1. ZDOBYWAMY KARTĘ ROWEROWĄ Do dziesiątego roku życia na rowerze wolno jeździć tylko w bezpiecznych miejscach, z dala od ruchu ulicznego. Na drogę publiczną przepisy zezwalają wyjechać dopiero z kartą rowerową, którą można uzyskać po ukończeniu dziesięciu lat. Kartę rowe-rową wydaje nieodpłatnie dyrektor szkoły podsta-wowej, do której uczęszcza osoba ubiegająca się o kartę. Osoba taka musi dobrze umieć jeździć ro-werem, znać jego budowę, nauczyć się przepisów ruchu drogowego i potrafić bezbłędnie rozpoznawać znaki drogowe. Wiedza ta oraz umiejętności są konieczne, aby młody rowerzysta nie stanowił na drodze zagrożenia dla siebie i innych uczestników ruchu. Kolejne slajdy tej prezentacji zawierają przy-datne informacje dla kandydatów na rowerzystów.

2. Podstawowe elementy budowy roweru Szkielet roweru stanowi rama. Do niej przytwierdzone są pozo-stałe elementy roweru, takie jak: kierownica, koła czy siodełko. Aby wprawić rower w ruch, nie-zbędny jest łańcuch rozpięty na kołach łańcuchowych. Każdy ro-wer powinien być wyposażony w przynajmniej jeden sprawnie działający hamulec, dzwonek lub inny sygnał ostrzegawczy, jedno światło pozycyjne barwy białej lub żółtej (z przodu), jedno świat-ło pozycyjne barwy czerwonej (z tyłu). Warto również zadbać o dodatkowe wyposażenie: ba-gażnik, pompkę, lusterko boczne, żółte światła odblaskowe umie-szczone na szprychach i na pe-dałach, szybkościomierz, zestaw do naprawy ogumienia. Przyda się również kask, który chroni głowę w razie upadku. łańcuch siodełko kierownica dzwonek światło przednie białe hamulec przedni światło tylne czerwone hamulec tylny

3. Przygotowanie roweru do jazdy Przed wyruszeniem w drogę należy najpierw przygotować rower tak, aby móc na nim wygodnie i bezpiecznie podróżować. Oto kilka praktycznych porad: Siodełko – jego wysokość po-winna być taka, aby można by-ło, przy lekko ugiętej nodze, swobodnie oprzeć piętę na pe-dale, znajdującym się w naj-niższym położeniu. Kierownica – powinna być ustawiona na takiej wysoko-ści, by opierając ręce na kierownicy, mieć lekko pochy-lony tułów. Przednie światło – nie może oślepiać tych, którzy jadą z przeciwnej strony, ale musi dobrze oświetlać drogę. Ogumienie – prawidłowo na-pompowana opona nie powin-na się ugiąć pod wpływem nacisku więcej niż do jednej trzeciej jej wysokości. Łańcuch – powinien być za-wsze czysty i odpowiednio na-pięty. Hamulce – należy sprawdzić ich sprawność. Przed wyruszeniem w drogę należy najpierw przygotować rower tak, aby móc na nim wygodnie i bezpiecznie podróżować. Oto kilka praktycznych porad:

4. Znaki ostrzegawcze Znaki i sygnały w ruchu drogowym Znaki ostrzegawcze umieszcza-ne są w tych miejscach na drodze, w których występuje lub może występować niebezpie-czeństwo. Znaki te zobowiązują do zachowania szczególnej ostrożności. Na przykład znak drogowy Skrzyżowanie dróg ostrzega o skrzyżowaniu, na którym drogi są równorzędne pod względem pierwszeństwa przejazdu i gdzie stosuje się zasadę prawej ręki. Znak Ustąp pierwszeństwa ostrzega o zbli-żaniu się do skrzyżowania, na którym należy ustąpić pierw-szeństwa pojazdom jadącym drogą z pierwszeństwem przeja-zdu. Z kolei znak Roboty na dro-dze ostrzega o miejscu, w któ-rym wykonywane są roboty dro-gowe. A-5 skrzyżowanie dróg A-7 ustąp pierwszeństwa A-10 przejazd kolejowy bez zapór A-14 roboty na drodze A-17 dzieci A-30 inne niebezpieczeństwo

5. Znaki zakazu Znaki zakazu informują o zaka-zie ruchu bądź o jego ograni-czeniach na określonym obsza-rze. Obowiązują one tylko na drodze, przy której są umie-szczone. Na przykład znak Zakaz ruchu w obu kierunkach oznacza drogę zamkniętą dla ruchu drogowego w obu kie-runkach. Znak Zakaz wjazdu zabrania wjazdu wszystkim po-jazdom na drogę jednokierun-kową lub dwukierunkową od strony jego umieszczenia, a znak Zakaz wjazdu rowerów – wjazdu na drogę rowerom. Znak Stop wskazuje, że kierujący poja-zdem, dojeżdżając do skrzy-żowania, musi się zatrzymać, zanim wjedzie na drogę z pierw-szeństwem przejazdu. B-1 zakaz ruchu w obu kierunkach B-2 zakaz wjazdu B-9 zakaz wjazdu rowerów B-20 stop B-23 zakaz zawracania B-36 zakaz zatrzymywania się Znaki i sygnały w ruchu drogowym

6. Znaki nakazu Znaki nakazu wyrażają bez-względne nakazy dla kierującego pojazdem. Wskazują, jak po-winien się zachować w miejscu, do którego się zbliża. Należy pamiętać, że znaki nakazu jazdy w prawo lub w lewo są dwojakie-go rodzaju: te z prostą strzałką nakazują skręcić przed znakiem, a te ze strzałką „wygiętą” pod kątem 95 stopni – za znakiem. Pozostałe znaki nie powinny już sprawiać żadnych trudności. Znak drogowy Nakaz jazdy pro-sto zabrania skręcania na skrzy-żowaniu. Znak Ruch okrężny nakazuje jazdę dookoła wysepki. Znak Droga dla rowerów wska-zuje drogę, z której zobowiązani są korzystać rowerzyści, a znak Droga dla pieszych – z której po-winni korzystać piesi. C-1 nakaz jazdy w prawo przed znakiem C-4 nakaz jazdy w lewo za znakiem C-5 nakaz jazdy prosto C-12 ruch okrężny C-13 droga dla rowerów C-16 droga dla pieszych Znaki i sygnały w ruchu drogowym

7. Znaki informacyjne, kierunku i uzupełniające F-10 kierunki na pasach ruchu Znaki informacyjne mówią o spo-sobie jazdy lub o obiektach znaj-dujących się w pobliżu drogi. Na przykład znak Droga z pierw-szeństwem informuje o wjeździe na drogę z pierwszeństwem przejazdu i oznacza, że kierujący ma pierwszeństwo przejazdu na skrzyżowaniach z innymi droga-mi. Z kolei znak Droga bez prze-jazdu informuje o wjeździe na drogę, która nie ma połączenia z inną drogą. Znaki kierunku ułatwiają wybór właściwej drogi i przedstawiają odległości do celu. Wskazują też drogi lub szlaki drogowe do poszcze-gólnych miast, wsi, dzielnic czy innych obiektów. Znaki uzu-pełniające natomiast zawierają informacje ułatwiające orientację uczestnikom ruchu drogowego, na przykład wskazują kierunki na pasach ruchu. D-1 droga z pierwszeństwem D- 3 droga jednokierunkowa D- 4a droga bez przejazdu D- 42 obszar zabudowany E-13 tablica kierunkowa Znaki i sygnały w ruchu drogowym

8. Sygnały świetlne Sygnalizatory świetlne umieszczane są na skrzyżowaniach, przejściach dla pieszych, przejazdach tramwajo-wych czy kolejowych, a także na przejazdach dla rowerzystów. Dla przypomnienia: czerwone światło nakazuje zatrzymać się, zielone pozwala przejechać, a żółte jest światłem ostrzegawczym. Czasami mamy do czynienia z czerwonym światłem i jednocześnie wyświetlaną na sygnalizatorze zieloną strzałką skierowaną w lewo lub w prawo. Oznacza to, że można skręcić w kierunku wskazywanym przez strzałkę, ale trzeba zatrzymać się przed sygnalizatorem i nie utrudniać ruchu innym uczestnikom. Samo żółte pulsujące światło ostrzega jadące-go przed niebezpiecznym przejazdem lub przejściem dla pieszych. Znaki i sygnały w ruchu drogowym

9. Sygnały osób kierujących ruchem Czasami zamiast sygnalizacji świetlnej możemy się spotkać z osobą kierującą ruchem. Upoważnieni do tego mogą być policjanci, żołnierze straży granicznej, strażnicy leśni i funkcjonariusze parku, pracownicy zarządów dróg, pracownicy straży miejskiej czy gminnej oraz strażnicy szkolni. Osoba kierująca ruchem przybiera odpowiednie postawy. Gdy zwrócona jest przodem lub tyłem do nadjeżdżających pojazdów, oznacza to sygnał STÓJ, który jest odpowiednikiem światła czerwonego i nakazuje zatrzymanie się. Jeżeli kierujący ruchem zwrócony jest bokiem do pojazdów, to oznacza dla nich światło zielone. Podniesiona do góry ręka oznacza, że za chwilę nastąpi zmiana dotychczas nadawanego sygnału. Dla uczestników ruchu, dla których ruch był otwarty, jest odpowiednikiem światła żółtego. Natomiast dla tych uczestników, dla których ruch był zamknięty – światła żółtego i czerwonego. Znaki i sygnały w ruchu drogowym

10. Włączanie się do ruchu Manewry wykonywane na drodze Włączanie się do ruchu oznacza wjeżdżanie na drogę publicz-ną z drogi nie będącej drogą publiczną (drogi prywatnej, osiedlowej), nieruchomości (z bramy budynku, parkingu) strefy zamieszkania, pola, pobocza, pasa ruchu dla pojazdów po-wolnych czy drogi dla rowerów. Przy włączaniu się do ruchu należy zachować szczególną ostrożność (w razie potrzeby zwolnić lub zatrzymać się) i ustąpić pierwszeństwa innym uczestnikom ruchu. Manewr zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu na ogół wy-konuje się przy dojeżdżaniu do skrzyżowania bądź przy wymijaniu przeszkody, jaka pojawiła się na naszym pasie ruchu. Przed wykonaniem tego manewru należy upewnić się, że pas ruchu, na który zjeżdżamy, jest wolny, po czym za-sygnalizować nasz zamiar przez wyciągnięcie w bok ręki w od-powiednim kierunku. Zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu

11. Skręcanie w prawo i w lewo Przed skręceniem w prawo należy się upewnić, czy znaki i sy-gnały drogowe nie zabraniają wykonania tego manewru, zbliżyć się do prawej krawędzi jezdni, wyciągnąć prawą rękę i w razie potrzeby ustąpić pierwszeństwa pieszym na przejściu. Po skrę-ceniu należy zająć prawy pas ruchu. Skręcanie w lewo jest nieco trudniejsze. Podobnie jak w przypadku skrętu w prawo, trzeba najpierw upewnić się, że nie jest zabronione wykonanie tego manewru. Następnie należy zasygnalizować zamiar skrętu przez wyciągnięcie lewej ręki. Szczególną uwagę zwracamy na to, czy z żadnej strony nie nadjeżdżają inni uczestnicy ruchu. Zawracanie to manewr, przy którego wykonywaniu stosujemy się do zasad obowiązujących przy skręcaniu w lewo. Upew-niamy się więc, czy możemy bezpiecznie zawrócić i wyciąga-my lewą rękę. Należy pamiętać, by nie zawracać w tunelach, na mostach i wiaduktach, na drogach jednokierunkowych oraz w miejscach zakazanych i w warunkach zagrażających bez-pieczeństwu ruchu. Manewry wykonywane na drodze Zawracanie

12. Wymijanie Wymijanie to przejeżdżanie obok innego uczestnika ruchu ja-dącego w przeciwnym kierunku. Najważniejsze, aby przy wyko-nywaniu manewru zachować bezpieczną odległość od pojazdu jadącego z przeciwka. W razie potrzeby należy zjechać na pobocze, zwolnić lub zatrzymać się. Szczególną ostrożność trzeba zachować, np. gdy pojazd jadący z przeciwnej strony wykonuje manewr wyprzedzania. Omijanie to przejeżdżanie obok nieporuszającego się pojazdu, przeszkody lub pieszego, znajdujących się na naszym pasie ruchu. Aby ominąć pojazd, przeszkodę lub pieszego, musimy wjechać na pas przeznaczony dla ruchu przeciwnego. Przed wykonaniem tego manewru należy upewnić się, że nic nie jedzie za nami ani z przeciwka i zamiar omijania zasygnali-zować przez wyciągnięcie lewej ręki. Powrót na swój pas ruchu sygnalizujemy, wyciągając prawą rękę. Manewry wykonywane na drodze Omijanie

13. Wyprzedzanie Wyprzedzanie to najtrudniejszy i najbardziej niebezpieczny ma-newr. Oznacza przejeżdżanie obok poruszającego się innego uczestnika ruchu, zmierzającego w tym samym co my kierunku. Przed wykonaniem tego manewru należy się upewnić, czy nic nie jedzie za nami i nie nadjeżdża z przeciwka oraz czy uczestnik ruchu, którego chcemy wyprzedzić, nie zamierza wykonać tego samego manewru. Następnie trzeba zasygnali-zować zamiar wyprzedzania przez wyciągnięcie lewej ręki. Powrót na swój pas ruchu należy zasygnalizować, wyciągając prawą rękę. Zatrzymanie się może wynikać z przepisów ruchu drogowego i wówczas nie wymaga to stosowania żadnych specjalnych zasad. Jeżeli nastąpiło z innych przyczyn (na przykład z po-wodu awarii łańcucha w rowerze) może trwać maksymalnie 1 minutę. Zaleca się, aby zatrzymanie zasygnalizować podnie-sieniem ręki do góry. Należy zjechać do prawego krawężnika, wejść z rowerem na chodnik lub pobocze. Manewry wykonywane na drodze Zatrzymanie się

14. Skrzyżowanie dróg równorzędnych Zasady poruszania się na skrzyżowaniach Skrzyżowanie dróg równorzędnych może być nieoznakowane lub oznakowane zna-kiem ostrzegawczym Skrzyżowanie dróg . W obu przypadkach należy ściśle stosować się do następujących zasad: ustąpić pierw-szeństwa pojazdom szynowym (na przykład tramwajowi, niezależnie od tego, z której strony nadjeżdża) oraz wszystkim pojazdom nadjeżdżającym z naszej prawej strony – jest to tak zwana zasada prawej ręki. Należy ponadto pamiętać, że zawsze ustępujemy pierwszeństwa pojazdom uprzywilejowanym jadącym na sygnale, na przykład karetce po-gotowia, policji, straży pożarnej. Rowerzysta na widocznym obok skrzyżowaniu musi ustąpić pierwszeństwa pojazdowi z prawej strony, a sam ma pierwszeństwo przed sa-mochodem nadjeżdżającym z lewej strony.

15. Skrzyżowanie z drogą z pierwszeństwem przejazdu Skrzyżowanie z drogą z pierwszeństwem przejazdu jest zawsze oznakowane. Jeżeli na naszej drodze pojawi się znak infor-macyjny Droga z pierwszeństwem (tak jak na rysunku), to znaczy, że jedziemy drogą z pierwszeństwem przejazdu. Jeśli nato-miast będzie to znak ostrzegawczy Ustąp pierwszeństwa , to musimy ustąpić pierw-szeństwa innym pojazdom. Dodatkowo na skrzyżowaniu może pojawić się znak Stop oznaczający, że musimy się zatrzymać przed drogą z pierwszeństwem przejazdu i ustąpić pierwszeństwa pojazdom nią jadą-cym. Podporządkowanie się tym przepisom obowiązuje także pojazdy szynowe, nie do-tyczy natomiast pojazdów uprzywilejowa-nych. W sytuacji przedstawionej na rysunku rowerzysta znajduje się na drodze z pierw-szeństwem przejazdu, oznaczonej znakiem Droga z pierwszeństwem , który uzupełniony jest tabliczką wskazującą rzeczywisty prze-bieg drogi z pierwszeństwem przejazdu. Rowerzysta ma pierwszeństwo przed poja-zdem nadjeżdżającym z lewej strony i może skręcić w prawo. Zasady poruszania się na skrzyżowaniach

16. Skrzyżowanie o ruchu okrężnym Przed skrzyżowaniem o ruchu okrężnym wy-stępuje znak nakazu Ruch okrężny . Ozna-cza on, że pierwszeństwo przy wjeździe na rondo ma pojazd jadący z prawej strony, również przed tym, który już się na tym ron-dzie znajduje. Znak ten najczęściej wy-stępuje, tak jak na rysunku, razem ze zna-kiem ostrzegawczym Ustąp pierwszeństwa . Pierwszeństwo wtedy ma każdy pojazd znajdujący się na rondzie, a pojazd szynowy opuszczający rondo ma dodatkowo pierw-szeństwo przed pozostałymi pojazdami rów-nież znajdującymi się na rondzie. Rowerzy-sta na przedstawionym skrzyżowaniu musi się zatrzymać i ustąpić pierwszeństwa po-jazdowi znajdującemu się już na rondzie. Zasady poruszania się na skrzyżowaniach

17. Skrzyżowanie o ruchu kierowanym sygnałami świetlnymi Na skrzyżowaniach o ruchu kierowanym sy-gnałami świetlnymi obowiązują tylko prze-pisy dotyczące sygnalizacji świetlnej, a za-tem pierwszeństwo mają pojazdy, dla któ-rych zapaliło się światło zielone. W przy-padku takich skrzyżowań nie znajduje już zastosowania zasada prawej ręki. Należy jednak pamiętać, że zawsze mają pierw-szeństwo, niezależnie od rodzaju skrzyżo-wania i sygnalizacji świetlnej, pojazdy uprzy-wilejowane, poruszające się na sygnale. W sytuacji przedstawionej na rysunku, mimo iż pali się czerwone światło, rowerzysta może skręcić w prawo pod warunkiem jed-nak, że zatrzyma się przed sygnalizatorem i upewni się, że nic nie nadjeżdża z lewej strony. Zielona strzałka wyświetlona obok sygnalizatora dopuszcza warunkowe skrę-canie w prawo. Zasady poruszania się na skrzyżowaniach