2. 1.BIOTEKNOLOGIA: Sarrera
XXI. garren mendea Ingeniaritza Genetikoaren mendea dela
esan daiteke. Geneen manipulazioaren ondorioz gaixotasun
asko sendatu ahalko dira (minbizia, alzheimerra,..) jende
guztia elikatzeko adina elikagaiak ekoiztu ahalko dira, bizia
luzatuko duten sendagaiak ekoiztu ahalko dira.
Inoiz ezagutu ez den aro batera hurbiltzen ari gara: laster
gure kromosomen informazio osoa ezagutuko da eta agian
ekoiztuko dira gizakiak bezalako organoak dituzten animaliak
(transplanteetarako), sendagaiak ekoizten dituzten
bakterioak,…
Lorpen hauek guztiak kontuz kudeatu beharko dira:
horregatik gaur egun mundu mailan eztabaida dago geneen
manipulazioaren arazo etikoei buruz eta ingurumenean sor
daitezkeen arazoei buruz.
3. 2.BIOTEKNOLOGIA: Hasierako
aktibitatea
Armiarma batek sortzen duen proteina bat ekoiztu
behar dugu kantitate handian. Armiarma
honek, bere sarea egiteko sortzen duen proteina
oso egokia da zauriak josi eta ixteko behar den
haria egiteko. (gaur egun ez daude lehen
erabiltzen ziren behi hesteaz egindako
hariak, behi eroen arazoa dela eta).
Arazoa da armiarmetatik zuzenean ekoiztea oso
garestia dela eta gainera lortzen den kantitatea
oso txikia dela. Horregatik ingeniaritza
genetikoaren laguntza behar da.
4. 3.BIOTEKNOLOGIA: Hasierako
aktibitatea
Egin behar duguna zera da: armiarmak
proteina ekoizteko duen genea klonatu behar
dugu bakteria baten barnean txertatuz:
bakterioek, izugarri azkar ugaltzen
direnez, proteina kantitate handia ekoiztuko
dute.
Urratsak:
1. Interesatzen den genea atera:
1.Ariketa
Mintza
Zitoplasm
a
Nukleo
a
Genea bilatu, ebaki eta atera egingo dugu
5. 4.BIOTEKNOLOGIA: Hasierako
aktibitatea
2. Genea bakterioaren kromosoman sartu:
Bakterioek 1 kromosoma dute soilik eta oso erraza da
manipulatzea.
2. Ariketa
3. Genea klonatzea:
Behin genea bakterioaren kromosoman
txertatu, bakterioa ugaltzen uzten da:
milioika bakterio lortzen dira eta hauek
interesatzen zaigun armiarmaren genea
daramate; armiarmaren proteina ekoiztuko
dute.
3. Ariketa
6. 5.BIOTEKNOLOGIA: Hasierako
aktibitatea
4. Proteina isolatu eta atera:
Bakterio hazkuntzatik sortutako proteina
isolatu egiten da; proteina honekin, zauriak
josteko haria egingo da eta nahiko merkea
izango da.
4. Ariketa
7. 6.BIOTEKNOLOGIA ETA INGENIARITZA
GENETIKOA
BIOTEKNOLOGIA: Gizakiarentzat
onuragarriak diren produktuak
(garagardoa, ardoa, yogurra, gazta,..) sortzea
bizidun sinpleak erabiliz: bakterioak, legamiak
(onddoak),..
INGENIARITZA GENETIKOA:
Bioteknologiaren adarra da eta geneen
manipulazioan datza. Horretarako genea
isolatu, beste izaki bizidun batean txertatu
(bakterioa, legamia) bere material genetikoa
eraldatuz.
8. 7.INGENIARITZA GENETIKOA:
GENEEN KLONAZIOA
Geneak klonatzeko hurrengo urratsak
jarraitzen dira:
a) Interesatzen den ADN zatia (genea)
isolatu.
b) Isolatutako genea ostalaria deritzon
zelula batean txertatu.
c) Zelula ostalaria ugal arazi genearen kopia
asko lortzeko.
5. Ariketa
9. 8. INGENIARITZA GENETIKOA: PRODUKTU
TRANSGENIKOAK
Produktu transgenikoak edo genetikoki
eraldatutako produktuak: gizakiak genetikoki
eraldatutako bizidunak edo bizidunetatik lortzen
diren produktuak dira. Beste organismo baten
gene bat sartzen zaie edo haien gene bat kendu
edo eraldatzen zaie. Animalia ala landare jatorria
izan dezakete.
Klikatu hurrengo estekan eta ikusi “ORGANISMOS
TRANSGENICOS” animazioa
ORGANISMO TRANSGENIKOAK
6. Ariketa
10. 9. INGENIARITZA GENETIKOA: PRODUKTU
TRANSGENIKOAK
2. JANARI TRANSGENIKOAK:
(artoa, soja, tomateak, Patata)
Elikagai transgenikoak (informazioa) Klikatu
hemen
11. 10. INGENIARITZA GENETIKOA:
KLONAZIOA: DOLLY ARDIA
DOLLY ARDIA (Informazioa)
Klikatu hurrengo estekan eta irakurri
“CLONACIÓN DE UNA OVEJA”
Dollyren sorrera
7. Ariketa
8. Ariketa
13. 12. INGENIARITZA GENETIKOA: ZELULA
AMAK
ZELULA AMAK: JATORRIA (animazioa). Klikatu
hemen
ZELULA AMAK: JATORRIA (informazioa). Klikatu
hemen
ZELULA AMAK: MOTAK (informazioa). Klikatu hemen
9. Ariketa
