulkan 50 kg tahi
ayam reput ke dalam tanah bagi kawasan 100 meter persegi.

25. Dalam Pasu dan Bekas-Bekas Lain
Gunakan tanah campuran mengandungi 3 bahagian tanah, 1
bahagian tahi ayam dan 1 bahagian pasir. Isikan pasu dengan tanah
campuran tersebut sehingga 5 sm dari permukaan permukaan pasu.
• Menanam:
Di Ladang
Tanam 2 biji benih selubang dalam dua barisan dengan jarak 60 sm
(2 kaki) antara barisan dan 45 sm (18 inci) antara pokok.
Setelah benih bercambah dan membesar, tinggalkan 1 pokok
selubang sahaja. Sebanyak 70 g biji benih diperlukan untuk kawasan
seluas 100 meter persegi (1000 kaki persegi).
Dalam Pasu dan Bekas-Bekas Lain
Tanam 2 biji benih sedalam 2.5 sm ( 1 inci ). Selepas 2 minggu
ditanam, tinggalkan 1 pokok sahaja dalam satu pasu.
• Menyedia Junjung:
Di Ladang
Sokong anak-anak pokok yang berumur 3 minggu dengan
menggunakan kayu pancang berukuran 2 m (6.5 kaki). Condongkan

26. kayu-kayu sokongan supaya bertentangan dan ikat di bahagian atas.
Lentangkan kayu-kayu pada tiap-tiap sudut yang bertemu. Pastikan
anak-anak pokok meliliti kayu sokongan.
Dalam Pasu dan Bekas-Bekas Lain
Gunakan kayu pancang berukuran 2 m (6.5 kaki). Pastikan anak
pokok meliliti kayu sokongan.
3. Penjagaan:
• Menyiram air:
Siram tanaman di ladang atau dalam pasu pada waktu pagi dan
petang setiap hari kecuali hari hujan
• Membaja:

27. Di Ladang
Gunakan baja kimia NPK Blue Special (12:12:17:2) sebanyak 7 kg
bagi setiap 100 m (1000 kaki) persegi. Baja ini dibahagi kepada 3 kali
pembajaan iaitu pada minggu ke-2, 4 dan 7 selepas menanam.
Dalam Pasu dan Bekas-Bekas Lain
Tabur 1 sudu teh (5 g) baja NPK Blue Special (12:12:17:2) sepasu
setiap minggu.
• Merumput:
Kawalan rumpai perlu dijalankan sepanjang masa untuk
mengelakkan persaingan tanaman dengan rumpai.
4. Kawalan Penyakit Dan Serangga:
Untuk kawalan ulat pengorek buah, sembur jika perlu dengan racun
serangga seperti carbaryl, 0.1% b.a.
Untuk kawalan bintik berpusar, sembur dengan mancozeb, 0.1% b.a.
5. Memungut Hasil:

28. Di Ladang
Pungutan hasil pertama ialah pada 6 minggu selepas menanam.
Kutip kacang sebelum biji terbunjul. Kutip 2 hari sekali dalam masa 6
minggu. Hasil dianggarkan sebanyak 100 hingga 175 kg bagi 100
meter persegi. Dengan harga purata antara Rm4.00 - RM6.00/kg.
Dalam Pasu dan Bekas-Bekas Lain
Anggaran hasil ialah 0.5 kg/pokok.

29. PENANAMAN KACANG BOTOR
1. Nama Tempatan: Kacang Botor, kacang kelisa (Psophocarpus
tetragonolobus D.C. )
2. Pendahuluan:
Kacang botor atau kacang kelisa adalah sejenis sayuran berbuah
yang sangat kaya dengan protin dan lemak serta vitamin A & B. Ia
dipercayai berasal dari Papua New Guinea dan Asia Tenggara.
Pokok kacang botor tumbuh melilit dan memerlukan pancang/kayu
junjung untuk memanjat. Ia selalu ditanam sebagai tanaman jangka
pendek di kebun sayur atau di tepi-tepi pagar rumah.

30. Buah polong berukuran 15 - 20 sm panjang dan mempunyai 4 sayap
yang bergerigis. Biasanya buah digunakan dalam masakan dan juga
dimakan mentah sebagai ulam.
3. Tanah:
Kacang botor boleh ditanam di berbagai jenis tanah iaitu daripada
ringan berpasir hingga kepada tanah lempong serta tanah gambut.
Elakkan dari menanam di kawasan yang bertakung air. Tanah yang
gembur, subur, baik salirannya dan pH5.5-6.0 adalah paling sesuai.
4. Penanaman:
A. Menyedia Kawasan
Bajak dan gemburkan tanah sedalam 20 - 30 sm untuk memudahkan
akar tumbuh dengan baik. Sediakan batas berukuran 1.3 m lebar, 30
sm tinggi dan panjangnya 7.5 m atau mengikut keadaan kawasan.
Jarak antara batas ialah 30 sm.
B. Menanam
Kacang botor dibiakkan dengan biji benih. Biji benihnya boleh diambil
dari buah-buah yang telah cukup tua yang berwarna perang
kehitaman. Gaul biji benih dengan racun kulat, contohnya thiram

31. dengan kadar 3 gm bagi 100 gm biji benih sebelum menanam.
Biji benih boleh ditanam dengan jarak 50 sm antara pokok dan 1 m
antara barisan ataupun 60 sm x 60 sm. Tiap-tiap batas mengandungi
2 barisan pokok. Tanam terus biji benih ke batas sebanyak 2 biji
selubang, lebih kurang 2.5 sm dalam. Biji benih akan bercambah
dalam masa 14 hari. Cabut dan tinggalkan hanya 1 anak benih yang
sihat pada setiap lubang. Untuk kawasan seluas 0.4 ha, lebih kurang
7 kg biji benih diperlukan.
C. Menyedia Junjung
Untuk mendapatkan hasil yang baik, kacang botor perlu diberi
junjung. Sokong anak-anak tanaman dengan menggunakan kayu
pancang berukuran 2.0 m - 2.5 m panjang. Condongkan kayu-kayu
sokongan yang bertentangan supaya bersilang dan ikat di bahagian
atas tempat bertemu untuk mendapatkan sokongan yang kuat.
Kemudian lentangkan kayu-kayu pada tiap-tiap tempat persilangan.
Pastikan anak-anak tanaman melilit kayu sokongan. Cara ini sesuai
untuk kawasan penanaman yang kecil. (Rajah 1)
Satu cara lagi untuk menyokong pokok ialah dengan sistem trellis.
Pacakkan sebatang kayu/tiang-tiang beruti yang berukuran lebih
kurang 2.5 m panjang dan bergaris pusat 8 - 10 sm di bahagian
tengah kedua-dua hujung tiap-tiap batas. Pacakkan pula tiang kayu

32. berukuran 0.6 m panjang dan 5 - 6 sm garis pusat di hujung penjuru
tiap-tiap batas (Rajah 2). Sambungkan tiang-tiang kayu yang
bertentangan antara kedua hujung batas dengan dawai kasar.
Gunakan tali rafia untuk membantu anak pokok memanjat junjung.

33. PENANAMAN CILI
PENANAMAN
Penyediaan Tanah
1. Di Ladang
• Bajak dan gemburkan tanah sedalam 15 hingga 22 cm.
• Sediakan batas berukuran 1.2 lebar dan 22 - 30 cm tinggi.
Panjang batas mengikut keadaan kawasan.
• Jarak antara batas - 45 cm.
• Gaulkan tahi ayam reput sebanyak 25 kg bagi 50 meter persegi
kawasan.
2. Dalam Pasu dan Bekas-bekas lain
• Gunakan tanah campuran mengandungi 3 bahagian tanah, 1
bahagian tahi ayam reput atau kompos dan 1 bahagian pasir.

34. Isikan pasu dengan tanah campuran sehingga 5 cm dari permukaan
pasu.
•
Menyedia Anak Benih
1. Di ladang
• Sediakan kotak semaian 45 cm x 22 cm x 10 cm.
• Isikan kotak semaian dengan tanah campuran 3 bahagian
tanah, 1 bahagian tahi ayam reput dan 1 bahagian pasir.
• Semai 5 g biji benih ke dalam kotak semaian secara barisan
dan tutup benih dengan lapisan nipis tanah.
• Jarak tanaman - 5 cm x 2 cm
• Siram dengan penyiram semburan halus dua kali sehari
• Kotak semaian mesti dilindungi daripada matahari dan hujan
yang berlebihan.
• Ubah anak benih ke ladang 3 - 4 minggu selepas disemai.
• Sebelum diubah ke ladang, dedahkan anak benih kepada
cahaya matahari selama 3 hingga 4 hari untuk
mengeraskannya.
Menanam
1. Di Ladang

35. • Anak benih berumur 6 minggu boleh diubah ke batas.
• Sebelum mencabut, basahkan kotak semaian supaya anak
benih senang digali. Kemudian gali anak benih dengan
segumpal tanah dan tanam terus ke batas.
• Jarak tanaman - 90 cm antara pokok x 150 cm antara baris
2. Dalam Pasu atau bekas lain
• Semai terus 3 - 4 biji benij ke dalam pasu sedalam 2 hingga 5
cm. Tinggalkan hanya sepokok setiap pasu 2 minggu selepas
menanam.
PENJAGAAN
Sungkupan
1. Diladang
• Gunakan rumput-rumput kering atau pelepah kelapa sebagai
sungkupan.
2. Dalam Pasu dan Bekas-bekas lain
• Gunakan rumput-rumput kering.
Merumput

36. • Bersihkan batas dariapda rumpai dengan menggunakan tanah,
cangkul atau tajak. Bagi tanaman dalam pasu cabut rumpau
untuk mengawalnya.
KAWALAN SERANGGAN DAN PENYAK
Penyakit Kawalan
Bintik daun Sembur racun kulat Benomyl
Antraknos buah Sembur racun kulat seperti mancozeb
Kutu daun Sembur racun serangga seoertu chlorphyrifos atau
Imidachloprid
Hamama merah Sembur racun seperti dicofol atau malathion
Kerekot daun dan (a) Penyakit ini disebar oleh kutu daun. Oleh itu kawal
mozek daun kutu daun adalah penting.
(b) Buang dan bakar pokok yang berpenyakit.
Layu bakteria Tiada kawalan kimia yang berkesan. Buang dan
bakar pokok yang berpenyakit. Tentukan saliran yang
elok.
MEMUNGUT HASIL
1. Di Ladang

37. • Cili boleh dipetik 8 minggu selepas diubah ke ladang.
• Punggutan hasil dibuat setiap 3 atau 4 hari.
• Anggaran hasil dari kawasan 50 m persegi ialah 100 - 200 kg.
2. Dalam Pasu atau Bekas-bekas lain
• Mulalah memetik buah 12 minggu selepas ditanam. Anggaran
hasil ialah 0.8 hingga 15 kg sepokok.

38. PENANAMAN PETOLA SEGI (Luffa acutangula)
PENANAMAN
Penyediaan Tanah
• Bajak dan gembur tanah sedalam 20 - 30 cm untuk
memudahkan pertumbuhan akar.
• Lakukan pengemburan dengan cangkul atau traktor.

39. • Kumpul dan bakar rumput-rumput kering/ sampah sarap
sebelum menyediakan batas.
PENJAGAAN
Membaja
• Baja organan atau baja asli seperti tahi ayam reput (2 tan / 0.4
ha) digunakan sebagai baja asas.
• Baja sebatian seperto NPK - 12:12:17:2 juga diperlukan.
• Program pembajaan
Masa Pembajaan Kadar Baja Cara Membaja
(kg/0.4 ha)
3 minggu lepas tanam 100 Tabur di keliling pokok
5 minggu lepas tanam 200 Tabur antara pokok
7 minggu lepas tanam 200 Tabur antara pokok
Menyiram
• Siram dua kali sehari apabila cuaca terlampau panas.
Membuang Tunas dan Menjalarkan Pokok
• Biar hanya dua dahan utama membesar hingga mengeluarkan
buah.
• Tunas-tunas yang terbentuk di bawah 30 cm pada dahan
utama hendaklah dibuang. Ini bertujuan untuk menggalakkan

40. pengeluaran bunga yang banyak dan pembentukan buah yang
lebih besar.
• Pokok-pokok juga elok digalakkan memanjat dan menjalar di
atas para.
• Buah muda terselit di celah daun perlu dibetulkan supaya
tergantung dan pembesarannya tidak terganggu.
Membalut buah
• Boleh dibuat apabila pokok mula berbuah.
• Buah-buah yang sedang membesar boleh dibalut dengan beg-
beg kertas untuk mengelakkan serangan lalat buah.
MEMUNGUT HASIL
• Petola boleh dipetik apabila berumur lebih kurang 45 hari.
Buahnya boleh dipetik sebanyak 60 kali. Petik buah setiap hari
iaitu waktu pagi dengan menggunakan pisau yang tajam. Petik
buah yang masih lembut dan belum bersabut.
Tempoh umur pokok petola - 105 - 110 hari.

41. PENANAMAN TERUNG

42. PENYEDIAAN TANAH
1. Di Ladang
• Bajak dan gemburkan tanah sedalam 15 hingga 22 cm.
• Sediakan batas berukuran 1.2 lebar dan 22 - 30 cm tinggi.
Panjang batas mengikut keadaan kawasan.
• Jarak antara batas - 45 cm.
• Gaulkan tahi ayam reput sebanyak 50 kg bagi 50 meter persegi
kawasan.
2. Dalam Pasu dan Bekas-bekas lain
• Gunakan tanah campuran mengandungi 3 bahagian tanah, 1
bahagian tahi ayam reput atau kompos dan 1 bahagian pasir.
• Isikan pasu dengan tanah campuran sehingga 5 cm dari
permukaan pasu.

43. MENYEDIA ANAK BENIH
• Sediakan kotak semaian berukuran 45 cm panjang, 22 cm
lebar dan 10 cm tinggi.
• Isikan kotak semaian dengan tanah campurah 3 bahagian
tanah, 1 bahagian tahi ayam reput dan 1 bahagian pasir.
• Semai 3 biji benih ke dalam kotak semaian secara barisan dan
tutup benih ke dalam kotak semaian secara barisan dan tutup
benih dengan lapirsan nipis tanah.
• Jarak antara barisan biji benih ialah 5 cm dan 2 cm antara biji
benih.
• Siram dengan penyiram yang mempunyai semburan halus dua
kali sehari.
• Kotak semaian mesti dilindungi daripada cahaya matahari dan
air hujan yang berlebihan.
• Ubah anak benih ke ladang 3-4 minggu selepas disemai.
• Sebelum diubah ke ladang, dedah anak benih kepada cahaya
matahari yang penuh selama 3 hingga 4 hari untuk
mengeraskannya.
MENANAM
1. Di Ladang
• Anak benih berumur 3 - 4 minggu boleh diubah terus ke batas.
• Basahkan kotak semaian sebelum mencabut supaya anak
benih senang digali.

44. • Gali anak benih dengan segumpal tanah dan tanam terus ke
batas.
• Jarak tanaman ialah 90 cm x 60 cm
2. Dalam Pasu atau bekas lain
• Tanam terus 3 - 4 biji benih ke dalam pasu sedalam 2 - 5 cm.
• Tinggalkan sepokok sepasu 2 minggu selepas menanam.
PENJAGAAN
Menyiram
Siram tanaman pada awal pagi dan lewat petang setiap hari kecuali
hujan.
Membaja
1. Di Ladang
• Tabur baja NPK Blue Special (12:12:17:2) di keliling pokok
dengan kadar 1 sudu besar atau 10 g sepokok setiap dua
minggu.
2. Dalam Pasu dan bekas lain
• Tabur 1 sudu teh atau 5 g baja NPK Blue Special (12:12:17:2)
sepasu di keliling pokok setiap minggu.
Sungkupan

45. 1. Di Ladang
Gunakan rumput-rumput kering atau pelepah kelapa sebagai
sungkupan.
2. Dalam Pasu dan bekas lain
Gunakan rumput-rumput kering.
Merumput
Bersihkan batas-batas daripada rumpai dengan tangan, cangkul atau
tajak. Cabut rumpai yang tumbuh dalam pasu.
Menyedia Sokongan
1. Di Ladang
• Satu kayu sokongan sepanjang lebih kurang 1½ meter dipacak
berdekatan tiap-tiap pokok. Dahan-dahan pokok diikat dengan
tali rafia supaya buah terung tidak terkena permukaan tanah.
2. Dalam Pasu dan bekas lain
• Cara sokongan yang diamalkan adalah sama dengan
sokongan di ladang tetapi kayu yang digunakan berukuran 1.2
m panjang.
KAWALAN SERANGGAN DAN PENYAKIT

46. • Sembur racun seranggan carbaryl (Sevin) pada kadar 1 sudu
besar (10 g) dengan segelen air untuk mengawal ulat lipat
daun, kumbang daun dan pengorek buah.
• Gunakan racun kulat maneb (seperti Megamaneb pada kadar 1
sudu besar atau 10 g segelen air) untuk mengawal penyakit
reput buah dan racun kulat benomyl seperti Benlate pada kadar
1 sudu teh atau 3 g segelen air untuk mengawal bintik daun.
MEMUNGUT HASIL
1. Di Ladang
• Terung boleh dipetik 6 minggu selepas diubah ke ladang.
• Punggutan hasil dibuat setiap 4 hari.
• Anggaran hasil dari kawasan 50 m persegi ialah 75 - 125 kg
dengan harga purata 60 sen sekilo, pendapatan kasar adalah
RM45 hingga RM75.
2. Dalam Pasu atau Bekas-bekas lain
• Mulalah memetik buah 10 minggu selepas ditanam. Anggaran
hasil ialah 1 kg sepokok.

47. PENANAMAN TIMUN
PENANAMAN
Penyediaan Tanah
1. Di Ladang
• Bajak dan gemburkan tanah sedalam 15 hingga 22 cm.
• Sediakan batas berukuran 1.2 lebar dan 25 cm tinggi. Panjang
batas mengikut keadaan kawasan.
• Jarak antara batas - 30cm.

48. • Gaulkan tahi ayam reput sebanyak 50 kg bagi 100 meter
persegi kawasan.
2. Dalam Pasu dan Bekas-bekas lain
• Gunakan tanah campuran mengandungi 3 bahagian tanah, 1
bahagian tahi ayam reput atau kompos dan 1 bahagian pasir.
• Isikan pasu dengan tanah campuran sehingga 5 cm dari
permukaan pasu.
Menanam
1. Di ladang
• Semai terus 2 biji benih selubang se dalam 2.5 cm.
• Jarak tanaman - 60 cm x 60 cm
• 15 g biji benih bagi kawasan seluas 100 meter persegi
• Penjarangan dilakukan 10 hari selepas menanam, tinggalkan
sepokok selubang.
2. Dalam Pasu dan bekas-bekas lain
• Semai terus 2 biji benih dalam pasu sedalam 2.5 cm.
• Tinggalkan sepokok sepasu 2 minggu selepas menanam.
PENJAGAAN
Sungkupan

49. 1. Di Ladang
• Rumput kering, jerami padi atau lalang boleh diletakkan di
atasnya sebagai sungkupan.
2. Dalam Pasu atau bekas lain
• Gunakan rumput kering sebagai sungkupan.
Menyedia Junjung
1. Di Ladang
• Kayu junjung dibuat daripada kayu hutan atau buluh berukuran
2 m pancang dipacak berhampiran dengan anak benih dan
dicondongkan supaya bertentangan dan bertemu di atas.
• Sebatang kayu diletakkan melintang dan diikat untuk
mendapatkan sokongan yang kuat.
Menyiram
Siram dua kali sehari kecuali pada hari hujan.
Membaja
1. Di Ladang
• Gunakan baja NPK Blue Special 12:12:17:2 sebanyak 10 kg
bagi kawasan seluas 100 m persegi
• Baja dibahagikan kepada 3 kali pembajaan iaitu pada minggu
ke-2, 4 dan 6 selepas menanam.

50. 2. Dalam Pasu dan Bekas lain
• Tabur 1 sudu teh atau 5 gm baja NPK Blue Special sepasu
setiap minggu.
Merumput
• Kawal rumput sepanjang masa.
KAWALAN SERANGGAN DAN PENYAKIT
Penyakit / Perosak Kawalan
Kumbang daun Sembur racun kulat Carbaryl dengan kadar
0.1% bahan aktif (b.a)
Kutu daun Sembur racun serangga seperti malathion
dengan kadar 0.1% bahan aktif
Kulapuk berdebu/ Semburan benomyl dengan kadar 0.025% b.a.
Kulapok downy
MEMUNGUT HASIL
1. Di Ladang
• Timun boleh dipetik 7-8 minggu selepas diubah ke ladang.
• Buah dipetik apabila buah mencapai panjang lebih kurang 15
hingga 20 cm.

51. • Kutipan hasil dibuat 2 hari sekali selama satu bulan.
• Hasil dianggar 200 kg hingga 300 kg bagi 100 meter persegi
kawasan.
• Pendapatan kasar RM200 - RM300 dengan harga purata
RM1.00/kg.

52. | Atas |
Sumber: Panduan Menanam Timun, Jabatan Pertanian Semenanjung
Malaysia

54. TERUNG (Solanum melongena) - varieti baru

55. ARC-BJ-105 merupakan varieti yang telah diuji sepenuhnya resistan dengan layu
bakteria (Pseudomonas solanacearum). Lebih daripada 10 pusingan tanaman, varieti
ini mengeluarkan hasil tinggi dan saiz buah yang berkualiti untuk dimakan. Terung
ARC-BJ-105 merupakan varieti yang dicadangkan untuk penanaman.
Terung merupakan salah satu sayuran buah yang digemari oleh penduduk Malaysia.
Buahnya boleh dikukus, direbus, digoreng atau dipanggang. Banyak varieti terung
terdapat di pasaran. Ada yang berbentuk panjang berwarna ungu, panjang berwarna
putih, berbentuk bulat berwarna ungu gelap dan bulat berwarna putih. Biasanya, buah
yang pankang mempunyai biji benih yang sedikit berbanding dengan yang berbentuk
bulat.
Layu bakteria merupakan penyakit serius dan sebagai penghalang utama dalam
penanaman terung. Varieti berhasil baik yang resistan kepada penyakit ini merupakan
perkara utama bagi penanam sayur ini. Bagi membantu petani, Pegawai Penyelidik di
Pusat Penyelidikan Pertanian Semongok telah menjalankan projek untuk memilih,
menulen, menguji dan mencadangkan varieti yang sesuai ditanam di bawah kondisi
tempatan. Variety ARC-BJ-105 merupakan hasil daripada kajian ini.
Terung Varieti ARC-BJ-105
>> ARC-BJ-105 yang menarik

56. PENANAMAN KACANG BUNCIS
1. Nama Tempatan: Kacang Buncis (Phaseolus vulgaris )
2. Pendahuluan:
Kacang buncis merupakan sejenis sayuran kekacang yang berbuah dan
sangat kaya dengan kandungan protin. Ia dipercayai berasal dari Amerika
Tengah dan Amerika Selatan.
Pokok kacang buncis bertabiat tumbuh melilit, mempunyai akar tunjang
dan sisi yang panjang dan memerlukan pancang untuk memanjat. 3.
Jenis:
Terdapat 2 jenis yang ditanam iaitu jenis rimbun dan memanjat. Jenis
yang biasa ditanam di negara ini ialah jenis memanjat di mana terdapat 2
varieti yang dipilih oleh MARDI iaitu:
a. MBK 1 - Berbiji hitam, berbatang keperangan dan berbunga ungu. Jenis
ini biasa ditanam dan disyorkan oleh MARDI.
b. MBK 2 - Berbiji kemerahan, berbatang kehijauan dan berbunga putih.
Jenis ini ditanam terutama di kawasan Utara dan Melaka. 4.
Tanah:

57. Kacang buncis boleh ditanam pada berbagai jenis tanah daripada pasir
peroi hingga kepada tanah liat. Tanah yang gembur, subur, baik
salirannya dan pH 5.5 - 6.8 adalah paling sesuai untuk penanamannya. 3.
Penanaman:

58. A. Bajak dan gemburkan tanah sedalam 15 - 22 sm untuk
Menyedia pertumbuhan akar yang baik. Sediakan batas berukuran 1.2
Kawasan m lebar, 0.3 m tinggi dan panjangnya mengikut keadaan
kawasan. Jarak antara batas ialah 0.6 m.
B. Tanam 4 biji benih selubang dalam 2 barisan dengan jarak
Menanam 0.6 m antara baris dan 0.5 m antara pokok. Setelah anah
benih bercambah dan membesar, tinggalkan 2 pokok
selubang sahaja. Sebanyak 9.5 kg biji benih diperlukan untuk
kawasan seluas 0.4 ha.
C. Untuk mendapatkan hasil yang tinggi, kacang buncis perlu
Menyedia diberi junjung. Sokong anak-anak tanaman yang berumur 3
Junjung minggu dengan menggunakan kayu pancang berukuran 1.8
m - 2.4 m. Condongkan kayu-kayu sokongan supaya
bertentangan dan ikat di bahagian atas. Kemudian
lentangkan kayu-kayu pada tiap-tiap sudut yang bertemu.
Pastikan anak-anak tanaman melilit kayu sokongan.
Satu cara lagi untuk menyokong pokok ialah dengan sistem
trellis. Sambung 2 tiang beruti atau batang kayu yang
berhampiran dengan dawai kasar untuk dijadikan junjung.
Kemudian gunakan dawai sederhana kasar dan ikat dawai ini
dengan cara memanjang dan melintang. Gunakan tali rafia
untuk membantu anak pokok memanjat junjung.

59. Rajah
menunjukkan
rupa bentuk
junjung
untuk
pokok
kacang
buncis
4.
Penjagaan:

60. A. Siram tanaman pagi dan petang setiap hari kecuali hari
Menyiram hujan.
B. Membaja Gunakan baja asas, baja tahi ayam, sebanyak 7 tan untuk
0.4 ha. Tabur baja dalam satu parit di tengah batas atau
tabur rata-rata di atas batas dan gaulkan dengan tanah.
Selain daripada itu, baja kimia NPK 15:15:15 juga boleh
digunakan sebanyak 400 kg/0.4 ha. Baja ini dibahagi kepada
3 kali pembajaan iaitu pada minggu ke-2, 4 dan 6 selepas
menanam.
C. Kawalan rumpai perlu dijalankan sepanjang masa untuk
Merumput mengelakkan persaingan tanaman dengan rumpai. 5.
Memungut Hasil:
Hasil boleh mula dikutip 7 minggu selepas menanam. Kutip kacang
sebelum matang iaitu sebelum biji terbunjul. Kutip 2 - 3 hari sekali dalam
masa 3 minggu. Hasil purata dianggarkan 4,235 kg bagi 0.4 ha.