1. 3. Unitatea
HEZUR-SISTEMA
Juan Arbulu OINARRI BIOLOGIKOAK -- TAFYD 1. MAILA

2. HEZUR SISTEMA
2
1. Hezurren ezaugarriak
2. Hezurren funtzioak
3. Hezur motak
4. Hezurren osaera eta egitura
5. Giza eskeletoa
6. Hezurren fisiologia
7. Artikulazioak
8. Lotailuak eta tendoiak

3. HEZUR-SISTEMA
3
 Aparatu eskeletikoa hezurrek eta horiekin zerikusia
duten ehunek (kartilagoak eta lotailuak, adibidez)
osatzen dute. Horiek guztiek gorputzari euskarria,
babesa eta mugimendua emango dizkiote.

4. HEZURREN EZAUGARRIAK
4
Hezur-ehuna, beste ehun konektibo batzuk bezala,
zelulaz eta zelulaz kanpoko materialez edo matrizez
osatuta dago.
Oinarrizko bi zelula mota daude:
 osteoblastoak: zelula sortzaileak dira.
 osteoklastoak: hezurra desegiten duten zelulak
dira (kasu honetan mineralak (kaltzioa) eta proteinak
odol-zirkulaziora pasatzen dira).

5. HEZURREN EZAUGARRIAK
5
 Helduaroan bi faseen artean oreka dago: Sortu /
Desegin = 1
 Gaztaroan, batez ere, sortu egiten da: Sortu /
Desegin = > 1
 Zahartzaroan, batez ere, desegin egiten da: Sortu
/ Desegin = < 1

6. HEZURREN EZAUGARRIAK
6
Hezurretan zelulaz kanpoko materiala zelulak baino
ugariagoa da:
 Organikoa (adib. proteinak eta ura, hezurrari
malgutasuna ematen diotenak) edo
 ez-organikoa (adib. kaltzioa eta fosforoa,
hezurrari behar duen zurruntasuna ematen diotenak).

7. HEZURREN FUNTZIOAK
7
Hezurrek betetzen dituzten funtziorik nagusienak hauexek dira:
 bizi-egiturak babestu, bizi-organoak dituzten barrunbeen pareta
zurrunak sortuz: bular-pareta, garezurra, bizkarrezurra eta pelbis-
barrunbea.
 mugimendua: muskuluak gogor lotzen zaizkie hezurrei. Muskuluak
tolesten eta uzkurtzen direnean, hezurretatik tira egiten dute eta
giltzadurari mugimendua eragiten diote.
 euskarria: hezurrek gorputzari eusteko armazioaren funtzioa egiten
dute. Gorputzeko atalen forman, lerrokaduran eta kokapenean
eragiten dute.
 bilgune minerala: hezurrak erreserba-leku nagusia dira. Kaltzioa eta
fosforoa gordetzen dute batez ere, eta gorputzaren beste lekuren
batean behar izanez gero, mineral horien kopuru txikiak har daitezke.
 hematopoiesia: hezur-muinak odolaren zelulak sortzen ditu. Muin hau
hezur luzeen muinbarrunbean eta hezur arolaren gelaxketan dago.

8. HEZUR MOTAK
8
Egituraren arabera 4 hezur mota defini daitezke:
Zapala Motza
 Luzeak
 Laburrak
 Zapalak
Irregularra
 Irregularrak
Luzea

9. HEZUR LUZEAK
9
Luzera da nabarmentzen dena.
Izterrezurra

10. HEZUR LUZEAK
10
Hezur horiek hiru atal dituzte:
 epifisi izeneko bi mutur (kanpotik hezur-egitura trinkoa
dute eta barrutik hezur-egitura arola), eta
 diafisi deritzon erdialde bat (hezur-ehun trinkoko egitura
hau tutuerakoa da eta erdiko hutsunea gai bigun batez
beteta dauka, hezur-muinaz).
 Hazkundea bukatzen ez den bitartean, epifisiaren eta
diafisiaren artean metafisia edo hazkunde-kartilagoa
deritzon gunea dago. Hortik hazten da hezurra luzeran.

11. HEZUR LABURRAK
11
Ez dago besteengan nabarmentzen den hezurrik. Denak
txikiak dira.
Adibideak karpoa eta tartsoa dira.

12. HEZUR ZAPALAK
12
Azalera handia dutenak dira.
Hezur mota honen adibideak dira: garezurra, iliakoa
eta bularrezurra.

13. HEZUR IRREGULARRAK
13
Adibiderik argienak ornoak eta aurpegiko zenbait
hezur dira.

14. HEZURREN OSAERA ETA EGITURA
14
Kimikoki bi osagai mota:
 Gai organikoak:
 %90 kolagenoa da  elastikoatsuna
 Zelulak:
 Osteoblastoak: osteogenesia. Matrize organikoa ekoizten
du.
 Osteozitoak: Osteoideak kaltzifikatu ondoren sortzen da.
 Osteoklastoak: Hezurra desegiteko gaitasuna duten zelulak
dira.

15. HEZURREN OSAERA ETA EGITURA
15
Osteoblastoak Osteozitoak
Osteoklastoak

16. HEZURREN OSAERA ETA EGITURA
16
 Gai inorganikoa:
 Hezurreigogortasuna ematen die
 Gatz mineralez osaturik: kaltzio, fosfato, magnesio,
sodio
 Hezurraren %25 da.

17. HEZURREN OSAERA ETA EGITURA
17
Egiturari dagokionez honako zatiak bereizten dira:
1. Kanpoaldeko geruza: xafletan antolatuta eta odol-hodiez
zeharkatuta Havers-en kanalak edo osteona eratuz.
2. Hezur-ehun trinkoa: osteonez osaturik.
3. Hezur-ehun arroa: Trabekulaz zeharkatuta. H. labur eta laua
gehienbat honetaz osatarik daude. Luzeetan, berriz, epifisi barnean
bakarrik agertzen da, diafisia hutsik egonez.
4. Hezur-muin gorria: Eskeleto axialean koxalean eta eskapulan h.
arroaren trabekulak muin gorriz beteta daude. Beste hezurretan,
gantz ehunez beterik daude muin horia eratuz.
5. Periostioa: Hezur guztia biltzen duen mintz konektiboa da.
Giltzaduretan eta epifisietan periostioaren ordez ehun
kartilaginosoa agertzen da.

18. HEZURREN OSAERA ETA EGITURA
18
1
3
2
3
5

19. HEZURREN OSAERA ETA EGITURA
19

20. GIZA ESKELETOA
20

21. GIZA ESKELETOA
21

22. GIZA ESKELETOA
22
Hezurrak honela banatzen dira:
1. BURU-HEZURTZA
2. GORPUTZ-ENBORRA
a. Bizkarrezurra
b. Saihetsezurrak
c. Bularrezurra edo esternoia
3. GORPUTZ-ADARRAK
a. Goiko gorputz-adarrak
b. Beheko gorputz-adarrak

23. BURU-HEZURTZA
23
Garezurrean edo buruko eskeletoan bi alde ikus
daitezke:
 Ganga: hezur frontala, bi parietal, bi tenporal,
okzipitala, etmoidea, esfenoidea eta belarriko
hezurrak.
 Aurpegia: masailezurra, baraila, sudurreko hezurrak
eta hezur zigomatikoak.

24. BURU-HEZURTZA
24
GAREZURRA
Bakunak
• Hezur frontala
• Esfenoide hezurra
• Okzipitala
Bikoitzak
• Hezur parietala
• Tenporala
AURPEGIKO HEZ.
• Etmoide
• Malko-hezurra
• Masailezurra
• Bomer hezurra
• Sudurraren hezur
propioak
• Baraila
• Hezur zigomatikoa

25. BURU-HEZURTZA
25
GAREZURRA
Bakunak
• Hezur frontala
• Esfenoide hezurra
• Okzipitala
Bikoitzak
• Hezur parietala
• Tenporala
AURPEGIKO HEZ.
• Etmoide
• Malko-hezurra
• Masailezurra
• Bomer hezurra
• Sudurraren hezur
propioak
• Baraila
• Hezur zigomatikoa

26. BURU-HEZURTZA
26
Garezurreko hezurren artean joskurak agertzen dira
eta hauek dira garrantzitsuenak:
 Joskura koronala: Frontala eta Parietalaren arten.
 Joskura sagitala: Parietalen artean.
 Joskura lanbdoideoa: Okzipitalen eta bi parietalen
artean.
 Joskura eskamosoa: Tenporalaren eta Parietalaren
artean.
 Joskura metopikoa: Frontalean.

27. BURU-HEZURTZA
27

28. BURU-HEZURTZA
28

29. GORPUTZ-ENBORRA
29
Bizkarrezurra gorputz-enborraren eskeletoa osatuko duten
egituren ardatz nagusia izango da. Bere ondoan daude,
goialdetik sorbalda-gerrikoa (eskeletoaren alde horretatik
goiko gorputzadarra gorputz-enborrari lotzen zaio) eta
azpialdetik pelbis-gerrikoa (gorputz-enborrarentzako oinarri
finkoa osatzen duten hezur multzoa da, eta hura beheko
gorputz-adarrekin lotzen dute).
Bestalde, goian eta aurrealdean, toraxa deritzon hezur-kaiola
bat dago (Saihetsezurrak eta Esternoia) eta bertan zenbait
organo egongo dira: bihotza eta birikak.

30. GORPUTZ-ENBORRA
30
BIZKARREZURRA
Bizkarrezurrak bi zeregin betetzen ditu:
1) Gorputzaren pisuari eutsi eta garezurraren zein
gorputzenborraren mugimenduak ahalbidetu; eta
2) Hezur-muina babestu. Egitura hori, ikuspegi biomekanikotik,
zurruna da (pieza bakarra izateagatik) eta malgua (haien
artean artikulatuta dauden piezak izateagatik).
24 ornoz osatuta dago (7 lepaorno, 12 dortsal eta 5 gerri-orno
tartea edo lunbarrak), uzkornoa edo kokzixa eta erreinezurra.

31. GORPUTZ-ENBORRA
31
Bost aldetan banatzen da bizkarrezurra:
1. Lepoaldea. Lepoa eratzen du. 7 lepo-ornoz edo
orno zerbikalez osaturik dago. Lehenengoa Atlasa
eta bigarrena Axisa. Burua eta lepoaren arteko
higidura ahalbidetzen dute.
2. Bizkaraldea. Bizkarreko 12 bizkar-ornoz edo orno
torazikoz osaturik dago. Bakoitzeti bi saihetsezur
irteten dira.
3. Gerrialdea. 5 gerri-ornoz edo orno lunbarrez
osaturik dago

32. GORPUTZ-ENBORRA
32
4. Erreinaldea. 5 ornoz osaturik dago. Erreinezurra
(Sakroa) izeneko bakar batean.
5. Uzkornoaldea. 4 orno txikiz osaturik dago. Hezur
bakar bat eratzen dute uzkornoa (Kokzixa)
izenekoa.

33. GORPUTZ-ENBORRA
33
Lepoaldea
• Atlasa
• Axisa

34. GORPUTZ-ENBORRA
34
Bizkaraldea:
Orno
Torazikoak

35. GORPUTZ-ENBORRA
35
Gerrialdea:
Orno lunbarrak

36. GORPUTZ-ENBORRA
36
LORDOSIA
ZIFOSIA
LORDOSIA

37. GORPUTZ-ADARRAK
37
1. GOIKO GORPUTZ-ADARRA
 Gerri-eskapularra: Eskapula eta klabikula
 Besoa: Humeroa
 Besaurrea: kubitua eta erradioa
 Eskua: Karpoa, metakarpoa eta falangeak

38. GORPUTZ-ADARRAK
38

39. GORPUTZ-ADARRAK
39
2. BEHEKO GORPUTZ-ADARRA
 Sabel-gerria: Koxalek osatzen dute (Iliona, iskiona eta
pubisa)
 Izterra: Femurra eta errotula
 Zangoa: Tibia eta peronea
 Oina: tartsoak, metatartsoa eta falangeak

40. GORPUTZ-ADARRAK
40

41. ARTIKULAZIOAK
41
 Giltzadura edo artikulazioak zenbait hezurren
arteko lotura-guneak dira. Hezurren artean
kartilagozko geruza bat dago, hezurren arteko
marruskadura eta hezurren higadura eragozten
duena.
 Beraien funtzioen artean eskeletoari mugikortasuna
ematea datza.

42. ARTIKULAZIOAK
42
Artikulazio motak:
1. ARTIKULAZIO FINKOAK- SINARTROSIAK
 Giltzadura mugiezinak dira.
 Ez dago inolako giltzadura-gunerik hezurren
artean.
 Hezurrak erabat loturik daude joskuren bidez.
 Adibidea kranioko hezurren arteko loturak izan
daiteke.

43. ARTIKULAZIOAK
43
ARTIKULAZIO FINKOAK- SINARTROSIAK
 JOSKURAK: Ertz zorrotzak lotura gisa. Adb:
garezurreko hezurren artean.
 SINKONDROSIA: Hezurren azalerak kartilagoaren
bidez lotzen dira: Adb: art. Esternokostala.
 GONFOSIA: Haginak masailezurrean edota barailan
egiten duten artikulazioa da.
 SINOSTOSIA: Bi hezurren artean, erdian ezer kokatzen
ez delarik. Adb: hezur koxalaren loturak.

44. ARTIKULAZIOAK
44
ARTIKULAZIO FINKOAK- SINARTROSIAK
Joskurak Sinkondrosia Gonfosia Sinostosia

45. ARTIKULAZIOAK
45
2. ARTIKULAZIO ERDIFINKOAK- ANFIARTROSIAK
 Higimen mugatua daukate.
 Hezurrak ehun kartilaginosoz lotzen dira mugitzeko
ahalmen mugatu hori emanez.
 Motak:
 SINFISIA: Adb: pubisaren sinfisia edo ornoen arteko
artikulazioa.
 SINDESMOSIA: Adb: artikulazio peroneotibiala,
kubitorradiala edo jaio berrien garezurreko loturak
ditugu.

46. ARTIKULAZIOAK
46
ARTIKULAZIO ERDIFINKOAK- ANFIARTROSIAK
Ornoen artekoa
Sinfisia
Peroneotibiala
Pubisekoa
Kubiturradiala
Sindesmosia

47. ARTIKULAZIOAK
47
3. ARTIKULAZIO MUGIKORRAK – SINOBIALA
EDO DIARTROSIA
 Higidura maximoa dute.
 Hezurrak zuntzezko ehun konektiboz osatutako
lotailuz eta inguratzen dituen artikulazio-kapsula
baten bidez lotzen dira.
 Artikulazio-kapsula mintz sinobialaz inguratuta dago
bere likido sinobialarekin
 Bi hezurren artean kartilago artikularra dago.

48. ARTIKULAZIOAK
48
ARTIKULAZIO MUGIKORRAK – SINOBIALA EDO DIARTROSIA
 ARTIKULAZIO ARTRODIALAK: Hezurrak bata bestearen gainean labaintzen dira eta
mugimendua lotailuz mugatua da. Adb: Art. Interkarpianoa, intertartsianoa eta
eskapuloklabikularra.
ARTIKULAZIOA TROKLEARRA: Mugimendua zeharkako ardatzean bakarrik burutzen da.
Adb: Ukondoa eta belauna.
 ELKARARTEKAPENAK: Zeharkako mugumenduaz gain, angulazio mugimendua ere egin
dezakete. Adb: Art. Karpometakarpianoa.
 ARTIKULAZIOA KONDILEOAK: Aurrekoaren mugimenduaz gain, zirkularrak ere egin
ditzakete. Adb: Eskumuturraren artikulazioa.
 ARTIKULAZIO TROKOIDEA: Eraztun batean mugitzen den egitura zilindriko bat eratzen
dute eta ardatz bertikala bakarrik agertzen da. Adb: Art. Erradiokubitala, atlanto-axoideoa.
 ARTIKULAZIO ENARTRORRADIALA: Mugimendu gehien duena da. Adb: Sorbalda edo
izterrarena.

49. ARTIKULAZIOAK
49
Artikulazio Sinobilaka
ARTRODIALA TROKLEARRA EKARARTEKAPENA
KONDILEOA TROKOIDEA ENARTRODIALA

50. 50
Artikulazio Sinobilaka
ARTIKULAZIOAK

51. LOTAILUAK ETA TENDOIAK
51
 Bi egitura hauek bizigabeko gai interzelular batez,
kolageno-zuntzez eta hauen artean fibroblastoen
lerroez osatuta daude.
 Helduaroan fibroblastoak fibrozito bihurtzen dira 
nahiko inaktiboak
 Igurtziketako lekuetan tendoiak mintz sinobialez
inguratuta agertzen dira (bi geruza eta likido
sinobiala)
 Tendoiak eta lotailuak hezurrei gogor lotzen zaizkie.

52. LOTAILUAK ETA TENDOIAK
52

53. LOTAILUAK ETA TENDOIAK
53

54. AMAIERA
54