1. Colección doc umental Capítulo XII 1º de Bacharelato.
As relacións inte rnacionais de sde 1919. A 2ª Guer ra Mun dial.
Unha paz feble. A ruptura da seguridade c olectiva.
A. O resentimento alemán.
“A miña nai explicábame que Alemaña perdera a guerra aínda que os seus soldados foran os maía
valentes, e que unha paz infame provocara o desastre do país. A economía naci onal afundírase a causa das
indemnizacións de guerra, o pagamento das cales os nosos inim igos non paraban de reclamar (...). Víase como
os adultos se indignaban ante os enfrontamentos que tiñan lugar no Parlamento e non se comprendía que esta
desorde a provocasen os partidos que dividían ós alemáns (...). Algunhas damas de antigos costumes dicían: “en
tempos do Imperio os alemáns non se enfrontaban os uns ós outros. Podíase es tar fachendoso de ser alemán”.
Ademáis no medio destas miserias das cales se lamentaban os adultos, había paro (...).
Os promotores do nacionalismo prometeron su primi-lo paro e malia miseria de seis millóns de
habitantes e eu crinos. Crin que levarían a cabo a unión politica do pobo alemán e que superarían as dificultades
resultantes do Tratado de Versalles.”
(Memorias de Melita Maschmann, unha afiliada ás Mocidades Hitlerianas)
B. O illamento dos Estados Unidos.
“2. Os Estados Unidos non se comprometen a preservar a integridade territorial ou a independencia
de ningunha nación s exa cal fose, mediante o emprego da súa forza militar ou naval (...), ou a intervir nos
conflictos entre nacións (...), ou a empregar as forzas militares ou navais dos Estados unidos en virtude de que
un artigo calquera do tratado(1) ou por c alquera causa, a non ser que nu n cas o parti cular o Congreso (. ..) no lo
estipule.
3. Ningún mandato será aceptado polos Estados Unidos (...), agás por un acto do Congreso.
5. Os Estados Unidos non som eterán á arbitraxe ou a investigación da Asam blea, ou do Consello da
Sociedade de Nacións, previsto polo s usodito tratado de paz, ningunha cuestión que, ó seu xuízo, dependa ou
estea en relación coa súa politica es tablecida a longo prazo e comúnme nte coñecida co nome de “doutrina de
Monroë”; esta doutrina non pode ser interpretada máis que polos Estados Unidos unic amente, fora da
xurisdicción da Sociedade de Nacións.
8. Para os Estados Unidos enténdese que a Comisión das reparacións non fará regulamentos e non
intervirá nas exportacións dos Estados Unidos cara Alemaña, ou de Alemaña cara os Estados Unidos, nada máis
que cando estes últimos aproben este regulamento ou esta intervención mediante unha lei ou resolución do
Congreso.
9. Os Estados Unidos non estarán obrigados a contribuír a calquera dos gastos da Sociedade de
Nacións (...).
10. Ningún plan para a limitaci ón de armamen tos proposto polo Conse llo da Sociedade de Nacións (...),
ligará os Estados Unidos ata que este sexa aceptado polo Congreso; e os Estados Unidos resérvanse o dereito
a aumentar os seus armamentos sen o consent imento do Conse llo, no caso de que se xan ameazados por unha
invasión ou unha guerra.”
(Congressional Record Extraits; do 19 de marzo de 1920. En M. Chaulanges e outros:”Texx tes h istoriq ues. La prem ièr m oitié
du XX sicle 19 14-191 5". París, 1979)
( 1 ) R e f ír e s e ó T ra t a d o d e V e r s a ll e s d e x u ñ o d e 1 9 1 9 .
C. O desprestixio e debilidade da Sociedade de Nacións.
(...)Non continuaremos dentro da Sociedade de Nacións porque cremos que non é unha ins titución de
dereito, senón unha organización defensora da inxustiza do Tratado de Versalles.
1º. Retirarémonos da SDN porque, fiel ós principios que instigaron o seu nacemento, negóuno-lo
200

2. dereito á igualdade de armamento e, c omo consec uencia, á defensa.
2º. Non volveremos nunca a formar parte dela, porque non temos intención de renunciar á nosa
liberdade de acción (...).
5º. Finalmente, non témo-la intención, no futuro, de deixarnos dirixir por calquera institución
internacional (...). Se a SDN existi se durante un sécu lo, a situación int ernacional chegaría a ser cómica, porque
esta institución é manifestamente incapaz de comprende-las necesidades históricas ou económicas (...).
En resumo, unha vez máis, declaro que Alemaña, e sobre todo despois da retirada de Italia da SDN,
non pensa volver a ela de ningún xeito”.
(Discurso de A. Hitler no Reichstag o 20 de febreiro do ano 1933)
D. Problemas fronteirizos.
“Na fornteira meridional de Alemaña constitúese ou reconstitúese un Es tado checoslovac o, pri mei ro
eslabón do cinto de forza que a conferencia ideou... para borrar ó Reich alemán. Desgraciadamente pola súa
solidez, o cinto está aberto e roto cerca da súa fivela polo fata cuadrilátero de Glatz, onde... Alem aña se pode
mover con facilidade e por onde pode lanzarse ó seu antoxo en varias direccións, posto que todas conducen
dereito ó corazón de Europa central. Un erro ou unha neglixencia se cometeu e qu e fai temer que ata o futu ro
non se coñezan as súas consecuencias...
Polonia resucitada..., é coma un corpo privado dos seus dous pulm óns... Non hai ni n hab erá Polonia se
non ten acceso libre, seguro e cómodo ó mar. Agora ben, non toca o Báltico en territorio polaco máis que por
anaco de costa,, onde é imposible construir un bo porto. De ahí a solución de Dantzig, cidade de carácter
alemán,, erixida en cidade libre a fin de dar a Polonia un porto lib re e den de alí un co rredor polaco de Sur a
Norte . Pero, como o que queda da Prusia oriental se atopa separada de Alemaña, e como é preciso que a
provincia comunique, a pesar de todo, co Estado, de ahí un corredor alemán de Este a Oeste, e as dúas rutas
se entrecruzan no territorio libre de Dantzig, cúia tutela e garantía, a Sociedade de Nacións terá que
organizar seriamente desde agora...
Tal é a Europa do Tratado de Versalles. Ó leste da súa liña media non vemos m áis que un gran estado
actual, o Re ich alemán . Nas exten sas rexións da Europa central e oriental, onde antes da guerra había dous
(estados): Austria-Hungría e Rusia, Alemaña eríxese e pronto se erixirá como único gran Estado.. . No lugar da
metade austríaca da monarquía austrohúngara, un austria alemana vacilante entre o Reich alemán e unha
Confederación danubiana; pero (unha Austria) que resista con forza a atracción do Reich, que logre subsistir...,
mentras que a Confederación danubiana non existe... No lugar da metade h úngara, dos comitats (1) magiares
ou maiarizados que se desc uartizan entre Checoslovaquia ou Polonia, a Austria alemana, Iugoslavia ou Rumanía.
Na Europa central, un abismo afondado pola disoluc ión de Austri-Hungría, pero na Europa oriental un
abismo aberto pola descomposición de Rusia. ¿Restableceráse ou non unha gran Rusia e cal será a súa
magnitude? ¿Cómo se regularán as cuestións de Finlandia, de Estonia, de Lituania, de Ucrania, etc...?
(CHAULANGES, M. e outros. Obra citada. Paxs. 37-38)
E. As reparacións de guerra alemanas.
“A primeira idea (das cláusulas impo stas a Alemaña) com prende un pago de100 millóns de libras ó ano
durante dous anos, 150 millós de libras durante os tres anos seguintes; despois 200 millóns de libras durante
outros tres anos, 250 mi llóns de libras durante outros tres anos máis, e finalmente, 300 millóns de libras ó
ano durante trinta anos. Todas estas sumas deberán pagarse en ouro...
É bastante evidente que Alemaña non poderá pagar a parte determinada de indemnización máis que
desenvolvendo considerablemente as súas exportacións... Sería fácil demostrar que Alemaña non podería
acadar esta actividade económica, considerada nas propostas de París...”
(KEYNES, M.: Opinion sur l’ accord de París. En: CHAULANGES, M. e outros: Obra citada. Paxs. 100-102)
F. A desconfianza c ara Alemaña.
“A posición económica de Alemaña, esbozada moi brevemente con grandes trazos é como segue:
1. Estamos superpoboados e non podemos alimentarnos polos propios medios...
201

3. 4. No que toca ó subministro de alimentos, estes non poden ser satisfeitos desde o interior da
economía alemana. Mentres existan moitos artigos nos que a producción pode se r facilmente incremen tada,
o producto da nos a agric ultu ra non pode ser elevado de forma substancial. Da mesma maneira, somos incapaces
de producir sistemáticamente, ou substituír con outros medios, certas materias primas das que carecemos
en Alemaña...
6. A solució n final reside na extesió n do espaci o vital (Lebensraum), ou sexa das materias primas e
bases alimenticias do noso pobo. Esta é a tarefa dos políticos para resolver, ó cabo, este problema...
Polo tanto, establezo o seguinte programa para a solución final á nosa crecen te necesidade de
sob revivir (Lebensnnot):
I. Coma no caso do rearme ou mobilización militar e política da nosa nación, tamén debe facerse así
no económico, coa mesma rapidez, coa mesma resolución e tamén -de ser isto necesario- coa mesma
severidade... Só é posible un “punto de vista: o de que Alemaña debe ser levada, politica e conómicamente, a
un estado de autosuficiencia...”
Resumindo brevemente: cons idero necesario que de hoxe e n diante cheguem os, cunha vontade de
ferro, a sermos independentes dos subministros exteriores e academos unha autonomía do cen por cen destas
importantes materias primas, e tamén deste modo aforrarémo-las divisas extranxeiras, nec esarias en tempos
de paz, para a importación dos nosos subministros alimenticios...
Polo tanto establezo os seguintes obxectivos:
I. O exercito alemán debe estar preparado para loitar no prazo de catro anos.
II. En catro anos, a economía alemana ten que estar en condicións de soportar unha guerra.”
( H I T LE R , A.: Memorando secreto de agosto de 1936. E n : G AR C Í A A L M IÑ A N A , E. e outros: Historia do mundo contem poráneo.
Ed. Ecir. Valencia. 2002. Pax. 287)
1925. A onda pacifista e a “seguridade c olectiva.” Unha etapa de distensión.
G. O Plan Dawes, comenzo da distensión.
“Ata a Italia de Mussolini asinaría os Tratados de Locarno e o pacto Kellogg-Briand, os dous acordos
internacionais que máis expresivamente viñeron simbolizar o novo clima de cooperación e pacificación
internacionais que, como se dixo, cristalizou na segunda metade da década de 1920. En efecto, o Plan Dawes
(abril de 1924) sentou as bases para a solución da cuestión alemana. Solicitada polo goberno alemán á Comisión
Aliada para as Reparacións de Gu erra un ha in vest igac ión s obre a economía do seu país, a comisión de expertos
nomeada ao ef ecto, pres idida polo banqueiro norteamericano Charles G. Dawes, recomendou que a cantidade
anual que Alemaña debía pagar fixásese en dous millóns e medio de marcos-ouro e que se concedese a Alemaña
unha cuantiosa canti dade (800 millóns de marcos-ouro) en créditos. Patrocinado por Estados Unidos e Gran
Bretaña, aceptado tras algunha reticenci a por Francia, o Plan logrou os seus obxectivos: a economía alemana
iniciou a súa recuperación, Alemaña puido empezar a pagar as anualidades acordadas e Francia sentiuse
satisfeita e retirou as súas tropas do Ruhr a partir de 1925. O 1 de decembro de 1925 asináronse os chamados
Tratados de Locarno, auspiciados por Gran Bretaña (Austen Chamberlain), Francia (Briand) e Ale maña
(Stresemann). “
(w w w .a r t eh i st o ri a .c o m . 2 de marzo de 2006)
H. O acordo de Locarno.
“Artigo 1: As altas partes contratantes garanten individual e colectivamente, como se estipula nos
artigos que segu en, o man temento do st atu q uo te rritori al, result ante das fro ntei ras en tre Alemaña e Bélxica,
e entre Alemaña e Francia, e a inviolabi lidade de ditas fronteiras tal como forn fixadas polo Tratado de
Versalles o 28 de xuño de 1919 (...).
Artigo 2: Alemaña e Bélxica e tamén Alemaña e Francia comprométense recíprocamente a non
entregarse dunha ou outra parte a ningún ataque ou invasión, e a non recorrer dunha ou outra parte aen ningún
caso á guerra.
Artigo 3: (...) Alemaña e Bé lxica, e Alemaña e Francia com prométense a arranxar por vía pacífica e da
202

4. maneira seguinte tódalas cuestións de calquera natureza que sexan, que veñan a dividilas e que non puidesen
ser resoltas polos procedementos diplomáticos ordinarios (...).
Artigo 4: Se unha das altas partes contratantes estima que foi ou é cometida unha violación do artigo
2 do presente tratado ou unha contravención dos artigos 42 ou 43 do Trat ado de Versalles , levará
inmediatamente a cuestión ante o Consello da Sociedade de Nacións (...).
( C .A . C OL L I A RD : Droit internacional et histoire diplomatique.)
I. O Pacto Briand-Kellog.
“Artigo 1: As altas partes contratantes declaran solemnemente, en nome dos seus pobos respectivos,
que cond enan recorrer á guerra para a regulamentación das controversias internacionais e renuncian a ela coma
instrumento de política nacional nas súas relacións mutuas.
Artigo 2: As altas partes contratantes recoñecen que a regulamentación ou solución de tódalas
diferencias ou conflictos -de calquera natureza que sexan- que poidan xurdir entre elas, non deberá xamáis
ser buscada máis que por medios pacíficos.
Artigo 3: O presente Tratado será ratificado polas altas partes contratantes designadas no preámbulo
conforme ás esixenc ias d as sú as Co nstitucións, e terá efec to en tre elas dende que os diversos instrumentos
de ratificación sexan depositados en (...).
Este Tratado un ha vez post o en vigor, permanecerá aberto, igual que está prescrito no precedente
parágrafo o tempo que sexa necesario para a adhesión de tódalas demáis potencias do mundo.”
(ABC, 28 de agos to de 1 928. E n R. Villa res (C oord.), Documentos de Historia del mundo Contempor áneo. Madrid, Alhambra,
1986)
j. O Pacto Briand-Kellogg na imaxe.
Briand, Her rik e Kellogg p osan tra-la firm a do Pacto B riand-Kellogg. En: www.artehistoria.com
203

5. O fracaso da “seguridade colectiva.” Os antecedentes da guerra.
K. As viraxes cara a II Guerra Mundial.
“¿Como, gracias a que causas, por medio de que feitos, pasaron esas c atro nacións da solidariedade
á guerra dende out ubro de 1925 a xuño do 1940? (...). As na cións de Loca rno pas aron da soli dariedade á guerra
en virtu de de catro xiros suc esivos n a súa politica exterior. Existe, por suposto, un aspecto político interno,
nacional, que motiva en parte o fenómeno, e unha proxección externa, internacional, que é a viraxe.
Pero esa viradura vai supor un cambio fundamental na conducta exterior desa nación; máis aínda son
unha contradicción respecto á política ata aquel momento seguida e proclamada. Só así é posible que a mudanza
leve, nas súas consecuencias, da vida común á loita pola destrucción.
Os catro xiros rachan sucesivamente a conciencia de solidariedade que Locarno proclamou, e lanzan
fora do núcleo, sucesivamente tamén, ás catro grandes potencias, situándoas á fin en dúas frontes dispostas
para a guerra. En tódolos c asos , a fenda é tan pro funda que ning unha tei ma posterior consegue a sold adura
tentada.
Primeiro: O pacto franco-soviético. Por medio do mesmo, a forza no continente da política exterior
de Francia é a alianza coa U.R.S.S. Co n este pacto, racha a relación franco-alemana.
Segundo: As sanción s. Con es tas desaparec e a entente anglo-italiana.
Terceiro: O Eixe Roma-Berlín. Italia, en alianza con Alemña, supón, neste mom ento históric o, a ruptura
da amizade italo-francesa.
Cuarto: O pacto xermano-soviético. O acordo entre Alemña e a U.R.S.S. acaba coa única relación aínda
existente: a anglo-alemana.”
(PABÓN , J.: Los virajes hacia la guerra (1934-1939). Madr id, Ed. R ibade neyra , 1946 .)
L. O Pacto de Munich.
“As catro potencias, Alem ania, Reino Unido, Francia e Italia, ó con sideraren o acordo que xa se obtivo
para a cesión a Alemaña das terras alemanas dos Sudetes, acordaron os termos e condicións seguintes relativos
á devandita cesión e ás medidas que dela derivan, e coa base do presente acordo fanse reciprocamente
responsables da adopción das medidas necesarias para garanti-lo seu cumprimento.
Artigo 1. A evacuación comezará o 1 de outubro.
Artigo 2. O Reino Uni do, F rancia e Italia acordan que a evacuación do te rritorio remate o 10 de
outubro, sen que ningun ha das instalacións e xistentes sexa destruída, e que ogobe rno checoslovaco sexa
responsable de levar ó final a evacuación sen perxuicio para as instalacións.
Artigo 3. As condicións que deberán regula-la saída serán definidas polo miudo por unha comisión
internacional compos ta por representantes de Alemaña. Rei no Unido, Francia, Italia e Ch ecoslovaquia.
Artigo 4. A ocupación gradual do territorio predominantemente alemán por parte do exercito xermano
comezará o 1 de outubro. As c atro divisións sinaladas no m apa serán ocupadas polas tropas do Reich na orde
seguinte...
Artigo 5. A c omisión int ernac iona l determi nará os territorios nos que se deberá efectuar un
plebiscito, terras que serán ocupadas por corpos internacionais ata que o plebiscito remate. Fixará as
condicións nas que s e desenvo lverá o plebisc ito, tom ando como b ase as con dicións do plebiscito do Sarre.
Fixará a data do plebiscito, e non poderá ser posterior ó final de novembro.
Artigo 6. A determinación definitiva das fronteiras será efectuada pola comisión internacional...
Artigo 7. Ha berá d ereito de opci ón para ent rar a formar parte ou para deixar de pertencer ós dereitos
transferidos...
Artigo 8. O Goberno checoslovaco, no prazo de catro semanas dende a conclusión do presente acorso,
libe rará das súas formacións m ilitares ou de policía ós alemáns dos Sudetes que o desexen. No mesmo prazo,
liberará a todo-los presos alemáns dos Sudetes que cumpran pena por delitos políticos.”
( J A C O B S E N , H. A. e DOLLINGER, H.: La Segunda Guerra Mundial en fotografías y documentos . Ed. Plaza y Janés, 1955. En:
VILLARES PAZ, R. Obra citada. Pax. 201-202)
204

6. M. O expansionismo xaponés.
Fonte: ARÓSTEGUI SÁNCHEZ, J. E outros. Obra citada. Pax.195.
As causas desencadeantes. O camiño cara a guerra.
N. O pacto xermano-soviético.
“O goberno do Reich alemán e o gob erno da Unión de Repúblic as Socialis tas Soviét icas, gu iados polo
desexo de fortalecer a causa da paz en Alemña e a U.R.S.S., e partindo das disposició ns de base do tratado
de neutralidade concluído entre Aleña e a U.R.S.S. en abril de 1926, chegaron ó acordo seguinte:
Artigo 1. As dúas partes contratantes esfórzanse en absterse de todo acto de violencia e de toda
mano bra agresiva, e de todo ataque dunha contra a outra, e isto, tanto se é soa como coa axuda doutras
potencias.
Artigo 2. No caso de que unha das partes contratantes fose obxecto de agresións militares por parte
dunha terceira potencia, a outra parte comprométese a non prestar apoio de ningún tipo a esa t erceira
potencia.
Artigo 3. Os gobernos das dúas p artes cont ratantes perma necerán e n adiante en co ntac to para
consultárense e inforárense mutuamente dos problemas referidos ós seus intereses comúns.
Artigo 4. Ningunha das dúas partes contratantes poderán estar en ningunha asociación de potencias
dirixida -directa ou indirectamente- contra a outra parte.
Artigo 5. Se xurdisen dificultades ou co nflictos entre as part es contratant es sobre cuestións de
205

7. calq uera natureza, as dúas partes contratantes reso lverán diferencias ou conflicto s pola vía dun cambio de
impresión amigable, ou se fose necesario, polo recurso a comisión de arbitraxe.
Artigo 6. O presente tratado conclúes e nun período de dez anos, chegando ó acordo de que, mentres
que unha das dús partes non o mani feste un ano antes da finali zación deste prazo, a duración da validez
dopresente contrato é aumentada automáticamente á duración de cinco anos.
Artigo 7. O presente contrato debe ser ratificado no prazo máis curto posible. O cambio de
instrumentos de ratificación debe ter lugar en Berlín. O tratado entra en vigor no intre do seu asinamento.
Redactado en dous exemplares orixinais, en língua alemana e rusa. Moscova, 23 de agosto de 1939.
Polo goberno do Reich Por delegación
VON RIBBENTROP Polo goberno da U.R.S.S.
W. MOLOTOV
(HOFE R, W.: El nacional-socialismo en los textos. París, plon, 1963)
O. As forzas en acción. O armamento en 1939.
Soldados e armamento d os contendentes
Carros de Destructo Submarino
Países Soldados Avións
combate r-es s
Alemaña 3.500.000 2.800 4.500 17 56
Eixe Italia 2.100.000 1.500 1.500 60 110
Xapón 320.000 2.030 1.980 113 53
EUA 180.000 112 800 181 99
Francia 2.750.000 2.200 1.136 28 70
Aliados
Gran Bretaña 1.400.000 1.100 1.500 184 58
URSS 2.500.000 20.000 5.000 28 150
P. A teoría do “espacio vital”.
“O deber da politica exterior dun Estado nacional consiste en asegura-la subsistencia da raza deste
Estado mantendo un equilibrio natural e ssaudable entre a poboación do país e o seu crecemento (.. .). Non hai
nada, fora da amplitude do espacio, que asegure a libre existencia dunha nación. Esta é a única forma en que
a nación alemana se pode defender como potencia mundial (...). As fronteiras do ano 1914 non teñen ningún
significado para o noso porvir. Non nos protexeron no pasado nin aumen tarán o noso pode r no futuro. Non lle
darán á nación alemana solidariedade interna nin lle subministran alimentos; desde o punto de vista militar, non
son axeitadas, nin tan só s atisfact orias, nin m ellorarán a nosa situ ación act ual respecto doutras potenci as
mundiais (...).
Ning unha nación d a terra p osúe un s ó metro cadrado de territorio concidido polo ceo. As fronteiras
trázanse e modifícanse s ó de acordo coa vontade humana. O feit o de que unha nación consiga adxudicar para
sí un territotio que non lle pertencía, non é ningunha razón para respetala; proba, sinxelamente , o poder do
vencedor e a debilidade dos perdedores. Este poder é a única cousa que da dereito á posesión (...).
Nós, os nacion alsocialistas (...), cont émo-lo avance da corrente xermánica cara ó sur e cara ó oeste
de Europa e volvémo-lo noso exercito cara o leste (...); semella que o destino nos empurra a iso (...). Non
podemos esquecer que os bolxeviques teñen as máns cheas de sangue e que nunha hora tráxica tomaron ó
asalto un grand e Estado (...).
(HITLE R, 1927)
206

8. Q. O expansi onismo alemán en Eu ropa central.
Fonte: ARÓRTEGUI SÁNCHEZ, J. e outros. Obra citada. Pax. 195.
A guerra. As operacións militares.
R. A “Blitzkrieg” en Europa (1939-1941).
“Desde que Schlieffen estableceu o seu soado plan en 1906, ningún ofic ial alemán dubidaba da
necesidade de bater aos inimigos, un por un, desprazando a masa de manobra polos magníficos s istemas de
comunicacións alemáns. Por iso, en 19 39, só uns canto s reximentos sit uáronse nas fortificacion es da inacabada
liña Sigfrido da fronteira francesa. O groso da Wehrmacht e a Luftwaffe foi orientado cara Polonia. Malia os
éxitos de 1917 e 1918, os xenerais aliados de sconfiaban dos carros de co mbate. Na Ec ole Superi éure de Gu erre
eran considerados armas de acompañamento ou exploración, integrados, como un enxeño máis, na masa que se
movía a pé ou dacabalo. Pola súa banda, dous militares británicos, X. F. Fuller e B. H. Liddell Hart,
desenvolveron a idea de que serían o arma deci siva da gue rra futura. E n Ale maña , Guderian, entón un
207

9. descoñeci do xeneral, vinculou a idea da gu erra de blin dados coa dunha aviación capaz de e xplorar o terreo e
apoialos co lume. Cando Hitler chegou ao poder, Guderian conseguiu o seu apoio aínda que os grandes xenerais
consideraban o seu proxecto excesivamente revolucionario. Realmente érao nos procedementos pero non nas
finalidades; a estratexia prusiana tradicional apoiábase en rápidas ofensivas e, con t odo, as batallas de
desgaste da Primeira Guerra Mundial resultaran desastrosas para os alemáns. Como país pequeno e sen
colonias, non podía resistir guerras longas; Alemaña necesitaba a vitoria antes de esgotar os seus recursos
humanos e materiais. A teoría de Gude rian prometía vencer, comb inando os tanques e os avións, nunh a rápida
ofensiva sen desgaste: a Blitzkrieg ou guerra relámpago.”
(Fonte: w w w .a r t eh i st o ri a .c o m . 2-III-2006)
S. A Blitzkrieg contra Polonia.
Fonte: ARÓSTEGUI SÁNCHE Z, J. Obra citada. Pax. 197.
208

10. T. Ultimatun francés a Alemaña.
“Excelentísi mo Señor:
Non tend o recibi do o 3 de se tembro ás 12 horas do mediodía, ningun ha resposta satisfactoria do gob erno do
Reich ao escrito que entreguei a V.E. o 1 de Setembro, ás 22 horas, teño o honor de comunicarlle, por encargo
do meu goberno, o se guinte:
O goberno da Republica Francesa considera o seu deber recordar, por última vez, a grave responsabilidade que
tomou sobre sí o goberno do Reich ao abrir as hostilidades contra Polonia sen declaración de guerra e non
aceptar a proposición dos gobernos da República Francesa e da súa Maxestade británica de sus pender toda
acción de ataque contra Polonia e declararse dispos to a unha retirada inmediata das súas tropas de territorio
polaco.
O goberno da República ten por iso o honor de poñer en coñeceme nto do goberno do Reich que se ve obrigado
desde hoxe 3 de Setembro, ás 17 horas, a cumprir as obrigacións con traídas por Francia con Polonia no Tratado
Franco-Polaco e que o goberno alemán coñece.
Coulondre Embaixador de Francia en Berlín.”
(Ultimat un francés a Alema ña, setem bro de 193 9. En: www.historiasiglo20.org. 3-III-2006)
U. Ultimatun in glés a Alemaña.
“Excelentísi mo Señor:
No comunicado que tive n o ho nor de dar a coñecer a V.E. o 1 de Setemb ro, informaba a V.E, segu indo as
instrucións do Secretario para Asuntos Exteriores da súa Maxestade, que o goberno da súa Maxestade do
Reino Unido cumprirá sen demo ra as súas obrigacións con Polonia, se o goberno alemán non está disposto a dar
ao go berno da súa Maxestade do Reino Unido seguridades satisfactorias de que o goberno alemán suspen de
toda acción de ataque contra Polonia e está disposto a retirar in mediatamente as súas tropas de territorio
polaco.
Aínda que este comunicado foi dado a coñecer fai máis de vinte e catro horas, non obtivo ningunha resposta
habendo, pola contra continuado e aumentado os ataques alemáns c ontra Polonia. Por iso, teño o honor de
informar a V.E. que, no caso de que ata as 11 horas da mañá (hora de verán británica) de hoxe, 3 de Setembro,
non sexa dada unha seguridade satisfac tori a no sentido antes mencionado, polo goberno alemán e chegue a
Londres a mans do goberno da súa Maxestade, exi stirá, desde ese mom ento , un estado de guerra entre os dous
países.
Neville, Henderson
Embaixador do Reino Unido en Berlín
Ultimat un ingles a Alem aña. Sete mbro d e 1939. En: www.historiasiglo20.org. 3-III-2006)
V. Os sacrificio s de Inglaterra.
“Debemos recordar que estamos nas fases preliminares dunha das grandes batallas da historia, que
nós estamos actuando en moitos puntos de Noruega e Holanda, que estamos preparados no Mediterráneo,que
a batalla aérea é contínua e que moitos preparativos teñe n que facerse aq uí e no exterior. Ne sta c rise, espero
que poida perdoarsem e se non m e extendo m oito ó dirixirm e á Cámara hoxe. E spero que c alquera dos meus
amigos e colegas, ou antigos colegas, que es tán preocupados pola reconstrucci ón política, se fa rán cargo, e
plenamente, da falta total de cerimonial coa que foi preciso actuar. Eu diría á Cámara, como dixen a todos os
que se incorporaron a este goberno: “non teño nada máis que ofrecer que sangue, esforzo, lágrimas e suor”.
Temos ante nós unha proba da máis peno sa natureza, temos ante no s moitos, m oitos longos me ses de
combate e sufriment o. Preguntá desme: ¿Cal é a nosa política?. Diréivolo: facer a guerra por mar, por terra e
por aire, con toda a nosa potenci a e con toda a forza que Deus nos poida dar, facer a guerra contra unha tiranía
monstruosa, nun ca superada no escuro e laméntab le catálogo de crimes hum anos. Esta é a nosa polít ica.
Preguntádesme: ¿Cal é a nosa aspiración?. Podo responder cunha palabra: victoria, victoria a toda
costa, victoria a pesar de todo o terror, victoria por longo e duro que poida ser o camiño; porque sin victoria
non hai supervivencia. Tede isto por certo; non haberá supervivencia para todo aquelo que o Imperio Británico
ten defendido, non habe rá supervivencia para o estímulo e o impulso de todas as xeneracións, para que a
humanidade avance cara o seu ob xectivo. Pero eu asum o a miña tarefa con ánimo e es peranza.
209

11. Estou seguro de que non se tolerará que a nosa causa se malogre no medio dos homes. Neste tempo
síntome autorizado para reclamar a axuda de todas as persoas e dicir : “vide pois e vaiamos xun tos adiante coas
nosas forzas unidas”.
(Discurso de Churchill á Cámara dos Comúns o 13 de maio de 1940. En: www.historiasiglo20.0rg. 3-III-2006)
W. O escenario bélico en Europa.
X. O ataque contra Rus ia.
Duce:
Escríbovos esta carta nuns momentos en que meses enteiros de ansiosas deliberaciones e un ha continuada e
enervante espera rematan mercé á decisión que máis me custou adoptar na miña vida Logo de examinar o último
mapa sobre a situación de Rusia e logo de sopesar outros moitos informes , creo que non podo ad optar a
responsabilidade de seguir esperando e, por encima de todo, creo que n on existe outro medi o de evitar este
perigo (...), a menos que continúe esperando, o que de todos os xeitos terminaría por conducir ao desastre, se
non este ano, o próximo ó sumo.
A situac ión é a seguinte: I nglat erra perdeu esta guerra. Co dereito que asiste aos que se afogan, agárrase a
calq uera cravo ardendo que, na súa fantasía, parécelle unha táb oa de salvación. Con todo, algunhas das súas
esperanzas non deixan de acharse asistidas por certa lóxica, como é natural. Ata o presente, a Gran Bretaña
sem pre librou as súas guerras contando coa axuda do Continente. A destrución de Francia,en realidade a
eliminación de todas as posicións occidentais europeas, atrae continuamente as miradas dos belicistas ingleses
ao lugar por onde trataron de comezar a guerra: a Rusia soviética.
Ambas nacións, a Rusia soviética e Inglaterra, áchanse interesadas por igual na existencia dunha Europa
arruinada e postrada por unha longa guerra. Detrás destes dous países álzanse os Estados Unido s de América,
que os incita men tres observa e espera os acontec ementos. Des de a liquidación de Poloni a, fíxose evidente
a existencia na Rusia soviética dunha tendencia consistente que, aínda que du n xeito cau to e solapado, sinala
no entanto un firme regreso á antiga teoría bolchevique de expansión do Estado so viético. A prolongació n da
210

12. guerra necesaria para alcanzar esta finalidade conseguiríase tendo as forzas alemanas no Leste, para que o
Alto Mando alemán xa non poida garantir un ataque en gran escala no Oeste, en especial polo que se refire á
aviación (...).
Se as circunstancias me désen motivo para utilizar as forzas aéreas alemanas contra Inglaterra, existe o
perigo de que Rusia comece entón a súa estratexia de extorsión no Sur e no Norte, á que tería que someterme
en silencio, sinxela mente porque me acharía dominado por unha sensación de inferioridade aérea. Entón non
sería posible para min, sobre todo ao non contar co adecuado soporte das forzas aéreas, atacar as
fortificacions rusas coas divisións estacionadas no Leste. Se non desexo expoñerme a este perigo, sería
posible que transcorrese todo o ano 1941 sen que se producisen cambios na situación xeral. Pola contra creo,
Inglaterra cada vez estará menos dispos ta a pedir a paz porque depositará as súas esperanzas no aliado ruso.
En verdade, estas esperanzas irán en aumento, naturalmente, a medida que o exéército ruso vaia estando máis
preparado. E detrás de todo isto atópas e a entrega en m asa de material d e guerra americano, que a URSS
confía obter en 1942 (...).
Por conseguinte, logo de exprimirme constante mente o cerebro, che guei á decisión de cortar o nó antes de que
se aperte demasiado. Creo, Duce, que con isto brindo probablemente os mellores posibles á nosa direccióón
conxunta da guerra no ano en curso (...).
Adolf Hit ler
21 de xuño de 1941
(Carte de Hitler a Mussolini anunciándo lle a invasión de Rursia, xuño de 1941. En: www.historiasiglo20.org.)
Y. A invasión de Rusia. A “operación Barbarroiba”.
Fonte: www.historiasiglo20.org.
Z. A g uerra e n Asia e no Pac ífic o. O ataqu e xapo nés a Pearl Harbo ur.
211

13. Fonte: www.historiasiglo20.0rg.
Z. 1. A
fronte de
África.
212

14. Z. 2 . As novedades da guerra. A guerra no aire.
Fonte: www.historiasiglo20.org.
Z . 3. As novedades da guerra. A resist encia.
“Os xefes que, dende fai lon gos anos, están á cabeza dos exercitos franceses, formaron un goberno.
Este goberno, alegando a derrota dos nosos exercitos, púxose e contacto co inimigo para deter o combate (...).
Pero ¿díxose a última palabra? ¿é definitiva derrota? ¿debe desaparecer a esperanza? Non... ¡Francia non está
sóa! ¡Non está sóa! ¡Non está sóa! Esta guerra non está limitada ó desgraciado territorio do noso país. Esta
guerra é unha guerra mundial (...). Fulminados hoxe pola forza mecánica, nós podemos vencer no futuro cunha
forza mecánica superior (...). Eu, o xeneral De Gaulle, actualmente en Londres, invicto ós oficiais e ós soldados
franceses que se atopen en territorio británico (...), ó enxeñeiros e ós obreiros especi alizados das fábricas
de armamentos (...) a poñerse en contacto comigo. Aconteza o que aconteza, a llama da resistencia francesa
non debe apagarse e non se apagará.”
213

15. (DE GAULLE, CH.: Mensaxes radiofónicos. Londres, 18 de xuño de 1940)
Z. 4. As novedades da guerra. Os desembarcos.
O desem barco de Norma ndía. Fonte: www.historiasiglo20.org.)
Z. 5. As novedades da guerra. Os blindados.
Fonte: www.historiasiglo20.org.
214

16. Z. 6. O impacto dem ográfico da guerra.
País Militares Civiles Total
URRS 12.000.000 17.000.000 29.000.000
Polonia 597.000 5.860.000 6.270.000
Alemaña 3.250.000 2.440.000 5.690.000
Yugoslavia 305.000 1.350.000 1.660.000
Romania 450.000 465.000 915.000
Hungría 200.000 600.000 800.000
Francia 245.000 350.000 595.000
Italia 380.000 153.000 533.000
Reino Unido 403.000 92.700 495.000
EEUU 407.000 6.000 413.000
Checoslovaquia 7.000 315.000 322.000
Países Baixos 13.700 236.000 249.000
Grecia 19.000 140.000 159.000
Bélxica 76.000 23.000 99.000
Z. 7. A solucion final. A persecución dos xudeos.
“Kitty aínda non sabe nada sobre mín. Polo tanto, terei que explicar brevemente a historia da miña vida.
O meu pai tiña xa trinta e seis anos cando se casou coa miña nai, que tiña vintecinco. A miña hirmá Margot
naceu en 1926 en Francfort do Main. E eu, o 12 de xuño de 1929. Posto que somos cen por cen xudeus,
emigramos a Holanda en 1933, donde o meu pai foi nomeado director da Travies N.V., empresa asociada con
Kolen e Cia. De Amsterdam. Ambalas dúas sociedades estaban instaladas na mesma casa, e o meu pai era un
dos seus accionistas.
Debo dicir que a nosa vida non estaba marcada por emocións, porque o resto da familia aínda estaba
loitando para facer fronte ás medidas hitlerianas contra os xudeus. A consecuencia das persecucións de 1938,
os meus dous tíos maternos fuxiron e chegaron sanos e salvos a Estados Unidos. A miña aboa, que por entón
tiña 73 anos, veu con nós . Despois de 1940 o nos o benestar acabouse rápidamente: prime iro a guerra, despois
a capitulación, e a invasión dos alemáns, que nos deixou na miseria. Unha medida tras outra en contra dos
xudeus. Os xudeus tiñan a obriga de levar a estrela, de ceder as súas bicicletas... Tiñan prohibido subir ós
tranvías, conducir vehículos... Tiñan a obriga de facer as súas compras exclus ivamente nas tendas que levaban
a marca de “tenda xudea”, e ademais, só de tres a c inco da tarde. Tiñan prohibido s aír despois das oito da
tarde, inclus o ó se u propio xardín, e que darse na casa dos seus am igos . Tiñan prohib ido i r ó teatro, ó cine ou
a calquera outro ligar de diversión. Tiñan prohibido practicar calquera deporte público: prohibido frecuentar
a piscina, as pis tas de tenis e de hoc key ou outros lugares de ocio. Tiñan prohibi do ir ás escolas xudeas, e un
montón de restriccións coma estas...
Así ímos tiranso, sin facer isto, sin facer aqueloutro... Jopie sempre me dí: “Eu xa non me atrevo a
facer nada, por medo a que estea prohibido”. De maneira que a nosa liberdade é moi limitada; pero bueno, a vida
aínda é soportable.
A aboa morreu en xaneiro de 1942. Naide sabe canto penso nela e canto a quero aínda.
Eu ía á escola de Montessori dende o o xardín de infanc ia, é dici r dende 1934. En 6º B tiven de pro
feso ra á directora, madame K. A final de curso, a despedida foi moi dolorosa; choramos as dúas. En 1941, a miña
215

17. irmá Margot e eu entramos no instituto xudeu.
De todas maneiras, a nosa pequena familia de catro persoas non pode queixarse moito; e xa temos
chegado á data de hoxe.
Sábado, 20 de xuño de 1942.
(FRANK, A.: Diario . B a rc e l on a . S e l e ct a . 19 8 8 . ( V o l. 2 7 6) . E n: B I O S C A , G . e C L A VIJO, C. : C a m b io y diversidad en el mundo
contemporá neo. Textos para la enseñanza de las Ciencias Sociales. Ed. Graó. Col. Materiales para la innovación educativa, nº 7.
Barcelna 1 993. Paxs. 175 -176)
Z. 8. A solución final. O estado de musulmán.
“O detido , exces ivam ente cansa do, sub alime ntad o, insufic iente men te pr otexid o cont ra o fr ío, ad e l g a za b a
progresivamente quince , vinte, t rinta kilos. O peso dun home normal baixaba 40 kilos. Podían observarse peosos de 30 e 28 kilos.
O individuo consumía as súas reservas de graxa, os seus músculos, descacificáb ase. Convertíase, segundo o térm ino clásico dos
camp os, nun musulm án (...).
O estado de musulmán caracterizábase pola intensidade con que os músculos se derretían; non tiña literalmente máis
que a pel e o oso. Apreciábase claramente o esqueleto (...), avanzaba con lentitude, a mirada fixa, sin expresión, a miudo ansiosa.
A s súas ideas, tamén, xurdían moi lentamente. O desgraciado non se lavaba, non cosía os seus botóns. Estaba atontado e recibiáo
todo pasivamente. Xa non intentaba loitar. Non axudaba a n a id e . R e c o ll í a a c o m id a d o c h a n co a s úa c u ll e r (. .. ) ; B u s c ab a nos cubos
do lixo p eles de pata ca, tr oncho s de co l, e com íaos cr ús e su xos com o esta ban.”
(POLIAKOK, L.: Auschwitz. Barcelona, Occidente, 1965)
A fin da guerra e a organización da paz. Os tratados de paz e a ONU.
Z. 9. . Declaración sobre a ocupación de Alemania. Conferencia de Potsdam, 1945.
“Os obxectivos da ocupación de Alemaña que o consello de Control non deberá perder de vista son:
I. O desarme e a desmilitarización completa de Alemaña, e a eliminación ou o control de todas as
industrias alemanas qu e puideran servir para a producción de guerra.
A. Todas as forzas terrestres, navais e aéreas alemanas das SS, SA, SD, así como a Gestapo,
con todas as súas organizacións, os seus estados maiores e as súas institucións (...).
B. Todas as armas, municións e todo o material de guerra, así como todos os medios
especialmente destinados á súa producción serán postos a disposición dos Aliados ou
destruídos (...).
III. A supresión do partido nacional-socialista e das organizacións afiliadas ou que estean baixo o seu
control, a disolución de todas as institu cións nazis, a seguridade de que non revivirán baixo forma algunha e a
oposición a toda actividade ou propaganda nazi ou militarista.I V. A preparación da eventual reconstrucción da
vida politica alemana sobre unha base democrática e a eventual cooperación pacífica de Alemaña na vida
internacional (...).
V. Os criminais de gue rra e aqueles individuos que tiveron participación nos planos ou na execució n das
empresas nazis, tendentes ou conducentes a atrocidades ou a crimes de guerra, serán detidos e sometidos a
xuízo (...).
VII. A educación alemana será controlada de xeito que elimine completamente as doutrinas nazis e
militaristas e que permita o feliz desenvolvemento das ideas democráticas.”
Z.10. Conferencia de Ialta.
“Conveuse que o Artigo 12 a) das condicións de rendición para Alemaña será modificado como segue:
«O Reino Unido, os Estados Unidos de América e a Unión de Repú blicas Socialis tas Soviéticas
detentarán a autoridade suprema no concernente a Alemaña. No exercicio desta autoridade tomarán as medidas
que estimen pertinentes para a paz futura e a seguridade, comprendendo o desarmamento completo, a
desmilitarización e o desmembramiento de Alemaña». (...)
IV Zona de ocupacióó n francesa e Consello de Control para Alemaña
Conveuse que unha zona de Alemaña, que ocuparán as forzas francesas, será atribuída a Francia. Esta
216

18. zona será tomada das zonas inglesa e americana, e a súa extensión se rá fixada por ingleses e americanos tras
consulta co Goberno Provisional francés.
Tamén se conve u que o Goberno Provisio nal francés será invitado como me mbro para formar parte do
Consello de Control Aliado para Alemaña.
V Reparacións.
Foi aprobado o Protocolo seguin te:
Conversacións entre os Xefes dos t res Gobernos na Conferencia de C rimea sobre as reparacións alemás
en especie.
1.° Alemaña deberá reembolsar en especie as perdas sufridas pola súa causa polos países aliados durante a
guerra. As reparacións deberán ser percibidas, prioritariamente, polas nacións q ue soportaron o fardo máis
pesado da guerra, que sufriron as perdas máis pesadas e que contribuíron á vitoria sobre o inimigo.
2.° As reparacións en especie serán esixidas de Alemaña nas tres formas seguintes: a) Traslado nos dous anos
que sigan á rendición de Alem aña ou ao cese de toda resist encia organizada, dos bens situados tanto no
territorio mes mo de Alem aña como fora de ste territorio (equipamento, m áquinas-ferramentas, barcos, mat erial
rodante haberes alemáns no es tranxeiro, accións nas industrias, os transportes e todas as demais em presas
en Alemaña, etc. ); estes traslados efec tuaranse, sobre to do, c oa intenc ión d e des truír o potencial de guerra
de Alemaña; b) Entregas anuai s de mercancías de produción corrente durante un período aínda non fixado; c)
Utilización da man de obra alemá.
3.° Para a aplicación, segundo os principios mencionados, dun plan detallado do cobro das reparacións debidas
por Alemaña, reunirase en Moscova unha Comisión Aliada de Reparacións. Compoñerase de tres representantes:
un pola Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas, outro polo Reino Unido e outro polos Estados Unido s de
América.
4.° No concernente á determinación do importe total das reparacións, como da súa distribución entre os países
que sufriron a agresión alemana, as delegac ións soviéti ca e americana conviñeron o qu e segue:
A Comisióón de Reparacións de Moscova tomará como base de discusión nos seus estudos iniciais a proposición
do Goberno soviético, segundo a cal súmaa total das reparacións, de acordo cos puntos a) e b) do parágrafo 2°,
será de 20.000 millóns de dólares e que o 50 por 100 de sta s uma s erá para a Unión de Repúblicas Soci alistas
Soviéticas.
A delegación británica foi da opinión de non mencionar cifra algunha acer ca das reparacións durante o estudo
da cuesti ón das reparación s pola Comisión de Moscova.
A proposición soviético-americana mencionada máis arriba foi presentada á Comisión como unha das proposicións
que serán examinadas.
VI Grandes criminais de guerra
A Conferencia decidiu que a cuestión dos grandes criminais de guerra será obxecto dunha investigación polos
tres minist ros de Asun tos Exterio res que prese ntarán un informe en tempo opo rtuno, tralo final da
Conferencia.
X. V. St alin - F. D. Roos evelt - W. Churchi ll.
Z. 11. Conferencia de Potsdam.
1. Nós, Presidente dos Estados Unidos de América, Presidente do Goberno Naci onal da República Chines a e
Prim eiro Ministro da Gran Bretaña, re presentando a centenares de millóns dos nosos compatriotas,
conferenciamos e conviñemos que debe darse unha ocasión ao Xapón para poñer término á presente guerra.
2. As prodixiosas forzas terrestres, navais e aéreas dos Estados Unidos, do Imperio Británico e de China, varias
veces reforzadas polos respectivos exércit os e flotas aéreas vindos do Oeste, están preparadas para asestar
ao Xapón os golpes definitivos. Este poderío militar está apoiado e inspirado pola determinac ión de todas as
nacións aliadas de proseguir a guerra contra o Xapón ata que o mesmo deixe de resistir.
4. Chegou o momento para o Xapón de decidir se continuará dominado polos seus cons elleiros militares, cuxa
217

19. obstinación e cálculos insens atos cond uciron ao Im perio xaponés ao bordo do aniqu ilamient o, ou esc ollerá o
camiño da razón.
5. Velaquí as nosas condicións das que non nos apartaremos. Son definitivas e non admitiremos atraso algún na
súa aceptación.
6. A autoridade e influencia daqueles que enganaron ao pobo xaponés e conduciron a intentar unha em presa de
conquista mundial d eberán se r para sempre eliminadas, xa que afirmamos non ser posible instau rar unha nova
orde de paz, de seguridade e de xustiza, en tanto o militarismo irresponsable non sexa varrido do mundo.
7. Ata que sexa instau rado unha nova orde e que quede prob ado de xeit o con vinc ente que o potencial de guerra
xaponés está destruído, os puntos do territorio xaponés que se designen deberán ser ocupados a fin de que
poidan alcanzarse os obxectivos fundamentais aquí enunciados.
8. As condició ns estableci das na Declaración do Cairo serán executadas e a soberanía xapones a quedará limitada
ás illas Fondo, Hokkaido, Kiousiou, Sikoku e as demais illas que se determinarán.
9. As forzas xapone sas serán co mpletame nte desarmad as e os seus efectivos auto rizados a regresar aos seus
fogares, onde poderán levar unha vida pacífica e produtiva.
10. Non temos a intención de reducir ao Xapón como raza á esclavitud nin de destruílo como nación, pero unha
xustiza severa castigará a todos os criminais de guerra, comprendéndose neles os autores de crueldades
cometidas contra os nosos prisioneiros. O Goberno xaponés debe apartar todos os obst áculos que poidan
impedir o renacemento das tendencias democráticas e a seu fortalecimento entre o pobo xaponés. Deben
instaurarse a liberdade de palabra, de relixión e de pensamento, así como o respecto aos dereitos fundamentais
do home.
Z. 12. As fronteiras europeas en 1945.
Europa despoi s da Segunda G uerra Mundial. Fonte: Ed. Rodeira edebé. Obra citada.
Pax. 217.
218

20. Z. 13. A creación da ONU. Carta das Nacións Unidas.
Os Propósitos das Naci óns Unidas son:
1. Manter a paz e a seguridade internacionais, e con tal fin: tomar medidas colecti vas efic aces para previr e
eliminar ameazas á paz, e para suprimir actos de agresión ou outros quebrantamentos da paz; e lograr por
medios pacíficos, e de c onformidade cos principio s da xustiza e do dereito int ernacional, o axuste ou arranxo
de controversias ou situ acións internacio nais susce ptibles de conduc ir a quebrantamentos da paz;
2. Fome ntar entre as nacións relacione s de amizade baseadas no respe cto ao principio da igualdade de dereitos
e ao da libre determinación dos pobos, e tomar outros me didas adecuadas para fortalecer a paz universal;
3. Realizar a cooperación internacional na so lución de problemas int ernacionais de carácter econó mico, social,
cultural ou humanitario, e no desenvolvemento e estímulo do respecto aos dereitos humanos e ás liberdades
fundamentais de todos, sen facer distinción por motivos de raza, sexo, idioma ou religion; e
4. Servir de centro que armonice os esforzos das nacións por alcanzar estes propósitos comúns.
Artigo 2
Para a realización dos Propósitos consignados no Artigo 1, a Organización e os seus Membros procederán de
acordo cos seguint es Principios:
1. A Organización esta baseada no principio da igualdade soberana de todos os seus Membros.
2. Os Membros da Organización, a fin de asegurarse os dereitos e beneficios inherentes á súa con dición de
tales, cumprirán de boa fe as obrigacións contraídas por eles de conformidade con esta Carta.
3. Os Membros da Organización arranxarán as súas controversias internacionais por medios pacíficos de tal
xeito que non se poñan en perigo nin a paz e a seguridade internacionais nin a xustiza.
4. Os Membros da Organización, nas súas relacións inte rnaci onai s, ab steranse de rec orrer á ameaza ou ao uso
da forza contra a integridade territorial ou a independencia política de calquera Estado, ou en calquera o utra
forma incompatible cos Propósitos das Nacións Unidas.
5. Os Membros da Organización prestaron a esta toda clase de axuda en c alquera acción que exerza de
conformidade con es ta Carta, e absteranse de dar axuda a Estado algún cont ra o cal a Organizac ión e stivera
exercendo acción preventiva ou coercitiva.
6. A Organización fará que os Estados que non son Membros das Nacións Unidas condúzanse de acordo con
estes Principios na medida que sexa necesaria para manter a paz e a seguridade internacionais.
7. Ning unha dis posi ción des ta Cart a autorizará ás Nacións Unidas a intervir nos asuntos que son esencialmente
da xurisdición interna dos E stados, nin ob rigará; aos Membros a someter devanditos asuntos a procedementos
de arranxo conforme á presente Carta; pero este principio non se opón á aplicació n das medidas coerci tivas
prescritas no Capítulo (...)
San Francisco
26 de xuñño de 1945
(Fonte: www.historiasiglo20.org. 5-III.2006)
Z. 14. A estr uctu ra org aniza tiva da ONU .
“A ONU conta cuns 188 países membros, que se foron adherindo co tempo, aínda que a m aioría s on socio s fund adore s. Ten s eis
organism os esenciais:
A As emb lea Xe ral est á com post a por todos os Est ados m emb ros da ONU .
219

21. O Consello de Seguridade está composto por 1 4 mem bros , elixidos r otat oriam ente , no que s emp re est án, Es tado s Unido s, a
U R S S (Rusia), o Reino Unido, Francia e China. Ten como peculiaridade, que cinco nacións teñen der eito ao veto: Estados Unidos,
Reino Unido, Francia, a URSS (Rusia) e China, o que en ocasións dificulta o seu funcionamento. En realidade, as decisións tómanse
por m aioría d e nove mem bros , entre os que teñe n que e star semp re os c inco m emb ros pe rma nente s.
O Tribunal Internacional de Xustiza, que resolve os conflitos entre Estados e está composto por 15 xuíces de diferentes países,
cunha vixencia de 9 anos. Creouse para dirimir nos conflitos entre Estados en materias de dereito internacional, e ten a súa
séé na Háia.
O Con sello E conóm ico e S ocial es tá int egra do por 27 m emb ros que se ren ovan c ada t res an os.
O Consello de Tutela ou Administración Fiduciaria está formado polos Estados que están encargados dun territorio, baixo tutela.
Este órga no per deu im port ancia t ralo fin do pro ceso d e desc oloniza ción.
A Secretaría Xeral, que é un cargo unipersonal e electo, por un período de 5 anos, e recae nunha personalidade de recoñecido
prestixio. foron secre tario s xera is: O nor uego Tryg ve Lie (1 946-19 52), o s ueco D ag H amm arsk jold (19 53-196 1), o b i r m a no O u
Thant (1961-1971), o austriaco Kurt Waldheim (1972-1981), o peruano Xavier Pérez de Cuellar (1982-1991), o exipcio Boutros
Ghali (1 992-19 96) e o ghan és Kof i Anna n, o act ual des de 19 97 e a ta o 2 001.”
(www.club.telepolis.com . 5-III-2006)
Z. 15. As sucesivas ampliacións e os membros actuais.
Fonte: www.perso.numericable.fr.
Z. 16. A ONU na actualidade. A proposta dunha dificil reforma.
220

22. Documentos fílm icos relacionados co a unidade temática.
1. O día máis longo. EE. UU. 1962. Dir. Ken Annakin, Andrew Marton, Bernhard Wicki. Xénero: bélica. Duración:
180 m. B/N.
2. A ponte. Alemaña. 1959. Dir. Bernhard Wicki. Xénero: drama bélico. Duración: 105 m.
221

23. 3. Roma, cidade aberta. Italia. 1945. Dir. Roberto Rossellini. Xénero: drama. Duración: 100 m.
4. ¿Vencedores ou vencidos?. EE. UU. 1961. Dir. Stanley Kramer. Xénero: drama xudicial. Duración: 178 m.
5. Why we fight. EE. UU. 1941. Dir. Frank Capra. Xénero: documental. Duración: sin datos.
6. Stalingrado. Alemaña. 1992. Dir. Joseph Vilsmaier. Xénero: bélico. Duración: 135 m.
7. Salvade o soldado Ryan. EE. UU. 19918. Dir. Steven Spielberg. Xénero: bélico. Duración: 170 m.
8. Inimigo ás portas. Francia. 2000. Dir. Jean-Jacques Annaud. Xénero: bélico. Duración: 133 m.
9. O submarino. Alemaña. 1981. Dir. Wolfgang Petersen. Xénero: bélico. Duración: 150 m.
10. A ponte sobre o río Kwai. Reino Unido. 1957. Dir. David Lean. Xénero: bélico. Duración: 161 m.
11. A delgada liña vermella. EE. UU. 1998. Dir. Terrence Malick. Xénero: bélico. Duración: 170 m.
12. Pearl Ha rbor. EE. UU. 2001. Dir. Michael Bay. Xénero: drama bélico/romántico. Duración: 170 m.
13. Tora, tora, tora. EE. UU. 1970. Dir. Richard Fleischer. Xénero: bélico. Duración: 143 m.
14. Sangue, suor e bágoas. Reino Unido. 1942. Dir. Noël Coward e David Lean. Xénero: drama bélico. Duración:
111 m. B/N.
15. Paisa. Italia. 1946. Dir. Roberto Rossellini. Xénero: drama. Duración: 134 m.
16. A cruz de ferro. Reino Unido. 1977. Dir. Sam Peckimpah. Xénero: bélico. Duración: 119 m.
17. Masacre: ven e mira. Unión Soviética. 1985. Dir. Elem Klimov. Xénero: bélico. Duración: 142 m.
18. Patton. EE. UU. 1969. Dir. Franklin J. Schaffner. Xénero: drama bélico/biográfico. Duración: 169 m.
19. Cita nos ceos. EE. UU. 1944. Dir. George Cukor. Sin datos nos demais apartados.
20. ¿Arde París? Francia. 1966. Dir. René Clemént. Xénero: drama bélico. Duración: 175 m.
21. O exercito das sombras. Francia. 1969. Dir. Jean-Pierre Melville. Xénero: drama bélico. Duración: 150 m.
22. A gran evasión. EE. UU. 1962. Dir. John Sturges. Xénero: aventuras/bélica. Duración: 168 m.
23. O tren. EE. UU. 1964. Dir. Athur Penn e John Frankerheirmer. Xénero: drama bélico. Duración: 133 m.
24. Mac Arthur, o xeneral rebelde. EE. UU. 1977. Dir. Joseph Sargent. Xénero: drama bélico/biográfico.
Duración: 128 m.
25. A batalla de Berlín. Dir. Yuri Oserov. Sin datos nos demais apartados.
26. Todo isto e a II G uerra M undia l. 1976. Dir. Susie Winslow.
27. A noite de San Lourenzo. Italia. 1982. Dir. Paolo Taviani e Vittorio Taviani. Xénero: drama bélico.
Duración: 106 m.
28. Esperanza e gloria. Reino Unido. 1987. Dir. John Boorman. Xénero: drama bélico. Duración: 113 m.
29. O afundimento. Alemaña. 2004. Dir. Oliver Hirschbiegel. Xénero: drama. Duración: 155 m.
222

24. 223